Ontopolwa 11
Ngaka Ogo Omasiku Gahugunina!
1. Omolwashike oyendji ye uvite ya ngwangwana uuna taya dhiladhila onkalo yuuyuni, ihe openi tapu vulu okwaadhika efatululo li shi okwiinekelwa lyiiningwanima yuuyuni?
UUYUNI wetu wa piyagana owe ya ngiini pondondo ndjika? Openi mbela tu uka? Owa pula nale omapulo ga tya ngaaka? Oyendji oye uvite ya ngwangwana uuna taya tala konkalo yuuyuni. Iinima yoshili ngaashi iita, omikithi nomuyonena otayi ipulitha aantu shi na ko nasha naashoka onakuyiwa ya kwatela mo. Aawiliki yomapangelo ohaya gandja etegameno eshona. Ihe Kalunga mOohapu dhe ota gandja efatululo li shi okwiinekelwa lyethimbo ndika edhigu. Ombimbeli otayi tu kwatha shi shi okwiinekelwa tu mone kutya otu li methimbo lini. Otayi tu ulikile kutya otu li ‘momasiku omahugunina’ gonkalelo yiinima yongashingeyi.—2 Timoteus 3:1.
2. Epulo lini Jesus a pulwa kaalongwa ye, nongiini a yamukula?
2 Pashiholelwa, tala eyamukulo ndyoka Jesus a gandja komapulo gamwe ngoka ga pulwa kaalongwa ye. Omasiku gatatu manga Jesus inaa sa, oye mu pula: “[Oshike] tashi ka kala endhindhiliko lyokukala po kwoye nolyehulilo lyonkalelo yiinima?”a (Mateus 24:3, NW) Mokuyamukula, Jesus okwa tumbula kondandalunde iiningwanima yuuyuni nosho wo oonkalo ndhoka tadhi ku ulika sha yela kutya onkalelo ndjika yaahenakalunga oyi li pomasiku gayo gahugunina.
3. Omolwashike onkalo kombanda yevi ya nayipala sho Jesus a tameke okupangela?
3 Ngaashi shu ulikwa montopolwa ya tetekele, eyalulo lyethimbo lyOmbimbeli otali eta pehulithodhiladhilo kutya Uukwaniilwa waKalunga owa tameka nale okupangela. Ihe ongiini shika tashi vulika? Onkalo oya nayipala, inayi hwepopala. Dhoshili, ndika olyo euliko lya kola kutya Uukwaniilwa waKalunga owa tameka okupangela. Omolwashike? Epsalmi 110:2 otali tu lombwele kutya Jesus okwa li ta ka kala uule wethimbo ta pangele ‘mokati kaaniita naye.’ Dhoshili, oshilonga she shotango e li Omukwaniilwa gwomegulu osha li okuumbila Satana naayengeli ye yoompwidhuli komudhingoloko gwevi. (Ehololo 12:9) Oshilanduliko osha li shike? Osha li naanaa ngaashi Ehololo 12:12 lya hunganeke: “Yaye evi nefuta, oshoka ondiaboli ya kulukile kune, e na ondjahi onene, oshoka e shi shi, e na ethimbo efupi lyowala.” Otu li ngashingeyi ‘methimbo ndyoka efupi.’
4. Omaukwatya gamwe gomasiku gahugunina ogeni, notagu ulike shike? (Tala oshimpungu.)
4 Onkee ano itashi kumitha kutya sho Jesus a pulwa shoka sha li tashi ka kala endhindhiliko lyokukala po kwe nolyehulilo lyonkalelo yiinima, eyamukulo lye olya li ehaluthi. Oombinga dhi ili nodhi ili dhendhindhiliko otadhi monika moshimpungu shi li pepandja 102. Ngaashi to vulu okumona, aayapostoli Aakriste Paulus, Petrus naJohannes otaye tu pe omauyelele galwe ge na ko nasha nomasiku gahugunina. Dhoshili, omaukwatya ogendji gendhindhiliko nogomasiku gahugunina oga kwatela mo oonkalo oondhigu. Ihe egwanitho lyomahunganeko ngaka oli na oku tu itaalitha kutya onkalelo ndjika yuukolokoshi oyi li popepi nokuhula po. Natu konakone nawa gamwe gomomaukwatya ga simana gomasiku gahugunina.
