Natu lalakaneneni ombili
“Otu na okulalakanena aluhe mbyoka tayi tu kaleke tu na ombili.”—ROM. 14:19.
1, 2. Omolwashike mokati kOonzapo dhaJehova mu na ombili?
OMBILI yashili oya pumba kunena. Nokuli naantu yomuhoko gumwe nenge yeleka limwe oya topoka, olundji omolwomalongelokalunga, oopolotika nosho wo molwuulikumwe waantu. Ihe oshigwana sha Jehova osha hangana, nonando osha za “maantu yomomihoko adhihe, momaludhi agehe, miigwana ayihe nomomalaka agehe.”—Eh. 7:9.
2 Ombili ndjoka tu na inayi ya po owala ohaluka. Oye ya po unene tuu molwaashoka “otu na ombili naKalunga” notwi itaala Omwana ngoka ombinzi ye ya tika omolwoondjo dhetu. (Rom. 5:1; Ef. 1:7) Shimwe ishewe, Kalunga kashili oha pe aapiya ye aadhiginini ombepo ondjapuki nosho wo iiyimati yombepo moka mwa kwatelwa ombili. (Gal. 5:22) Oshinima shilwe shoka she tu ningitha tu kale tu na ombili notwa hangana osho kutya katu shi “yomuuyuni.” (Joh. 15:19) Ihatu kutha ombinga miinima yopapolotika. Molwaashoka ‘otwa hambula omagongamwele getu ga ninge omatemo,’ ihatu kutha ombinga miita yopashigwana nenge yopaigwana.—Jes. 2:4.
3. Ombili ndjoka tatu vulu okukala tu na oye tu etela uuwanawa wuni, notatu ka konakona shike moshitopolwa shika?
3 Ombili ndjoka tatu vulu okukala tu na oya kwatela mo oshindji, kaashi shi owala okuyanda okuninga nayi aamwatate. Nonando megongalo lyOonzapo dhaJehova moka tu li omu na oohandimwe mboka ya za momihoko nomomaputuko gi ili nogi ili, tse otu “holathane.” (Joh. 15:17) Omolwombili yetu ohatu “ningile kehe gumwe uuwanawa, ihe unene tuu mboka tu li nayo meitaalo limwe.” (Gal. 6:10) Otu na okukala twa lenga nokugamena ombili ndjoka tatu nyanyukilwa moparadisa yetu yopambepo. Natu ka konakoneni nkene tatu vulu okulalakanena ombili megongalo.
Uuna twa ningi epuko
4. Oshike tu na okuninga tu lalakanene ombili uuna twa ninga nayi gumwe?
4 Omulongwa Jakob okwa nyola a ti: “Tseni atuheni ohatu puka olwindji. Omuntu ngoka ihaa puka moohapu, oye okwa pwa nokwa gwana okupangela okukala kwe akuhe.” (Jak. 3:2) Onkee ano, oontamanana nokwaahauvathana ohaku holoka pokati kaamwatate. (Fil. 4:2, 3) Ihe oontamanana ndhoka dhi li pokati koohandimwe otadhi vulu okukandulwa po nopwaahe na okuyona po ombili yegongalo. Pashiholelwa, natu taleni komayele ngoka tu na okutula miilonga ngele otwa mono kutya otwa ninga nayi gumwe.—Lesha Mateus 5:23, 24.
5. Ongiini tatu vulu okulalakanena ombili uuna gumwe a yona kutse?
5 Ongiini ngele gumwe a yono kutse momukalo gwontumba? Mbela otu na okukala twa tegelela oye e ye kutse opo e tu pe ombili? Aakorinto yotango 13:5 otaya ti: “Ohole ihayi dhimbulukwa uuwinayi ye u ningilwa.” ‘Okwaahadhimbulukwa uuwinayi twe u ningilwa,’ osha hala okutya, otu na okulalakanena ombili mokudhimina po nokudhimbwa, uuna twa ningwa nayi. (Lesha Aakolossa 3:13.) Omapuko omashona ngoka haga holoka esiku nesiku monkalamwenyo osho tu na okuungaunga nago ngaaka, molwaashoka shika otashi humitha komeho ekwatathano ewanawa mokati kooitaali ooyakwetu notashi tu pe ombili yopamadhiladhilo. Eyeletumbulo limwe otali ti: ‘Oshi li esimano okudhima po eyono.’—Omayel. 19:11.
