Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
1-7 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MATEUS 1–3
“Oshilongo shegulu she ya popepi”
(Mateus 3:1, 2) Pomasiku ngeyaka Johannes [Omuninginithi] okwa holoka noku uvitha mombuga yaJudea 2 a ti: “Itedhululeni, oshoka Oshilongo shegulu she ya popepi.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 3:1, 2
uvitha: Oshitya shOshigreka shoka sha tolokwa uvitha otashi ti lelalela “okutseyitha sha montaneho wu li omutumwa.” Otashi tsu omuthindo omukalo moka etseyitho hali ningwa, ndyoka olundji hali ningwa montaneho, ihe ihali uvithilwa ongundu yaantu.
Oshilongo nenge Uukwaniilwa: Shika osho oshikando shotango oshitya shika shOshigreka basileia tashi holoka mo, shoka tashi ulike kepangelo lyopaukwaniilwa, koshitopolwa nokaantu mboka ye li kohi yepangelo lyomukwaniilwa. Osha holoka mOmanyolo gopaKriste gOshigreka lwiikando 162, nomuMateus olwiikando 55 nolundji otashi ulike kepangelo lyaKalunga lyomegulu. Mateus okwa longitha uutumbulilo mboka olundji, nomolwaashono Evaangeli lye tali vulu okwiithanwa Evaangeli lyUukwaniilwa.
Uukwaniilwa nenge Oshilongo shegulu: Uutumbulilo mbuka owa holoka lwiikando 30 lwaampono nowa popiwa owala mEvaangeli lyaMateus. MEvaangeli lyaMarkus nolyaLukas omwa longithwa uutumbulilo “Oshilongo shaKalunga” nenge Uukwaniilwa waKalunga, tawu ulike kutya “Oshilongo shaKalunga” nenge Uukwaniilwa we owu li megulu notawu pangele okuza megulu. — Mat 21:43; Mark 1:15; Luk 4:43; Dan 2:44; 2Tim 4:18.
she ya popepi: Movelise ndjika uutumbulilo mbuka otawu ulike kutya Omupangeli gwomonakuyiwa gwUukwaniilwa womegulu okwa li e li pokuholoka.
(Mateus 3:4) Johannes okwa li a zala onguwo yiifufu yongamelo nepaya lyoshipa mombunda ye. Iikulya ye oya li oombahu nomagadhi goonyushi.
nwtsty omathano
Okuzala kwaJohannes Omuninginithi neholokopo lye
Johannes okwa li ha zala onguwo ya ningwa momafufu gongamelo noya mangwa mombunda nepaya lyoshipa, moka hamu vulu okuhomatwa uunima uushona. Omuhunganeki Elia naye okwa li ha zala onguwo ya fa ndjoka. (2Aak 1:8) Onguwo ya ningwa momafufu gongamelo, oshiyata oshikukutu shoka hashi zalwa owala koohepele. Mepingathano naashoka, oonguwo dhiiyata iipu ya ningwa moshiyata shofeyi nenge sholiina odha li hadhi zalwa kaayamba. (Mat 11:7-9) Molwaashoka Johannes okwa li Omunasiri okuza kevalo, otashi vulika omafufu ge inaga kululwa nando onale. Okuzala kwe neholokopo lye, otashi vulika ya li yu ulike kutya okwa li e na onkalamwenyo yanathangwa, i igandja thiluthilu a longe ehalo lyaKalunga.
Oombahu
Oshitya “oombahu” shoka sha longithwa mOmbiimbeli otashi vulu okuulika koombahu dhi ili nodhi ili dhi na uugumimbenzi nenge uupampadhalitho uufupi, unene tuu ndhoka hadhi tuka dhi li oshipupu. Omakonakono ngoka ga ningwa muJerusalem otagu ulike kutya oombahu dhomombuga odhi na oopelesenda 75 dhoproteina. Kunena uuna aantu taye dhi li, ohaya kutha ko omutse, omagulu, omawawa nela. Ontulo ndjoka hayi hupu po oyo hayi liwa, kutya nduno oya telekwa nenge inayi telekwa. Oombahu otaku tiwa kutya odhi na omulyo gwa fa gwonkonkolosa nodhi na ooproteina odhindji.
Omagadhi goonyushi dhomombuga
Ethano ndika otali ulike ehila lyoonyushi (1) nosho wo oshipambu shalyo shu udha omagadhi (2). Omagadhi goonyushi ngoka Johannes a li ha li otashi vulika ga ningwa koonyushi dhomombuga hadhi ithanwa Apis mellifera syriaca, ndhoka hadhi kala moshitopolwa shoka. Oonyushi ndhika oohahu odhi igilila okukala mombuga yaJudea moka mu na onkalombepo ya pupyala, ihe aantu kaya li haya vulu oku dhi muna. Petameko lyomumvo 801-900 K.E.N., aantu mboka haya kala muIsraeli oya li haya tula oonyushi miiyuma yeloya. Omahila ogendji ngoka ga ningwa kudho oga li ga adhika moshitopolwa shokuushayi (ngashingeyi hashi ithanwa Tel Rehov) shi li mEsilu lyaJordan. Omagadhi ngoka ga za momahila ngoka, oga li ga ningwa koonyushi ndhoka tashi vulika dha kuthwa koshilongo shoka hashi ithanwa Turkey kunena.
Konga omaliko gopambepo
(Mateus 1:3) Juda ohe yaPerez naSera, yina yawo oye Tamar. Perez ohe yaHezron, Hezron ohe yaRam.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 1:3
Tamar: Oye omukiintu gwotango gwomaakiintu mboka ya tumbulwa kuMateus momusholondondo gwezimo lyaMesiasa. Aakiintu yalwe yane oyo Rahab naRut, mboka kaaya li Aaisraeli (ovelise 5); Batseba, ‘omukiintu gwaUria’ (ovelise 6) nosho wo Maria (ovelise 16). Otashi vulika aakiintu mbaka ya tumbulwa momusholondondo moka mwa tumbulwa unene aalumentu, omolwomukalo omukumithi moka kehe gumwe gwomuyo a ningi yinakulululwa yaJesus.