OMAUKWATYA GOMASIKU GAHUGUNINA
5, 6. Ongiini omahunganeko ge na ko nasha niita noondjala taga gwanithwa?
5 “Iigwana otayi thikama okukondjithathana, niilongo otayi matukilathana.” (Mateus 24:7; Ehololo 6:4) Omunyoli Ernest Hemingway okwi ithana Iita yoTango yUuyuni “edhipago enenenene lyaa na elandulathano ndyoka inaali ningwa ko nando onale kombanda yevi.” Pambo The World in the Crucible—1914-1919, shika osha li “iita iipe shi na ko nasha nuunene wayo, iita yotango yuuyuni auhe mbyoka ya monika kaantu. Uule wethimbo lyayo nuunene wayo ou vule shaashoka sha kala sha tseyika nale nenge sha li sha tegelelwa shaampono.” Opo nduno Iita Iitiyali yUuyuni oye ya, mbyoka ya li iihanaguli noonkondo yi vule Iita yoTango yUuyuni. Omuprofesa gwondjokonona Hugh Thomas ota ti: “Ethelemimvo etimilongo mbali, olya li lya pangelwa kondjembo yotuutuu, otenga, oB-52, omboma yopalute nolwahugunina, okomisile. Olya li lya ndhindhilikwa kiita tayi tilehi ombinzi oyindji niihanaguli yi vule mbyoka yomethimbo kehe lilwe.” Dhoshili, opwa li pwa popiwa oshindji kombinga yokuhomatulula konima sho Iita Iitalala ya hulu po. Nonando ongaaka, ehokololoningomwa limwe otali tengeneke kutya konima yomashunitho pevi gamwe ngoka ga dhiladhilwa, otapu ka hupa natango iikondjitho yopalute yi thike lwopo 10 000 sigo 20 000—oonkondo dhokuumba iikando 900 dhi vule ndhoka dha li dha longithwa pethimbo lyIita Iitiyali yUuyuni.
6 ‘Otaku ya oondjala.’ (Mateus 24:7; Ehololo 6:5, 6, 8) Okuza mo 1914 opwa li nokuli oondjala oonene 20. Iitopolwa ye ehamekwa omwa kwatelwa Bangladesh, Burundi, Etiopia, Greka, India, Kambodja, Kiina, Nigeria, Rusia, Rwanda, Somalia naSudan. Ihe ondjala ihayi etwa aluhe kompumbwe yiikulya. Ongundu yaanongononi yuunamapya noyeliko oye ya pehulithodhiladhilo ndika: “Iikulya yomuuyuni oyi indjipala neendelelo oomvula omilongo dha piti shi vulithe aakalimo yamo. Ihe molwashoka aantu omamiliyona 800 oye li nokuli moluhepo olunene, . . . yo itaya vulu okulanda sha gwana shomeloolo ndika lyiikulya oku ya hupitha mokukala kwawo aluhe nompumbwe onenenene yiikulya.” Eidhopomo lyopapolotika olya kwatelwa miinima yilwe. Dr. Abdelgalil Elmekki gwOunivesiti yaToronto ota tumbula iiholelwa iyali moka omayuvi ga si kondjala omanga iilongo yago ya li ya tumu iikulya oyindjiyindji kiilongo yilwe. Komapangelo osha li sha fa sha simana unene okumona iimaliwa oyindji iikwiilongo opo ga vule okufutila iita yago shi vulithe okupalutha aakwashilongo yawo. Ehulithodhiladhilo lya Dr. Elmekki olya li shike? Ondjala olundji oyo “uupyakadhi u na ko nasha nokuhawaleka iikulya nosho wo omulandu gwepangelo.”