6. Oshike tu na okuninga ngele otu wete oshidhigu okudhimina po omumwatate ngoka a yona kutse?
6 Oshike tu na okuninga ngele otu wete oshidhigu okudhimina po omumwatate ngoka a yona kutse? Okutaandelitha oshinima shoka kukehe gumwe kashi li pandunge. Olwaambo lwa tya ngaka otalu vulu okuyona po ombili yegongalo. Oshike tu na okuninga opo tu kandule po omukundu nombili? Mateus 18:15 ota ti: “Mukweni ngele ta yono kungoye, inda u ke mu pukulule, mu li po amuke yaali. Ngele te ku uvu ko, nena owe mu likola.” Nonando Mateus 18:15-17, ota longo uuna eyono lya kwata miiti, otu na okuya paumwene kwaangoka e tu ninga nayi e tatu kambadhala tu galulile po ekwatathano ewanawa momukalo gwombili ngaashi tashi popiwa movelise 15.a
7. Omolwashike tu na okukandula po omaupyakadhi nziya uuna ga holoka po?
7 Omuyapostoli Paulus okwa nyola a ti: “Ngele tamu geye inamu etha ondjahi yeni yi mú fale sigo omokuyona; inamu kala mwa geya esiku alihe. Inamu pa omuhindadhi ompito, e mú sinde.” (Ef. 4:26, 27) Jesus okwa ti: “Paathaneni ombili nomutamaneki gwoye, manga inaamu thika kompangu.” (Mat. 5:25) Lalakaneneni ombili e tamu kandula po uupyakadhi nziya. Omolwashike mbela? Omolwaashoka otashi ka kwathela onkalo kaayi nayipale nenge kaayi kale ya fa oshilalo inaashi pangwa. Katu na okupitika uuntsa, ondumbo nenge esimano lyiinima yopamaliko yi tu imbe tu kandule po omaupyakadhi nziyanziya uuna ga holoka po.—Jak. 4:1-6.
Uuna oontamanana dha kwatela mo aantu oyendji
8, 9. (a) Methelemumvo lyotango megongalo lyaRoma omwa li mwa holoka oontamanana kombinga yashike? (b) Paulus okwa li a pe Aakriste yomuRoma omayele geni shi na ko na sha noontamanana ndhoka ya li ye na?
8 Omathimbo gamwe oontamanana ihadhi kala owala pokati kaantu yaali, ihe ohadhi kala dha kwatela mo iilyo oyindji yegongalo. Oshinima sha tya ngaaka osha li megongalo lyopaKriste lyaRoma ndyoka Paulus a li a nyolele ontumwafo ya nwethwa mo. Omwa li oontamanana pokati kAakriste Aajuda naamboka kaaye shi Aajuda. Oohandimwe megongalo moka oya li ya dhina iilyo yegongalo mbyoka eiyuvo lyawo itaali ya pitike ya ninge iinima yontumba. Oya li taya pangulathana miinima mbyoka kehe gumwe e na okuninga ehogololo paumwene. Paulus okwa li a pe egongalo ndyoka omayele geni?—Rom. 14:1-6.
9 Paulus okwa li a pe oohandimwe mboka taya tamanana omayele. Okwa lombwele mboka ya li ye wete kutya yo kaye li we kohi yOmpango yaMoses kaaya kale ya dhina aamwahe. (Rom. 14:2, 10) Iikala ya tya ngaaka otashi vulika ya li tayi vulu okupundukitha ooitaali mboka ya li ye wete kutya okulya iinima mbyoka yi indikwa kOmpango okwa nyata. Paulus okwe ya kumagidha a ti: “Ino hanagula po oshilonga shaKalunga omolwiikulya. Oshinima shoka oshiwanawa okuninga, okukala ihoo li onyama noihoo nu omaviinu nenge okuninga kehe shoka tashi pundukitha mukweni.” (Rom. 14:14, 15, 20, 21) Okwa kumagidha wo mboka eiyuvo lyawo itaali ya pitike ya lye iinima yontumba kaaya pangule yakwawo mboka ye na eiyuvo lya yooloka ko kulyawo. (Rom. 14:13) Okwa lombwele ayehe kutya ‘inaya idhiladhilila pehala mpoka inaya adha, ihe naya dhiladhile pandjele.’ (Rom. 12:3) Konima sho a pe oongundu adhihe mbali omayele, Paulus okwa nyola a ti: “Onkee ano otu na okulalakanena aluhe mbyoka tayi tu kaleke tu na ombili nooyakwetu, naambyoka tayi tungu okukalathana kwetu.”—Rom. 14:19.
