Jehova oye Omukwafi wetu

“Ekwafo lange otali di [kuJehova, NW], ou omushiti weulu nedu.”—EPSALME 121:2.

1, 2. (a) Omolwashike taku dulu okutiwa kutya atusheni otwa pumbwa ekwafo efimbo nefimbo? (b) Jehova oku li Omukwafi a tya ngahelipi?

OLYELYE womufye iha kala nandenande a pumbwa ekwafo? Oushili oyoo kutya atusheni ohatu kala twa pumbwa ekwafo efimbo nefimbo—omolwokulididimikila omaupyakadi manene, ouyahame omolwokufilwa ile omayeleko manene. Ngeenge twa pumbwa ekwafo, luhapu ohatu ke li konga kukaume oo e na ko nasha. Okulombwela kaume a tya ngaho oudjuu wetu, otashi dulika shi u ninge u kale mupu okulididimikila. Ndele osho omunhu mukwetu ta dulu oku tu ningila osha ngabekwa. Kakele kaasho, ovanhu otashi dulika omafimbo amwe va kale itava dulu oku tu kwafela ngeenge twa pumbwa ekwafo.

² Ndelenee ope na Omukwafi oo e na eenghono nokudula inaku ngabekwa. Natango, okwe tu shilipaleka kutya ite ke tu efa nandenande. Omukwafi oo oyoo omupsalme a popya nelineekelo filufilu shi na sha naye, a ti: “Ekwafo lange otali di [kuJehova, NW].” (Epsalme 121:2) Omolwashike omupsalme oo a li a itavela kutya Jehova ota dulu oku mu kwafela? Opo tu nyamukule epulo olo, natu konakoneni Epsalme 121. Okuninga ngaho otaku ke tu kwafela tu mone kutya omolwashike nafye hatu dulu okulineekela Jehova e li Omukwafi wetu.

Odjo yekwafo yaalushe

3. Omupsalme otashi dulika kwa li a yelulila omesho aye keemhunda dilipi, nomolwashike?

³ Omupsalme okwa hovela okuyelifa kutya ohatu dulu okulineekela Jehova molwaashi okwa shita oinima aishe, a ti: “Omesho ange ohandi a yelulile keemhunda. Ekwafo mbela otali dile nge peni? Ekwafo lange otali di [kuJehova, NW], ou omushiti weulu nedu.” (Epsalme 121:1, 2) Omupsalme ka li a yelulila omesho aye komhunda keshe. Eshi eendjovo odo da shangwa, otembeli yaJehova oya li muJerusalem. Oshilando osho osha li pokule keemhunda daJuda, nosha li onhele yaJehova yokukala yopafaneko. (Epsalme 135:21) Omupsalme otashi dulika a li a yelulila omesho aye keemhunda daJerusalem oko otembeli yaJehova ya li ya tungilwa, ta pula ekwafo kuye e na elineekelo. Omolwashike omupsalme a li e na oushili kutya Jehova ota dulu oku mu kwafela? Omolwaashi Jehova oye “omushiti weulu nedu.” Paushili, omupsalme okwa li a hala okutya: ‘Doshili, kape na nande oshimwe osho tashi dulu okwiimba Omushiti omunaenghono adishe a kwafele nge!’—Jesaja 40:26.

4. Omupsalme okwa ulika ngahelipi kutya Jehova oha yandje alushe elitulemo keemhumbwe doshiwana shaye, nomolwashike ediladilo olo tali hekeleke?

⁴ Omupsalme okwa twikila ko ta yelifa kutya Jehova oha yandje alushe elitulemo keemhumbwe dovapiya vaye, a ti: “Ye ita efa omhadi yoye, i fenungute; omwameni woye iha kofa. Tala, Omufita ou waIsrael iha kumuka, Ye iha fi eemhofi.” (Epsalme 121:3, 4) Kalunga ita dulu nande okweefa ovo tave mu lineekele va “fenungute” ile va punduke ndele tava kala itava dulu okupenduka po vali. (Omayeletumbulo 24:16) Omolwashike mbela? Omolwaashi Jehova okwa fa omufita ta pashukile eedi e li oupafi filufilu. Mbela ediladilo olo itali hekeleke? Ite ke lipwililikila nandenande eemhumbwe doshiwana shaye. Ote ke va pashukila omutenya noufiku.

