Eyumuko lyaJesus olya ningwa ngaa shili?

OMUNANDJOKONONA Omugreka Herodotus ngoka a li ko oomvula 2 500 dha pita, okwa li a hokolola kombinga yAaegipiti yopethimbo lye. Okwa nyola a ti: “Piituthi yaayamba, konima yokulya omulumentu gumwe oha kutha oshihongwathano shoshiti shomudhimba gu li mokaketha, ka paindwa noka hongwa ka fa naanaa omuntu e li moshiketha shuule wetata lyometa nenge wometa yimwe lwaampo. Ohe ende te ku ulukile kehe gumwe mondunda ta ti: ‘Nweni e tamu nyanyukwa, shaashi ngele mwa si, osho tamu ka kala mwa tya nge.’”

Aaegipiti hayo owala ya li ye na etaloko lya tya ngaaka. Kunena, omupopyo “tu lyeni tse tu nweni nokunyanyukwa” ogu li apuhe. Ngele eso olyo ehulilo, nyanyukilwa onkalamwenyo manga inoo sa. Omolwashike wu na okukambadhala okuninga shoka shu uka? Ngele eso olyo ehulilo lyomuntu shili, nena omupopyo ngoka ogu li pandunge. Omuyapostoli Paulus naye osho a ti. Okwa popi kombinga yaantu mboka inaayi itaala meyumuko a ti: “Ngele aasi itaa ka yumudhwa, nena ‘Tu lyeni tse tu nweni, oshoka ngula otatu si.’”—1 Aakorinto 15:32.

Paulus ka li i itaala shili kutya eso olyo ehulilo. Okwa li itaala lela kutya aasi otaya ka yumudhwa, ye na etegameno lyokwaa sa we. Eitaalo lye olya li lya kankamena koshiningwanima sha simanenena, eyumukoa lyaJesus Kristus, ndyoka a li e na uushili kutya olya ningwa. Eyumuko ndyoka olya li lya koleke lela eitaalo lyaalongwa yopetameko.

Ihe eyumuko lyaJesus otali ti shike kutse? Otu shi shi ngiini kutya olya ningwa shili? Natu taleni nkene Paulus a li ta tompathana kombinga yaashika sho a nyolele Aakriste yomuKorinto.

ONGIINI NGELE KRISTUS INA YUMUDHWA SHILI?

Aakriste yamwe yomuKorinto shonale oya li ya ngwangwanekwa koshinima shika, nayamwe kaya li yi itaala nando meyumuko. Montumwafo ye yotango ndjoka Paulus e ya nyolele okwa li a popi kutya otashi ti shike ngele ando kaku na eyumuko shili. Okwa nyola a ti: “Ngele oshinima sha tya ngawo oshoshili, nena otashi ti, Kristus wo ina yumudhwa; nongele Kristus ina yumudhwa kuusi, nena katu na sha shokuuvitha, nane kamu na sha shokwiitaala. Nena otatu lundile Kalunga, . . . nena eitaalo lyeni kali na oshilonga, nane omwa kanena natango muulunde. . . . Otashi ti kutya naamboka ya sa nale yo yi itaala Kristus, oya kana.”—1 Aakorinto 15:13-18.

“Okwi ihololele ishewe aalanduli ye ye vule omathele gatano polumwe. . . . Nena okwi ihololele Jakob nokonima aayapostoli ayehe. Hugunina okwi ihololele ndje wo.”—1 Aakorinto 15:6-8

Paulus okwa tameke noohapu ndhoka itaadhi vulu nando okupatanekwa tadhi ti: Ngele aasi itaa yumudhwa kuusi, nena naKristus ngoka a si, ando ina vula okuyumudhwa. Ngele ando Kristus ina yumudhwa, ando oshizemo oshini? Ando okuuvitha onkundana ombwanawa okwa kala osima yowala, iifundja iitokele to. Oshoka eyumuko lyaKristus olyo oshinima sha simana meitaalo lyopaKriste nolya guma nkene tu uvite ko omalongo gOmbiimbeli ga simana, ngaashi uunamapangelo waKalunga, edhina lye, Uukwaniilwa we nosho wo ehupitho lyetu. Ngele eyumuko inali ningwa shili, nena etumwalaka lyaPaulus nolyaayapostoli yalwe kalya li tali ti sha, ihe olyowala noka li na ongushu yasha.

Ando opwa ka kala ishewe iilanduliko yilwe. Ngele Kristus ina yumudhwa kuusi, nena eitaalo lyAakriste osima yowala nolya kankamena kiifundja. Oshikwawo, ando Paulus nosho wo yalwe inaya popya owala iifundja kombinga yeyumuko, ihe nokombinga yaJehova Kalunga ngoka ya ti oye a yumudha Jesus. Elongo kutya Kristus “okwa si omolwoondjo dhetu” ando kali shi lyoshili, shaashi ngele Omuhupithi ye mwene naye ina yumudhwa kuusi, nena ita vulu okuhupitha yalwe. (1 Aakorinto 15:3) Aakriste yamwe mboka ya sila eitaalo lyawo ando oya si ye na etegameno lyiifundja kutya otaya ka yumudhwa.

Paulus okwa thiki pehulithodhiladhilo tali ti: “Ngele etegameno lyetu muKristus oshinima shokombanda yevi owala, inaaku tegelelwa we sha shilwe, nena otse aantu aakweyi tu vulike kaantu ayehe.” (1 Aakorinto 15:19) Shaashi okwa li i itaala meyumuko nomuuwanawa mboka tali ke eta, Paulus okwa li a gwile miiponga, a hepekwa, i idhidhimikile omaudhigu nokwa taalele eso, ngaashi Aakriste yalwe. Ando okwa li kaaku na eyumuko, ando okwi ihepeke owala.