(Mateus 3:11) Ongame tandi mu [ninginitha, NW] nomeya, mu itedhulule, ihe nakuya konima yandje ngoka e vule ndje oonkondo, oongoka ngame inaandi gwana okuhumbata oongaku dhe, oye te mu [ninginitha, NW] nombepo ondjapuki nomulilo.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 3:11
tandi mu ninginitha: Nenge tandi “mu tula kohi” yomeya. Oshitya shOshigreka baptizo otashi ti “okutula oshinima musha; oku shi ninginitha.” Omauyelele galwe gopaMbiimbeli otagu ulike kutya okuninginitha okwa kwatela mo okutulwa thiluthilu kohi yomeya. Oshikando shimwe, Johannes okwa li ta ninginitha aantu moshitopolwa shi li mEsilu lyaJordan, popepi naSalim, “oshoka kokuma nkoka okwa li ku na omeya ogendji.” (Joh 3:23) Sho Filippus a ninginitha elenga lyokuEtiopia, ayehe yaali oya “yi momeya.” (Iil 8:38) Oshitya shoka shOshigreka osha longithwa wo mo-Septuagint mAakwaniilwa aatiyali 5:14 mboka taya ti kutya Naeman ‘okwa yi muJordan, e ti ininginitha mo luheyali.’
Elesho lyOmbiimbeli
(Mateus 1:1-17) Ndika olyo elandulathano lyezimo lyaJesus Kristus, omuna gwaDavid nosho wo omuna gwaAbraham. 2 Abraham ohe yalsak, Isak ohe yaJakob, Jakob ohe yaJuda naamwahe. 3 Juda ohe yaPerez naSera, yina yawo oye Tamar. Perez ohe yaHezron, Hezron ohe yaRam. 4 Ram ohe yaAminadab, Aminadab ohe yaNahshon, Nahshon ohe yaSalmon. 5 Salmon ohe yaBoas, yina yaBoas oye Rahab. Boas ohe yaObed, yina yaObed oRut. Obed ohe yalsai. 6 Isai ohe yomukwaniilwa David. David okwa valelwa Salomo komukiintu gwaUria. 7 Salomo ohe yaRehoboam, Rehoboam ohe yaAbia, Abia ohe yaAsa. 8 Asa ohe yaJehosafat, Jehosafat ohe yaJoram, Joram ohe yaUsia. 9 Usia ohe yaJotam, Jotam ohe yaAhas, Ahas ohe yaHiskia. 10 Hiskia ohe yaManasse, Manasse ohe yaAmmon, Ammon ohe yaJosia. 11 Josia ohe yaJehoiakin naamwahe pethimbo lyuupika muBabilon. 12 Konima yuupika muBabilon Jehoiakin okwa vala Shealtiel, Shealtiel ohe yaSerubbabel. 13 Serubbabel oheyaAbiud, Abiud ohe yaEliakim, Eliakim ohe yaAsor. 14 Asor ohe yaSadok, Sadok ohe yaAkim, Akim ohe yaEliud. 15 Eliud ohe yaEleasar, Eleasar ohe yaMattan, Mattan ohe yaJakob. 16 Jakob ohe yaJosef, omulumentu gwaMaria yina yaJesus, ngoka i ithanwa Kristus. 17 Osho ngeyi omapipi agehe okuza kuAbraham sigo oDavid oge li omulongo gumwe nomapipi gane, nomokuza muupika waBabilon sigo oKristus oge li omapipi omulongo gumwe nagane.
8-14 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MATEUS 4–5
“Shoka tatu ilongo mEuvitho lyaJesus lyokOndundu”
(Mateus 5:3, NW) “Aanyanyukwi oyo mboka ya tseya ompumbwe yawo yopambepo, oshoka Uukwaniilwa wegulu owawo.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 5:3
Aanelago nenge aanyanyukwi: Ndika kali shi owala enyanyu lyopakathimbo ndyoka hali ya po uuna omuntu u uvite nawa. Ihe ngele oshitya shoka oshu ukitha komuntu, otashi ulike konkalo moka hamu kala omuntu ngoka a yambekwa kuKalunga nokwa hokiwa kuye. Oshitya shono osha longithwa wo tashi popi kombinga yeadhimo lyaKalunga naJesus megulu. — 1Tim 1:11; 6:15.
mboka ya tseya ompumbwe yawo yopambepo: Uutumbulilo wOshigreka mboka wa tolokwa “mboka ya tseya” otawu ti lelalela, “mboka oohepele (ye na ompumbwe, aaheheli).” Menyolo ndika otawu popi kombinga yaamboka ye na ompumbwe noye yi tseya lela. Uutumbulilo mboka owa longithwa wo muLukas 16:20, 22 wu ukitha kuLasarus ngoka a li “ohepele.” Uutumbulilo wOshigreka mboka aatoloki yamwe ye wu toloka taya ti mboka “oohepele pambepo” otawu gandja edhiladhilo lyaantu mboka ya tseya nawa kutya oya sa ondjala pambepo noya pumbwa Kalunga.
(Mateus 5:7) “Aanelago aanamutimahenda, oshoka oyo taa ka silwa ohenda.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 5:7
aanamutimahenda: Oshitya “aanamutimahenda” nosho wo “ohenda” shoka sha longithwa mOmbiimbeli inashi kwatela mo owala okudhimina po nenge okusila ohenda omuntu ngoka ta pangulwa. Olundji ohashi ulike kokukala wu uvite olukeno nuukwawo wanankali, shoka hashi inyengitha omuntu a katuke oonkatu a kwathele mboka ye na ompumbwe.
(Mateus 5:9) “Aanelago aakondjeli yombili, oshoka oyo taa ki ithanwa aana yaKalunga.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 5:9
aakondjeli yombili: Haamboka owala haya kaleke po ombili, ihe oomboka wo haye eta ombili mpoka ya kana po.
Longeni aanona yeni okukala aanambili
Aavali Aakriste oye na ehalo enene okulonga aanona yawo “ya konge ombili e taye yi lalakanene.” (1 Petrus 3:11) Nonando ohashi pula oonkambadhala dha mana mo, opo tu sinde omaiyuvo gokukala nomalimbililo, okuuva nayi nuutondwe, ohashi eta enyanyu ngele otu li aanambili.
Konga omaliko gopambepo
(Mateus 4:9) E ta ti: “Ayihe mbika otandi yi ku pe, ngele to tsile ndje oongolo e to galikana ndje.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 4:9
galikana: Oshityalonga shOshigreka shoka sha tolokwa “galikana” oshi li menanenathimbo, notashi ulike koshilonga shoka tashi longwa pethimbo ndyoka. Uutumbulilo “galikana” otawu ulike kutya Ondiyapoli inayi pula Jesus a tsikile oku yi galikana nenge a kale te shi ningi aluhe. Ondiyapopli oya li owala ya hala Jesus e yi ‘galikane’ lumwe.
(Mateus 4:23) Jesus okwe endagula muGalilea ashihe nokwe ya longo moosinagoga dhawo. Oye oku uvitha elaka etoye lyOshilongo nokwa panga uuvu noshigombo kehe maantu.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 4:23
longa aantu . . . uvitha: Okulonga aantu okwa yooloka ko kokuuvitha, oshoka omulongi oha gandja omalombwelo, oha fatulula, oha tompathana nomuntu noha gandja uumbangi.