10. Ngaashi sha li megongalo lyaRoma methelemumvo lyotango, oshike sha pumbiwa opo tu kandule po okwaahauvathana kunena?
10 Otatu vulu okukala nuushili kutya Aakriste megongalo lyaRoma oya li ya tula miilonga omayele gaPaulus nokuninga omalunduluko ngoka ga pumbiwa. Ngele pokati kAakriste opwa holoka okwaahauvathana kunena, mbela natse katu na okukandula po oontamanana mokutula miilonga omayele gOmbiimbeli nokutala shoka tayi ti? Ngaashi owala sha li pethimbo lyAaroma, kunena ayehe mboka ya kwatelwa moontamanana oya pumbwa okuninga omalunduluko opo ya ‘kale ye na ombili mokati kawo.’—Mark. 9:50.
Uuna aakuluntugongalo ya pulwa ya kwathele
11. Omukuluntugongalo oku na okukala a kotokela shike uuna Omukriste gumwe e mu lombwele kutya oku na oontamanana nOmukriste omukwawo?
11 Ongiini ngele Omukriste okwa hala okupopya nomukuluntugongalo kombinga yuupyakadhi mboka e na nomupambele gwe nenge nomwiitaali omukwawo? Omayeletumbulo 21:13 otaga ti: “Ngoka ta thitikile onkugo yohepele omakutsi ge, one ki igidha noitu uvika.” Omukuluntugongalo ke na ‘okuthitika okutsi kwe.’ Eyeletumbulo lilwe otali londodha tali ti: “Nakuthika tango koompangu oku na uuthemba, ihe mukwawo oteya note mu konakona nawa.” (Omayel. 18:17) Omukuluntugongalo oku na okupulakena nawa, ihe oku na okukala a kotoka opo kaa game kombinga yaangoka te mu hokololele oshinima. Konima yokupulakena, oshi li nawa a pule ngoka a yematekwa ngele okwa popya ngaa naangoka e mu ninga nayi. Omukuluntugongalo ota vulu oku lombwela ngoka a yematekwa shoka e na okuninga shi ikolelela kOmanyolo a lalakanene ombili.
12. Gandja iiholelwa mbyoka tayi ulike kutya osha nika oshiponga okukatuka onkantu nziya konima ngele wu uvu owala ehokololo lyomuntu gumwe.
12 MOmbiimbeli omu na iiholelwa itatu mbyoka tayi ulike kutya kashi li pandunge okukatuka meendelelo ngele wu uvu owala ehokololo lyomuntu gumwe ngoka e na uupyakadhi namukwawo. Potifar okwa li i itaale sho omukadhi e mu lombwele kutya Josef okwa li a hala oku mu kwata onkonga. Omolwongeyo ye, Potifar okwa tulitha Josef mondholongo. (Gen. 39:19, 20) Omukwaniilwa David okwa li i itaale oohapu dhaZiba sho e mu lombwele kutya Mefiboshet okwa gama kombinga yaatondi yaDavid. David okwa lombwele Ziba nziya a ti: “Shaa shoka shaMefiboshet shi kutha po, shi ninge shoye.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) Omukwaniilwa Artakserkses okwa li a lombwelwa kutya Aajuda otaya tungulula ekuma lyaJerusalem noya li ye li pokutsa ondumbo nOmukwaniilwa gwaPersia. Omukwaniilwa okwi itaale iifundja mbyoka e ta gandja elombwelo kutya iilonga yokutungulula Jerusalem nayi kankekwe. Konima yelombwelo, Aajuda oye etha okutunga otempeli yaKalunga. (Esra 4:11-13, 23, 24) Aakuluntugongalo Aakriste oye na okulandula omayele gaPaulus ngoka taga adhika muTimoteus kutya kaye na okukala haya tokola nondhipi.—Lesha 1 Timoteus 5:21.