OMOLWASHIKE WU NA OKWIITAALA?

Paulus ka li nando ta dhiladhila kutya Aakriste oyi itaala iifundja. Okwa li e shi kutya Jesus okwa yumudhwa kuusi, nokwa li a lombwele aantu yomuKorinto paufupi “kutya Kristus okwa si omolwoondjo dhetu, ongaashi sha nyolwa mOmanyolo; okwa fumvikwa e ta yumudhwa kuusi mesiku etitatu, ngaashi kwa nyolwa mOmanyolo; okwi ihololele Petrus, nokonima aayapostoli ayehe omulongo nayaali.”b Paulus okwa gwedha ko a ti: “Nena okwi ihololele ishewe aalanduli ye ye vule omathele gatano polumwe. Oyendji yomuyo oye na omwenyo natango, nonando yamwe oya sa. Nena okwi ihololele Jakob nokonima aayapostoli ayehe. Hugunina okwi ihololele ndje wo.”—1 Aakorinto 15:3-8.

Paulus okwa li a tameke noohapu dhi shi okwiinekelwa ndhoka tadhi ti kutya Kristus okwa si molwoondjo dhetu, okwa fumvikwa nokwa yumudhwa kuusi. Omolwashike Paulus a li e na uushili woshinima shoka? Omolwaashoka opwa li pu na aantu oyendji ye shi mona. Jesus omuyumudhwa okwa li i ihololele oohandimwe (mwa kwatelwa Paulus ye mwene), uungundu nengathithi lyaantu 500 mboka oyendji yomuyo tashi vulika ya adhika ya limbililwa sho ya li yu uvu kutya Jesus okwa yumudhwa. (Lukas 24:1-11) Aantu oyendji mboka ye mu mono oya adhika natango ye na omwenyo pethimbo lyaPaulus noya li taya vulu okugandja uumbangi. (1 Aakorinto 15:6) Onzapo yimwe nenge mbali otadhi vulu okukala kaadhi shi okwiinekelwa, ihe olye ta vulu okutya uunzapo waantu 500 kawu shi okwiinekelwa?

Ndhindhilika wo kutya Paulus okwa popya lwiikando iyali kutya Jesus okwa si e ta fumvikwa nokwa yumuka “ngaashi kwa nyolwa mOmanyolo.” Iiningwanima mbika otayi koleke kutya omahunganeko ngoka ge li momanyolo gOshihebeli kombinga yaMesiasa oga gwanithwa, naashoka oshu ulike kutya Jesus okwa li shili Mesiasa ngoka u uvanekwa.

Nonando opu na uunzapo mboka wa gandjwa kwaamboka ya li po nowomomanyolo, opwa li pu na yamwe mboka inaayi itaala kutya Jesus okwa yumudhwa shili nopo ye li natango. Yamwe ohaya ti kutya aalongwa ye oya li ya yaka mo omudhimba gwe e taya ti kutya okwa yumuka. Ihe aalongwa ye kaya li nando ye na oonkondo dhokusinda aakwiita Aaroma mboka ya li ya keelela posheelo shombila. Yamwe ohaya ti kutya mboka ya mono Jesus a yumudhwa oya li taa ningi omahaluhalu. Mepingathano nelongo ndyoka, uushili owo kutya aantu oyendji oya li ye mu mono pomathimbo ga yoolokathana. Oshikwawo, mbela oshi li ngaa pandunge okwiitaala kutya oya li taya ningi omahaluhalu sho ya mono Jesus omuyumudhwa ta teleke e te ya pe oohi muGalilea? (Johannes 21:9-14) Mbela oya li taya ningi omahaluhalu sho Jesus a ti naye mu gume?—Lukas 24:36-39.

Ihe natango yalwe ohaya ti eyumuko ehokololo lyiifundja lya totwa kaalongwa ye. Ihe uuwanawa washike ya li taya vulu okumona mokuninga ngaaka? Aalongwa oya li taya shekwa, taya hepekwa nokudhipagwa sho ya li tayu uvitha kombinga yeyumuko. Mbela oya li ngaa taya ka tula oomwenyo dhawo moshiponga ya ambidhidhe iifundja iitokele? Oya li nokuli ya gandja tango uunzapo wawo muJerusalem montaneho yaapataneki yawo mboka ya li taya kongo ompito yoku ya mona epuko.

Eyumuko olyo lya li lya ningitha aalongwa yu uvithe nuulaadhi kombinga yOmuwa gwawo nonando oya li taya hepekwa nonyanya. Eyumuko olya ningi ekankameno lyeitaalo lyAakriste. Aakriste yopetameko kaya li owala ya tula oomwenyo dhawo moshiponga okugandja uunzapo kombinga yomulongi omunandunge ngoka a li a dhipagwa. Oya li ya tula oomwenyo dhawo moshiponga mokuuvitha eyumuko lyaJesus, shaashi osha li tashi ulike kutya oye Kristus, Omwana gwaKalunga, e na oonkondo noku li omuntu ngoka a li he ya ambidhidha noku ya wilika. Eyumuko lye otali ti kutya nayo otaya ka yumudhwa kuusi. Oshoshili kutya ando Jesus okwa li inaa yumudhwa kuusi, ando kaku na Aakriste. Ando Jesus ka li a yumudhwa, ando inatu vula nando okuuva kombinga ye.

Eyumuko lyaKristus otali ti shike kutse nena?