Iileshomwa moka mwa za omayamukulo gomapulo ngoka ge li mokafo Onkalamwenyo yopaKriste niilonga yetu yokuuvitha
4-10 MEI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | GENESIS 36–37
“Josef okwa li a silwa efupa”
(Genesis 37:3, 4) Jakob okwa li e hole Josef e vule oyana ayehe, oshoka Josef okwe mu valelwa muukulupe. Okwe mu tungile ohema onde yi na omaako omale. 4 Aamwahe sho ya mono kutya he oku hole Josef e ya vule, oye mu tondo yo inaa popya we naye oohapu dhombili.
w14-E 8/1 ep. 12-13
“Pulakeneni ondjodhi ndjoka nda yaguma”
Ombiimbeli otayi yamukula tayi ti: “Aamwahe sho ya mono kutya he oku hole Josef e ya vule, oye mu tondo yo inaa popya we naye oohapu dhombili.” (Genesis 37:4) Efupa lyawo otashi vulika lya li li shi okuuviwa ko, ihe oya li ya ndopa okupangela ongeyo yawo ondhigu. (Omayeletumbulo 14:30; 27:4) Mbela opu na esiku wa li wa sila gumwe efupa sho a pewa eitulomo nenge esimano ndyoka wa li wa hala? Dhimbulukwa aamwahe yaJosef. Efupa lyawo olye ya ningitha oshinima shoka ye ki ipa uusama noonkondo konima yethimbo. Oshiholelwa shawo otashi dhimbulukitha Aakriste kutya oshi li pandunge ‘okunyanyukwa pamwe naamboka ya nyanyukwa.’ — Aaroma 12:15.
Osha yela kutha Josef okwa li e shi ndhindhilike kutya aamwahe oye mu tonde. Ihe mbela okwa li a holeke ohema ye yokombanda sho aamwahe ye li puye? Otashi vulika a li ta yalekwa e shi ninge. Dhimbulukwa kutya Jakob okwa li a hala ohema ndjoka yu ulike kutya okwa panda Josef ye oku mu hole. Josef okwa li a hala u ulike kutya he okwe mu inekela, onkee okwa kala ha zala ohema ye. Oshiholelwa she otashi tu kwathele kunena. Nonando Tate gwetu gwomegulu ke na okatongo, omathimbo gamwe oha hogolola kondandalunde aapiya ye aadhiginini, nohu ulike kutya oku ya hole. Shimwe ishewe, ohe ya pula ya kale ya yooloka ko kaantu yomuuyuni mboka ya yonuka noye na eihumbato ewinayi. Ngaashi ohema yaJosef, Aakriste yashili ohaya kala ya yooloka ko kwaamboka ye ya dhingoloka, omolweihumbato lyawo. Eihumbato ndyoka omathimbo gamwe ohali ya ningitha ya silwe efupa nokutondika. (1 Petrus 4:4) Mbela Omukriste oku na okwiiholeka kutya ye omupiya gwaKalunga? Aawe, ongaashi owala Josef inaa holeka ohema ye. — Lukas 11:33.
(Genesis 37:5-9) Esiku limwe Josef okwa lala ondjodhi. Sho e yi hokololele aamwahe, oye mu tondo noku mu tondelela. 6 Okwa ti kuyo: “Pulakeneni ondjodhi ndjoka nda yaguma. 7 Otwa lyeni mepya atuhe tatu mangeni iihampi yiilya. Oshihampi shandje osha thikama po e tashi kala shu ukilila. Iihampi yeni oye shi gongalele e tayi inyongamene kusho.” 8 Aamwahe oya pula ya ti: “Oto dhiladhila, to ka ninga omukwaniilwa u tu pangele?” Oyo noye mu tondele oondjodhi dhe noohapu dhe shi vule shito. 9 Josef okwa lalulula ondjodhi ishewe e te yi hokololele aamwahe ta ti: “Onda lalulula ondjodhi ndi wete etango, omwedhi noonyothi omulongo nayimwe tayi inyongamene kungame.”
(Genesis 37:11) Aamwahe yaJosef oye mu sile efupa, ihe he okwa pungula oshinima shika momwenyo gwe noku shi dhiladhila.
w14-E 8/1 ep. 13, okat. 2-4
“Pulakeneni ondjodhi ndjoka nda yaguma”
Oondjodhi ndhoka odha li dha zi kuJehova Kalunga. Odha li tadhi hunganeke sha, na Kalunga okwa li a hala Josef a gandje etumwalaka ndyoka li li mo. Kungawo, Josef oye a li ta ka longa iilonga ayihe mbyoka aahunganeki mboka ye ke mu landula ya longo, sho ya lombwele aantu mboka aatangalali etumwalaka lyaKalunga nosho wo epangulo.
Josef okwa lombwele aamwahe nuukeka a ti: “Pulakeneni ondjodhi ndjoka nda yaguma.” Aamwahe oya li yu uvu ko ondjodhi ndjoka nokaya li ye shi panda nando okashona. Oye mu yamukula ya ti: “Oto dhiladhila, to ka ninga omukwaniilwa u tu pangele?” Ehokololo otali tsikile tali ti: “Oyo noye mu tondele oondjodhi dhe noohapu dhe shi vule shito.” Sho Josef a lombwele he naamwahe oshikando oshitiyali, natango inaye mu yamukula nombili. Ombiimbeli otayi ti: ‘He okwe mu ganda ta ti: “Oondjodhi ndhono odha tya ngiini? Oto dhiladhila ano, nyoko, aamwaho nangame tatu ya e tatu ku inyongamene?”’ Ihe, Jakob okwa kala ta dhiladhila kombinga yoshinima shoka. Mbela Jehova oye a li ta popi nomwanamati ngoka? — Genesis 37:6, 8, 10, 11.
Josef haye omupiya gwaJehova gwotango, na haye gwa hugunina a pulwa kuJehova a lombwele aantu etumwalaka lyopahunganeko ndyoka lya li tali ka kala kaali holike notali ka eta omahepeko. Jesus oye gumwe ngoka a li a gandja lela etumwalaka ndyoka, nokwa lombwele aalanduli ye a ti: “Ngele aantu oya tidhagana ndje, nena otaa ke mu tidhagana wo.” (Johannes 15:20) Aakriste yomapipi agehe, otaya vulu okwiilonga mo oshindji meitaalo nomuulaadhi womugundjuka Josef.
(Genesis 37:23, 24) Josef sho a thiki kaamwahe oye mu hula ohema ye onde yi na omaako omale. 24 Nena oye mu kutha po e taye mu umbile momuthima gwa pwina.