13, 14. (a) Ngele tashi ya poontamanana dhayakwetu atuheni otu na omangambeko geni? (b) Oshike tashi ka kwathela aakuluntugongalo ya pangule pauyuuki ooitaali ooyakwawo?
13 Nokuli nuuna wa fa wu wete kutya olye e na epuko konima sho wu uvu kwaayehe mboka ya kwatelwa mo, osha simana okukala wu shi kutya “omuntu ngoka ta dhiladhila kutya oshinima shontumba oku shi shi, ke na naanaa ontseyo ya gwana.” (1 Kor. 8:2) Mbela otu na ngaa uushili waashihe shoka she etitha oontamanana? Mbela otu shi nawa oonakuziwa yoohandimwe mboka ya kwatelwa mo? Uuna aakuluntugongalo taya pangula osha simanenena ya kotokele oohapu dhiifundja, dhiineya nenge dhomutoto. Jesus Kristus ngoka a langekwa po kuKalunga a pangule, oha pangula pauyuuki. “Iha pangula pakutala kwomeho, ye iha tokola pakuuva okandondo.” (Jes. 11:3, 4) Pehala lyaashono, oha wilikwa kombepo yaKalunga. Aakuluntugongalo Aakriste nayo wo oye na okukala taya wilikwa kombepo yaKalunga.
14 Aakuluntuluntugongalo oya pumbwa okugalikana tango Jehova e ya kwathele ombepo ye, omanga inaaya tameka okupangula mboka ya yona opo yi ya wilike mokutala mOohapu dhaKalunga nosho wo kiileshwomwa mbyoka ya nyanyangidhwa komupiya omudhiginini nomunandunge.—Mat. 24:45.
Otu na okukala nombili naKalunga
15. Uunake tu na okulombwela aakuluntugongalo eyono lya kwata miiti ndyoka tu shi?
15 Tu li Aakriste, otatu ladhipikwa tu lalakanene ombili. Ihe Ombiimbeli otayi ti: ‘Uunongo wokombanda tango owa yogoka, ou na wo ombili.’ (Jak. 3:17) Ombiimbeli otayi ti kutya otu na okukala tango twa yogoka, sha hala okutya, otu na okutula miilonga omithikampango dhaKalunga dhuuyogoki wopamikalo nokugwanitha po iitegelelwa ye yuuyuuki. Olutiyali oya ti kutya natu kale wo tu na ombili. Ngele Omukriste okwa mono eyono lya kwata miiti lya ningwa komwiitaali omukwawo, oku na oku mu ladhipika e ke shi lombwele aakuluntugongalo. (1 Kor. 6:9, 10; Jak. 5:14-16) Ngele nakuyona ite shi ningi, nena Omukriste ngoka e shi oshinima shoka oku na oku shi lombwela aakuluntugongalo. Ngele ngoka e shi oshinima ite shi ningi molwaashoka a hala okukaleka po ombili pokati ke nomuyoni, nena naye oku na ondjo.—Lev. 5:1; lesha Omayeletumbulo 29:24.
