Oohapu oombwanawa ohadhi humitha komeho ekwatathano ewanawa
“Oohapu dheni nadhi kale aluhe oombwanawa.”—Kol. 4:6.
1, 2. Oohapu oombwanawa dhomumwatate odhe etitha oshizemo oshiwanawa shini?
OMUMWATATE gumwe okwa ti: “Manga nda li tandi longo egumbo negumbo, onda tsakaneke omulumentu a geya noonkondo ngoka omilungu dhe nolutu lwe aluhe lwa li talu kakama. Onda li nda kambadhala oku mu tompa nOmanyolo nda ngungumana, ihe okwa geye owala sha pitilila. Omukulukadhi gwe naanona nayo oya ponokele ndje noohapu, nonda mono kutya hwepo ndi ze po puyo. Onde ya shilipaleke kutya ondi ile nombili notandi shuna nombili. Onde yu ulukile Aagalati 5:22, 23 moka tamu popiwa ohole, olukeno, eikwatonawa nombili. Opo nduno onda yi.
2 “Konima yethimbo manga tandi longo pomagumbo ge li handiyaka yepandaanda lyawo, onde ya mono ya kuutumba pootalapa posheelo shegumbo lyawo. Sho yi ithana ndje, onda li ndi ipula: ‘Ano oshike ishewe?’ Omusamane okwa li e na ekopi lyomeya omatalala e ta pe ndje ndi nwe mo. Okwa pe ndje ombili molwokwiihumbata kwe nayi nokwa pandula ndje omolweitaalo lyandje lya kola. Otwa topoka tu na ombili.”
3. Omolwashike kaatu na okweetha yalwe ye tu geyithe?
3 Molwaashoka aantu oya lulilwa koonkalo dhuuyuni, muukalele ohatu tsakaneke yalwe ya geya. Otashi ka kala shi li nawa okuungaunga nayo “nombili nonesimaneko” uuna tatu tsakanene nayo. (1 Pet. 3:16) Ando omumwatate ngoka a popiwa metetekelo okwe ethele okugeya nokwaahenombili kwomunegumbo ku mu geyithe, andola iikala yomulumentu ngoka otashi vulika inaayi lunduluka ngaashi e shi ningi. Oshizemo osha li oshiwanawa molwaashoka omumwatate okwa li i ipangele nokwa longitha oohapu oombwanawa.
Oshike tashi ningitha oohapu dhetu dhi kale oombwanawa?
4. Omolwashike sha simana okupopya oohapu oombwanawa?
4 Kutya nduno otu li naamwatate nenge onaamboka kaaye shi aamwatate nosho wo niilyo yomaukwanegumbo getu, osha simanenena okulandula omayele gaPaulus ngoka taga ti: “Oohapu dheni nadhi kale aluhe oombwanawa notadhi hokitha omuntu oku mú pulakena.” (Kol. 4:6) Oohapu oombwanawa odha pumbiwa opo tu vule okukundathana nawa nonombili.
5. Oonkundathana tadhi tungu itashi ti shike? Shi thaneka.
5 Oonkundathana tadhi tungu itashi ti okupopya ashihe shoka to dhiladhila nenge shoka wu uvite, unene tuu ngele owa geya. Omanyolo otagu ulike kutya okupopya nongeyo nokwaaneipangelo otashi ulike uunkundi, ihe haonkondo. (Lesha Omayeletumbulo 25:28; 29:11.) Uunashipotha woshigwana shaIsraeli oshikando shimwe owa li wa ningitha Moses ngoka a li “omwiifupipiki e vule aantu ayehe kombanda yevi,” a nyengwe okupangela ongeyo ye nokaa gandje we esimano kuKalunga. Osha yela kutya Moses okwa li a popi nkene e uvite, ihe Jehova ka li e shi hokwa. Moses konima yoku kwatela Aaisraeli komeho uule woomvula 40 ka li a pewa uuthembahenda woku ya fala mevi lyeuvaneko.—Num. 12:3; 20:10, 12; Eps. 106:32.
