Nkene to vulu oku shi enditha nawa konima yeteko lyondjokana yoye
“Onda li nda fa nda gwa komulunga. Opo owala to shi enditha nawa monkalamwenyo yoye, ohaluka iinima otayi ku endele nayi.”—MARK,a ngashingeyi pwa pita omvula sho ondjokana yawo ya teka.
“Omusamane gwandje okwa li a yi pondje yondjokana nokakadhona ke thike pokamwanakadhona ketu. Sho twa hengathana, onda li nda thuwa po kongeyo ye, ihe onda li wo nda sa ohoni nondi wete kaandi na we oshilonga.”—EMMELINE, ngashingeyi pwa pita oomvula 17 sho ondjokana yawo ya teka.
Aantu yamwe ohayi ihenge nelalakano lyokuhwepopaleka onkalamwenyo, omanga yalwe haya kala ya hala okukala ya hokanwa, ihe ihaya vulu okukondjitha ookuume kawo kopandjokana kaaya hengane. Ihe konyala ayehe mboka ya hengathana ohaya mono kutya onkalamwenyo ohayi kala ondhigu shi vulithe ngaashi ya li ya tegelela. Ngele nangoye opo wa hengana, otashi vulika wu ka mone kutya oku li eshongo enene monkalamwenyo. Onkee ano, oshi li nawa wu konakone omayele omawanawa gOmbiimbeli ngoka taga vulu oku ku kwathela wu sinde omashongo gokuhengana.
ESHONGO LYOTANGO 1: OMAIYUVO OMAWINAYI.
Uupyakadhi wiimaliwa, okuputudha aanona nuuwike otayi vulu okugwilila po omuntu, nolundji onkalo ndjoka ihayi hwepopala nziya. Omutseyimwenyo, nakusa Judith Wallerstein, okwa li a mono kutya konima yoomvula okuza pehengathano, yamwe ohaya kala natango yu uvite ya kengelelwa noye ekelwahi noyu uvite “onkalamwenyo kaayi li pauyuuki, yi yemateka noyi na uuwike.”
SHOKA TO VULU OKUNINGA
Ulika oluhodhi lwoye omolwondjokana yeni ndjoka ya teka. Otashi vulika wu kale wa yuulukwa kuume koye kopandjokana ngele owu mu hole natango. Nonando ekwatathano lyeni lyopandjokana kalya li nawa, otashi vulika wa yemata molwaashoka mondjokana yeni kamwa li enyanyu ndyoka wa li wa tegelela. (Omayeletumbulo 5:18) Ino kala wa sa ohoni okutula po “ethimbo lyokulila.”—Omuuvithi 3:1, 4.
Ino ikalela. Nonando owa pumbwa ethimbo lyokwiikalela opo wu lile, tseya kutya okwiikalela ethimbo ele kaku li nawa. (Omayeletumbulo 18:1) Popya iinima tayi tungu nookuume koye, oshoka okukala to nyenyeta ethimbo kehe kombinga yaangoka a li nale kuume koye kopandjokana nonando osha pumbiwa, otaku vulu okuningitha yamwe ye ku yande. Ngele owu na okuninga omatokolo ga simana nziya konima yeihengo, konga ekwatho lya pumbiwa kwaangoka wi inekela.
Sila olutu lwoye oshimpwiyu. Olundji uupyakadhi wokuhengathana ohawu etele omuntu uupyakadhi wopalutu, ngaashi ombinzi ya londa nenge omutse gwoshipwatagula. Kala ho li nawa, ho ningi omadhewo noho kotha sha gwana.—Aaefeso 5:29.
Kutha mo iinima mbyoka hayi ku geyitha moku ku dhimbulukitha kuume koye kopandjokana gwonale nenge mbyoka inoo pumbwa, ihe pungula oondokumende dha simana. Ngele omathano gohango yeni ohage ku uvitha nayi, ga tula moshipakete wu ga pungulile aanona yoye.
Kondjitha omadhiladhilo omawinayi. Olga, ngoka a hengwa komusamane gwe ngoka a ya pondje yondjokana, okwa ti: “Onda kala tandi ipula tandi ti: ‘Oku na shike shono kaandi na?’” Olga konima okwa ka dhimbulula kutya okukala to ipulapula niinima iiwinayi otaku vulu oku ku ningitha wu kale ‘nomwenyo gwa nyanyagulwa.’—Omayeletumbulo 18:14.
Aantu oyendji ohaya mono kutya okunyola shoka yu uvite ohashi ya kwathele ya yelithe nawa nokupangela okudhiladhila kwawo. Ngele owe shi ningi, kambadhala okutula miilonga omadhiladhilo omawanawa ga pingene po ngoka omawinayi. (Aaefeso 4:23) Natu tale kiiholelwa iyali:
Omawinayi: Ongame ndi na ondjo sho kuume kandje kopandjokana a kengelele ndje.
Omawanawa: Omapuko gandje inage mu pa nando uuthemba a kengelele ndje.
Omawinayi: Onda hepitha owala uugundjuka wandje nomuntu a puka.
Omawanawa: Ngele onda pula komeho otandi ka kala nda nyanyukwa shi vulithe okukala tandi tala konima.