Elesho lyOmbiimbeli
(Mateus 5:31-48) “Okwa tiwa wo: ‘Ngoka ta henge po omukiintu gwe, oku na oku mu pa onzapo yehengo.’ 32 Ihe ngame otandi mu lombwele: Kehe ngoka ta hengele po omukiintu gwe ohapu yilwe yaa shi oluhondelo, oye ote mu hondelitha. Nosho wo ngoka ta hokana omuhengwa, oye ta hondele.” 33 “Natango one omu uvu oohokulu ya lombwelwa: ‘Ino gana iifundja, ihe egano lyoye li gwanithila Omuwa.’ 34 Ihe ngame otandi mu lombwele: Inamu gana nando okuli. Hakegulu, oshoka olyo oshipangelapundi shaKalunga; 35 hakevi, oshoka olyo oshilyatelopundi she; hakuJerusalem, oshoka osho oshilando shomukwaniilwa omunene; 36 hakomutse gwoye, oshoka ku vulu okushitukitha efufu lyoye limwe, li ninge etokele nenge eluudhe. 37 Onkee oohapu dheni nadhi tye: ‘Eeno, eeno,’ nenge ‘aawe, aawe,’ oondhoka tadhi gwedhwa ko, otadhi zi muMwiinayi.” 38 “One mu uvu kwa tiwa: ‘Ngoka a tsipula mo eho lyamukwawo, naye wo na tsipulwe eho; naangoka a teya mo eyego lyamukwawo, naye wo na teywe eyego.’ 39 Ihe ngame otandi mu lombwele: Inamu shunitha uuwinayi kungoka te mu ningile uuwinayi. Ngele ku na ngoka te ku dhenge olupi kolupanda lwokolulyo, mu etha, a dhenge nolukwawo. 40 Ngele ku na ngoka a hala okutamananena ohema yoye, e yi ku kuthe, mu pa nombaikitha yoye wo. 41 Ngele oku na ngoka te ku thiminike, u mu thindikile oshikako shimwe, mu thindikila iyali. 42 Pa ngoka te ku indile sha; ino pilamena ngoka a hala, e ku lile oongunga.” 43 “One mu uvu kwa tiwa: ‘Hola mukweni, tonda omutondi gwoye. 44 Ihe ngame otandi mu lombwele: Holeni aatondi yeni, galikaneneni aahepeki yeni, 45 opo mu ninge aana yaHo yeni yomegulu. 46 Oshoka etango lye ohe li pitithile aawinayi naawanawa, nomvula ye ohe yi lokithile aayuuki naalunde. Oshoka ngele mu hole owala mboka ye mu hole, otamu ka pewa ondjambi yashike? Naafendelithi wo osho haa ningi. 47 Nongele hamu popitha ookuume keni ayeke, mu shi ohamu ningi oshinima oshinene? Naapagani wo osho haa ningi. 48 Kaleni ano mwa gwana mwa pwa, ngaashi Ho yeni yomegulu a gwana a pwa.”
15-21 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MATEUS 6–7
“Tangotango kongeni Uukwaniilwa waKalunga”
(Mateus 6:10) Oshilongo shoye nashi ye, Ehalo lyoye nali gwanithwe kombanda yevi wo ngaashi megulu.
Egalikano omagano ge na ondilo
12 Oshike sha simanenena shoka tu na okukala hatu kwatele momagalikano getu? Edhina lyaJehova nehalo lye. Otu na okukala hatu pandula Jehova tashi zi komutima, molwiinima ayihe mbyoka e tu ningila. (1 Ondjalulo 29:10-13) Sho Jesus a li kombanda yevi, okwa longo aalanduli ye nkene ye na okugalikana. (Lesha Mateus 6:9-13.) Okwa ti kutya tango oye na okugalikana kombinga yedhina lyaJehova li yapulwe, ano li talike ko eyapuki. Okwa ti wo kutya otu na okugalikana Uukwaniilwa waKalunga wu ye nosho wo ehalo lyaKalunga li gwanithwe kombanda yevi. Jesus okwe tu longa tu galikane tango kombinga yiinima mbyoka ya simana, opo nduno tatu landulitha ko oompumbwe dhetu. Ngele otwa galikana tango kombinga yedhina lyaJehova nehalo lye, otatu ku ulika kutya oshike sha simana kutse.
(Mateus 6:24) “Kaku na ngoka ta vulu okulongela aawa yaali; oshoka ota tondo gumwe, ye e ta kala e hole mukwawo, nenge ta simaneke nguka, ye ta dhini ngwiyaka. Kamu vulu okulongela Kalunga pamwe nemona.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 6:24
okulongela: Oshityalonga shOshigreka shoka tashi ti okulongela otashi ulike kokukala wu li omupiya, ano to longele owala omuhona gumwe. Mpano Jesus okwa li ta ti kutya Omukriste ita vulu okulongela Kalunga awike nuudhiginini, omanga ta longo ishewe nuudhiginini i ilikolele omaliko ogendji.
(Mateus 6:33) “Tangotango kongeni Oshilongo shaKalunga nuuyuuki we, nena mbika ayihe otamu yi gwedhelwa ko.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 6:33
kongeni: Oshityalonga shOshigreka kongeni otashi ulike koshinima tashi tsikile notashi vulu okutolokwa “tsikila okukonga.” Aalanduli yaJesus yashili kaye na okukonga Uukwaniilwa uule owala wokathimbo okafupi, opo nduno taya ka konga iinima yilwe. Ihe oye na aluhe oku wu pititha komeho monkalamwenyo yawo.
Oshilongo nenge Uukwaniilwa: Miinyolwa yimwe iikulu yOshigreka omwa nyolwa “Uukwaniilwa waKalunga.”
she: Oshityamwene shika otashi ulike kuKalunga, ‘Tate gwomegulu’ ngaashi sha popiwa muMat 6:32.
uuyuuki: Mboka taya kongo uuyuuki waKalunga ohaya longo ehalo lye tashi zi komutima nohaya vulika komithikampango dhe dhaashoka shi li mondjila naashoka sha puka. Elongo ndika olya li lya yooloka ko thiluthilu kwaandyoka lyAafarisayi mboka ya li haya tula po omilandu dhawo yene dhuuyuuki. — Mat 5:20.