6. Okukala omunandunge mokupopya kwetu otashi ti shike?
6 Omanyolo otage tu lombwele kutya otu na okwiipangela nokukala tu na oondunge dhokuyoolola uuna tatu popi. Ombiimbeli otayi ti: “Mpoka pe na oohapu odhindji, opo pwa kala omayono, ihe ngoka ti ikwata mokupopya, oye omunandunge.” (Omayel. 10:19; 17:27) Okukala omunandunge itashi ti nando kutya ku na okupopya. Ihe otashi ti okupopya ‘oohapu oombwanawa’ to longitha elaka lyoye wu aludhe, ihe hakweehameka.—Lesha Omayeletumbulo 12:18; 18:21.
“Ethimbo lyokumwena nethimbo lyokupopya”
7. Iinima yini kaayi na okupopiwa, nomolwashike?
7 Ngaashi naanaa twa pumbwa okupopya oohapu oombwanawa nokwiipangela uuna tatu popi naaniilonga pamwe natse nenge naamboka hatu tsakaneke muukalele, osho wo twa pumbwa okuninga megongalo nomegumbo. Okupopya nongeyo noinaatu dhiladhila nawa, otaku vulu okweeta iilanduliko iiwinayi noonkondo kuupambepo wetu nowayalwe, keiyuvo lyetu nokuukolele wetu. (Omayel. 18:6, 7) Eiyuvo ewinayi ndyoka li li euliko lyokwaagwanenena kwetu oli na okupangelwa. Oohapu oombwinayi, omasheko, ondhino nondjahi, oya puka. (Kol. 3:8; Jak. 1:20) Ohayi teya po ekwatathano ewanawa nayalwe nosho wo naJehova. Jesus okwa longo aantu a ti: “Kehe ngoka ta geyele mukwawo, oye i ilongela epangulo. Ngoka ta ti komuntu omukwawo: ‘Shintu ngoye!’ oye i ilongela okufalwa kompangu. Ngoka ta ti komuntu omukwawo: ‘Mugoya ngoye!’ oye i ilongela [Gehenna, NW].”—Mat. 5:22.
8. Uunake nongiini tu na okupopya nkene tu uvite?
8 Nonando ongaaka, opu na iinima yontumba mbyoka tashi vulika tu thike pehulitho dhiladhilo kutya oshi li nawa oku yi kundathana. Ngele omumwaho okwa popi nenge a ningi sha shoka she ku uvitha nayi noito vulu oku shi dhimbwa, ino etha wu kale to fululukile momutima. (Omayel. 19:11) Ngele owa geyithwa komuntu, ngungumaneka manga omaiyuvo goye e to katuka oonkatu ndhoka dha pumbiwa okukandula po uupyakadhi. Paulus okwa nyola a ti: “Inamu kala mwa geya esiku alihe.” Molwaashoka uupyakadhi otawu tsikile oku ku uvitha nayi, konga ethimbo lyo opala wu wu kandule po. (Lesha Aaefeso 4:26, 27, 31, 32.) Popya nomumwaho shi na ko nasha nuupyakadhi mboka, to shi yelitha nawa, ihe onoohapu oombwanawa nonelalakano lyokukala ishewe mu na ekwatathano ewanawa.—Lev. 19:17; Mat. 18:15.
9. Omolwashike tu na okupangela eiyuvo lyetu omanga inaatu ka kandula po uupyadhi pokati ketu nagulwe?
9 Opu na “ethimbo lyokumwena nethimbo lyokupopya.” (Omuuv. 3:1, 7) Shimwe ishewe, “omwenyo gwomuyuuki ohagu ipyakidhile neyamukulo.” (Omayel. 15:28) Oshi li nawa okutegelela uupyakadhi mboka mu wu kundathane nale. Okukundathana manga mwa geya otashi ka nayipika onkalo, ihe kashi li pandunge okweetha pu pite ethimbo ele.