7. Uushili ouni kombinga yomalega golukayu nena?
7 ‘Omalega golukayu.’ (Lukas 21:11; Ehololo 6:8) Egwililila lyaSpania lyomo 1918-19 olya pula nokuli oomwenyo omamiliyona 21. “Mondjokonona uuyuni inau yonwa po nando onale komudhipagi ngoka a dhipaga mbalambala aantu oyendji noonkondo shi thike pulyo,” A. A. Hoehling osho ta nyola moThe Great Epidemic. Nena, omalega golukayu oga geya. Omvula kehe, okanker ohayi dhipaga aantu omamiliyona gatano, omikithi dhoshimela ohadhi pula oomwenyo dhuuhanona naanona aanene dhi vulithe pomamiliyona gatatu, no TB ohayi dhipaga omamiliyona gatatu. Omikithi dhi na olukayu dhi na ko nasha nokufudha, unene tuu oshihoya, omvula kehe ohashi dhipaga aanona ye li kohi yoomvula ntano omamiliyona 3,5. Nomwaalu tagu kumitha gwomamiliyona omayuvi 2,5—etata lyaakalimo yomuuyuni—otagu hepekwa komikithi ndhoka hadhi etwa kompumbwe yomeya nenge komeya ga nyata nokwaanuuyogoki. Omukithi gwo AIDS ogwo natango edhimbulukitho kutya omuntu, nonando omahumokomeho gopaunamiti ga simana oga ningwa, ye ita vulu okuhanagula po omalega golukayu.
8. Ongiini aantu tayu ulike kutya yo ‘oye hole iimaliwa’?
8 “Aantu taya ka kala . . . ye hole iimaliwa.” (2 Timoteus 3:2, NW) Miilongo yomuuyuni auhe, aantu otaya monika ya fa ye na ehalo enenenene okuninga aayamba. “Ompolo” olundji ohayi yelekwa kuunene wiiyemo yoye, “ehumokomeho” ohali yelekwa kwaashoka u na. “Ohole yomaliko otayi ka tsikila yi li shimwe shomoonkondoendithi muulipamwe waAmerika . . . noyi li wo oonkondoendithi dha simana tadhi indjipala momalandithilo galwe omanene,” omupresidende gwopevi gwehangano lyomatseyitho osho a ti. Shika ohashi ningwa mbela mpoka wa kala?
9. Oshike tashi vulu okutiwa kombinga yokwaavulika kaakuluntu kwa hunganekwa?
9 “Ihaa vulika kaakuluntu.” (2 Timoteus 3:2) Aavali naalongi yonena nosho wo yalwe oye wete nomeho gawo yene kutya aanona oyendji kaye na esimaneko noihaya vulika. Yamwe yomaagundjuka mbaka otayi inyengithwa keihumbato ewinayi lyaavali yawo nenge taye li holele. Omiyalu tadhi indjipala dhaanona inadhi itaala we iinima ngaashi osikola, oveta, elongelokalunga naavali yawo, notadhi yi tukuluthile iipotha. Omulongisikola gumwe omunawino ota ti: “Otashi monika sha fa shi li momoode okwaahasimaneka naanaa kehe shimwe.” Ihe lago enene, aanona oyendji haya tila Kalunga, eihumbato lyawo oli shi okuholelwa.
10, 11. Omauliko geni ge li po kutya aantu oye li aakwanyanya nokaye na ohole yopaunshitwe?
10 “Aakwanyanya.” (2 Timoteus 3:3, NW) Oshitya shOshigreka sha tolokwa “aakwanyanya” otashi ti ‘okwaadheulwa, okwaa na ohenda nomaiyuvo gopantu.’ Shika itashi hokolola tuu nawa oyendji yomwaamboka haya longitha oonkondo nena! “Molwashoka onkalamwenyo oyi alula unene noyu udha uumbanda omolwetilohi lyombinzi, otashi pula omaiyuvo ga kolonda opo u leshe oonkundana dhesiku kehe,” oshinyolwa shomunyanyangidhi gumwe osho sha ti. Osekuriti yomafilitsa yimwe oya ti kutya aagundjuka oyendji oya fa ya posipala shi na ko nasha niilanduliko yiilonga yawo. Okwa ti: “Opu na edhiladhilo kutya: ‘Kandi shi shoka tashi ka ningwa ongula. Otandi mono shoka nda hala nena.’”