Konga Uukwaniilwa, ihe hamaliko
18 Lesha Mateus 6:33. Aalongwa yaKristus oye na aluhe okupititha komeho Uukwaniilwa. Ngele otwe shi ningi, Jesus okwa ti kutya iinima ‘ayihe otatu yi gwedhelwa ko.’ Omolwashike a ti ngawo? Okwe shi yelitha movelise ya tetekele a ti: “Ho yeni yomegulu oku shi shi kutya omwa pumbwa mbika ayihe,” ano oku shi oompumbwe dhetu. Jehova oku shi nale kutya otwa pumbwa iikulya, oonguwo nehala lyokukala, nokuli nomanga tse inaatu shi tseya. (Aafilippi 4:19) Oku shi kutya onguwo yetu yini yi li pokukulupa. Oku shi kutya otwa pumbwa iikulya nonokutya otwa pumbwa ehala li thike peni noyaandjetu. Jehova ota ka sa oshimpwiyu tu kale tu na shoka twa pumbwa.
Konga omaliko gopambepo
(Mateus 7:12) “Onkee ano shaa shoka mwa hala aantu ye mu ningile, osho ya ningileni wo. Ndjika oyo ompango nomahunganeko.
w14 5/15 ep. 14-15, okat. 14-16
Uuna wu li momapya, ningila yalwe shoka wa hala ye ku ningile
14 Natu tye ando esiku limwe owa dhengelwa ongodhi komuntu waahe mu shi te ku pula kombinga yiikulya mbyoka wu hole. Osha yela kutya oto ki ipula kutya nakudhenga oye lye nokwa hala shike. Shaashi ino hala oku mu uvitha nayi, otapeya wu popye naye paufupi. Ihe otashi vulika wu ulike kutya ino hala naanaa okupopya naye. Mepingathano naashoka, natu tye nduno nakudhenga okwe ku lombwele edhina lye e ta ti kutya oha longo moshikondo shuundjolowele nokwa hala oku ku pa uuyelele wa simana. Osha yela kutya oto ka kala we mu mangulukila. Nokuli otu hole omuntu ngoka ha popi ta fatula, te shi ningi nonge. Ongiini nduno tatu vulu oku shi ningila mboka tatu uvithile?
15 Miitopolwa oyindji, otu na okulombwela omunegumbo shoka twe endela. Oshoshili kutya otu na etumwalaka lya simana ndyoka kaali shiwike komunegumbo. Ihe ongiini ngele inatu mu lombwela kutya otse oolye, e tatu tameke owala tatu mu pula tatu ti: “Ngele ando owa li wu na oonkondo dhokukandula po uupyakadhi, ando owuni to ka kandula po?” Otu shi shi kutya elalakano lyetu lyokupula epulo ndyoka okuuva shoka omuntu ta dhiladhila, opo tu kundathane naye kombinga yOmbiimbeli. Ihe omunegumbo otashi vulika a kale ti ipula kutya otse oolye, otwa hala shike notatu mu pulile shike omapulo. Onkee ano otwa pumbwa tango okukwathela omunegumbo a kale e tu mangulukila. (Fil. 2:3, 4) Otatu shi ende ngiini?
16 Omutonateli omweendi gumwe oha longitha omukalo nguka hagu pondola. Konima ngele a popitha omunegumbo, ohe mu ulukile okafo Mbela owa hala okutseya oshili? e ta ti: “Otatu pe aantu ayehe nena moshitopolwa sheni okafo haka. Oke na omapulo gahamano ngoka oyendji hayi ipula nago. Koye oko haka.” Ota ti kutya aantu oyendji ohaya kala ya manguluka shampa ya tseya kutya okwe endela shike. Okuza mpoka ohashi kala oshipu okupopya nayo. Nohe ya pula nduno epulo tali landula: “Mbela opu na limwe lyomomapulo ngaka wi ipula nale nalyo?” Ngele omunegumbo okwa hogolola po limwe, omutonateli oha pandja okafo e taya kundathana shoka Ombiimbeli tayi ti. Ngele ina hogolola, omutonateli oha hogolola po limwe e taye li kundathana. Opu na omikalo odhindji dhokutameka oonkundathana. Miitopolwa yimwe, omunegumbo oha kala a tegelela tu popye kutya otse oolye, manga inaatu popya shoka twe endela. Shoka sha simana okulundulula efalomo lyetu shi ikolelela kwaashoka hashi ningwa moshitopolwa shetu.
(Mateus 7:28, 29) Jesus sho a mana okupopya oohapu ndhoka, aantu oya kuminwa elongo lye. 29 Oshoka okwe ya longo ngaangoka e na oonkondo, haangaashi aalongimpango yawo.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 7:28, 29
oya kuminwa: Oshityalonga shOshigreka kuminwa otashi vulu okuyelithwa kutya “okukala wa kumwa noonkondo e to kala kuu na iitya nomatumbulo.” Aantu mboka ya li ya pulakene oohapu dhaJesus oya kala ye dhi kuminwa ethimbo ele.
elongo lye: Uutumbulilo mbuka otawu ulike komukalo moka Jesus a longo aantu, omikalo dhe dhokulonga, mwa kwatelwa shoka a longo aantu, ano iinima ayihe mbyoka a popi mEuvitho lye lyokOndundu.
hangaashi aalongimpango yawo: Pehala lyokupopya oorabbi mboka ya simanekwa kutya oyo ye na oonkondopangelo, ngaashi sha li omukalondjigilile gwaanongompango, Jesus okwa li ta popi e li omupopilikalelipo gwaJehova, ngaangoka e na oonkondondopangelo, a kankamekela omalongo ge kOohapu dhaKalunga. — Joh 7:16.