5. Omolwashike taku tiwa kutya Jehova oku li ‘kolulyo’?

⁵ Molwaashi omupsalme okwa li e na elineekelo kutya Jehova Omwaameni omudiinini woshiwana shaye, okwa shanga a ti: “Omwene Oye omwameni woye, Omwene Oye omudile woye wokolulyo loye, etango opo li he ku twile omutenya, ile ohani oufiku.” (Epsalme 121:5, 6) Komweendikolupadi kOushilo wOpokati, onhele i na omudile ohai kala eameno liwa koupyu wetango. Jehova okwa fa omudile koshiwana shaye, te shi amene koiponga oyo ya fa oupyu wa hanya. Didilika kutya Jehova okwa popiwa e li ‘kolulyo.’ Moita yonale, olulyo lomukwaita kala li naanaa hali kala la amenwa koshikelelifo osho omukwaita kwa li ha kala e kwetele keke lokolumosho. Kaume omudiinini okwa li ha dulu okwaamena omukwaita mokufikama nokulwa e li kolulyo laye. Ngaashi kaume oo, Jehova ota kala noudiinini povalongeli vaye, e lilongekida alushe oku va kwafela.

6, 7. (a) Ongahelipi omupsalme e tu shilipaleka kutya Jehova ita ka efa nandenande okukwafela oshiwana shaye? (b) Omolwashike hatu dulu okukala nelineekelo ngaashi lomupsalme?

⁶ Mbela Jehova ota ka efa okukwafela oshiwana shaye? Ke na efiku e shi ninge. Omupsalme okwa xulifa neendjovo tadi ti: “Omwene ohe ku amene kowii aushe, oha amene omwenyo woye. Omwene ota amene epito loye neuyemo loye okudja nena fiyo alushe.” (Epsalme 121:7, 8) Didilika kutya nonande omupsalme okwa longifa epaifefimbo, oshi liwetikile moutumbulilo “okudja nena fiyo alushe” kutya okwa kwatela mo yo onakwiiwa. Kungaha, ovalongelikalunga vashili ova shilipalekwa kutya Jehova ota ka twikila oku va kwafela fiyo alushe. Kashi na nee mbudi kutya ove li peni ile kutya omaupyakadi elipi tava shakeneke, Jehova okwe lilongekida alushe oku va kwafele.—Omayeletumbulo 12:21.

⁷ Doshili, omushangi wEpsalme 121 okwa li e na elineekelo kutya Omushiti omunaenghono adishe oha pashukile ovapiya vaye nelungamo a fa omufita e na oshisho, nongaashi omukeleli oo e li oupafi. Nafye otu na omatomheno mahapu okukala nelineekelo ngaashi lomupsalme oo, molwaashi Jehova iha lunduluka. (Malakia 3:6) Ndele mbela osho osha hala okutya kutya ohatu ka amenwa alushe palutu? Hasho, ndele shimha ashike hatu pula ekwafo kOmukwafi wetu, ote ke tu amena koinima aishe oyo tai dulu oku tu yahameka pamhepo. Ndele oshi li paushitwe okupula kutya, ‘Ongahelipi Jehova he tu kwafele?’ Natu konakoneni eenghedi nee omo he shi ningi. Moshitukulwa eshi ohatu ka kundafaneni shi na sha nanghee a li a kwafela ovapiya vaye momafimbo Ombibeli. Moshitukulwa tashi landula, ohatu ka kundafaneni shi na sha nanghee ha kwafele ovapiya vaye kunena.

Ekwafo okupitila movaengeli

8. Omolwashike itashi kumwifa eshi ovaengeli ve na ko nasha unene nonghalonawa yovapiya vaKalunga vokombada yedu?

⁸ Jehova ota wilike ovaengeli omamiliyona nomamiliyona. (Daniel 7:9, 10) Ovana ovo vopamhepo ohava wanifa po ehalo laye noudiinini. (Epsalme 103:20) Ove shi shii nawa kutya Jehova okuhole neenghono ovalongeli vaye vopanhu nonokutya okwa hala oku va kwafela. Onghee itashi kumwifa eshi ovaengeli ve na ko nasha unene nonghalonawa yovapiya vaKalunga vokombada yedu. (Lukas 15:10) Onghee hano, ovaengeli ova hala shili okukala tava longifwa kuJehova okukwafela ovanhu. Omeenghedi dilipi Jehova a li a longifa ovaengeli va kwafele ovapiya vaye vopanhu momafimbo onale?

