Shoka tashi kandula po omaupyakadhi ngoka haga holoka olundji mondjokana
OMBIIMBELI inayi popya kutya ondjokana oshinima oshipu. Omuyapostoli Paulus okwa li a nwethwa mo kuKalunga a nyole kutya aaihokani oye na okuungaunga ‘nuudhigu womokukalamwenyo.’ (1 Aakorinto 7:28) Ihe aaihokani otaya vulu okuninga oshindji ya shonopeke omaupyakadhi ngoka haya tsakaneke mondjokana nokwiindjipalitha enyanyu lyawo. Tala komaupyakadhi gahamano taga landula ngoka haga tsakanekwa mondjokana kaasamane naakulukadhi nokutala nkene okutula miilonga omakotampango gOmbiimbeli taku vulu okukwathela.
1
UUPYAKADHI:
“Ekwatathano lyetu nakuume kandje kopandjokana otali ende tali kana po.”
EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI:
‘Yoololeni iinima mbyoka yi na oshilonga.’—AAFILIPPI 1:10.
Ondjokana yoye oyo oshinima shimwe sha simanenena monkalamwenyo yoye. Owa pumbwa okukala we yi lenga. Onkee ano, tala ngele omaipyakidhilo otage mu imbi kaamu kale we mu na ekwatathano ewanawa. Mu li aaihokani, inamu etha omaipyakidhilo geni gakehe esiku ge mu topole monkalamwenyo yeni. Dhoshili, iilonga yokwiikongela omboloto noonkalo dhilwe ndhoka itaadhi vulu okuyandwa otashi vulika dhi mu imbe kaamu kale pamwe ethimbo limwe. Ihe oto vulu okutula po ongamba mukehe shimwe to ningi nomukehe shimwe wu na okuninga, ngaashi okushonopeka ethimbo ndyoka ho longitha miinima mbyoka wu hole nenge mokukala nookuume koye.
Ihe aaihokani yamwe otashi vulika ya kale taya henuka okukala pamwe nookuume kawo kopandjokana mokukala taya longo olutaima nenge ya kale taya longitha ethimbo olindji miinima mbyoka ye hole. Oohandimwe mboka itaye ‘ende taya kanitha ekwatathano lyawo,’ ihe otaya fadhuka po omaupyakadhi. Ngele ngoye nenge kuume koye osho hamu ningi ngaaka, omwa pumbwa okutseya kutya iinima yini hayi mu ningitha ngawo nokuungaunga nayo. Ongele owala ho kala pamwe nakuume koye kopandjona monkalamwenyo yeni opo tamu vulu okukala nekwatathano lyopothingo ‘notamu ningi onyama yimwe’ meityo lyolela.—Genesis 2:24.
Nkene yamwe ya tula miilonga omayele ngaka: Andrewa naTanji, aaihokani yokuAustralia oya kala mondjokana uule woomvula omulongo. Andrew okwa ti: “Onda mona kutya okulonga ethimbo olindji nokukala niinakugwanithwa oyindji unene muulipamwe waantu otaku vulu okukala kwa nika oshiponga kondjokana. Onkee ano, ngame nomukulukadhi gwandje otwi itulila po ethimbo lyokukundathana nokulombwelathana omaiyuvo getu.”
Dave naJane, yokuAmerika mboka ya kala mondjokana uule woomvula 22, ohaya longitha etatawili ongulohi kehe okulombwelathana iimoniwa yawo nosho wo shoka taya dhiladhila. Jane ota ti: “Ndjika oyo ompito ya simana ndjoka ihaatu etha yi yiwe moshipala kusha.”
2
UUPYAKADHI:
“Mondjokana yetu ihandi mono mo we shoka nda hala.”
EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI:
“Inaku kala nando omuntu ta longo owala shoka she mu opalela, ihe na tale wo shoka tashi opalele mukwawo.”—1 AAKORINTO 10:24.
Omuntu ngoka e na ko nasha owala naashoka ta mono mondjokana, ita ka kala nando e na enyanyu lyashili nokuli nonando oku hokanunune nenge a hokanununwe iikando oyindji. Ondjokana ohayi ende owala nawa ngele kuume kopandjokana kehe ha gandja eitulomo kokugandja shi vulithe kokutaamba. Jesus okwa gandja etompelo a ti: “Okugandja oku na elago ku vule okutaamba.”—Iilonga 20:35.