16. Oshike tatu ilongo moshiholelwa shaJehu sho a li a katukile onkatu Omukwaniilwa Joram?
16 Ehokololo kombinga yaJehu otali tu kwathele tu mone kutya uuyuuki waKalunga owa simanenena, pehala lyokukaleka po ombili nomuyoni. Kalunga okwa li a tumu Jehu a ka geele egumbo lyOmukwaniilwa Ahab. Omukwaniilwa omwiinayi Joram, omwanamati gwaAhab naIsebel, okwa londo metemba lye a ka tsakaneke Jehu e te mu pula ta ti: “‘Ombili tuu?’” Jehu okwa yamukula a ti ngiini? Okwa ti: “‘Ombili yi li peni, sho tu li mokati kiimenka nuumpulile noluhondelo lwanyoko Isebel ndu eta muno?’” (2 Aak. 9:22) Sho a popi ngawo, Jehu okwa kutha uutati we e ta yaha Joram pomutima. Ngaashi owala Jehu a katukile onkatu, aakuluntugongalo nayo oye na okukatukila onkatu omuyoni uuna inii iyela ombedhi. Kaye na okumwenena oshinima shoka opo ya kaleke po ombili. Oye na okukonda mo omuyoni ngoka inii iyela ombedhi megongalo opo egongalo li tsikile okunyanyukilwa ombili naKalunga.—1 Kor. 5:1, 2, 11-13.
17. Aakriste ayehe oye na okuninga shike opo ya lalakanene ombili?
17 Oontamanana ndhoka hadhi kala pokati kaamwatate olundji ihadhi kala naanaa omayono ga kwata miiti ngoka ga pumbwa okuungaungwa nago kokomitiye yompangu. Onkee ano, oshi li nawa okudhimina po yalwe uuna ya yona kutse. Oohapu dhaKalunga otadhi ti: “Oongoka ta dhimi po eyono, ohole ta kongo, ihe ngoka ta lafulula iinima, ota halakanitha ookuume.” (Omayel. 17:9) Ngele otatu tula miilonga oohapu ndhoka, otashi ke tu kwathela tu kaleke ombili megongalo nokukala tu na ekwatathano ewanawa naJehova.—Mat. 6:14, 15.
Okulalakanena ombili ohaku eta omalaleko nuuyamba
18, 19. Uuwanawa washike hawu zi mokulalakanena ombili?
18 Ngele tatu lalakanene “iinima mbyoka tayi tu kaleke tu na ombili,” otashi ke tu etela omalaleko nuuyamba. Ohatu kala nekwatathano ewanawa naJehova pauhandimwe sho tatu holele omikalo dhe, nohatu humitha komeho wo ekwatathano lyombili moparadisa yetu yopambepo. Okulalakanena ombili megongalo otaku ke tu kwathela wo tu mone omikalo nkene tatu vulu okukala nombili naamboka tatu uvithile “elaka etoye lyombili.” (Ef. 6:15) Otatu ka kala twi ilongekidha okukala ‘aaidhidhimiki notu na olukeno naayehe.’—2 Tim. 2:24.
19 Dhimbulukwa kutya Kalunga “ota ka yumudha aantu ayehe kuusi, naawanawa naawinayi.” (Iil. 24:15) Uuna euvaneko ndyoka lya gwanithwa kombanda yevi, aantu omamiliyona okuza momaputuko gi ili nogi ili noye na iikala nosho wo omaukwatya ga yoolokathana otaya ka yumudhwa, otaya ka kala yomapipi gi ili nogi ili, nokuli nomapipi ngoka ga li ko okuza “keshito lyuuyuni.” (Luk. 11:50, 51) Okulonga mboka ya yumudhwa nkene ye na okulalakanena ombili, otashi ka kala shi li uuthembahenda unene. Edheulo ndyoka tatu pewa ngashingeyi kombinga yokupanga ombili otali tu kwathele noonkondo tu ka vule okukwathela mboka taya ka yumudhwa pethimbo mpoka.
[Enyolo lyopevi]
a Opo wu mone kutya Omanyolo otaga ti ngiini shi na ko nasha nokuungaunga nomayono ga kwata miiti ngaashi, okupopiwa nokukengelelwa, tala Oshungonangelo ye 1 Novomba 1999, epandja 14-19.
Owi ilonga shike?
• Oshike tatu vulu okuninga po tu lalakanene ombili uuna twa yemateka gumwe?
• Oshike tu na okuninga tu lalakanene ombili uuna twa ningwa nayi?
• Omolwashike kaashi li pandunge okugama ombinga moontamanana dhayalwe?
• Yelitha kutya omolwashike tu na okuninga oonkambadhala dha mana mo tu lalakanene ombili.
[Omathano pepandja 29]
Jehova oku hole mboka haya dhiminepo yalwe nehalo ewanawa