Elesho lyOmbiimbeli
(Mateus 6:1-18) “Kotokeleni okuulika okulongela Kalunga kweni montaneho yaantu, mu monike kuyo. Ngele tamu ningi ngeyi, kamu na oshipewa puHo yeni yomegulu. 2 Ongoye ngele to gandja omagano goohepele, ino shi ulika nokuhika enkuma, ongaashi aafudhime haa ningi moosinagoga nomomapandaanda, opo ya simanekwe kaantu. Ongame otandi mu lombwele: Oyo ya pewa ondjambi yawo. 3 Ihe ngoye ngele to pe ohepele sha, oshikaha shoye shokolumoho inashi tseya shokolulyo shoka tashi ningi; 4 opo omagano goye ga kale meholamo. Nena Ho ngoka ha mono meholamo, ote ku futu.” 5 “Ngele tamu galikana, inamu kala ngaashi aafudhime! Oshoka oye hole okuthikama nokugalikana moosinagoga nopoompagiila dhoondjila, opo ya monike kaantu. Ongame otandi mu lombwele: Oyo ya pewa ondjambi yawo. 6 Ihe ngoye ngele to galikana, inda mondunda yoye, edhila po osheelo, u galikane Ho ngoka e li meholamo. Nena Ho ngoka ha mono meholamo, ote ku futu. 7 Ngele tamu galikana, inamu popyagana ongaapagani mboka ye shi, ohaa uvilwa omolwomapopyagano gawo. 8 Ano inamu ya fa, oshoka Ho yeni oku shi shi nale shoka mwa pumbwa, manga inaamu mu indila. 9 One omu na oku galikana ngeyi: ‘Tate yetu, ngu u li megulu: Edhina lyoye nali yapulwe, 10 Oshilongo shoye nashi ye, Ehalo lyoye nali gwanithwe kombanda yevi wo ngaashi megulu. 11 Tu pa wo nena oshithima shetu shesiku kehe. 12 Dhima po oondjo dhetu, ngashika natse wo tatu dhimi po dhaamboka ya yono kutse. 13 Ino tu fala mehongololo, aawe, tu hupitha muuwinayi. Oshoka Oshilongo oshoye, oonkondo odhoye, nesimano olyoye, aluhe sigo aluhe. Amen’ 14 “Oshoka ngele hamu dhimine po aantu omayono gawo, nena Ho yeni yomegulu ote mu dhimine po wo omayono geni. 15 Ihe ngele ihamu dhimine po aantu omayono gawo, nena Ho yeni yomegulu ite mu dhimine po omayono geni.” 16 “Ngele tamu idhilike iikulya, inamu lulika iipala yeni, ongaashi aafudhime haa ningi. Oshoka ohaa kala noshizimbi miipala yawo, opo ya monike kaantu, oyi idhilika iikulya. Ongame tandi mu lombwele: Oyo ya pewa ondjambi yawo. 17 Ihe ngoye ngele to idhilike iikulya, gwayeka omutse gwoye omagadhi, ngu u yoge oshipala shoye. 18 Nena ito dhimbululwa kaantu kutya owi idhilika iikulya, ihe okuHo awike ngoka e li meholamo; naHo ngoka ha mono meholamo, ote ku futu.”
22-28 JANUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MATEUS 8–9
“Jesus okwa li e hole aantu”
(Mateus 8:1-3) “Jesus sho a kuluka ko kondundu, oongundu oonene dhaantu odhe mu landula. 2 Nena omunashilundu e ya kuye nokwa tsu oongolo poompadhi dhe a ti: “Omuwa, ngele wa hala, oto vulu okwaaludha ndje.” 3 Jesus okwa ganeke oshikaha she nokwe mu kwata e ta ti: “Onda hala, yela!” Mbalambala oshilundu oshe mu etha po.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 8:3
okwe mu kwata: Ompango yaMoses oya ti kutya aanashilundu oye na okukala pondje yontanda, opo kaaya taandeleke uuvu. (Lev 13:45, 46; Num 5:1-4) Ihe aawiliki yelongelokalunga Aajuda oya gwedha po oompango dhilwe. Pashiholelwa, aantu oya li ye na okukala kokule nomunashilundu uule wometa 1,8 lwaampono, ihe ngele oku na ombepo, oye na okukala kokule uule woometa 45 lwaampono. Oompango ngaashi ndhoka odha ningitha aanashilundu ya kale tayu ungaungiwa nayo nonyanya. Omuthigululwakalo gwOshijuda ogwa li gwa popile muuwanawa rabbi ngoka a li a holama aanashilundu nagulwe ngoka e yu umbu nomamanya, opo ye mu kale kokule. Mepingathano naashono, sho omunashilundu a pula Jesus ekwatho, oshe mu inyengitha lela a ninge oshinima shoka Aajuda ooyakwawo ya li ya tala ko sha puka. Jesus okwa gumu omulumentu omunashilundu. Okwe shi ningi, nonando okwa li ta vulu oku mu aludha inee mu kwata. — Mat 8:5-12.
onda hala: Jesus ina zimina owala a kwathele omulumentu ngoka, ihe oku ulike kutya okwa halelela oku mu kwathela. Kungawo, oku ulike kutya ine shi ninga owala, molwaashoka e na oku shi ninga.
(Mateus 9:9-13) Jesus sho a zi po mpoka, okwa mono omulumentu, edhina lye Mateus, a kuutumba pongulu yoompale dhopoongamba. Oye a ti kuye: “Landula ndje!” Mateus okwa thikama e te mu landula. 10 Manga Jesus a li koshililo maandjaMateus. Aafendelithi oyendji naalunde oya kuutumba poshililo pamwe naJesus naalongwa ye. 11 Aafarisayi sho ye shi mono, oya ti kaalongwa ye: “Omulongi gweni omolwashike ta lile pamwe naafendelithi naalunde?” 12 Jesus sho e shi uvu, okwa ti: “Aandjolowele itaa pumbwa omwaaludhi, ihe aavu tuu ayeke. 13 Indeni ihe, mu ka konakone enyolo ndika, shoka tali ti: ‘Okusila ohenda oku vulile ndje okugandja omayambo.’ Oshoka inandi ya okwiithana mboka yi iwete aayuuki, ihe aalunde tuu.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 9:10
poshililo: Nenge “okukuutumba poshitaafula.” Okukuutumba nomuntu poshitaafula okwa li taku ulike kutya omu na ekwatathano lyopothingo naye. Onkee ano, Aajuda yopethimbo lyaJesus kaya li haya kuutumba poshitaafula naamboka kaaye shi Aajuda nenge ya lye pamwe nayo.
aafendelithi: Aajuda oyendji oya li haya gongelele aapangeli Aaroma iifendela. Aantu oya li ye tonde Aajuda mboka, oshoka kaya li owala haya longele kumwe nepangelo ekwiilongo ndyoka li tondike, ihe oya li wo haya thiminike aantu ya gandje oompale dhi vulithe pwaandhoka tadhi pulwa. Aafendelithi oya li ye tondike kAajuda ooyakwawo, noya li ye ya tala ko ya fa aalunde noohonda. — Mat 11:19; 21:32.
(Mateus 9:35-38) “Jesus okwe ende miilando ayihe nomomikunda adhihe. Oye okwa longo moosinagoga dhawo noku uvitha elaka etoye lyOshilongo. Okwa panga uuvu kehe noshigombo kehe. 36 Sho a tala oongundu dhaantu, okwa li e ya uvitile ohenda, oshoka oya li ya hepekwa noya loloka ya fa oonzi dhaa na omusita. 37 Oye okwa ti kaalongwa ye: “Iilya oyi li po oyindji, ihe aalongi oyo aashona. 38 Galikaneni ano mwene gwiilya, a tume aalongi keteyo lye.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 9:36
uvitile ohenda: Oshityalonga shOshigreka splagkhnizomai shoka sha longithwa mpaka osha pambathana noshitya “omandjandja” (splagkhna), tashi ulike komaiyuvo ngoka omuntu ha kala e na molutu lwe, ano omaiyuvo gomuule. Oshi li shimwe shomiitya yOshigreka mbyoka yi na eityo lyomuule tayi holola olukeno.