9. Yandja oihopaenenwa yanghee ovaengeli va li va pewa eenghono kuKalunga va amene ovanhu ovadiinini.

⁹ Ovaengeli ova li va pewa eenghono kuKalunga opo va amene nokuxupifa ovapiya vaye ovadiinini. Ovaengeli vavali ova li va kwafela Lot novanakadona vaye opo va ye onhapo ehanauno laSodom naGomorra. (Genesis 19:1, 15-17) Omweengeli umwe okwa li a dipaa ovakwaita vAassiria 185 000, ovo va li tava shongo Jerusalem. (2 Eehamba 19:35) Eshi Daniel a li a umbilwa mekololo leenghoshi, Jehova “okwa tuma omwengeli waye, ndele ta kwata omilungu deenghoshi.” (Daniel 6:22, 23) Omweengeli umwe okwa li a mangulula omuyapostoli Petrus modolongo. (Oilonga 12:6-11) Ombibeli oya tumbula oihopaenenwa ikwao ihapu yeameno lovaengeli, naasho otashi koleke eendjovo dEpsalme 34:8, tadi ti: “Omwengeli wOmwene ota ongo nokudingilila onhanda kuava have mu tila, ndee te va xupifa.”

10. Ongahelipi Jehova a li a longifa omweengeli a twe omuprofeti Daniel omukumo?

¹⁰ Peemhito dimwe, Jehova okwa longifa ovaengeli va twe omukumo nokupameka ovapiya vaye ovadiinini. Oshihopaenenwa tashi kumu omutima otashi hangika muDaniel etukulwa eti-10. Pefimbo olo, Daniel okwa li tashi dulika e na omido 100 lwaapo. Omuprofeti oo okwa li a teka omukumo neenghono, nosha yela kutya osha li omolwonghalo yaJerusalem ya nyonauka nomolwaashi otembeli kaya li ya tungululwa diva. Okwa li yo a lyalyakana konima eshi a mona emoniko litilifi. (Daniel 10:2, 3, 8) Kalunga okwe mu tumina pahole omweengeli e mu twe omukumo. Omweengeli okwa dimbulukifa Daniel kutya okwa li “omulumenhu muwa” momesho aKalunga, lwoikando i dule pushimwe. Oshidjemo? Omuprofeti oo omunamido okwa lombwela omweengeli a ti: “Ove wa pameka nge.”—Daniel 10:11, 19.

11. Oshihopaenenwa shimwe shilipi shanghee ovaengeli va li va longifwa mokuwilika oilonga yokuudifa onghundana iwa?

¹¹ Jehova okwa li yo a longifa ovaengeli va wilike oilonga yokuudifa onghundana iwa. Omweengeli umwe okwa li a wilika Filippus a udifile elenga lokuEtiopia shi na sha naKristus, nelenga ola ka ninginifwa. (Oilonga 8:26, 27, 36, 38) Konima yefimbo lixupi, osha li ehalo laKalunga opo onghundana iwa i udifilwe ovo ve he fi Ovajuda noinava pita etanda. Omweengeli umwe okwa holokela Kornelius memoniko, oo a li omutilikalunga e he fi Omujuda, nokwe mu wilika a tume a ka ifanenwe omuyapostoli Petrus. Eshi ovatumwa vaKornelius va mona Petrus, ova ti: “Kornelius . . . okwa lombwelwa komwengeli muyapuki memoniko, e ku ifane u ye keumbo laye, a ude eshi u shi kwete shokutonga.” Petrus okwe linyenga keindilo olo nokungaha osho osho sha li oshikando shotete ovo ve he fi Ovajuda noinava pita etanda va ninga oshitukulwa sheongalo lopaKriste. (Oilonga 10:22, 44-48) Diladila ashike kutya ngeno owa kala udite ngahelipi omweengeli e ku kwafela u shakeneke omunhu oo e na oikala ya yuka!