Iilonga iiwanawa ohayi humitha komeho ekwatathano ewanawa
10. Ongiini okulongela yalwe iilonga iiwanawa taku hwepopaleke ekwatathano lyetu nayalwe?
10 Okupopya oohapu noonkundathana oombwanawa ohadhi kwathele okweeta po nokukaleka po ekwatathano lyombili. Odhoshili kutya okuninga ngaashi tatu vulu opo tu hwepopaleke ekwatathano lyetu nayalwe, otaku vulu okuhwepopaleka oonkundathana dhetu nayo. Okulongela yalwe iilonga yombili tashi zi komutima ngaashi okukonga ethimbo oku ya kwathela, oku ya pa omagano tashi zi komutima noku ya hiya komagumbo getu, ohashi tu kwathele tu kale twa mangulukilathana ngele tatu kundathana. Oto ka vula ‘okugongela omakala ga tema’ komuntu ngoka notashi ke eta omaukwatya omawanawa noku shi ninga oshipu mu popye mwa manguluka.—Rom. 12:20, 21.
11. Jakob okwa ningi po shike opo a galulile po ekwatathano lyawo naEsau?
11 Tatekulululwa Jakob oshinima shika okwa li e shi uvite ko. Omukwanambwiyu omukwawo, Esau okwa li e mu geela noonkondo, naashoka osha ningitha Jakob a ye ontuku ta dhiladhila kutya Esau pamwe one ke mu dhipage. Konima yoomvula odhindji, Jakob okwa galukile kegumbo. Esau okwe ya e mu tsakaneke pamwe naalumentu 400. Jakob okwa li a pula ekwatho kuJehova. Opo nduno okwa tumine Esau omagano ogendji giimuna. Omagano ngaka oga li ga nengeneke omutima gwaEsau naashono ya tsakanene, Esau okwa matuka e ta papatele Jakob.—Gen. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.
Ladhipika yalwe noohapu oombwanawa
12. Omolwashike tu na okupopya oohapu oombwanawa naamwatate?
12 Tu li Aakriste ohatu longele Kalunga, ihe haantu nando. Oshi li paunshitwe okukala twa hala okupandika kuyalwe. Oohapu dhetu oombwanawa otadhi vulu okupupaleka iimpwiyu yaamwatate naamwameme. Okugandja uusama nayi otashi nayipaleke omaupyakadhi gawo noku ya ningitha yi ipule ngele Jehova okwe ya hokwa ngaa natango. Onkee ano, natu popyeni oohapu ‘ndhoka oombwanawa tadhi tungu nodha pumbiwa, opo aapulakeni yetu ye dhi hokwe.’—Ef. 4:29.
13. Aakuluntugongalo oye na okukaleka shike momadhiladhilo (a) uuna taya gandja omayele? (b) uuna taya nyola oombilive?
13 Aakuluntugongalo oye na okukala “nombili” nokuungaunga noshigunda nolukeno. (1 Tes. 2:7, 8) Oye na okupopya “nombili” ngele taya gandja omayele noye na oku shi ninga nokuli nuuna taya popi naamboka inaaya “tseya oshili.” (2 Tim. 2:24, 25) Uuna sha pumbiwa ya nyolele koshitayimbelewa nenge kolutu lwaakuluntugongalo kegongalo lilwe, oye na wo okunyola oohapu oombwanawa. Oye na okukala aanambili noya kotoka ngaashi tatu kumagidhwa muMateus 7:12.
Okulongitha oohapu oombwanawa muukwanegumbo
14. Omayele geni Paulus a pe aasamane, nomolwashike?
14 Oshipu okudhiladhila kutya oohapu dhetu, omainyengo getu gokoshipala nogokolutu itaga ti sha kuyalwe. Pashiholelwa, aalumentu yamwe otashi vulika kaaye shi naanaa kutya oohapu dhawo ohadhi tete muule womitima dhoomeme. Omumwameme gumwe okwa ti: “Ohashi tilitha ndje ngele omusamane gwandje ta popi nangame pombanda a geya.” Oohapu oonkunkutu ohadhi gumu oomeme unene shi vulithe ootate notashi vulika kaaye dhi dhimbwe mbala. (Luk. 2:19) Shika ohashi kala unene ngawo uuna oohapu dha popiwa kugumwe ngoka omukiintu e hole nokwa hala a kale e mu simaneka. Paulus okwa pe aasamane omayele taga ti: “Holeni aakiintu yeni, ne inamu kala mu na onyanya nayo.”—Kol. 3:19.
