Jehu okwa li a ambidhidha nuulaadhi elongelokalunga lyashili
JEHU okwa li a ambidhidha elongelokalunga lyashili nuulaadhi. Okwa longo oshilonga she nondjungu, neendelelo, nuulaadhi, nomukumo noka li ha sholola. Jehu okwa li e na uukwatya mboka tatu vulu okuholela.
Oshigwana shaIsraeli osha li monkalo yiyemateka sho Jehu a pewa oshilonga she. Omuselekadhi gwaAhab, Isebel, yina yomukwaniilwa Joram, okwa li ta nwetha mo nayi oshilongo. Isebel okwa li a hwahwameke aantu ya longele oshikalunga Baal pehala lyokulongela Jehova, a dhipaga aapolofeti Ye nokwa li a nwetha mo nayi aantu “noluhondelo” ‘nonuumpulile’ we. (2 Aak. 9:22; 1 Aak. 18:4, 13) Jehova okwa li a gandja elombwelo opo egumbo alihe lyAhab li hanagulwe po, mwa kwatelwa Joram naIsebel. Jehu oye a li e na okukwatela komeho oshilonga shoka.
Oshikando shotango Jehu a popiwa mOmanyolo okwa li nomalenga gomatangakwiita sho Aaisraeli ya li molugodhi nAasiria puRamot-Gilead. Jehu okwa li omunambelewa omukuluntu notashi vulika a li ondjayi yomatanga gAaisraeli. Omupolofeti Elisa okwa li a tumu gumwe gwomoyanamati yaapolofeti a ka gwayeke Jehu a ninge omukwaanilwa noku mu lombwela a dhipage omulumentu kehe gwomuukwanegumbo uushunimonima waAhab.—2 Aak. 8:28; 9:1-10.
Sho omalenga omakwawo ga pula Jehu kutya omolwashike a li e ya okutalelwa po ka li a hala okupopya. Ihe sho ye mu thiminike a popye, okwe ya lombwele oshili, opo nduno oya pangele ompangela ya ka hangene Joram. (2 Aak. 9:11-14) Otashi vulika oyendji ya kala nale yu uvitile nayi omilandu dhepangelo noye li ompinge nadho nosho wo enwethomo lyaIsebel. Ihe nonando oongaka, Jehu okwa li a dhiladhila nawa opo a mone kutya ongiini ta ka gwanitha po oshilonga she shoka a pewa.
Omukwaniilwa Joram okwa li e ehamekwa molugodhi nokwa fadhukile kuJesreel a ka pangwe. Jehu okwa li e shi shi kutya opo ompangela ye kaayi ponye, mboka ye li moshilando Jesreel kaye na okuuva oshinima shoka. Okwa popi a ti: “[Kotokeni], pwaa ze nando omuntu puRamot, a ka londodhe aantu muJesreel.” (2 Aak. 9:14, 15) Otashi vulika a li ta dhiladhila kutya omatangakwiita gaJoram oga li tage ke mu kondjitha. Shoka osho sha li sha ningitha Jehu a shilipaleke kutya kapu na ngoka te ke mu ya moshipala.
OKWA LI TA HINGILILE
Opo kaaye mu monene po, Jehu okwa li a hingi etembakwiita lye okuza moshilando Ramot-Gilead sigo omuJesreel mpoka pu na oshinano shookilometa 72. Sho a li ta hingilile uuka kuJesreel, omulangeli moshungo yetonatelo okwa mono “Jehu naantu ye.” (2 Aak. 9:17) Otashi vulika Jehu a li a yi netangakwiita enene opo a shilipaleke kutya ota ka gwanitha po oshilonga she.
Omulangeli sho a mono ependa Jehu e li mulimwe lyomomatembakwiita, okwi igidha a ti: “Ota hingi etembakwiita lye a fa omupwidhi.” (2 Aak. 9:20) Ngele Jehu osho a li ha hingi shito ngawo, pompito ndjoka otashi vulika nokuli a li a hingingilile shi vulithe po.
Konima sho Jehu a tindi okulombwela aatumwa yaali mboka ya li ye ya kuye, okwa tsakanene nomukwaniilwa Joram nakuume ke Ahasja, omukwaniilwa gwaJuda, nakehe gumwe okwa li metembakwiita lye. Sho Joram a pula Jehu kutya “ombili tuu?” Jehu okwe mu yamukula nongeyo a ti: “Ombili yi li peni, sho tu li mokati kiimenka nuumpulile noluhondelo lwanyoko Isabel ndu e eta muno?” Eyamukulo ndika olye mu halutha e ta tokola a fadhuke po. Ihe Jehu okwe endelele e te mu adha. Okwa kutha uutaati nokwe mu yaha noshikuti pomutima e ta sile metemba lye mwene. Nonando Ahasja okwa li a fadhuka po, Jehu okwe mu dhipagitha.—2 Aak. 9:22-24, 27.