Konga omaliko gopambepo
(Mateus 8:8-10) “Omukuluntu gwaakwiita okwa yamukula a ti: “Omuwa, ngame inandi opala, u ye mondunda yandje. Popya owala ohapu yimwe, omumati gwandje nota aluka. 9 Oshoka nangame wo omuntu omupangelwa, ihe ondi na aakwiita mepangelo lyandje. Otandi lombwele nguka: ‘Inda!’ nota yi, nomukwawo: ‘Ila!’ note ya, nomupika gwandje: ‘Longa shika!’ note shi longo.” 10 Jesus sho e shi uvu, okwa kumwa nokwa ti kumboka ye mu landula: “Ongame tandi mu lombwele, mAaisraeli inandi mona mo nando gumwe e na eitaalo li thike pundika.
w02 9/1 ep. 9, okat. 16
“Onde mu pe oshiholelwa”
16 Sha faathana, sho omukuluntu gwaakwiita ngoka a li kee shi Omujuda, ihe Omuroma, a pula Jesus a aludhe omupiya gwe ngoka a li te ehama, Jesus okwa li e shi shi kutya omukwiita ngoka okwa li ha ningi omapuko. Omukuluntu gwaakwiita gwopethimbo ndyoka otashi vulika a li a kutha ombinga miilonga oyindji yelongithonkondo, okutilahi ombinzi nomelongelokalunga lyiifundja monakuziwa ye. Ihe Jesus okwa li a gandja eitulomo kwaashoka oshiwanawa, ano keitaalo lya kola lyomulumentu ngoka. (Mateus 8:5-13) Konima yethimbo, sho Jesus a popi nomukolokoshi ngoka a li a alelwa pamwe naye komuti gwomahepeko, Jesus i na nyenyetela omulumentu ngoka omolwuukolokoshi mboka a longa monakuziwa, ihe okwe mu tsu omukumo moku mu pa etegameno lyonakuyiwa. (Lukas 23:43) Jesus okwa li e shi shi nawa kutya okukala netaloko ewinayi li na ko nasha nayalwe noku ya pangula, ohashi ya teya omukumo. Osha yela kutya oonkambadhala dhe dhokukonga uuwanawa muyalwe, odha ladhipike oyendji ya longe shoka oshiwanawa.
(Mateus 9:16, 17) “Kaku na ngoka ta andeke onguwo onkulu noshaando oshipe, oshoka oshaando sha tya ngaaka otashi tuula onguwo, nombululu otayi ningi onene yi vule yonale. 17 Osho wo omaviinu omape itaga zilwa moompunda oonkulu. Ngele tashi ningwa, nena oompunda otadhi tuuka nomaviinu otaga tika mo, oompunda e tadhi yonuka. Omaviinu omape oge na okuzilwa moompunda oompe, ayihe iyali notayi gamenwa.”
jy-E ep. 70, okat. 6
Omolwashike aalongwa yaJesus ihaayi idhilike?
Jesus okwa li a kwathele aalongwa yaJohannes Omuninginithi ya mone kutya aantu kaye na okutegelela aalanduli yaJesus ya kale haya landula omikalondjigilile omikulu dhAajuda, ngaashi okwiidhilika. Jesus ka li e ya okwaandeka pathaneko nokuhumitha komeho omukalo omukulu gwokulongela Kalunga, ngoka gwa li gwa pumbwa okweekelwahi. Omukalo gwokulongela Kalunga ngoka Jesus a li a ladhipikile aantu kagu shi ngoka gwAajuda yopethimbo ndyoka, ngoka gwa li gwa kwatela mo omithigululwakalo dhaantu. Ka li a kambadhala okwaandeka onguwo onkulu noshaando oshipe nenge a zile omaviinu omape mompunda onkulu.
Elesho lyOmbiimbeli
(Mateus 8:1-17) “Jesus sho a kuluka ko kondundu, oongundu oonene dhaantu odhe mu landula. 2 Nena omunashilundu e ya kuye nokwa tsu oongolo poompadhi dhe a ti: “Omuwa, ngele wa hala, oto vulu okwaaludha ndje.” 3 Jesus okwa ganeke oshikaha she nokwe mu kwata e ta ti: “Onda hala, yela!” Mbalambala oshilundu oshe mu etha po. 4 Jesus okwa ti kuye: “Pulakena! Ino shi popya nando okulye. Inda owala, u ki iyulike komuyambi, u gandje omagano gealuko gu uthwa kuMoses, opo ge ya ningile onzapo, kutya owa aluka.” 5 Jesus sho e ya muKapernaum, omukuluntu gwaakwiita Omuroma okwe ya kuye nokwe mu hehela 6 a ti: “Omuwa, omumati gwandje okwa lala kegumbo ta alukwa, e na uuvu wombanda nuuwehame owindji.” 7 Jesus okwa ti kuye: “Otandi ya, ndi mu aludhe.” 8 Omukuluntu gwaakwiita okwa yamukula a ti: ‘Omuwa, ngame inandi opala, u ye mondunda yandje. Popya owala ohapu yimwe, omumati gwandje nota aluka. 9 Oshoka nangame wo omuntu omupangelwa, ihe ondi na aakwiita mepangelo lyandje. Otandi lombwele nguka: ‘Inda!’ nota yi, nomukwawo: ‘Ila!’ note ya, nomupika gwandje: ‘Longa shika!’ note shi longo.” 10 Jesus sho e shi uvu, okwa kumwa nokwa ti kumboka ye mu landula: “Ongame tandi mu lombwele, mAaisraeli inandi mona mo nando gumwe e na eitaalo li thike pundika. 11 Natango otandi mu lombwele: Oyendji otaa ka za kuuzilo nokuuninginino notaa ka kuutumba koshililo pamwe naAbraham, Isak naJakob mOshilongo shegulu. 12 Ihe aana yOshilongo otaye ku umbilwa momilema dhopondjelela, moka tamu ka kala elilagano neikokoto lyomayego.” 13 Opo ihe Jesus okwa lombwele omukuluntu gwaakwiita: “Inda ano! Ngaashi wi itaale, osho u ningilwe.” Omumati gwe nokwa aluka ethimbo olyo tuu ndyoka. 14 Jesus sho e ya megumbo lyaPetrus, okwa adha yinamweno yaPetrus a ala olwiidhi. 15 Oye e mu kwata koshikaha, olwiidhi nolwe mu thigi po. Yinamweno yaPetrus okwa thikama e ta yakula Jesus. 16 Ano sho kwa ningi ongulohi, aantu oye eta aanampwidhuli oyendji kuJesus. Oombepo dha nyata okwe dhi tidhitha mo ohapu nokwa aludha ayehe mboka ya li taa alukwa. 17 Okwe shi ningi, opo dhi gwanithwe ndhoka dha popiwa komuhunganeki Jesaja, ngoka ta ti: “Oye okwi itsike uunkundi wetu nomavu getu okwe ga humbata.”