11 “Kaaye na ohole yopaunshitwe.” (2 Timoteus 3:3, NW) Uutumbulilo mbuka owa tolokwa moshitya shOshigreka tashi ti “okwaa na ohenda,” notashi ulike “okwaahe na ohole yopaunshitwe muukwanegumbo.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) Eeno, ohole olundji kayi mo momudhingoloko ogo tuu ngoka yi na okukala—megumbo. Shinikitha oluhodhi, omahokololoningomwa gokuninga nayi ookuume kopandjokana, aanona, nokuli aavali mboka ya kulupa ohagu uvika apuhe. Ongundu yimwe yaakonakoni oya ti: “Elongithonkondo lyaantu—kutya nduno enkawa nenge okuundula, okutsa nombele nenge okuyaha—ohashi holoka olundji noonkondo muukwanegumbo shi vulithe pamwe pwi ili muulipamwe wetu.”
12. Omolwashike taku vulu okutiwa kutya aantu oye na owala emoniko lyowala lyetilokalunga?
12 “Oyo ye na emoniko lyowala lyetilokalunga, ihe oonkondo dhalyo ye dhi idhimbike.” (2 Timoteus 3:5) Ombimbeli oyi na oonkondo okulundulula onkalamwenyo yi kale yi li nawa. (Aaefeso 4:22-24) Ihe oyendji nena ohaya longitha elongelokalunga lyawo li li oshishigitho shokushiga iilonga yawo yokwaahe na uuyuuki mbyoka hayi yematitha Kalunga. Okufundja, okuyaka nonyata yiipala olundji ohayi pitikwa kaawiliki yomalongelokalunga. Omalongelokalunga ogendji ohagu uvitha ohole ihe ohaga ambidhidha iita. Oshinyolwa shomunyanyangidhi gwoshifo India Today, otashi ti: “Medhina lyOmushiti Omunenenene, aantu oya longele aantu ooyakwawo iilonga iitilithi noonkondo.” Dhoshili, omaipumomumwe gaali getilohi lyombinzi gomasiku ngano—Iita yoTango nIitiyali yUuyuni—oya tameke mUukwakriste mo mwene.
13. Omauliko gashike ge li po kutya evi otali yonagulwa?
13 ‘Okuyona po evi.’ (Ehololo 11:18) Aanongononi ye vulithe 1 600, mwa kwatelwa aasindani 104 yondjambi yoNobel, okuza muuyuni auhe oya shaina elondodho ndyoka lya gandjwa kEhangano lyAanongononi Hayi Ipula (UCS [Union of Concerned Scientists]), ndyoka lya ti: “Aantu nuuyuni wopaunshitwe oyi li pokwiipuma mumwe. . . . Inaku hupa we ethimbo li vulithe oomvula omilongo dhontumba opo ompito yokukeelela iiponga yi pite po.” Ehokololoningomwa ndika olya ti kutya iilonga yaantu tayi mbandameke onkalamwenyo “otayi vulu okulundulula uuyuni opo kaaku vule okukaliwa nomwenyo momukalo ngoka tu shi.” Eshonopalo lyoozone, omeya ga nyata, okuka po omiti, okuhekuka kwevi nehanagulopo lyomaludhi ogendji giinamwenyo niimeno oya tumbulwa yi li omaupyakadhi ga kwata miiti ngoka ge na okupewa eitulomo. UCS oya ti: “Okwiidhopa kwetu momulandu gwonkalamwenyo yi ikolelathana otaku vulu okweeta iilanduliko yi ihanena apuhe, mwa kwatelwa eyonagulo lyomilandu dhopabiologi ndhoka okulonga kwadho kaatu ku uvite ko naanaa.”