Okuza mpono Jehu okwa dhipaga omukwaniilwakiintu omwiinayi Isebel gwomuukwanegumbo waAhab. Oshi li mondjila sho Jehu e mu ula “omutulwa omutima.” Sho Jehu a thiki muJesreel, okwa mono Isebel te mu talele mekende lyombala. Jehu ina kwatakwata okwa lombwele omalenga gomuuwa gu undulile Isebel pevi okupitila mekende. Opo nduno oonkambe dhe odha lyatagulile pevi omukiintu nguka a li ta nwetha mo nayi Aaisraeli. Okuza mpoka Jehu okwa tsikile nokudhipaga yalwe yomuukwanegumbo womukolokoshi Ahab.—2 Aak. 9:30-34, KB; 10:1-14.
Nonando elongithonkondo oli li oshinima shinyanyalitha, otu na okutseya kutya pomasiku ngeyaka, Jehova okwa li ha longitha aapiya ye ya gwanithe po omatokolo ge. Omanyolo otaga ti: “Kalunga okwa longitha etalelopo ndika kuJoram, li etele Ahasja eyonukopo. Manga Ahasja a li hoka, ye naJoram oya tsakanekwa komulumentu edhina lye Jehu yaNimshi, ngoka OMUWA e mu hogololele eyonopo lyezimo lyaAhab.” (2 Ondjal. 22:7) Sho Jehu u umbu mo omudhimba gwaJoram metemba, okwa mono kutya shono a longo osha gwanitha po euvaneko lyaJehova li na ko nasha nokutokola Ahab omwolweso lyaNabot. Kakele kaashono, Jehu okwa li a pewa elombwelo a “geelele Isebel omadhipago ge, sho a dhipaga aahunganeki [yaKalunga].”—2 Aak. 9:7, 25, 26; 1 Aak. 21:17-19.
Kunena, kapu na omupiya gwaJehova ha kondjitha palutu mboka ye li ompinge nelongelokalunga lyashili. Kalunga okwa ti: “Ongame mwene tandi galulile omuntu uuwinayi we.” (Heb. 10:30) Opo aakuluntugongalo Aakriste ya konde mo megongalo mboka tashi vulika ye li nwethe mo nayi, oya pumbwa okukatuka nuuladhi ngaashi Jehu a li a ningi. (1 Kor. 5:9-13) Iilyo ayihe yegongalo oyi na okukala ya tokola toko kaayi endathane naamboka ya kondwa.—2 Joh. 9-11.
JEHU INI IDHIDHIMIKILA AATONDI YAJEHOVA
Elalakano lyaJehu lyokulonga shoka a li a pewa olyi iwetikile moohapu ndhoka a li a lombwele Jonadab, sho a ti: “Landula ndje, u ki imonene ko ngoye mwene, [kutya inandi idhidhimikila aatondi yaJehova, NW].” Jonadab okwa li a ningi ngaashi Jehu e mu lombwele nokwa yi pamwe naye metemba sigo okuSamaria. Sho ya thiki, Jehu ‘okwa katuka nomakoto, opo a kombe po aasimaneki yaBaal ayehe.’—2 Aak. 10:15-17, 19.
Jehu okwa tseyitha kutya ota ka yambela Baal “omatselelondjambo omanene.” (2 Aak. 10:18, 19) Omulongwantu gumwe okwa ti: “Jehu okwa longitha noondunge oshitya shoka shi na omaityo gaali.” Nonando uutumbulilo mbuka wa longithwa mpaka “olundji ohawu gandja edhiladhilo lyoshitya ‘eyambo,’ otawu ti wo ‘edhipago’ lyaashunimonima.” Molwaashoka Jehu ka li a hala aalongeli yaBaal ya kale inaaye ya ko koshituthi, okwe ya gongaleke ayehe montempeli yaBaal nokwe ya lombwele ya zale oonguwo dhuuzeko. ‘Nziya Jehu sho a yamba omayambo,’ okwa lombwele aalumentu 80 ya homata ya dhipage aasimaneki yaBaal. Okwa halakanitha po otempeli yaBaal noya li ya ningwa iihundameno nokaya li we tayi vulu okulongelelwa iikalunga.—2 Aak. 10:20-27.
Odhoshili kutya Jehu okwa li a tilehi ombinzi oyindji. Ihe nonando ongawo, Omanyolo oge mu popi kutya okwa li omulumentu e na uudhiginini ngoka a li a kutha Aaisraeli mepangelo ekwanyanya lyaIsebel nuukwanegumbo we. Opo omuwiliki kehe muIsraeli a pondole moku shi ninga, okwa Ii e na okukala omulumentu ependa, e na omukumo nuulaadhi. Embwiitya limwe lyOmbiimbeli olya ti: “Shoka osha li oshilonga oshidhigu nosha li shi na okulongwa nuukeka nopwaahe na oluthuwo. Ando okwa li inaa katuka nuulaadhi, andola ina vula okuhulitha po elongelokalunga lyoshikalunga Baal muIsraeli.”