Nkene yamwe ya tula miilonga omayele ngaka: Maria naMartin yokuMeksiko, oya kala mondjokana uule woomvula 39. Ihe ondjokana yawo inayi kala aluhe tayi ende nawa. Otaya dhimbulukwa oshikando shimwe sho ya li kaayu uvitathane. Maria okwa ti: “Sho twa li noontamanana dha kwata miiti, onda li ndu ula Martin oshinima itaashi ulike esimaneko. Okwa li a geye noonkondo. Onda li nda kambadhala oku mu yelithila kutya onde shi popithwa owala kongeyo. Ihe ka li a hala okupulakena.” Martin okwa ti: “Pethimbo lyoontamanana ndhoka onda li tandi dhiladhila kutya itatu vulu we okukala pamwe, nandi ethe owala okukambadhala okuninga ondjokana yi kale tayi ende nawa.”
Martin okwa li a hala okukala a simanekwa. Maria okwa li a hala u uvikiwe ko. Ihe kapu na ngoka a li a ningilwa shoka a hala.
Oya li ya vulu ngiini okukandula po uupyakadhi wawo? Martin okwa ti: “Ondi ipe ompito opo ndi ngungumane, naatuhe otwa li twa tokola tu tule miilonga omayele gopandunge gOmbiimbeli tu kale twa simanekathana notu na ombili. Momukokomoko gwoomvula otwi ilonga kutya, kutya nduno omaupyakadhi oge ye po iikando yi thike peni, otatu vulu oku ga sinda ngele otwa galikana Kalunga e tu kwathele nokutula miilonga omayele gOmbiimbeli.”—Jesaja 48:17, 18; Aaefeso 4:31, 32.
3
UUPYAKADHI:
“Kuume kandje kopandjokana iha gwanitha po iinakugwanithwa ye.”
EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI:
“Kehe gumwe gwomutse ote ki ihokolola koshipala shaKalunga polwe mwene.”—AAROMA 14:12.
Nopwaahe na omalimbililo, ondjokana itayi vulu okweenda nawa ngele kuume kopandjokana gumwe oye owala ha ningi oonkambadhala. Ihe onkalo otayi ka nayipala ngele aaihokani ayehe kaye na ko nasha nohaya paathana oombedhi.
Ngele oho gandja unene eitulomo kwaashoka kuume koye kopandjokana e na okukala ta ningi, ku na siku wu ka kale wa nyanyukwa. Otashi ka kala ngaaka uunene tuu ngele ito gwanitha po iinakugwanithwa yoye molwaashoka owala kuume koye kopandjokana itaa gwanitha po ye. Mepingathano naashoka, ngele oto kambadhala wu kale omusamane nenge omukulukadhi e li nawa ondjokana yoye otayi ka hwepopala. (1 Petrus 3:1-3) Shoka sha simanenena osho kutya oto ulukile Kalunga kutya owa simaneka elongekidho lye lyondjokana niilonga yoye otayi ke mu nyanyudha noonkondo.—1 Petrus 2:19.
Nkene yamwe ya tula miilonga omayele ngaka: Kim nomusamane gwe yokuKorea, oya kala mondjokana uule woomvula 38. Kim okwa ti: “Omathimbo gamwe omusamane gwandje oha kala a geela ndje noiha kala a hala okupopya nangame nokandi shi nokuli kutya omolwashike. Shoka osha ningitha ndje ndi kale ndi uvite kutya ke hole ndje we. Omathimbo gamwe ohandi kala tandi ipula kutya: ‘Omolwashike ha kala a hala ndi kale ndi uvite ko nkene u uvite, omanga ihaa kambadhala u uve ko nkene ndi uvite?’”
Kim okwa li ta vulu owala okukala ti ipula shi na ko nasha noonkatu kaadhi li pauyuuki ndhoka dha katukwa kukuume ke kopandjokana nosho wo kwaashoka kuume ke a ndopa okuninga. Pehala lyaashoka, okwa gandja eitulomo kushilwe shi ili. Kim okwa ti: “Pehala lyokukala nda geya, onda mono kutya oshi li nawa ndi iteteke ndi pange ombili naye. Hugunina, atuhe otwa li twa geyuluka notwa li twa vulu okukandula po uupyadhi wetu nombili.”—Jakob 3:18.