Ekwafo okupitila momhepo iyapuki

12, 13. (a) Omolwashike ovayapostoli vaJesus va li ve na etomheno liwa lokwiitavela kutya omhepo iyapuki oya li tai dulu oku va kwafela? (b) Omonghedi ilipi omhepo iyapuki ya pameka Ovakriste vomefelemudo lotete?

¹² Okafimbo kaxupi fimbo Jesus ina fya, okwa shilipaleka ovayapostoli vaye kutya ka li te ke va fiya po ve he na ekwafo. Xe okwa li te ke va pa “Omupopili [“omukwafi,” NW], Omhepo Iyapuki.” (Johannes 14:26) Ovayapostoli ova li ve na etomheno liwa okwiitavela kutya omhepo iyapuki oya li tai dulu oku va kwafela. Doshili, Omishangwa da nwefwa mo odi na oihopaenenwa ihapu yanghee Jehova kwa li a longifa omhepo iyapuki, eenghono odo da shiya ko, okukwafela ovapiya vaye.

¹³ Peemhito dihapu, Jehova okwa longifa omhepo iyapuki okupameka ovapiya vaye opo va wanife po ehalo laye. Omhepo iyapuki okwa li ya pameka Ovatokolipangeli va xupife Israel. (Ovatokolipangeli 3:9, 10; 6:34) Omhepo oyo tuu oyo, okwa li ya pameka Ovakriste vomefelemudo lotete va twikile okuudifa nouladi nonande opa li omapataneko e lili noku lili. (Oilonga 1:8; 4:31) Okupondola kwavo moukalele okwa li oumbangi u na eenghono wokulonga kwomhepo iyapuki. Oshike vali sha li tashi dulu okudulifa “ovanhu vongaho, inava longwa” okuudifa etumwalaka lOuhamba mounyuni wopefimbo olo?—Oilonga 4:13; Ovakolossi 1:23.

14. Ongahelipi Jehova a longifa omhepo iyapuki okupa ovapiya vaye ouyelele?

¹⁴ Jehova okwa li yo a longifa omhepo iyapuki okuyandja ouyelele kovapiya vaye. Kekwafo lomhepo yaKalunga, Josef okwa li a dula okufatulula ondjodi yopaxunganeko yaFarao. (Genesis 41:16, 38, 39) Okupitila momhepo yaye, Jehova okwa ningifa opo omalalakano aye a hololelwe ovalininipiki, ndele taa holekwa ovalinenepeki. (Mateus 11:25) Onghee hano, shi na sha noinima oyo Jehova ha longekidile “ava ve mu hole,” omuyapostoli Paulus okwa ti: “Kalunga okwe shi tu hololela kOmhepo yaye.” (1 Ovakorinto 2:7-10) Okekwafo ashike lomhepo iyapuki omunhu ta dulu okuuda ko shili ehalo laKalunga.

Ekwafo okudja mEendjovo daKalunga

15, 16. Josua okwa li a lombwelwa a ninge shike opo a katuke neendunge?

¹⁵ Eendjovo daJehova da nwefwa mo “odi shii kulonga,” notadi dulifa ovapiya vaKalunga va kale va ‘wana nova wanenena oshilonga keshe shiwa.’ (2 Timoteus 3:16, 17) Ombibeli oi na oihopaenenwa ihapu i na sha nanghee ovapiya vaKalunga momafimbo onale va li va kwafelwa koitukulwa yEendjovo daye oyo ya li ya shangwa nale.

¹⁶ Omishangwa okwa li da kwafela okuyandja ewiliko lopandunge kovalongeli vaKalunga. Eshi Josua a li e lineekelelwa oshinakuwanifwa shokukwatela komesho Israel, okwa li a lombwelwa taku ti: “Embo [olo la li la shangwa kuMoses] lomhango ei i ha dje mo mokanya koye, ndelenee i konakona omutenya noufiku, opo u shiive okuwanifa naa naa ashishe eshi sha shangelwa mo. Osheshi osho ove to ka kala u nelao meendjila doye ndee to [ka katuka neendunge, NW].” Didilika kutya Kalunga ina udanekela Josua kutya ota ka ninga omunaendunge pashikumwifilonga. Ponhele yaasho, Josua okwa li ta ka katuka neendunge ngeenge a lesha nokudilonga shi na sha ‘nembo lomhango.’—Josua 1:8; Epsalme 1:1-3.