(Genesis 37:28) nosho aahalithi Aamidiana ya thiki puyo, oya hili mo Josef momuthima e taye mu landa po iimaliwa iisiliveli omilongo mbali kAaismaeli, mboka ye mu fala kuEgipiti.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Genesis 36:1) Nduka olwo oluvalo lwaEsau, haku tiwa Edom.
it-1-E ep. 678
Edom
(Edom) [Oshitiligane], Aaedom.
Edom, edhina etiyali nenge oshilukadhina sha pewa Esau, omukwanambwiyu naJakob. (Gen 36:1) Okwi ithanwa edhina ndyoka molwaashoka a landitha po uuthemba we wuusheeli noshigali oshitiligane. (Gen 25:30-34) Shimwe ishewe, Esau sho a valwa naye okwa li omundjimbi (Gen 25:25), naantu oyendji mboka ya kala miitopolwa yimwe yomoshilongo moka Esau a li a kala noluvalo lwe, nayo oya li ye na olwaala lwa faathana.
(Genesis 37:29-32) Reuben sho a yi komuthima noina adha ko Josef, okwa tuula oonguwo dhe moluhodhi. 30 Okwe ya kaamwahe e ta ti: “Omunona ke mo! Otandi ningi ngiini?” 31 Oya dhipaga oshikombo e taa yaya onguwo yaJosef mombinzi yasho. 32 Oya kutha onguwo ye e taye yi tumu kuhe taa ti: “Otwe yi toola. Yi tala nawa, ngele oyomumwoye nenge aawe.”
it-1-E ep. 561-562
Etonatelo
Uuna omusita gwoonzi nenge omulithi a ti kutya ota kala ha tonatele oonzi nenge iimuna yilwe, okwa li tu ulike kutya okwa taamba ko paveta okutonatela iinamwenyo mbyoka. Okwa li ta shilipaleke mwene gwayo kutya ote ke yi palutha noitayi ka yakwa po, nongele shoka osha ningwa ote ke yi futa. Ihe omutakamithi ngoka ka li ha vulu lela oku yi takamitha thiluthilu, onkee euvathano ndyoka olya li hali mu pitike kaa fute sha, ngele pwa holoka onkalo ndjoka omuntu itaa vulu okuninga po sha, ngaashi ngele oshinamwenyo osha lika po kiilikama. Opo u ulike kutya okwa li he yi tonatele, okwa li ha fala kumwene gwiimuna omasipa gwoshinamwenyo shoka. Mwene gwasho okwa li he ga konakona, kungawo opo owala a li ha vulu oku utha kutya omutakamithi gwasho ke na ondjo.
Ekotampango ndyoka olya li wo hali longithwa uuna omuntu a pewa oshinima shontumba, nokuli nomaanegumbo. Pashiholelwa, omumati ngoka osheeli oye a li a talika ko e na uuthemba pampango wokutakamitha aamwayina aalumentu naakiintu mboka aashona kuye. Onkee oshi shi okuuviwa ko sho Reuben ngoka oye a li omukuluntu paamwayina a li ti ipula nonkalonawa yaJosef, ngaashi sha popiwa muGenesis 37:18-30, sho aamwahe yalwe ya ti kutya otaye mu dhipaga. Okwa ti: “‘Inatu mu dhipageni. . . . [‘Inamu tilahi ombinzi,’ OB-1954] . . . Inatu mu monitha oshiponga.’ Okwa popi ngaaka, oshoka a li a dhiladhila oku mu hupitha miikaha yawo, ye e mu tume kuhe.” Sho a mono kutya Josef ke mo momuthima, okwa li u uvite nayi noonkondo, nokuli “okwa tuula oonguwo dhe.” Okwi igidha a ti: “Omunona ke mo! Otandi ningi ngiini?” Okwa li e shi kutya oye ta ka pulwa kutya Josef oku li peni. Opo kaaya monike ondjo, oya kongo po ondunge yiineya ya gandje uumbangi kutya Josef okwa lika po koshilikama. Oya li ya yaya ohema yaJosef mombinzi yoshikombo. Oye yi fala kuhe, Jakob, ngoka a li omupanguli. Jakob okwa mono kutya Reuben ke na ondjo molwaashoka sho a mono ohema yaJosef ya tiligana ombinzi, ndjoka aamwahe ye yi mu etele, Jakob okwa thiki pehulithodhiladhilo kutya Josef okwa lika po koshilikama. — Gen 37:31-33.
Elesho lyOmbiimbeli
(Genesis 36:1-19) Nduka olwo oluvalo lwaEsau, haku tiwa Edom. 2 Esau okwa hokana aakulukadhi Aakaanana: Ada yaElon Omuheti, Oholibama yaAna yaZibon Omuhevi 3 naBasemat yalsmael, omumwayina gwaNebaiot. 4 Ada okwa vala Elifas; Basemat okwa vala Reuel; 5 naOholibama okwa vala Jeush, Jalam naKora. Aanona mbaka ayehe oya valelwa Esau muKaanan. 6 Esau okwa kutha aakadhi, oyana aamati naakadhona naantu ye ayehe pamwe niinima ye ayihe nomaliko ge agehe a likola muKaanan e ta zi po pomumwayina Jakob e ta tembukile kevi lilwe. 7 Okwa zi po, oshoka evi moka ya kala yo naJakob, inaa gwana mo we. Oya li ye na iimuna oyindji, noinaa vula we okukala pamwe. 8 Esau okwa kala moshilongo shokoondundu dhaEdom. 9 Nduka olwo oluvalo lwaEsau, hekulu yAaedom. 10-13 Omukulukadhi gwaEsau Ada okwe mu valele omumati edhina lye Elifas. Elifas okwa li e na oyana aamati yatano: Teman, Omar, Zefo, Gatam naKenas. Timna okwa li omudhike gwaElifas yaEsau, oye nokwa valele Elifas Amalek. Omukulukadhi gwaEsau Basemat okwe mu valele omumati Reuel, naReuel okwa li e na oyanamati yane. Oyo Nahat, Sera, Shamma naMissa. 14 Omukulukadhi gwaEsau Oholibama yaAna yaZibon okwe mu valele aamati yatatu: Jeush, Jalam naKora. 15 Ngaka ogo omazimo goluvalo lwaEsau. Elifas, osheeli shaEsau, okwa li hekulu yomazimo ngaka taga landula mpa: lyaTeman, lyaOmar, lyaZefo, lyaKenas, 16 lyaKora, lyaGatam nolyaAmalek. Nduka olwo oluvalo lwomukulukadhi gwaEsau Ada. 17 Reuel yaEsau okwa li hekulu yomazimo ngaka taga landula mpa: lyaNahat, lyaSera, lyaShamma nolyaMissa. Nduka oluvalo lwomukulukadhi gwaEsau Basemat. 18 MuOholibama yaAna, omukulukadhi gwaEsau, omwa zi omazimo lyaJeush, lyaJalam nolyaKora. 19 Omazimo ngaka agehe ogo oluvalo lwaEsau.
