Ngele owu na omikalo omiwanawa, mbela otashi ti kutya oto ka kala nonakuyiwa ombwanawa?

Uule womathelemimvo aantu oyendji oya kala yu uvite kutya ngele omuntu oku li nawa, nena ota vulu oku ka kala e na onakuyiwa ombwanawa. Pashiholelwa, aantu yokuuzilo, oya li ya simaneka omulongi gumwe gwuufilosofi, Confucious, (a li ko mo 551-479 K.E.N.) okwa tile: “Shono wa hala aantu kaaye ku ningile, ino shi ya ningila.”a

AANTU OYENDJI OHAYA KAMBADHALA OKUKALA YE NA OMIKALO OMIWANAWA

Aantu oyendji oyi itaala natango kutya okukala wu na omikalo omiwanawa, okwo taku ku ningitha wu ka kale nonkalamwenyo ombwanawa. Onkee ohaya kambadhala okusimaneka yalwe, okukala ye na omikalo omiwanawa, okukala ye shi kutya oye na oshinakugwanithwa shini momudhingoloko nokukala ye na eiyuvo ewanawa. Omukiintu gumwe gwedhina Linh gwokoVietnam, ota ti: “Onda kala aluhe ndi itaala kutya ngele ondi li omunashili, otandi ka yambekwa.”

Omukiintu oye tuu ngoka ta pe aantu mboka kaaye na omagumbo iikulya.

Yamwe ohaya kambadhala okulonga uuwanawa omolwomaitaalo moka ye li. Omulumentu gumwe gwedhina Hsu-Yun, ha kala moTaiwan, ota ti: “Onda li nda longwa kutya ngele omuntu okwa kala ha longo uuwanawa sho e na omwenyo, ota ka kala a nyanyukwa ngele a si, ihe ngele oha longo uuwinayi, ota ka pya momulilo gwoheli sigo aluhe.”

IIZEMO OYINI?

Omukiintu ngoka konima sho a zimbuka a yemata ye okwa vulwa, a papatela okamwanamati.

Uushili owo kutya ngele ohatu ningile yalwe uuwanawa, ohatu mono omauwanawa ogendji. Ihe aantu oyendji mbono haya kambadhala okuningila yalwe uuwanawa, ihaya ungaungiwa nayo nawa aluhe. Omukiintu gumwe gwedhina Shiu Ping, ha kala moHong Kong, ota ti: “Onde shi ndhindhilika kutya aantu mbono haya longo uuwanawa, ihaya mono omauwanawa aluhe. Onda li nda ningi ngaashi tandi vulu ndi sile oshimpwiyu aanegumbo yandje nokulonga uuwanawa, ihe ondjokana yandje oya teka, omusamane gwandje e ta thigi ndje po nokamwanamati ketu.”

Aantu oyendji oye shi mona kutya aantu mbono ye li momalongelokalunga haayehe ye li nawa. Etsuko, omukiintu gumwe ha kala moJapani, ota ti: “Onda li mehangano limwe lyopalongelokalunga nonda li omukwatelikomeho momaipyakidhilo gaagundjuka. Ihe onda li nda kumwa, sho nda mono kutya aantu yomelongelokalunga moka nda li kaye na omikalo, ohaya kondjele oondondo nohaya longitha nayi iimaliwa.”

SHIU PING, GWOKOHONG KONG, okwa ti: “Onda li nda ningi ngaashi tandi vulu ndi sile oshimpwiyu aanegumbo yandje nokulonga uuwanawa, ihe ondjokana yandje oya teka, omusamane gwandje e ta thigi ndje po nokamwanamati ketu.”

Aantu yamwe mboka ya pwila momalongelokalunga omutse nothingo nohaya kambadhala okulonga uuwanawa, oye ki iyadha ya yemata, sho ya ningilwa iinima iiwinayi. Omukiintu gumwe Van gwokoVietnam naye osho a li e uvite ngaaka. Okwa ti: “Esiku kehe onda li handi landa iiyimati, oongala niikulya nonda li handi yi yamba po kiiyambelo yookukulululwa mboka ya sa nale, ndi na einekelo kutya otandi ka mona omayambeko monakuyiwa. Ihe nonando onda li nda longo uuwanawa nonda li handi ningi iinima yopalongelokalunga uule womimvo odhindji, omusamane gwandje okwa li a kwatwa komukithi gwa kwata miiti. Shimwe ishewe, omumwandjekadhona ngono a li ti ilongo kondje yoshilongo, okwa si mepipi lyuugundjuka.”