15. Yelitha kutya omolwashike omusamane e na okuungaunga nawa nomukulukadhi gwe.
15 Omumwatate gumwe ngoka a kala mondjokana ethimbo ele okwe shi yelitha kutya omolwashike omusamane e na okuungaunga nomukulukadhi gwe nombili ngaashi ‘oshiyuma sheloya.’ Okwa ti: “Ngele owu na oshiyuma shondilo nohashi tatuka mbala, ku na oku shi kwata wa dhiginina oshoka otashi tende omusa, ngoka nando owu gu hote tagu kala owala gu wetike. Omusamane ngele ohu ula omukulukadhi gwe oohapu oonkunkutu otashi vulika e mu ehameke. Naashika otashi vulika shi tendeke omusa tagu kalelele mekwatathano lyawo.”—Lesha 1 Petrus 3:7.
16. Omukiintu ota vulu okutunga uukwanegumbo we ngiini?
16 Aalumentu nayo otaya vulu okuladhipikwa nenge okuteywa omukumo koohapu dhayalwe, mwa kwatelwa dhaakulukadhi yawo. “Omukiintu omunamayele” ngoka i ‘inekelwa’ komusamane oku na ko nasha nomaiyuvo ge nohu ungaunga naye nombili. (Omayel. 19:14; 31:11) Omukulukadhi ota vulu lela okunwetha mo nawa nenge nayi uukwanegumbo wawo. Ombiimbeli otayi ti: ‘Egumbo ohali tungwa po kowino yomukiintu, ihe omukiintu omugoya ote li teya po niikaha ye.’—Omayel. 14:1.
17. (a) Ongiini aagundjuka ye na okupopya naavali yawo? (b) Ongiini aakuluntu ye na okupopya naagundjuka, nomolwashike?
17 Ngele aavali noyana taya kundathana, oye na okupopya oohapu oombwanawa. (Mat. 15:4) Uuna aavali taya popi noyana kaye na oku ya “hinda” nenge ye ya ‘geyithe.’ (Kol. 3:21; Ef. 6:4) Nokuli nando aanona oye na okupewa egeeloputudho, aavali naakuluntugongalo oye na okupopya nayo nesimaneko. Komukalo nguka, aakuluntu otaye shi ningi oshipu lela kaagundjuka okulundulula omikalo dhawo nokukala ye na ekwatathano ewanawa naKalunga. Oshi li nawa okupopya nayo nesimaneko shi vule okupopya nayo momukalo ngoka tagu ulike kutya otwe ya sa uunye, shoka tashi vulu oku ya ningitha nayo ya kale yi isa uunye. Aagundjuka otashi vulika kaaya dhimbulukwe omayele agehe ngoka ya pewa, ihe otaya ka dhimbulukwa omukalo moka ya li taya popiwa nayo.
Popya nawa tashi zi komutima
18. Ongiini tatu vulu okukala kaatu na omadhiladhilo neiyuvo tali tu ehameke?
18 Okupangela ondjahi yetu kashi shi owala okukala tatu monika twa fa inaatu geya koshipala. Elalakano lyetu ka li shi owala okuholeka nkene tu uvite naanaa momitima dhetu. Ngele otu na uupyakadhi wu li meni lyetu, ihe otwe wu mwenena ohashi naipike onkalo yetu. Osha fa owala omuhingi gwohauto ta lyata omahooli oshita nombiliki. Shika otashi vulika shi teye po ohauto. Onkee ano, ino etha wu kale nondjahi yi li komwenyo e ta yi ndwafuka mo konima yethimbo. Galikana kuJehova e ku kwathele wu kuthe mo ondjahi momutima gwoye. Etha ombepo yaJehova yi ku shitulule momadhiladhilo nomomutima gwoye opo wu vulike kehalo lye.—Lesha Aaroma 12:2; Aaefeso 4:23, 24.