11-17 MEI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | GENESIS 38–39
“Jehova ina ekelahi Josef”
(Genesis 39:1) Aaismaeli oya fala Josef kuEgipiti e taye mu [landitha po kuPotifar], elenga lyomukwaniilwa, omukuluntu gwaalangeli yuuwa.
“Ondi longe ngiini uuwinayi u thike mpono?”
“Aaismaeli oya fala Josef kuEgipiti e taye mu landa po, naPotifar, elenga lyomukwaniilwa, omukuluntu gwaalangeli yuuwa.” (Genesis 39:1) Paufupi, ehokololo ndika lyOmbiimbeli otali tu kwathele tu dhiladhile kokusithwa ohoni kwomulumentu omugundjuka sho a li a landithwa po ishewe. Ka li tuu a talika ko e li oshinima showala. Otashi vulika tu kale twa fa tu wete Josef a landula mwene gwe omupe, elenga ekuluntu muuwa waEgipiti, taye ende momapandaanda mu na aantu yi ipyakidhila noongeshefa sho yu uka kehala epe hoka taku ka kala Josef.
KuJosef, egumbo olya li lya yooloka ko noonkondo kulyaandjawo. Okwa li a putukila muukwanegumbo mboka hawu tembukatembuka wa li hawu kala mootenda sho tawu litha oonzi dhawo. Ihe Omuegipiti, omuyamba Potifar okwa li megumbo ewanawa, nolya paindwa nawa. Aalafululi oya popi kutya Aaegipiti yonale oya li ye hole iikunino yi li momalugumbo gomakuma mu na omiti dhomizile nosho wo uundama woopapilusa nomavo, niimeno yilwe yomomeya. Omagumbo gamwe oga li gi ikalela ge li miikunino, ge na uuwalanda wu li piiyelo mpoka omuntu ha kuutumba u uve ombepo, omakende ge li pombanda gokupitila ombepo, noondunda odhindji, mwa kwatelwa ondunda onene yokulila nosho wo omihandjo dhaapiya.
(Genesis 39:12-14) Omukulukadhi okwe mu kwata konguwo ye e ta ti: “Tu lale.” Ihe Josef okwa thigi onguwo ye miikaha ye e ta yi ondapo pondje. 13 Omukulukadhi sho a mono kutya Josef a thigi po onguwo ye e ta yi ondapo pondje, 14 Okwi igidha aapiya ye yomegumbo e ta ti: “Taleni ko nduno! Okahebeli haka ke etwa komusamane gwandje maandjetu, otake tu sitha ohoni. Oke ya mondjugo yandje noka kambadhala okulala nangame, ihe onda kugu onkugo mokule.
(Genesis 39:20) e ta kwata Josef e te mu tula mondjedhililo moka mu na oonkwatwa dhomukwaniilwa, nomo a kala e edhililwa moka.
“Ondi longe ngiini uuwinayi u thike mpono?”
Katu na ontseyo oyindji kutya oondholongo dhAaegipiti odha li dha tya ngiini pethimbo lyonale. Aalafululi oyi itsa iikulukuma yomahala ngoka, omakuma omanene ga kola mu na oondjedhililo nosho wo oondholongo dhomevi. Konima Josef okwa li a popi kutya ehala ndyoka oli li ngiini a longitha oshitya “ondjedhililo” nenge tu tye, ‘ondholongo,’ shoka tashi ti lela oshilambo, shoka tashi gandja edhiladhilo lyehala li na omilema noka mu na onkalamwenyo. (Genesis 40:15, yelekanitha NW.) Omapisalomi oga ti kutya Josef okwa li ishewe a hepekwa, oga ti: “Oye okwa kwatwa e ta tulwa momalyenge nokwa tulwa olinga yosheela mothingo.” (Episalomi 105:17, 18) Omathimbo gamwe Aaegipiti oya li haya mangele omaako gaanandholongo konima okuza muungolo nomalyenge; yalwe oya li haya tulwa oolinga dhosheela moothingo. Josef ka li tuu a mono iihuna sho u ungaungiwa naye nayi ye inaa ninga sha sha puka!
Shimwe ishewe, uudhigu mboka kawa li owala wopakathimbo. Ehokololo otali tsikile ko tali ti kutya Josef ‘omo a kala e edhililwa moka.’ Okwa kala mo oomvula mehala ndyoka ewinayi! Na Josef ka li we e shi ngele oku na esiku a mangululwe mo. Sho omasiku ngoka omawinayi ge ende taga ningi iiwike, taga ningi oomwedhi, okwa kala nokwiikeelela ngiini kaa kale kee na etegameno lyasha nokwa gwililwa po?
Ehokololo ndyoka otali tu pe eyamukulo tali shilipaleke: “Omuwa okwa li naJosef e te mu yambeke.” (Genesis 39:21) Kapu na nando omakuma goondholongo, omalyenge, oondholongo dhi li mevi tadhi keelele ohole yaJehova kaayi thike kaapiya ye aadhiginini. (Aaroma 8:38, 39) Otashi vulika tu dhiladhile kunkene Josef a li a mbumbulile omutima gwe ngoka gwa li muudhigu Tate gwe gwomegulu omuholike megalikano nokwa li a mono ombili nengungumano ndyoka hali gandjwa owala ‘kuKalunga, ngoka kuye haku zi ekwatho alihe.’ (2 Aakorinto 1:3, 4; Aafilippi 4:6, 7) Jehova okwa li ishewe a ningile Josef shike? Otatu lesha kutya okwa pitike ‘omukuluntu gwondjedhililo e mu hokwe.’
(Genesis 39:21-23) Ihe Omuwa okwa li naJosef e te mu yambeke, onkee omukuluntu gwondjedhililo okwe mu hokwa. 22 Okwa langeke Josef, a ninge omutonateli gwoonkwatwa adhihe e te mu inekelele iinima ayihe mondjedhililo. 23 Omukuluntu gwondjedhililo ka li we e na oshimpwiyu shasha, oshoka ayihe oya li miikaha yaJosef, nOmuwa okwe mu pe elago ewanawa mwaayihe e yi longo.
“Ondi longe ngiini uuwinayi u thike mpono?”