17. Ongahelipi Daniel nosho yo ohamba Josia va li va kwafelwa koitukulwa yOmishangwa oyo ya li ko pomafimbo avo?

¹⁷ Eendjovo daKalunga da shangwa oda li yo da kwafela okuholola ehalo laye nosho yo omalalakano aye. Pashihopaenenwa, Daniel okwa didilika okudja momishangwa daJeremia kutya oule wefimbo li fike peni Jerusalem sha li tashi ka kala monghalo yehanauno. (Jeremia 25:11; Daniel 9:2) Diladila yo osho sha ningwa po pefimbo lokupangela kwohamba yaJuda, Josia. Pefimbo olo, oshiwana osha li sha fiya po Jehova, nosha yela kutya eehamba oda li da dopa okuliningila eekopi dOmhango noku i landula. (Deuteronomion 17:18-20) Ndele eshi otembeli ya li tai wapekululwa, “embo lomhango,” olo tashi dulika la li la shangwa kuMoses, ola li la monika. Otashi dulika la li omishangwatonywa dopehovelo, odo da li da pwa okushangwa omido 800 lwaapo komesho yefimbo olo. Konima eshi Josia a uda embo olo tali leshwa, okwa didilika kutya oshiwana osha li sha dopa neenghono mokulonga ehalo laJehova, nokwa katuka eenghatu da kwata moiti opo a wanife po osho sha li sha shangwa membo olo. (2 Eehamba 22:8; 23:1-7) Mbela inashi yela kutya ovapiya vaKalunga momafimbo onale ova li va kwafelwa koitukulwa yOmishangwa Diyapuki oyo ya li ko pomafimbo avo?

Ekwafo okupitila mokukwafelafana kwovaitaveli

18. Omolwashike hatu dulu okutya Jehova oye odjo yekwafo ngeenge omulongeli waye washili umwe ta kwafele mukwao?

¹⁸ Ekwafo olo Jehova he tu pe luhapu ohatu li mono okupitila movaitaveli vakwetu. Doshili, Kalunga oye odjo yekwafo ngeenge omulongeli waye washili umwe ta kwafele mukwao. Omolwashike hatu dulu okutya ngaho? Omolwomatomheno avali. Lotete, omhepo iyapuki yaKalunga oya kwatelwa mo. Omhepo ohai imike mwaavo va hala enwefemo layo oiimati oyo ya kwatela mo ohole nouwa. (Ovagalati 5:22) Onghee hano, ngeenge umwe womovapiya vaKalunga e linyengifwa a kwafele mukwao, oshi li oumbangi wokulonga kwomhepo yaKalunga. Etomheno etivali, otwa shitwa oshifeka shaKalunga. (Genesis 1:26) Osho otashi ti kutya ohatu dulu okuhopaenena omaukwatya aye, mwa kwatelwa olune nolukeno. Onghee hano, ngeenge omupiya umwe waJehova ta kwafele mukwao, Odjo elela yekwafo olo oye oo twa shitwa oshifeka shaye.

19. Pahokololo lOmbibeli, ongahelipi Jehova a li a yandja ekwafo okupitila mokukwafelafana kwovaitaveli?

¹⁹ Momafimbo Ombibeli, ongahelipi Jehova a li a yandja ekwafo okupitila mokukwafelafana kwovaitaveli? Jehova okwa li ha longifa luhapu ovapiya vaye okuyandja omayele kovapiya vakwao, ngaashi sha ningilwe eshi Jeremia a li a pa Baruk omayele taa xupifa omwenyo. (Jeremia 45:1-5) Omafimbo amwe, ovalongelikalunga vashili ova li ve linyengifwa va yandje ekwafo lopainiwe kovaitaveli vakwao, ngaashi sha ningilwe eshi Ovakriste vokuMakedonia nokuAkaia va li va holola ehalo linene okukwafela ovamwaxe vomuJerusalem ovo va li momhumbwe. Omuyapostoli Paulus okwa li a didilika kutya osha li sha yeleka eshi okuyandja nehalo liwa kwa tya ngaho kwa li kwa “pandulifa Kalunga.”—2 Ovakorinto 9:11.