29 JANUALI–4 FEBULUALI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | MATEUS 10–11
“Jesus okwa li ha gandja etalaleko”
(Mateus 10:29, 30) Omanza gaali itaga landithwa po nani nando okapeni kamwe akeke? Nokuli kapu na nando olimwe lyomugo tali gwile pevi, Ho ngele ina hala. 30 Nomafufu geni agehe gokomutse oga yalulwa.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 10:29, 30
omanza: Oshitya shOshigreka strouthion shi li molupeshonopeko oshu ukitha kokadhila kehe okashona, ihe olundji ohashi ukithwa komanza, uudhila mboka wu na ombiliha kwaauhe wa li hawu landithwa wokulya.
okapeni kamwe akeke: Uutumbulilo mbuka otawu ti lelalela ondjambi ndjoka ya li hayi futwa omuntu ngoka a longa ominute 45. (Tala oshitopolwa 18 mokambo Ekwatho kungoye wi ilonge Oohapu dhaKalunga.) Pompito ndjino, sho Jeusus a li a yi oshikando oshititatu kuGalilea, okwa ti kutya omanza gaali ohaga kotha oshimaliwa shi thike pondjambi yominute 45. Konima yomumvo gumwe lwaampono, sho a li tu uvithile muJudea, Jesus okwa ti kutya omanza gatano otaga vulu okulandwa nuupeni uyali. (Luk 12:6) Ngele otwa yelekanitha omahokololo ngaka, otatu ilongo mo kutya omanza kaga li lela ge na ongushu, oshoka enza etitano olya li hali gwedhwa po oshali kaahalithi.
omafufu geni agehe gokomutse oga yalulwa: Otaku tengenekwa kutya komutse gwomuntu oku na omafufu ge vulithe po 100 000. Omanga Jehova e shi uuyelele mbuka uushona, otashi ulike kutya oku na ko nasha lela nomulanduli kehe gwaKristus.
nwtsty omathano
Enza
Omanza oga li uudhila wu na ombiliha kuudhila uukwawo, mboka wa li hawu landithwa wokulya. Gaali oga li haga kotha oshimaliwa shi thike pwaashono omuntu ha mono muule wominute 45. Oshitya shOshigreka otashi vulika sha kwatela mo uudhila uushona womaludhi gi ili nogi ili, mwa kwatelwa uudhila mboka hawu kala momagumbo (Passer domesticus biblicus) nuudhila hawu ithanwa (Passer hispaniolensis) wokuSpania mboka wu li natango muIsraeli.
(Mateus 11:28) “Ileni kungame amuhe mwa vulwa nomwa humbatekwa uudhigu, ongame notandi mu pe evululuko.
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kankamena kuMat 11:28
humbatekwa uudhigu: Mboka Jesus ithana oya li ya “humbatekwa” uudhigu noye na iimpwiyu. Okulongela Jehova okwa li kwa ningi omutenge omudhigu, molwomithigululwakalo dhopantu ndhoka dha gwedhwa kOmpango yaMoses. (Mat 23:4) Esabati ndyoka lya li li na okukala esiku lyevululuko, olya ningi omutenge. — Eks 23:12; Mark 2:23-28; Luk 6:1-11.
otandi mu pe evululuko: Oshitya shOshigreka shoka sha tolokwa “evululuko” otashi ti wo okuthuwa po (Mat 26:45; Mark 6:31) nenge okufudha po kuudhigu, opo omuntu a tye po hwepo a mone ishewe oonkondo (2Kor 7:13; Filem 7). Shoka Jesus a li ta popi otashi ulike kutya okwiitsika “ondjoko” ye (Mat 11:29) okwa kwatela mo iilonga, ihe haku vululukwa. Oshityalonga shOshigreka shoka sha tolokwa evululuko otashi gandja edhiladhilo lyokundjangeka nokunkondopaleka mboka ya vulwa, opo ya kale ye na ehalo lyokutaamba ko ondjoko ye ndjoka ompu nombwanawa.
(Mateus 11:29, 30) Itsikeni ondjoko yandje, ne mu tseye ndje, oshoka ongame omunambili nomomutima ondi ishonopeka; notamu imonene evululuko. 30 Oshoka ondjoko yandje ombwanawa nomutenge gwandje omupu.”
nwtsty uuyelele wokukonakonwa wa kanakamena kuMat 11:29
itsikeni ondjoko yandje: Jesus okwa longitha oshitya “ondjoko” pathaneko meityo lyokuvulika koonkondopangelo nokewiliko. Ngele Jesus okwa li ta popi ondjoko ndjoka a humbatekwa kuKalunga, nena okwa li e na okupula aalongwa ye yi itsike ondjoko ndjoka pamwe naye. Onkee ano, uutumbulilo mboka otawu vulu okutolokwa: “Ileni tu kaleni kondjoko yandje pamwe nangame.” Ngele ondjoko ndjoka oyo ndjoka Jesus Kristus ta tsike yalwe, nena osha yela kutya okwa li ta popi kutya omulongwa gwe kehe oku na okuvulika koonkondopangelo dhe nokewiliko lye.
Konga omaliko gopambepo
(Mateus 11:2, 3) Ihe Johannes [Omuninginithi] sho a li mondholongo, oku uvu iilonga yaKristus. Okwa tumu aalongwa ye kuye 3 oku mu pula: “Ongoye tuu nguka nakuya, nenge otu na okutegelela gulwe?”
jy-E ep. 96, okat. 2-3
Johannes a hala okuuva shoka Jesus ta ti
Mbela epulo ndyoka otali kumitha? Omimvo mbali lwaampono dha ka pita sho Johannes, omulumentu omutilikalunga, a li ta ninginitha Jesus, okwa li a mono ombepo yaKalunga tayi nambele Jesus noku uvu ewi lyaKalunga tali ti kutya okwa hokwa Jesus. Katu na etompelo lyasha lyokudhiladhila kutya eitaalo lyaJohannes olya li lya nkundipala. Ando osha li osho, ando Jesus ina popila Johannes muuwanawa pethimbo ndyoka. Ihe ngele Johannes ka li e na omalimbililo, omolwashike a pula Jesus epulo ndyoka?