Ehokololo ndyoka otali tu pe eyamukulo tali shilipaleke: “Omuwa okwa li naJosef e te mu yambeke.” (Genesis 39:21) Kapu na nando omakuma goondholongo, omalyenge, oondholongo dhi li mevi tadhi keelele ohole yaJehova kaayi thike kaapiya ye aadhiginini. (Aaroma 8:38, 39) Otashi vulika tu dhiladhile kunkene Josef a li a mbumbulile omutima gwe ngoka gwa li muudhigu Tate gwe gwomegulu omuholike megalikano nokwa li a mono ombili nengungumano ndyoka hali gandjwa owala ‘kuKalunga, ngoka kuye haku zi ekwatho alihe.’ (2 Aakorinto 1:3, 4; Aafilippi 4:6, 7) Jehova okwa li ishewe a ningile Josef shike? Otatu lesha kutya okwa pitike ‘omukuluntu gwondjedhililo e mu hokwe.’
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Genesis 38:9, 10) Ihe okwa li e shi shi kutya uunona kau shi we, onkee shaa tuu a lala nomuselekadhi gwomumwayina, omasita goluvalo okwe ga sitamene pevi, opo kaaha valele omumwayina oluvalo. 10 Shika osha geyitha Omuwa e te mu dhipaga po ishewe.
it-2-E ep. 555
Onan
(Oʹnan) [ndyoka tali ti “oonkondo oonene”].
Omwanamati gwaJuda omutiyali, a valwa komukadhi omwanakadhona gwaShua, Omukaanani. (Gen 38:2-4; 1Ondjal 2:3) Konima sho omumwayinamati gwaOnan, Er, a dhipagwa kuJehova shaashi a yono, Onan okwa lombwelwa kuJuda a hokane suwala ye, Tamar, omuselekadhi gwamwayina ngoka. Ngele ya mono okanona kokamati naye, Er haye a li taka kala omutotipo gwuukwanegumbo waOnan, nuuthiga mboka wa li hawu thigululwa kosheeli, omwanamati ngoka oye li te ke wu pewa e li omuthigululi gwaEr; nongele Onan naTamar kaya li ya mono okanona, Onan oye a li ta ka thigulula po uuthiga mboka. Sho Onan a yi momilalo naTamar, “omasita goluvalo okwe ga sitamene pevi.” Shika itashi ti kutya Onan okwa li hi idhanene kiilyo yoluvalo, molwaashoka ehokololo otali ti “shaa tuu a lala nomuselekadhi gwomumwayina,” omasita goluvalo okwe ga sitamene pevi. Osha yela kutya, sho Onan a li ha sitamene omasita goluvalo pevi uuna tayi momilalo naTamar, okwa li ha shilipaleke kutya ita ningi ela. Molwaashoka Onan kali a vulika kuhe, omolwolwiho lwe nokwa yono elongekidho lyaKalunga li na ko nasha nondjokana, Onan okwa dhipagwa kuJehova nokwa si kee na oluvalo. — Gen 38:6-10; 46:12; Num 26:19.
(Genesis 38:15-18) Juda sho e mu mono, okwa li e shi ohonda, oshoka okwa siikila oshipala she. 16 Okwa kanduka mondjila, a yi kuye e ta ti: “Ila, tu lale.” (Ine mu dhimbulula kutya oye oshitenya she.) Tamar okwa ti: “Oto futu ndje shike?” 17 Juda okwa yamukula a ti: “Otandi ke ku tumina okakombwena komoshigunda shandje.” Tamar okwa ti: “Eewa, ihe ongele to pe ndje ombambyona yi kale po, sigo wa tumu oshikombo.” 18 Juda okwa pula a ti: “Ombambyona oyashike?” Tamar okwa yamukula a ti: “Okalinga koshihako shoye nongodhi yako nondhimbo ndjoka u na moshikaha shoye.” Okwe yi mu pe. Nena okwa lala naye e ta ningi ela.
w04-E 1/15 ep. 30, okat. 4-5
Omapulo ga za kaaleshi
Juda okwa li a ningi epuko sho a li inaa gandja Tamar komwanamati Shela, ngaashi sha li shu uvanekwa. Okwa li wo a yi momilalo nomukiintu ngoka a li e shi ombwanda yomotempeli. Shoka osha li ompinge nelongekidho lyaKalunga, ndyoka kutya omulumentu oku na owala okuya momilalo naangoka a hokana naye. (Genesis 2:24) Ihe uushili owo kutya, Juda inaya momilalo nombwanda. Pehala lyaashono, okwa li a ningi shoka sha li shi na okuningwa komwanamati Shela inee shi nongela, ngoka a li e na okuhokana po Tamar, omuselekadhi gwamwayina, e te mu valele oluvalo.
Ye Tamar ka li a yi momilalo inaadhi yogoka. Oyanamati aakwanambwiyu mboka a ka vala kaya li ya talika ko kutya oya zi moluhondelo. Sho Boas a za kuBetlehem a hokana omukiintu Omumoabi Rut, aakuluntu yomuBetlehem oya li ya popile omwanamati gwaTamar, Perez muuwanawa. Oya lombwele Boas ya ti: “Aanona mboka to ka pewa kOmuwa mumukadhoye, naa ninge ezimo lyoye ngaashi ezimo lyaPerez, omuna gwaJuda naTamar.” (Rut 4:12) Perez naye oku li momusholondondo gwezimo lyoohekulululwa yaJesus Kristus. — Mateus 1:1-3; Lukas 3:23-33.