19. Oonkatu dhini tadhi tu kwathele tu yande omaipumomumwe omolwongeyo?
19 Katuka oonkatu ndhoka tadhi ke ku kwathela okupangela eiyuvo lyoye. Ngele opwa holoka okwaauvathana kwontumba e to mono kutya oto hala okugeya, kambadhala wu ze po pehala mpoka uule wokathimbo opo omaiyuvo goye ga ngungumane. (Omayel. 17:14) Ngele ngoka to popi naye okwa tameke okugeya kambadhala lela wu popye oohapu oombwanawa. Kala wu shi kutya “eyamukulo etalala otali loteke ondjahi, ihe elaka lyoshikanyeko otali tukulula ongeyo.” (Omayel. 15:1) Oohapu oonkunkutu otadhi pwidhula ko owala ongeyo nonando otadhi popiwa newi lyombili. (Omayel. 26:21) Ngele owu wete kutya ito vulu okwiipangela omolwonkalo yontumba ‘ikwata nawa mokupopya noino geya mbala.’ Galikana kuJehova e ku kwathele wu popye iinima mbyoka yi shi okupulakenwa, ihe haambyoka iiwinayi.—Jak. 1:19.
Dhimina po tashi zi komutima
20, 21. Oshike tashi vulu oku tu kwathela okudhimina po yalwe, nomolwashike tu na oku shi ninga?
20 Shiyemateka, kapu na gumwe gwomutse ta vulu okupangela naanaa elaka lye. (Jak. 3:2) Nonando iilyo yomaukwanegumbo nosho wo aamwatate naamwameme yopambepo ohaya ningi oonkambadhala dha mana mo, omathimbo gamwe ohashi vulika ya popye inaaya dhiladhiladhila nawa iinima mbyoka tayi vulu okweehameka eiyuvo lyetu. Pehala lyokugeya nziya, ipula neidhidhimiko kutya oshinima shoka okwe shi ku ulile shike. (Lesha Omuuvithi 7:8, 9.) Mbela opwa li sha tashi mu thiminike, okwa li a tila, kee uvite nawa nenge e na uupyakadhi wontumba?
21 Iinima ya tya ngaaka kayi na okukala eipopilo omolwongeyo ya pitilila. Ihe okukala tu yi shi otashi vulu oku tu kwathela tu uve ko kutya omolwashike aantu omathimbo gamwe haya popi nohaya ningi iinima mbyoka kaaye na okuninga notashi tu inyengitha tu ya dhimine po. Atuheni ohatu popi nohatu ningi iinima mbyoka tayi yemateke yalwe, ihe nonando ongaaka, otu na etegameno kutya otaye ke tu dhimina po. (Omuuv. 7:21, 22) Jesus okwa ti kutya opo tu dhiminwe po kuKalunga, otu na wo okudhimina po yalwe. (Mat. 6:14, 15; 18:21, 22, 35) Onkee ano, otu na okukala hatu endelele okugandja ombili nokudhimina po yalwe nziya opo tu kaleke po ohole ndjoka yi li “epaya tali vulu okumangela iinima ayihe kumwe” megongalo nomuukwanegumbo wetu.—Kol. 3:14.
22. Omolwashike she eleka okuninga oonkambadhala okupopya oohapu oombwanawa?
22 Sho onkalelo ndjika ya yonuka yi li pokuhula po otashi ka kala oshidhigu okukala twa nyanyukwa notwa hangana. Okutula miilonga omakotampango gomOohapu dhaKalunga otaku ke tu kwathela tu longithe elaka lyetu okupopya shoka oshiwanawa, ihe haashoka oshiwinayi. Otatu ka kala tu ninathane ombili megongalo nomomaukwanegumbo getu naashoka otashi ka gandja uunzapo uuwanawa kuyalwe kombinga yaJehova ‘Kalunga ketu omunelago.’—1 Tim. 1:11, OB-1954.
Oto vulu okuyelitha?
• Omolwashike sha simana okukonga ethimbo tali opalele opo tu kundathane omaupyakadhi?
• Omolwashike iilyo yuukwanegumbo yi na okulongitha ‘oohapu ombwanawa’ uuna tayi kundathana?
• Ongiini tatu vulu okuyanda okupopya oohapu tadhi ehameke?
• Oshike tashi vulu oku tu kwathela tu kale hatu dhimine po?