4
UUPYAKADHI:
“Omukulukadhi gwandje iha vulika kungame.”
EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI:
“Kristus oye omutse gwomulumentu kehe.”—1 AAKORINTO 11:3.
Omusamane ngoka e wete kutya omukulukadhi gwe iha vulika kuye oku na tango okutala kutya ye oha vulika ngaa kOmutse gwe, Jesus Kristus. Omusamane ota vulu okuulika kutya oha vulika kugwo mokulandula oshiholelwa shaJesus.
Omuyapostoli Paulus okwa nyola a ti: “Aalumentu, holeni aakiintu yeni, naanaa ngashika Kristus e hole egongalo lye nokwi igandja meso omolwalyo.” (Aaefeso 5:25) Jesus ka li ha “pangele” aalongwa ye. (Markus 10:42-44) Okwa li a pe aalanduli ye omalombwelo ga yela nokwe ya pukulula mpoka sha pumbiwa. Ihe ka li nando he ya haula. Okwa li e na ombili nayo nokwa li hu uvu ko omangambeko gawo. (Mateus 11:29, 30; Markus 6:30, 31; 14:37, 38) Okwa li ha pititha aluhe oompumbwe dhawo komeho.—Mateus 20:25-28.
Omusamane okwa pumbwa okwi ipula epulo ndika: ‘Mbela etaloko lyandje lyuukwamutse nankene nda tala ko aakiintu olya nwethwa mo unene koonkulunkedhi shi vulithe komayele nokiiholelwa mbyoka yi li mOmbiimbeli?’ Pashiholelwa, oto ka tala ko ngiini omukulukadhi ngoka itaa tsu kumwe netaloko lyomusamane gwe, ihe ota ningi eetopo lye nesimaneko? Omukulukadhi gwaAbraham, Sara, ota popiwa mOmbiimbeli e li oshiholelwa shomukulukadhi ha vulika kuukwamutse. (1 Petrus 3:1, 6) Okwa li a popi nkene u uvite mpoka sha li sha pumbiwa, ngaashi sho Abraham a li kee wete oshiponga shoka sha li sha taalela uukwanegumbo wawo. — Genesis 16:5; 21:9-12.
Osha yela kutya Abraham ka li u ungaunga nomukulukadhi gwe momukalo ngoka tagu mu ningitha a kale a tila okupopya. Ka li omukayamukulwa. Sha faathana, omusamane ngoka ha landula omayele gOmbiimbeli ita ka thiminika omukulukadhi gwe a vulike mukehe shimwe te mu lombwele. Ota ka kala a simanekwa komukulukadhi gwe uuna ta longitha uukwamutse we momukalo gwohenda.
Nkene yamwe ya tula miilonga omayele ngaka: James gokuIngiIanda nokwa kala mondjokana uule woomvula hetatu okwa ti: “Otandi ilongo okukala handi popi nomukulukadhi gwandje manga inaandi ninga omatokolo ga simana. Ohandi kambadhala kaandi idhiladhile owala ngame mwene. Pehala lyaashoka, ohandi pititha komeho oompumbwe dhe komeho.”
George gwokuAmerika okwa kala mondjokana uule woomvula 59. Okwa ti: “Onda kambadhala okuungaunga nomukulukadhi gwandje momukalo tagu ulike kutya oku li kuume to opalele nomunandunge, ihe hangaashi omuntu gwowala kee na oshilonga.—Omayeletumbulo 31:10.
5
UUPYAKADHI:
“Omusamane gwandje iha kwatele komeho muukwanegumbo.”
EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI:
“Egumbo ohali tungwa po kowino yomukiintu, ihe uugoya otau li teya po niikaha yawo.”—OMAYELETUMBULO 14:1.
Ngele omusamane gwoye oha kakadhala okuninga omatokolo nenge okukwatela komeho muukwanegumbo, owu na iinima itatu mbyoka to vulu okuninga. (1) Oto vulu oku mu dhimbulukitha aluhe mpoka a ndopa nenge (2) oto vulu okulonga po iilonga ye yuukwamutse nenge (3) oto vulu oku mu pandula tashi zi komutima omolwoonkambadhala ndhoka a ninga. Ngele owa hogolola po oshinima shotango nenge oshitiyali, oto ka teya po egumbo lyoye niikaha yoye. Ngele owa hogolola po oshinima oshititatu, otashi ke ku kwathela wu tunge ondjokana yeni nenge wu yi koleke.