Elesho lyOmbiimbeli
(Genesis 38:1-19) Pethimbo ndyoka Juda okwa tembuka paamwahe nokwa ka kala pamwe nomulumentu, edhina lye Hira, gwokoshilando Adullam. 2 Oko nkoka i itsu omukadhona gwaShua, omulumentu Omukaanani. Okwe mu hokana, 3 e te mu valele omumati e te mu luku Er. 4 Okwa ningi ishewe omusimba e ta vala omumati nokwe mu luku Onan. 5 Okwa vala ishewe omumati e te mu luku Shela. Omumati nguka sho a valwa, Juda okwa li muKesib. 6 Juda okwa kongele osheeli she Er omukiintu edhina lye Tamar. 7 Er okwa li inaa opalela Omuwa, nomolwashoka Omuwa okwe mu etha a se. 8 Juda okwa lombwele omumwayina gwaEr Onan a ti: “Inda, u ka lale nomuselekadhi gwomumwanyoko. Gwanitha oshilonga shoye, opo omumwanyoko a kale e na oluvalo.” 9 Ihe okwa li e shi shi kutya uunona kau shi we, onkee shaa tuu a lala nomuselekadhi gwomumwayina, omasita goluvalo okwe ga sitamene pevi, opo kaaha valele omumwayina oluvalo. 10 Shika osha geyitha Omuwa e te mu dhipaga po ishewe. 11 Nena Juda okwa ti koshitenya she Tamar: “Shuna kaandjaho, u kale omuselekadhi, sigo omumwandje Shela ta koko.” Okwa popi ngaaka, oshoka a tila, pamwe Shela naye wo ota ka dhipagwa, ngaashi aamwayina ya ningwa. Tamar okwa shuna kaandjawo. 12 Konima yethimbo ele omukulukadhi gwaJuda, omuna gwaShua, okwa si. Oosa sho dha halakana, Juda nakuume ke Hira gwomuAdullam oya yi kuTimna, a ka kululithe oonzi dhe. 13 Yamwe oya lombwele Tamar kutya hemweno ota yi kuTimna, a ka kululithe oonzi dhe. 14 Tamar okwa hula mo oonguwo dhuuselekadhi e ta siikile oshipala she newiiwili e ta ka kuutumba posheelo shaEnaim, oshilando shi li pondjila yokuya kuTimna. Okwa li a tseya kutya onkelo yaJuda Shela oya koka, ihe ine mu pewa, e mu hokane po natango. 15 Juda sho e mu mono, okwa li e shi ohonda, oshoka okwa siikila oshipala she. 16 Okwa kanduka mondjila, a yi kuye e ta ti: “Ila, tu lale.” (Ine mu dhimbulula kutya oye oshitenya she.) Tamar okwa ti: “Oto futu ndje shike?” 17 Juda okwa yamukula a ti: “Otandi ke ku tumina okakombwena komoshigunda shandje.” Tamar okwa ti: “Eewa, ihe ongele to pe ndje ombambyona yi kale po, sigo wa tumu oshikombo.” 18 Juda okwa pula a ti: “Ombambyona oyashike?” Tamar okwa yamukula a ti: “Okalinga koshihako shoye nongodhi yako nondhimbo ndjoka u na moshikaha shoye.” Okwe yi mu pe. Nena okwa lala naye e ta ningi ela. 19 Tamar okwa shuna kaandjawo e ti isuukulula ewiiwili nokwa zala oonguwo dhe dhuuselekadhi.
18-24 MEI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | GENESIS 40–41
“Jehova ta hupitha Josef”
(Genesis 41:9-13) Omupindi gwomaviinu okwa lombwele omukwaniilwa a ti: “Ngashingeyi otandi dhimbulukwa kutya onda yona. 10 Owa li wa geela ndje tse nomuteleki omukuluntu gwiikwiila e to tu tula mondjedhililo megumbo lyomulangeli omukuluntu. 11 Uusiku umwe otwa lala oondjodhi dhi ili nodhi ili. 12 Omumati Omuhebeli okwa li putse, omupika gwomulangeli gwondjedhililo. Otwe mu hokololele oondjodhi dhetu, e te dhi tu fatululile. 13 Iinima oya ningwa, ngaashi a tile; owa shuna ndje muulenga wandje, ihe owa dhipaga omuteleki gwiikwiila.”
w15-E 2/1 ep. 14, okat. 4-5
“Kalunga oye ta gandja owino wokufatulula oondjodhi”
Omupindi gwomaviinu otashi vulika a li a dhimbwa Josef, ihe Jehova kali e mu dhimbwa nando. Uusiku wumwe Jehova okwa yagumitha Farao oondjodhi. Mondjodhi yotango, omukwaniilwa okwa mono oonzinzi heyali dho ondoka dha anduka momulonga gwaNiili, nomwa anduka ishewe oonzinzi oonkwawo heyali oonshona nodha nanga. Oonzinzi dha nanga odha li po ndhoka dho ondoka. Konima, Farao okwa lala ishewe ondjodhi onkwawo. Oonyapi heyali dha mena moshihenguti shimwe dha vala nawa. Mudho omwa tsapuka oonyapi oonkwawo heyali. Odha li oonshona nodha thetekwa kombepo. Oonyapi dha theta odha nina po ndhoka dha vala nawa. Ongula sho kwa shi, Farao okwa penduka u uvite nayi omolwoondjodhi ndhoka. Okwi ithana oompulile noonkulungu dhomuEgipiti adhihe dhi ye dhi dhi mu fatululile. Adhihe odha nyengwa. (Genesis 41:1-8) Kutya nduno otashi vulika dha li dha ngwangwana nenge odha popi iinima tayi kondjithathana, katu shi shi. Kutya nduno oshike sha ningwa po, osha li shu uvitha Farao nayi, ihe nonando ongawo okwa li a halelela natango okumona kutya oondjodhi ndhoka otadhi ti shike.
Hugunina, omupindi gwomaviinu osho a dhimbulukwa Josef! Eiyuvo lye olya li tali mu nyenyetele nokwa li a lombwele Farao kombinga yomulumentu omugundjuka e li mondholongo ngoka a li a fatulula mondjila ondjodhi ye noyomuteleki gwiikwiila omimvo mbali dha ka pita. Nziyanziya Farao okwa tumu Josef e ki ithanwe mo mondholongo. — Genesis 41:9-13.
(Genesis 41:16) Josef okwa yamukula a ti: “Ngame itandi vulu, Nkeyama, ihe Kalunga ota pe omukwaniilwa eyamukulo lyo opala.”
(Genesis 41:29-32) Otaku ya omimvo heyali dheloolo muEgipiti alihe. 30 Konima yaandhika otaku ya omimvo heyali dhondjala yekomba. Omimvo dheloolo otadhi ka dhimbiwa, oshoka ondjala otayi ka shundula oshilongo. 31 Omimvo dheloolo otadhi ka dhimbiwa thiluthilu, oshoka ondjala ndjoka ya landula ko, oyo ondhigundhigu. 32 Sho wa yaguma lwaali, otashi ti kutya Kalunga okwa tokola shili shoka ta ka longa.
w15-E 2/1 ep. 14-15
“Kalunga oye ta gandja owino wokufatulula oondjodhi”
Jehova oku hole aantu aaifupipiki naadhiginini, sho osho a li a pe Josef eyamukulo lyoondjodhi ndyoka lya li lya nyenge oompulile naayambi. Josef okwa yelitha kutya oondjodhi mbali dhaFarao otadhi popi oshinima shimwe. Sho a yaguma lwaali, Jehova okwa li tu ulike kutya “okwa tokola shili” oku ka gwanitha shoka tashi thanekwa moondjodhi. Oonzinzi heyali dho ondoka noonyapi heyali dha vala, odha li tadhi thaneke oomvula heyali dheloolo muEgipiti alihe. Oonzinzi heyali dha nanga noonyapi heyali dha theta, odha li tadhi thaneke oomvula heyali dhondjala yekomba ndhoka dha li tadhi ka landula ndhoka dheloolo. Ondjala ndjoka oya li tayi ka mana mo iilya moshilongo. — Genesis 41:25-32.