14. Ongiini to vulu okuulika kutya Mateus 24:14 ota gwanithwa methimbo lyetu?
14 “Onkundana ndjika ombwanawa yuukwaniilwa otayi ku uvithilwa evi alihe ekaliwa.” (Mateus 24:14, NW) Jesus okwa hunganeke kutya onkundana ombwanawa yUukwaniilwa otayi ku uvithwa kevi alihe, yi ningile iigwana ayihe uunzapo. Kekwatho lyaKalunga nelaleko nuuyamba lye, Oonzapo dhaJehova omamiliyona ohadhi longitha oowili omamiliyona omayuvi miilonga mbika yeuvitho noyokuninga aantu aalongwa. (Mateus 28:19, 20) Eeno, Oonzapo odha tseya kutya dho otadhi ka kala dhi na ondjo yombinzi ngele itadhi uvitha onkundana ombwanawa. (Hesekiel 3:18, 19) Ihe dho odha nyanyukwa sho kehe omvula omayuvi hagi inyenge nolupandu ketumwalaka lyUukwaniilwa nohaga katuka onkatu okuninga Aakriste yashili, sha hala okutya ge li Oonzapo dhaJehova. Okulongela Jehova osho uuthembahenda waa shi okuyelekwa nasha nokungeyi okutaandeleka ontseyo okutseya Kalunga. Nokonima sho onkundana ndjika ombwanawa yu uvithwa kevi alihe ekaliwa, ehulilo lyonkalelo ndjika yuukolokoshi otali ke ya.
INYENGA KOMAULIKO
15. Onkalelo yuukolokoshi yonena otayi ka hula po ngiini?
15 Onkalelo ndjika otayi ka hula po ngiini? Ombimbeli otayi hunganeke “uudhigu uunene” mboka tau ka tameka uuna oshitopolwa shuuyuni mbuka shi na ko nasha nopolotika tashi ka ponokela ‘Babilon Oshinene,’ uukwaniilwa wuuyuni womalongelokalunga giifundja. (Mateus 24:21; Ehololo 17:5, 16, yelekanitha OB-1986.) Jesus okwa ti kutya pethimbo ndika ‘etango otali ka luudha, nomwedhi itagu yele we, noonyothi otadhi gu megulu, noonkondo dhomegulu otadhi tukuluka.’ (Mateus 24:29) Shika otashi vulika tashi ka kala iiningwanima yolela yokegulu. Kutya nduno onkalo otayi ka kala ya tya ngiini, omaminikilo taga adhima guuyuni wopalongelokalunga otaga ka tulwa pomutenya e taga ka hanagulwa po. Opo nduno Satana, i ithanwa ‘Gog gwomevi lyaMagog,’ ota ka longitha aantu ya yonuka okuponokela noonkambadhala adhihe oshigwana shaJehova. Ihe Satana ite ke shi pondola, oshoka Kalunga ote ke ya hupitha. (Hesekiel 38:1, 2, 14-23) “Uudhigu uunene” otau ka adha oshitsa shawo shopombanda puHarmagedon, ‘iita yesiku enene lyaKalunga, omupangeli gwaayihe.’ Otayi ka hanagula po thiluthilu ehangano alihe lyaSatana lyokombanda yevi, notayi ke shi ninga tashi vulika opo aantu oonakuhupapo ya mone omalaleko nuuyamba gaa na ehulilo.—Ehololo 7:9, 14, NW; 11:15; 16:14, 16; 21:3, 4.
16. Otu shi shi ngiini kutya omaukwatya ga hunganekwa gomasiku gahugunina otagu ulike kethimbo lyetu?
16 Ngiika otashi monika sha fa gamwe gomomaukwatya gomahunganeko ngoka taga hokolola omasiku gahugunina ge eleka komathimbo galwe gomondjokonona. Ihe uuna omauliko ga hunganekwa taga talelwa kumwe, go otagu ulike owala kethimbo lyetu. Oku shi udhika: Omisinda dhokominwe dhestambo lyomuntu ohadhi ningi ompatolona ndjoka itayi vulu okukala yagumwe i ili. Sha faathana, omasiku gahugunina oge na ompatolona yago yene yomandhindhiliko nenge iiningwanima. Shika otashi ningi “estambo” ndyoka li kale itaali vulu okukala lyopethimbo lilwe lyi ili. Uuna tashi konakonwa pamwe nomauliko gOmbimbeli kutya Uukwaniilwa waKalunga womegulu otau pangele ngashingeyi, euliko otali gandja ekankameno lya kola okuthika pehulithodhiladhilo kutya ngaka ogo naanaa omasiku gahugunina. Natango, opu na euliko lya yela lyopamanyolo kutya onkalelo yongashingeyi yuukolokoshi otayi ka hanagulwa po masiku.