Aalumentu oyendji oya hala okukala ya simanekwa nokuli shi vulithe okukala ye holike. Ngele omusamane gwoye oha kala u uvite kutya owe mu simaneka, sha hala kutya, ho mu ningitha a kale u uvite kutya oonkambadhala ndhoka ha ningi okukwatela komeho muukwanegumbo otadhi pondola nowe dhi pandula, ota ka hwepopaleka onkandangala ndjoka ta dhana. Dhoshili, omathimbo gamwe ngoye nomusamane gwoye otamu ka kala itaamu tsu kumwe moshinima shontumba. Amuhe yaali omwa pumbwa okukundathana oshinima shoka. (Omayeletumbulo 18:13) Ihe iitya mbyoka tamu longitha nomutono gwewi, otayi ka kwathela mokutunga ondjokana yeni nenge otayi ke yi teya po. (Omayeletumbulo 21:9; 27:15) Popya momukalo gwesimaneko opo wu vule okumona iizemo mbyoka wa hala, sha hala okutya, omusamane ihaa kakadhala mokukwatela komeho uukwanegumbo.
Nkene yamwe ya tula miilonga omayele ngaka: Michele ngoka a kala muAmerika nokwa kala mondjokana uule woomvula 30, okwa ti: “Molwaashoka meme okwe tu putudha nuumwamemekadhona nopwaahe na eyambidhidho lyomusamane, okwa li omukiintu i ithikamena noku na oonkondo. Ondi na egamo lyokuholela omaukwatya ge ngoka. Onkee ano, ondi na okukambadhala aluhe okukala handi ulike kutya ohandi vulika lela kuukwamutse. Pashiholelwa, pehala lyokuninga omatokolo kungame mwene, onda li ndi ilongo okupopya tango nomusamane gwandje.”
Rachel gwokuAmerika nokwa kala mondjokana uule woomvula 21, okwa li wo a nwethwa mo konkalo moka a putukila. Okwa ti: “Meme ka li nando ha vulika kuTate. Oontamanana nokwaahe na esimaneko oya li tayi dhana onkandangala mondjokana yetu. Petameko lyondjokana yetu onda li handi holele meme. Ihe konima yoomvula, onda li nda mono kutya osha simana okutula miilonga omayele gOmbiimbeli ge na ko nasha nokuulika esimaneko. Ngashingeyi tse naMark otu na enyanyu mondjokana yetu.”
6
UUPYAKADHI:
“Itandi vulu we okwiidhidhimikila iikala yiningila nayi yakuume kandje kopandjokana.”
EKOTAMPANGO LYOMBIIMBELI:
“[Idhidhimikilathaneni, KB], dhiminathanii po oondjo ethimbo kehe, uuna pe na ngoka a ningathana namukwawo.”—AAKOLOSSA 3:13.
Tango sho mwa li tamu endelathana, otashi vulika wa li ho gandja eitulomo komaukwatya omawanawa gakuume koye kopandjokana gwomonakuyiwa nokawa li ho mono omapuko ge nuupu. Mbela ngashingeyi ito vulu okuninga sha faathana? Nopwaahe na omalimbililo, kuume koye kopandjokana oha ningi iinima mbyoka tayi ku ningitha wu nyenyete. Onkee ano, ipula to ti: “Okomaukwatya geni gakuume kandje kopandjoka tandi gandja eitulomo, sha hala kutya, okwaangoka omawanawa nenge okomawinayi?
Jesus okwa li ha longitha omathaneko ge na oonkondo ngoka tagu ulike kutya otwa pumbwa okukala ihaatu konenene omapuko gayalwe. Okwa li a pula a ti: ‘Ongiini wa tala okayagaya ke li meho lyamukweni, ihe endangalati li li meho lyoye ku li wete?’ (Mateus 7:3, yelekanitha KB.) Kapu na ngoka kee shi eyooloko ndyoka li li pokati kokayaga nendangalati. Okayagaya okashonashona ke vulike kendangalati. Osho molwaashoka Jesus a ti: “Kutha mo tango etangalati meho lyoye mwene, opo ihe u tale, ngele oto vulu okukutha mo [okayayagaya, KB] ke li meho lyamukweni.”—Mateus 7:5.