OMOLWASHIKE OKUKALA OMUNTU E LI NAWA INAAKU GWANA?

Okukala omuntu e li nawa okwa simana, ihe hako owala oshinima sha pumbiwa, opo wu vule oku ka kala nonkalamwenyo ombwanawa. Omolwashike mbela? Tala shoka Ombiimbeli tayi tu lombwele.

HAANTU AYEHE HAYA HOGOLOLA OKULONGA UUWANAWA

“Omulunde gumwe ota yono po uuwanawa owindji.” — OMUUVITHI 9:18.

Nonando owu ninge ngaashi to vulu, wu kale omuntu omwaanawa, onakuyiwa yoye otayi vulu okupiyaganekwa kiinima mbyoka aantu haya ningi omolwokwiihola mwene. Pashiholelwa, pethimbo lyomukithi gwontumba gwekomba, otashi vulika wu landule omalombwelo ngoka taga gandjwa kaakwanepangelo nokukambadhala okukala kokule naantu, ihe ongiini ngele yamwe otaya tindi okwiiyutha komalombwelo ngono? Eihumbato lyawo otali tula moshiponga uukolele waamboka taya kambadhala okuninga shoka shi li mondjila.

AANTU OTASHI VULIKA YA KALE KAAYE WETE KUTYA SHONO SHI LI MONDJILA NAASHONO SHA PUKA OSHINI

“Oku na ondjila ndjoka ya yelekana momeho gomuntu, ihe pehulilo oyo ondjila yeso.” — OMAYELETUMBULO 14:12.

Mondjokonona omu na iiholelwa oyindji yaantu mbono ya li ya tokola okuninga iinima mbyoka ye wete kutya oyi li nawa, ihe oya ka mona owala kutya nani shoka ya ninga epuko. Nonando oya li taya dhiladhila kutya shono taya ningi oshiwanawa, oye ki iyadha owala ye li momaupyakadhi.

ONKALAMWENYO OYA FA OKUGULU KWETEMBA

“Kamu shi wo, ngele ngula omutse otagu ka kala kumwe nothingo!” — JAKOB 4:14.

Kutya nduno omuntu oku kale ha longo uuwanawa wu thike peni, ota vulu okusa ombaadhilila. Pashiholelwa, pethimbo lyomukithi gwekomba gwo-Corona, aantu oyendji mboka ya li yi iyamba ya kwathele yalwe, oya kanitha oomwenyo dhawo. Tala ishewe koshimoniwa shaLiting, omukiintu gumwe ha kala moChiina, ngoka he a sile moshiponga shohauto. Ota ti: “Kanda li ndi uvite ko kutya omolwashike omuntu nguka omunambili a si. Tate okwa li ha longo nuudhiginini, omwiifupipiki, ye omunashili. Oye owala a li a si moshiponga shoka shohauto.”

Ngele okukala omuntu e li nawa hako haku ningitha omuntu a ka kale nonkalamwenyo ombwanawa, oshike tashi vulu oku mu ningitha nani a ka mone onkalamwenyo ndjono? Opo tu mone eyamukulo kepulo ndino, otwa pumbwa onzo yi shi okwiinekelwa, ndjono yi na uuyelele tawu yamukula omapulo getu notawu tu kwathele tu mone nkene tu na oku ka kala nonakuyiwa ombwanawa. Openi tatu vulu okwaadha uuyelele mbono?

a Opo wu uve oshindji kombinga yaashono Confucious a longa aantu, tala ontopolwa 7, okatendo 31-35 membo Mankind’s Search for God, lya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova. Oli li wo kepandja lyokointaneta www.jw.org.