Nkene iita nelongithonkondo hayi tu gumu atuhe
“Omwaalu gwelongithonkondo ogwa londa unene pombanda okuza pIita Iitiyali yUuyuni, naantu omabiliyona gaali, ano omuntu gumwe gwomaantu yane, ohaya zi momahala ngoka ga gumwa koshinima shoka.”
Oohapu ndhoka odha li dha popiwa kOmuyakuli gwaAmushangandjayi gwIigwana yaHangana, Amina J. Mohammed, mo 26 Januali 2023.
Iita nelongithonkondo ohayi vulu okuholoka nomomahala moka mu na ombili. Nokuli naantu mboka haya zi momahala moka kaamu na iita, ohaya kala ya gumwa kiita mbyoka yi li komahala galwe. Konima ngele iita ya hulu, iilanduliko yawo iiwinayi, ihayi zi po nziya. Natu taleni kiiholelwa yimwe po.
Oondjala. Ehangano lyOkugandja Iikulya mUuyuni olya ti kutya “omaipumomumwe oge li natango osheetithi oshinene shondjala, noopelesenda omilongo heyali dhaantu muuyuni otadhi si ondjala, noye li miitopolwa mbyoka ya gumwa kiita nokelongithonkondo.”
Uupyakadhi wopalutu nowopamadhiladhilo. Uuna aantu ya mono kutya moshitopolwa shawo otashi vulika mu holoke iita, otashi vulika shi ya ningithe ya kale ye uvite nayi nokukala ye na iimpwiyu. Ohashi kala sha nika oshiponga kaantu mboka haya zi momahala moka mu na iita, nohashi vulu wo oku ya etela uuvu wopamadhiladhilo. Shinikitha oluhodhi, olundji ihaya vulu okumona ekwatho lyopaunamiti ndyoka ya pumbwa.
Okuya ontuku ombaadhilila. Ehangano lyIigwana ya Hangana ndyoka li lile po oontauki, olya ti kutya okuza muSeptemba 2023, aantu ya konda poomiliyona 114 muuyuni awuhe, oya li ya thiminikwa ya thige po omagumbo gawo. Etompelo enene ndyoka lye etitha uupyakadhi mboka, iita nelongithonkondo.
Uuhupilo tawu shongola. Olundji aantu ohayi iyadha taya hupu shokadhila, omolwuupyakadhi mboka we etithwa kiita, ngaashi ondando yiinima ya londa pombanda shi vulithe nale. Aantu otashi vulika ya mone iihuna, molwaashoka epangelo ohali longitha iimaliwa oyindji li ambidhidhe iita niimaliwa mbyoka lya li lyi na okulongitha koshikondo shuundjolowele nosho wo koshikondo shelongo. Konima yiita, ohashi pula oshimaliwa oshindji, opo ku tungululwe iinima mbyoka ya yonagulwa po omolwiita.
Uupyakadhi womudhingoloko. Aantu ohaya mono iihuna, uuna oonzo dhopaunshitwe ndhoka yi ikolelela mudho tadhi hanagulwa po owina. Shampa omeya, ombepo nosho wo evi ya nyatekwa, iinima mbyono ohayi vulu okweeta omaupyakadhi guundjolowele taga kalelele nokuli nokonima yiita. Aantu otashi vulika wo ya lemanekwe koomboma, konima ngele iita ya hulu.
Osha yela kutya iita ohayi eta ehanagulo enene, nohayi pula oshimaliwa oshindji.