Eyele ndyoka Jesus e ya lombwele okwa li e li tameke nelondodho lya kwata miiti. Okwa ti: “Inamu pangula yakweni, opo Kalunga kee mú pangule. Oshoka omukalo ngoka tamu gu pangulitha yakweni, ogwo Kalunga te ke mú pangulitha.” (Mateus 7:1, 2) Ngele owa hala Kalunga kaa konenene omapuko goye, sha hala kutya, endangalati li li meho lyoye, oshi li nawa kuu konenene omapuko gakuume koye kopandjokana.—Mateus 6:14, 15.
Nkene yamwe ya tula miilonga omayele ngaka: Jenny gwokuIngilanda, a kala a hokanwa kuSimon uule woomvula omugoyi ngashingeyi, okwa ti: “Onda mona kutya shoka hashi ningile ndje nayi unene osho okwaaha ninga omalongekidho kwomusamane gwandje komeho yethimbo nokuungangaunga kwe niinima komunute gwahugunina. Shoka otashi kondjithathana nankene nda li nde mu tala ko nale, molwaashoka sho twa li tatu endelathana onda li ndi hole uukwatya we wokwiilongekidha komeho yethimbo. Ihe ngashingeyi onda mona kutya nangame ondi na wo omapuko, ngaashi okukala tandi mu konenene unene. Atuhe otwi ilongo okukala ihaatu konenene uupuko uushona mboka hatu ningi omolwokwaahagwanena.”
Curt omusamane gwaMichele ngoka a popiwa metetekelo, okwa ti: “Ngele owa kala ho gandja eitulomo kiikala yiningila nayi yakuume koye kopandjokana, omapuko ohaga monika ga fa tage ende taga nenepala. Ondi hole okugandja eitulomo komaukwatya ngoka ga li ga ningitha ndje ndi kale ndi hole Michele.
Shoka tashi vulu okukwathela aaihokani ya pondole
Iiholelwa mbika iishona otayi ulike kutya mondjokana omu na omashongo ngoka itaaga vulu okuyandwa, ihe otaga vulu okuungaungiwa nago nomupondo. Oshike tashi vulu oku mu kwathela opo ondjokana yeni yi pondole? Kokekeni ohole yokuhola Kalunga e tamu kala mwa halelela okutula miilonga omayele ngoka ge li mOohapu dhe, Ombiimbeli.
Alex naItohan yokuNigeria mboka ya kala mondjokana uule woomvula dhi vulithe 20, oya mona shoka tashi vulu oku ya kwathela ya pondole mondjokana yawo. Alex okwa ti: “Onda mona kutya konyala kehe uudhigu hawu holoka mondjokana otawu vulu okukandulwa po ngele aaihokani ohaya tula miilonga omayele gOmbiimbeli.” Omukulukadhi gwe okwa ti: “Otwa mona nkene sha simanenena okugalikana pamwe aluhe nokutula miilonga omayele gOmbiimbeli ge na ko nasha nokukala tu holathane shili nokukala hatu idhidhimikilathana. Ngashingeyi otu na omaupyakadhi omashona shi vulithe petameko sho opo twa hokana.”
Mbela owa hala okwiilonga oshindji kombinga yankene omayele taga longo ngoka ge li mOohapu dhaKalunga taga vulu okukwathela uukwanegumbo woye? Ngele osho, pula Oonzapo dhaJehova dhi kundathane nangoye ontopolwa 14 yembo Omalongo gashili gOmbiimbeli ogeni naanaa?b
[Omanyolo gopevi]
a Omadhina gamwe oga lundululwa.
b Lya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
[Ethano pepandja 4]
Ohatu kongo ngaa ethimbo lyokukala pamwe?
[Ethano pepandja 5]
Mbela ohandi kambadhala ngaa okugandja oshindji shi vulithe pokupewa?
[Ethano pepandja 6]
Mbela ohandi iteteke ngaa okukandula po oontamanana?
[Ethano pepandja 7]
Mbela ohandi popi ngaa nomukulukadhi gwandje manga inaandi ninga omatokolo?
[Ethano pepandja 9]
Ohandi gandja ngaa eitulomo komaukwatya omawanawa gakuume kandje kopandjokana?