(Genesis 41:38-40) Oye nokwa ti kuyo: “Itatu ka moneni omuntu omwaanawa e vule Josef, ngoka e na ombepo yaKalunga.” 39 Omukwaniilwa okwa ti kuJosef: “Oshoka Kalunga okwe ku ulukile ayihe mbika, kape na ngoka e ku vule muunongo nomowino. 40 Otandi ku lenge moshilongo shandje, naantu yandje ayehe otaa vulika kiipango yoye. Ongame awike tandi kala ndi ku vule.
w15-E 2/1 ep. 15, okat. 3
“Kalunga oye ta gandja owino wokufatulula oondjodhi”
Farao okwa gwanitha po oohapu dhe. Okwa zaleke Josef onguwo yoliina, elyenge lyoshingoli mothingo, okalinga koshihako, e te mu pe etemba lye etiyali nokwe mu pe epitikilo e ende noshilongo ashihe nokugwanithe po oshilonga she. (Genesis 41:42-44) Mesiku ndyoka Josef a zi mondholongo olyo ngaa a yi mombala. Okwa tulwa mondholongo a fa omukolokoshi, ihe sho a zi mo okwa ningi omupangeli omutiyali kuFarao. Osha yela kutya sho Josef a li e na eitaalo muJehova Kalunga, oshinima sha li shi li mondjila. Jehova okwa li a mono okwaanuuyuuki akuhe hoka omupiya gwe ngoka a li a ningilwa momukokomoko gwomimvo. Okwa li a kandula po uupyakadhi mboka pethimbo lyo opala nopauyuuki. Jehova ka li owala a hala okukandula po okwaanuuyuuki hoka kwa li taku ningilwa Josef, ihe okwa li wo a hala a gamene oshigwana shaIsraeli shomonakuyiwa. Natu ka taleni nkene a li e shi ningi moshitopolwa tashi landula.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Genesis 41:14) Omukwaniilwa okwa tumu Josef e ki ithanwe. Oye mu pititha mombala mondjedhililo. Okwi ikululitha e ta zala nawa e te ya komukwaniilwa.
w15-E 11/1 ep. 9, okat. 1-3
Owe shi tseya tuu?
Omolwashike Josef i ikulula manga inaa ka mona Farao?
Shi ikolelela kehokololo lyaGenesis, Farao okwa li a gandja elombwelo omunandholongo Omuhebeli Josef a ka talwe e ye e mu fatululile oondjodhi ndhoka dha li tadhi mu piyaganeke. Pethimbo ndyoka Josef okwa adhika nale a kala mo uule womimvo mondholongo. Nonando Farao okwa li e mu ithana e ye kuye meendelelo, Josef okwa li a kutha ethimbo i ikulule. (Genesis 39:20-23; 41:1, 14) Sho omunyoli gwembo lyaGenesis a popi uuyelele mboka wa fa inaawu simana, otashi ulike kutya okwa li e shi oohedhi dhAaegipiti.
Okweetha oombenzi dhi koke, osha li ompango ya taambiwa ko kiigwana yonale, mwa kwatelwa nAahebeli. Ihe “Aaegipiti yonale oyo owala ya li ya tindi okukala noombenzi,” omambo gaMcClintock naStrong, Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, osho taga ti ngaaka.
Mbela aantu oya li owala hayi ikulula oombenzi? Oshifo Biblical Archaeology Review otashi ti kutya oohedhi dhimwe dhAaegipiti odha li hadhi pula omulumentu i ilongekidhe manga inaaya kuFarao ngaashi owala a li hayi motempeli. Onkee ano, Josef naye okwa li e na okwiikulula omafufu agehe momutse, oombenzi nomolutu.
(Genesis 41:33) “Hogolola ano omulumentu omunandunge e na owino, u mu langeke melelo lyaEgipiti alihe.
Natu kale tu na omikalo omiwanawa tu li aakalele yaKalunga
14 Aavali aatilikalunga yopethimbo lyOmbiimbeli oya kala haya shilipaleke kutya oya longa aanona yawo omikalo omiwanawa megumbo. Tala nkene Abraham nomwana Isak ya kala haya kundathana momukalo gwesimaneko muGenesis 22:7. Osha li shi iwetikile kutya Josef naye wo okwa li a putudhwa nawa kaavali ye. Nokuli naashono a li mondholongo, okwa li e na omikalo omiwanawa nokaanandholongo ooyakwawo. (Gen. 40:8, 14) Momukalo moka a li a popi naFarao ogwa li tagu ulike kutya okwa longwa omikalo omiwanawa nkene e na okupopya nomuntu e na ondondo yopombanda. — Gen. 41:16, 33, 34.