Otashi vulika Johannes a li owala a hala okuuva kuJesus mwene kutya oye Mesiasa. Shoka osha li tashi ka kumika Johannes sho ta mono iihuna mondholongo. Epulo lyaJohannes otashi vulika lya li li na eityo lilwe. Johannes okwa li e shi nawa omahunganeko gOmbiimbeli ngoka taga popi kutya Omugwayekwa gwaKalunga okwa li ta ka ninga omukwaniilwa nomuhupithi. Ihe nonando ongaaka, Johannes okwa kala mondholongo oomwedhi odhindji konima sho a ninginitha Jesus. Onkee ano, Johannes okwa li ta pula ngele opu na gulwe te ke ya, ta ka pingena po Jesus, ngoka oye ta ka gwanitha ashihe shoka sha hunganekwa kutya osha li tashi ka gwanithwa kuMesiasa.
(Mateus 11:16-19) “Ihe aantu yopethimbo ndika otandi ya yeleke nashike? Oya fa uunona wa kuutumba pomalandelo tau igidhile uukwawo 17 e tau ti: ‘Otse twe mu hakelele, ihe ne inamu tutula uudhano. Otse notwi imbi omaimbilo goosa, ihe ne inamu lila.’ 18 Johannes okwe ya ti idhilike iikulya ye ita nu omaviinu. Oyo notaa ti: ‘Oye oku na oompwidhuli.’ 19 Omuna gwOmuntu okwe ya ta li ye ta nu omaviinu. Oyo notaa ti: ‘Tala komufukedhi nonkolwi, kuume kaafendelithi nokaalunde!’ Ihe uunongo waKalunga owa hololwa kiilonga ye.”
jy-E ep. 98, okat. 1-2
Yayee epipi ndyoka inaali hala okupulakena
Jesus okwa li a simaneka lela Johannes Omuninginithi, ihe aantu oyendji oya li ya tala ko Johannes ngiini? Jesus okwa ti: “Aantu yopethimbo ndika otandi ya yeleke nashike? Oya fa uunona wa kuutumba pomalandelo tau igidhile uukwawo e tau ti: ‘Otse twe mu hakelele, ihe ne inamu tutula uudhano. Otse notwi imbi omaimbilo goosa, ihe ne inamu lila.’” — Mat 11:16, 17.
Jesus okwa li a hala okutya shike? Okwa yelitha a ti: “Johannes okwe ya ti idhilike iikulya ye ita nu omaviinu. Oyo notaa ti: ‘Oye oku na oompwidhuli.’ Omuna gwOmuntu okwe ya ta li ye ta nu omaviinu. Oyo notaa ti: ‘Tala komufukedhi nonkolwi, kuume kaafendelithi nokaalunde!’” (Mat 11:18, 19) Johannes okwa li e na onkalamwenyo yanathangwa, e li Omunasiri, nokwa li nokuli ihaa nu omaviinu, ihe aantu mboka yopethimbo lye oya li taya ti oku niwe koompwidhuli. (Num 6:2, 3; Luk 1:15) Ihe Jesus okwa li owala a fa aantu ooyakwawo. Okwa li ha li noha nu pandjele, ihe oye mu lundile kutya onkolwe. Osha fa shi li ngeyi kutya itashi wapa okwoopalela aantu ayehe.
Elesho lyOmbiimbeli
(Mateus 11:1-19) Jesus sho a mana omalombwelo ngaka kaalongwa ye omulongo nayaali, okwa zi po pehala ndyoka. Oye a longo e tu uvithile aantu miilando yawo. 2 Ihe Johannes [Omuninginithi] sho a li mondholongo, oku uvu iilonga yaKristus. Okwa tumu aalongwa ye kuye 3 oku mu pula: “Ongoye tuu nguka nakuya, nenge otu na okutegelela gulwe?” 4 Jesus okwe ya yamukula a ti: “Indeni, mu ka hokololele Johannes mbyoka tamu yi uvu notamu yi mono: 5 aaposi otaa mono ko, iilema otayi ende, aanashilundu otaa yele, oombolo otaa uvu ko, aasi otaa yumudhwa noohepele otaa uvithilwa elaka etoye. 6 Ihe omunelago oye tuu ngoka itaa etha ndje.” 7 Ano aalongwa yaJohannes sho ya yi, Jesus okwa tameke okulombwela aantu ta popi Johannes ta ti: “Mombuga omwa yile, mu ka tale shike? Enenge tali nyenganyengithwa kombepo? 8 Nenge omwa yile, mu ka tale shike? Omuntu a zala oonguwo dho opala? Oomboka haa zala oonguwo dho opala, oyo haa kala moombala dhaakwaniilwa. 9 Lombwelii ndje, omwa ka talele tuu shike? Omuhunganeki andola? Ongame tandi mu lombwele: Oye e vule omuhunganeki. 10 Johannes oye tuu ngoka a nyolwa kwa tiwa: ‘Ongame tandi tumu omutumwa gwandje, e ku tetekele. Oye ngoka te ku opalekele ondjila.’ 11 Ongame tandi mu lombwele: Kaku na nando ogumwe gwomaantu omunene e vule Johannes [Omuninginithi]. Ihe mOshilongo shegulu ngoka omushuushuka kwaayehe oye e mu vule. 12 Okuza komasiku gaJohannes [Omuninginithi] sigo onena Oshilongo shegulu otashi matukilwa, noofule otaye shi hakana. 13 Oshoka omahunganeko agehe nompango oya hulile muJohannes [Omuninginithi]. 14 Nongele mwa hala okwiitaala, Johannes oye Elia ngoka a li e na okuya. 15 Ngoka e na omakutsi, nu uve ko! 16 ‘Ihe aantu yopethimbo ndika otandi ya yeleke nashike? Oya fa uunona wa kuutumba pomalandelo tau igidhile uukwawo 17 e tau ti: ‘Otse twe mu hakelele, ihe ne inamu tutula uudhano. Otse notwi imbi omaimbilo goosa, ihe ne inamu lila.’ 18 Johannes okwe ya ti idhilike iikulya ye ita nu omaviinu. Oyo notaa ti: ‘Oye oku na oompwidhuli.’ 19 Omuna gwOmuntu okwe ya ta li ye ta nu omaviinu. Oyo notaa ti: ‘Tala komufukedhi nonkolwi, kuume kaafendelithi nokaalunde!’ Ihe uunongo waKalunga owa hololwa kiilonga ye.’”