17. Ontseyo okutseya kutya ngaka ogo omasiku gahugunina oyi na oku tu inyengitha tu ninge shike?
17 Oto ki inyenga ngiini komauliko kutya ngaka ogo omasiku gahugunina? Dhiladhila kwaashika: Ngele oshikungulu oshihanaguli shi li pokuholoka, otatu ningi po sha pwaahe na okukakadhala opo twi igamene. Ano shoka Ombimbeli tayi hunganeke shi na ko nasha nonkalelo ndjika yongashingeyi oshi na oku tu inyengitha tu katuke oonkatu. (Mateus 16:1-3) Otatu vulu okumona sha yela kutya tse otu li momasiku gahugunina gonkalelo ndjika yuuyuni. Shika oshi na oku tu inyengitha tu ninge omalunduluko agehe ga pumbiwa opo tu hokiwe kuKalunga. (2 Petrus 3:3, 10-12) Jesus otu ulike kuye mwene e li oshilongitho shehupitho noti igidha eigidho ndika lye endelela: “Itonateleni ihe, oomwenyo dheni dhaa vulithwe kiituthi nokuunkolwi nokoshimpwiyu shiipalutha, esiku [ndyoka] lyaaye mú akele ngomwigo, oshoka olyo tali adha ayehe ya kala kombanda yevi alihe. Tonateni ano omasiku agehe nokugalikana, mu mone oonkondo okuyanda mbika ayihe tayi ka ningwa nokuthikama koshipala shOmuna gwOmuntu.”—Lukas 21:34-36.
[Enyolo lyopevi]
a Oombimbeli dhimwe otadhi longitha oshitya “uuyuni” pehala ‘lyonkalelo yiinima.’ OExpository Dictionary of New Testament Words ya W. E. Vine otayi ti kutya oshitya shOshigreka ai·onʹ “otashi ti ethimbo inaali uthwa, nenge ethimbo lya talika ko mekwatathano naashoka tashi ningwa pethimbo ndyoka.” OGreek and English Lexicon to the New Testament yaParkhurst (epandja 17) oya kwatela mo uutumbulilo “onkalelo ndjika yiinima” mpoka tayi kundathana okulongitha ai·oʹnes (pauwindji) mAaheberi 1:2. (NW) Ano etoloko “onkalelo yiinima” otali tsu kumwe nenyolo lyOshigreka shopetameko.
KONAKONA ONTSEYO YOYE
Ombimbeli oya hunganeke shike kombinga yiiningwanima yuuyuni petameko lyelelo lyaKristus?
Omaukwatya gamwe gomasiku gahugunina ogeni?
Oshike tashi ku itaalitha kutya ngaka ogo omasiku gahugunina?
[Box on page 102]
OMAUKWATYA GAMWE GOMASIKU GAHUGUNINA
• Iita inaayi kala ko nando onale.—Mateus 24:7; Ehololo 6:4.
• Oondjala.—Mateus 24:7; Ehololo 6:5, 6, 8.
• Omalega golukayu.—Lukas 21:11; Ehololo 6:8.
• Okwaanompango taku indjipala.—Mateus 24:12, NW.
• Eyonagulo lyevi.—Ehololo 11:18.
• Omakakamo gevi.—Mateus 24:7.
• Omathimbo omadhigu okukaliwa mugo.—2 Timoteus 3:1, NW.
• Ohole onene yokuhola iimaliwa.—2 Timoteus 3:2, NW.
• Okwaavulika kaakuluntu.—2 Timoteus 3:2.
• Okwaanohole yopaunshitwe.—2 Timoteus 3:3, NW.
• Okuhola olundundu komeho gokuhola Kalunga.—2 Timoteus 3:4, OB-1986.
• Okwaaneipangelo.—2 Timoteus 3:3, NW.
• Aatondi yuuwanawa.—2 Timoteus 3:3.
• Okwaandhindhilika oshiponga shi li popepi.—Mateus 24:39, NW.
• Aasheki taye ekelehi omauliko gomasiku gahugunina.—2 Petrus 3:3, 4.
• Euvitho lyUukwaniilwa waKalunga muuyuni auhe.—Mateus 24:14, KB.
[Full-page picture on page 101]