Elesho lyOmbiimbeli
(Genesis 40:1-23) Konima yethimbo omupindi gwomaviinu gomukwaniilwa gwaEgipiti nomuteleki omukuluntu gwiikwiila oya yono komukwaniilwa. 2 Okwa geele omalenga ngaka agehe gaali 3 e te ga tula mondjedhililo megumbo lyomukuluntu gwaalangeli, moka mwa li Josef. 4 Oya kala ethimbo ele mondjedhililo, nomukuluntu gwondjedhililo okwa gandja Josef, a ninge omuyakuli gwawo. 5 Uusiku umwe mondjedhililo, omupindi gwomaviinu nomuteleki gwiikwiila oya lala oondjodhi. Odha li dhi ili, inadhi faathana. 6 Josef sho e ya kuyo ongula, okwa mono kutya oya sa oluhodhi. 7 Okwe ya pula a ti: “Omolwashike mwa nika uuthigwa nena?” 8 Oya yamukulwa ya ti: “Otwa lala oondjodhi, nokape na ngoka te dhi tu fatululile.” Josef okwa ti: “Kalunga oye ta gandja owino wokufatulula oondjodhi. Hokololelii ndje oondjodhi dheni.” 9 Omupindi gwomaviinu okwa ti: “Mondjodhi yandje onda mono omuviinu gu li komeho gandje. 10 Omuviinu nguka ogwa li gu na iitayi itatu. Sho tuu omafo ga tameke okumbunyuka, oongala odha holoka wo, nomandjembele oga tiligana. 11 Onda li ndi na oshitenga shomukwaniilwa meke. Onda kutha omandjembele e tii ga kolele moshitenga e tandi mu pe.” 12 Josef okwa ti: “Otayi ti: iitayi itatu oyo omasiku gatatu. 13 Konima yomasiku gatatu omukwaniilwa ote ku mangulula e te ku shuna muulenga woye. Oto ke mu pa oshitenga she, ngaashi wa li ho shi mu pe, sho wa li omupindi gwomaviinu. 14 Ihe dhimbulukwa ndje, ngele ayihe tayi ku endele nawa. Sila ndje ohenda, u popile ndje komukwaniilwa, a kuthe ndje mondjedhililo muka. 15 Oshoka ngame onda yakwa kevi lyAahebeli, naampaka wo inandi ilongela okutulwa mondjedhililo muka.” 16 Omuteleki omukuluntu gwiikwiila sho u uvu efatululo ewanawa lyondjodhi yomupindi gwomaviinu, okwa ti kuJosef: “Ngame wo onda yaguma nda humbata oontungwa ndatu dhiikwiila komutse gwandje. 17 Montungwa yokombanda omwa li mu na iikwiila yi ili noyi ili yokuliwa komukwaniilwa, ihe oondhila odhe yi shomona mo.” 18 Josef okwa yamukula a ti: “Otayi ti: oontungwa ndatu odho omasiku gatatu. 19 Konima yomasiku gatatu omukwaniilwa ote ku mangulula — e ta tetitha ko omutse gwoye. Olutu lwoye ote lu tula kohake, noondhila otadhi li onyama yoye.” 20 Omasiku gatatu sho ga piti po, omukwaniilwa okwa hangele omalenga ge agehe oshituthi shesiku lyokuvalwa kwe; okwa mangulula omupindi gwomaviinu nomuteleki omukuluntu gwiikwiila e te ya eta komeho gomalenga. 21 Okwa shunine omupindi gwomaviinu muulenga we, 22 ihe okwa dhipagitha omuteleki omukuluntu gwiikwiila. Ayihe oya ningwa, ngaashi Josef a ti. 23 Ihe omupindi gwomaviinu ina dhimbulukwa Josef; okwe mu dhimbwa thilu.
25-31 MEI
OMALIKO OKUZA MOOHAPU DHAKALUNGA | GENESIS 42–43
“Josef tu ulike lela eipangelo”
(Genesis 42:5-7) Aana yaJakob pamwe nayalwe wo oye ya, ya lande iilya, oshoka muKaanan omwa li mu na ondjala. 6 Josef okwa li omupangeli gwoshilongo nokwa landitha po iilya kaantu yomuuyuni auhe. Aamwahe yaJosef oye ya e taa inyongamene kuye ya tsa iipala mevi 7 Josef sho a mono aamwahe, okwe ya dhimbulula, ihe okwe ya idhimbike a fa kee ya shi. Okwe ya pula nomagandambadhi a ti: “Otamu zi peni?” Oya yamukula ya ti: “Otwa zi kuKaanan, twe ya okulanda iilya.”
w15-E 5/1 ep.14, okat. 2
“Kandi li peha lyaKalunga”
Ongiini kombinga yaJosef? Aamwahe okwa li e ya dhimbulula nziya! Shimwe ishewe, sho e ya mono taa inyongamene kuye ya tsa iipala mevi, oshe mu dhimbulukitha sho a li okamatyona. Ehokololo otali ti kutya Josef “okwa dhimbulukwa oondjodhi ndhoka a yagumine,” ndhoka Jehova a li e mu yagumitha sho a li omushona. Oondjodhi ndhoka odha li tadhi hunganeke kutya aamwahe otaye ke mu inyongamena, sho osho naanaa ya li taya ningi! (Genesis 37:2, 5-9; 42:7, 9) Josef okwa li ta ka ninga po shike? Ote ya papatele? Ote ya galulile uuwinayi?
w15-E 5/1 ep. 14, okat. 1
“Kandi li peha lyaKalunga”
Otashi vulika itoo ki iyadha monkalo ngaashi ndjoka yaJosef. Ihe, enanathano netopoko, oonkalo hadhi holoka momaukwanegumbo kunena. Uuna twi iyadha moonkalo ndhono, otashi vulika tu ninge ngaashi omitima dhetu tadhi ti, e tatu ningi shoka kaashi li mondjila. Oshi li pandunge tu holele Josef nokukambadhala okutala kutya Kalunga okwa hala tu ungaunge noonkalo ndhoka ngiini. (Omayeletumbulo 14:12) Dhimbulukwa kutya, ngaashi owala sha simana okupanga ombili noyaandjetu, okukala nombili naJehova nosho wo nOmwana okwo nokuli kwa simanenena. — Mateus 10:37.
(Genesis 42:14-17) Josef okwa yamukula a ti: “Osho naanaa, ngaashi nda ti: one oondaadhi. 15 Natu taleni, ngele otamu popi oshili. Ote gana medhina lyomukwaniilwa kutya itamu zi po mpaka, manga ondenge yeni onkelo inee ya mpaka. 16 Gumwe gwomune na ye e ke mu tale, yamwe manga taa kala po ya dhigininwa, sigo oshili tayi holoka, ngaashi mwa ti. Ngele hasho, one oondaadhi. Osho oshili, ngaashi omukwaniilwa e na omwenyo.” 17 Nena okwe ya tula mondjedhililo e taa kala mo omasiku gatatu.
w15-E 5/1 ep. 14, okat. 2
“Kandi li peha lyaKalunga”
Josef okwa kongo po ondunge a tale kutya aamwahe oye li ngiini lela momitima. Okwa tameke ta popi nayo nomagandambadhi, ta tolokelwa, te ya lundile kutya yo oondaadhi. Opo yi ipopile, oye mu lombwele kombinga yoyaandjawo, mwa kwatelwa uuyelele wa simana kutya oye na omumwayina gwonkelo ngoka e li natango kegumbo. Josef okwa kambadhala okuholeka enyanyu lye, sho u uvu kutya okamwayinamati hoka oke li momwenyo. Ngashingeyi oku shi kutya na popye shike. Okwa ti: “Natu taleni, ngele otamu popi oshili,” opo nduno okwe ya lombwele kutya okwa hala okumona omumwayinamati ngoka gwonkelo. Konima yethimbo, okwa zimine ya shune kegumbo ya ka tale ko okamwayina hoka, ngele gumwe okwa zimine a kale po e li onkwatwa. — Genesis 42:9-20.