20, 21. Omeenghalo dilipi omuyapostoli Paulus a li a pamekwa kovamwaxe vomuRoma?

²⁰ Omahokololo oo taa kumu unene omutima oyoo e na sha nanghee ovapiya vaJehova va ninga eenghendabala da mana mo dokupamekafana nokutwaafana omukumo. Diladila koshihopaenenwa osho sha kwatela mo omuyapostoli Paulus. Fimbo a li tai kuRoma e li omunadolongo, ova enda nondjila inene yaRoma ya shiivika nedina Ondjila yaApi. Oshitukulwa shaxuuninwa sholweendo olo osha li shii neenghono, molwaashi osha li sha twala ovaendi kedu la lalakana li na onhata.a Ovamwaxe meongalo lokuRoma ova li ve shi shii kutya Paulus okwa li te uya. Ova li tava ka ninga po shike? Mbela ova li tava ka teelela ve li momaumbo avo moshilando va fuwa, fiyo Paulus te uya opo nee tave ke mu kunda?

²¹ Omushangi wOmbibeli Lukas, oo a li pamwe naPaulus molweendo olo, ote tu lombwele osho sha li sha ningwa po, ta ti: “Ovamwatate vaakwinya [kuRoma] eshi ve tu uda, ove tu teta ko, ove uya fiyo okuApiForum noku Tres-Taberne oku tu shakeneka.” Mbela oto dulu okufaneka oshinima osho momadiladilo? Molwaashi ova li ve shi shii kutya Paulus ote uya, ongudu yovamwaxe oya ya kuRoma oku ke mu shakeneka. Vamwe vomongudu oyo ova li va teelela ponhele yomalandifilo aApiForum, onhele yokutulumukwa oyo ya li ya shiivika apeshe noya li eekilometa 74 kondje yaRoma. Oshixupe shovamwaxe osha li sha teelela puTres-Taberne, onhele yokufuda po oyo ya li eekilometa 58 kondje yaRoma. Paulus okwa li e linyenga ngahelipi? Lukas ota hokolola ta ti: “Paulus eshi e va mona, okwa pandula Kalunga nokwa ladipalekwa.” (Oilonga 28:15) Diladila ashike—okumona ashike ovamwaxe ovo va li va ninga eenghendabala okweenda oinano aishe oyo osha li sha pameka nokuhekeleka Paulus! Paulus okwa li a pandula lyelye omolwekwafo olo? Okwa pandula odjo elela yekwafo olo, Jehova Kalunga.

22. Omushangwa wetu womudo 2005 oulipi, noshike hatu ka kundafana moshitukulwa tashi landula?

²² Osha yela kutya oilonga yaJehova oyo ya shangwa mOmbibeli otai ulike kutya oku li omukwafi. Oye Omukwafi a shiya ko. Onghee osha yeleka eshi Eendombwedi daJehova da hoolola eendjovo dEpsalme 121:2 di kale omushangwa wado womudo 2005, odo tadi ti: “Ekwafo lange otali di [kuJehova, NW].” Ndele ongahelipi Jehova he tu kwafele kunena? Osho otashi ka kundafanwa moshitukulwa tashi landula.

[Omashangelo opedu]

Oto dimbuluka?

Omeenghedi dilipi Jehova a li a yandja ekwafo—

• okupitila movaengeli?

• okupitila momhepo yaye iyapuki?

• okupitila mEendjovo daye da nwefwa mo?

• okupitila mokukwafelafana kwovaitaveli?

[Eendjovo dididilikwedi pepandja 15]

Omushangwa womudo 2005 otau ka kala: “Ekwafo lange otali di [kuJehova, NW ].”—Epsalme 121:2.

[Efano pepandja 12]

Paulus okwa li a pandula Kalunga omolwekwafo olo a mona okudja kovamwaxe muRoma