Nopwaahe na omalimbililo nangoye owa dhindhilika kutya oonkalo ndhoka dha taalela Aakriste kunena otadhi pula ya kale ye na uukwatya wontumba wa fa mboka wa li wu niwe kuJehu. Pashiholelwa, mbela otu na okuninga po shike ngele otwa makelwa tu ninge shoka Jehova e tonde? Otu na okukatuka neendelelo, nuupenda nonuulaadhi kaatu shi ninge. Opo tu ulike kutya otu na etilokalunga, otu na okuyanda okukala ompinge naJehova.
KALA ALUHE HO VULIKA KIIPANGO YAJEHOVA
Otatu londodhwa pehulilo lyehokololo ndika. Jehu okwa li ‘a simaneke oontsezi dhiingoli ndhoka dha li muBetel nomuDan.’ (2 Aak. 10:29) Ongiini omuntu ngoka a li omulaadhi nelongelokalunga lyashili tashi vulika a longele iikalunga?
Jehu otashi vulika a li ta dhiladhila kutya Aaisraeli nAajuda oye na okukala momalongelokalunga ga yoolokathana molwaashoka kaye li kohi yepangelo limwe. Onkee ano, ngaashi owala aakwaniilwa yonale yaIsraeli, Jehu okwa li a kambadhala oku ga topola nokweetha yamwe ya galikane ontana. Ihe shika osha li tashi ku ulika kutya ke na eitaalo muJehova ngoka e mu ningi omukwaniilwa.
Jehova okwa li a pandula Jehu molwaashoka ‘okwa li a ningi shoka a li a hala a ninge.’ Nonando oongawo, Jehu “ina vulika nomwenyo gwe aguhe kiipango yOMUWA, Kalunga kaIsraeli.” (2 Aak. 10:30, 31) Ngele otwa tala kiilonga ayihe mbyoka Jehu a li a longo petameko, shoka a ka longa lwahugunina otashi kumitha notashi yemateke. Ihe oshi li oshiilongomwa kutse. Otu na okukala tu na olupandu omolwekwatathano ndyoka tu na naJehova. Ngele otwa kala hatu kokonakona Oohapu dhaKalunga esiku kehe, hatu tedhatedha kudho nokugalikana tashi zi komutima otashi ke tu kwathela tu kale aluhe aadhiginini kuye. Onkee ano, natu tsikileni okuvulika komithikampango dhaJehova nomutima aguhe.—1 Kor. 10:12.
[Oshimpungu pepandja 4]
Jehu okwa popiwa wo kaanandjokonona yopethimbo lye
Olundji aasheki ohaya kala nokupula ngele aantu mboka ya popiwa mOmanyolo oko ngaa ya li shili. Mbela opu na ngaa uunzapo wa gandjwa koonzo dhilwe kombinga yaJehu kaawu shi owala mboka wa popiwa mOmbiimbeli?
Edhina lyomukwaniilwa nguka gwaIsraeli olya popipiwa moondokumende dha konda pumbali ndhoka dha za kuAssur. Yimwe yomoondokumende ndhoka otayi ulike ethano lyaJehu nenge tashi vulika gumwe gwomaatumwa ye ti inyongamene koshipala shaSalmanassar omukwaniilwa omutitatu gwaAssur nokugandja oompale. Pethano ndyoka opu na oohapu tadhi popi kombinga yalyo tadhi ti: ‘Jehu omwanamati gwaNimshi okwa li a pe ndje oompale dhoshisiliveli, oshingoli, oshiyaha shoshingoli, ekopi enene lyoshingoli li na ombando ya honga, iitenga yoshingoli, omayemele goshingoli, iiyela, ondhimbo yuukwaniilwa, niinima oyindji ya hongwa miiti.’ Jehu ka li ‘omwanamati gwaNimshi,’ ihe uutumbulilo mbuka owa li ha wu longithwa molwaashoka konima sho Nimshi a ningi omukwaniilwa, kehe omukwaniilwa gwaIsraeli a ka landula ko okwa kala hi ithanwa omwana gwaNimshi, tashi vulika molwaashoka Nimshi a li a simana nomolwaashoka oye a li a tungu Samaria, oshilandopangelo shaIsraeli.
Shoka omukwaniilwa gwAssur a li a popi shi na ko nasha noompale ndhoka dha li dha futwa anuwa kuJehu itashi vulu okukolekwa. Ihe nonando ongaaka, okwa li a popi kombinga yaJehu iikando itatu, oshikando shotango omondokumende yimwe, oshitiyali okoshiyelekelathano shaSalmanassar noshititatu omondjalulohokololo yaakwaniilwa yAassur. Uuyelele mbuka otawu gandja uushili kutya Jehu ngoka a popiwa mOmbiimbeli oko a li shili.