(Genesis 42:21, 22) Oya zimine e taa lombwelathana taa ti: “Eeno, otatu hepekwa naanaa molwashoka twa ningile omumwameme. Otwa mwene uudhigu we uunene, sho a li e tu indile ohenda, ihe tse inatu pulakena ko. Omolwashoka tu li muudhigu wa tya ngaaka.” 22 Reuben okwa ti: “Inandi mu lombwela, mwaa ehameke omunona, ihe inamu pulakena? Ngashingeyi otatu pulwa ombinzi ye.”
it-2-E ep. 108, okat. 4
Josef
Okutala kwaashoka sha ningwa po, aamwahe yaJosef oya tameke taya ti kutya Kalunga oye teya geele molwaashoka ye mu landitha po muupika, omimvo dha ka pita. Oya tameke okupopya kombinga yondjo yawo komeho yomumwahe, ngoka ya li natango inaaye mu dhimbulula. Sho u uvu shoka taya popi tashi ulike kutya oyi iyela ombedhi, Josef okwa li a sa oluhodhi e ta zi po puyo a ka lile. Okwa galuka e ta mangitha Simeon, sigo oosho taya ka galuka nomumwayinamati gwonkelo. — Gen 42:21-24.
Konga omaliko mOmbiimbeli
(Genesis 42:22) Reuben okwa ti: “Inandi mu lombwela, mwaa ehameke omunona, ihe inamu pulakena? Ngashingeyi ota tu pulwa ombinzi ye.”
(Genesis 42:37) Reuben okwa ti kuhe: “Ngele itandi ku galulile Benjamin, oto vulu okudhipaga po aamwandje aamati yaali. Mu tula mesiloshimpwiyu lyandje, nota ndi mu galulile kungoye.”
it-2-E ep. 795
Reuben
Uukwatya wumwe waReuben uuwanawa owa li wi iwetikile sho a ladhipike aamwahe omugoyi yu umbile Josef momuthima gwa pwina, pehala lyoku mu dhipaga. Reuben okwa li a hala a galuke meholamo a kuthe mo Josef momuthima ngoka. (Gen 37:18-30) Nokuli nokonima yomimvo dhi vulithe 20 sho aamwahe mboka ya li taya tompathana muEgipiti kutya sho taku tiwa yo oondadhi, oosho ya ningi nayi Josef, Reuben okwa ti kutya ye ke na mo ombinga mwaashoka ye mu ningile. (Gen 42:9-14, 21, 22) Shimwe ishewe, sho Jakob a tindi okweetha Benjamin a ye naamwahe oshikando oshitiyali kuEgipiti, Reuben oye li a gandja aanona ye yaali oyo ya se, ngele inaye mu galula a ti: “Ngele itandi ku galulile Benjamin, oto vulu okudhipaga po aamwandje aamati yaali.” — Gen 42:37.
(Genesis 43:32) Josef okwa li e li poshitaafula shimwe, manga aamwahe ye li pushawo. Aayegipiti oya li pushawo shi ikalela, oshoka otaye shi tala oshidhila okulila pamwe nAahebeli.
Omanenedhiladhilo okuza membo lyaGenesis — II
43:32 — Omolwashike Aaegipiti ya li ye tonde okulya pamwe nAahebeli? Shika otashi vulika sha li unene ngawo molwokayoya kopalongelokalunga nenge uuntsa wopamihoko. Aaegipiti oya li wo ye tonde aasita yiimuna. (Genesis 46:34) Omolwashike? Aaegipiti otashi vulika ya li ya tala ko aasita yiimuna ye li pondondo yopevi noonkondo. Nenge tashi vulika molwashoka oshilongo osha li kaashi na omapya ga gwana, Aaegipiti oya li ya dhina mboka taya kongo uulithilo wiimuna.
Elesho lyOmbiimbeli
(Genesis 42:1-20) Jakob sho a kundana kutya kuEgipiti oku na iilya, okwa lombwele oyana a ti: “Otamu talathana ngiini? 2 Ondu uvu kutya kuEgipiti oku na iilya. Indeni ko, mu ka lande iilya, opo twaa se kondjala.” 3 Aamwahe yaJosef omulongo oya ka landa iilya kuEgipiti, 4 ihe Jakob ina tuma onkelo Benjamin, omumwayina gwaJosef, oshoka a li a tila, pamwe ota adhika koshiponga. 5 Aana yaJakob pamwe nayalwe wo oye ya, ya lande iilya, oshoka muKaanan omwa li mu na ondjala. 6 Josef okwa li omupangeli gwoshilongo nokwa landitha po iilya kaantu yomuuyuni auhe. Aamwahe yaJosef oye ya e taa inyongamene kuye ya tsa iipala mevi 7 Josef sho a mono aamwahe, okwe ya dhimbulula, ihe okwe ya idhimbike a fa kee ya shi. Okwe ya pula nomagandambadhi a ti: “Otamu zi peni?” Oya yamukula ya ti: “Otwa zi kuKaanan, twe ya okulanda iilya.” 8 Josef okwa dhimbulula aamwahe, ihe yo inaye mu dhimbulula. 9 Okwa dhimbulukwa oondjodhi ndhoka a yagumine e ta ti kuyo: “One oondaadhi; omwe ya okutala, oshilongo ngele osha nengena.” 10 Oya yamukula ya ti: “Aawe, tatekulu. Tse aapika yoye twe ya okulanda iilya. 11 Tse atuhe aantu naamwayina. Katu shi oondaadhi; tse aantu aayinekelwa.” 12 Josef okwa ti: “Aawe, omwe ya owala mu tale, oshilongo shetu ngele osha nengena.” 13 Oya ti: “Otwa li atuhe kumwe aantu naamwayina omulongo nayaali, aana yomusamane gumwe mevi lyaKaanan. Mukwetu okwa sa, nonkelo oyi li putate kegumbo.” 14 Josef okwa yamukula a ti: “Osho naanaa, ngaashi nda ti: one oondaadhi. 15 Natu taleni, ngele otamu popi oshili. Ote gana medhina lyomukwaniilwa kutya itamu zi po mpaka, manga ondenge yeni onkelo inee ya mpaka. 16 Gumwe gwomune na ye e ke mu tale, yamwe manga taa kala po ya dhigininwa, sigo oshili tayi holoka, ngaashi mwa ti. Ngele hasho, one oondaadhi. Osho oshili, ngaashi omukwaniilwa e na omwenyo.” 17 Nena okwe ya tula mondjedhililo e taa kala mo omasiku gatatu. 18 Mesiku etitatu Josef okwa ti kuyo: “Ngame omutilikalunga nonda hala okuhupitha oomwenyo dheni, ngele otamu ningi ngeyi: 19 Opo tu mone kutya one aantu aayinekelwa, gumwe gwomune na kale mondjedhililo moka mu li, manga yalwe tamu faalele aanaluhepo iilya mbyoka mwa landa. 20 Nena omu na okweetela ndje omumwanyoko onkelo, opo shi ninge ekoleko kutya omwa lombwela ndje oshili, ne mwaa dhipagwe.”