Ino etha omapopyo gaantu omawinayi ge ku ehameke. Ookuume koye naakwanezimo otashi vulika ya popye iinima tayi ku uvitha nayi nenge nokuli ya puka kombinga yuupyakadhi woye taya ti: ‘Ka li e ku opalela nonando ongaaka’ nenge ‘Kalunga oku tonde eteyo lyondjokana.’b Omolwomatompelo omawanawa, Ombiimbeli otayi gandja omayele tayi ti: “Ino pulakena oohapu adhihe aantu taa popi.” (Omuuvithi 7:21) Martina ngoka ondjokana ye ya teka ngashingeyi oomvula mbali, ota ti: “Pehala lyokukala tandi ipula noohapu ndhoka tadhi uvitha nayi, ohandi tala ko iinima ngaashi Kalunga he yi tala ko. Omadhiladhilo ge oge vule getu.”—Jesaja 55:8, 9.
Galikana kuKalunga. Kalunga ota ladhipike aalongeli ye ye ‘mu tsike iimpwiyu yawo ayihe,’ unene tuu ngele ye li muudhigu uunene.—1 Petrus 5:7.
KAMBADHALA OKUNINGA NGEYI: Kambadhala okunyola oovelise ndhoka wu wete kutya otadhi vulu oku ku kwathela e to dhi tula pehala mpoka to vulu oku dhi mona aluhe. Kakele komanyolo ngoka ga tothwa mo, oyendji mboka oondjokana dhawo dha teka ohaya mono uuwanawa moovelise ndhika: Episalomi 27:10; 34:18; Jesaja 41:10; Aaroma 8:38, 39.
Etha Oohapu dhaKalunga dhi ku wilike wu pite momathimbo omadhigu
ESHONGO 2: EKWATATHANO LYOYE NAKUUME KOPANDJOKANA GWONALE.
Juliana ngoka a li a hokanwa uule woomvula 11 ota ti: “Onda li nda pula omusamane gwandje kaatu topoke. Konima sho twa topoka, onda li nde mu geela nayi nosho wo omukulukadhi ngoka a ka kala naye.” Aantu oyendji mboka oondjokana dhawo dha teka ohaya kala ya geela noonkondo ookuume kawo kopandjokana yonale uule woomvula. Ihe nonando ongaaka, ohashi ya thiminike ya popye aluhe, unene tuu ngele oye na aanona.
SHOKA TO VULU OKUNINGA
Kaleka po ekwatathano ewanawa nakuume kopandjokana gwonale. Gandja eitulomo kiinima ya simana, to popi paufupi shoka wa hala okupopya. Oyendji oya mona kutya omukalo ngoka ohagu eta ombili.—Aaroma 12:18.
Yanda okupopya omalaka ga tsa. Ombiimbeli otayi tu pe omayele gopandunge, unene tuu ngele otu wete tu ukiwa noohapu, taga ti: “Ngoka ti ikwata mokupopya, oye omunongo.” (Omayeletumbulo 17:27) Ngele owu wete kutya oonkundathana itadhi zi, oto vulu okutya “Onda pumbwa manga okudhiladhila kombinga yaashoka wa ti, tse tu shi popye nale.”
Iinima yeni nakuume koye kopandjokana gwonale nayi topoke ngele otashi vulika, kwatela mo iinima yopaveta, yopaimaliwa noyopaunamiti.
KAMBADHALA OKUNINGA NGEYI: Oshikando tashi ya sho to ka popya nakuume kopandjokana gwonale, kotokela iikala yokukala to ipopile nenge itoo tivuka. Ngele osha pumbiwa, mu lombwela kutya otamu popi nale, nenge mu shi kundathane pae-mail.—Omayeletumbulo 17:14.
ESHONGO 3: OKUKWATHELA AAMWOYE YA TAAMBE KO ONKALO.
Maria ota dhimbulukwa nkene onkalo ya li konima owala sho opo ondjokana yawo ya teka. Ota ti: “Okamwandjekadhona kokankelo oka kala haka lili ethimbo alihe e taka tameke okukala haka sitamene ishewe. Nonando okamwandjekadhona kosheeli oka li haka kambadhala okuholeka eyeme lyako, onda li ndi wete kutya nako oka yemata.” Shinikitha oluhodhi, otashi vulika wu kale wu uvite kutya ku na ethimbo nenge ku na oonkondo dhokukwathela aamwoye uuna ye ku pumbwa unene.
SHOKA TO VULU OKUNINGA
Ladhipika aamwoye ya kale haya popi nangoye kombinga yomaiyuvo gawo nonando otashi vulika ya popye ‘oohapu inaadhi dhiladhilwa nawa.’—Job 6:2, 3.
Kala netaloko li li nawa shi na ko nasha niinakugwanithwa. Nonando owa hala okuyambidhidhwa pamaiyuvo notashi vulika wu wete okanona koye ka hala oku shi ninga, kashi li nawa wu ka pule ka kwathele shi na ko nasha nomaupyakadhi gaakuluntu. (1 Aakorinto 13:11) Yanda okukala ho lombwele okanona koye omaupyakadhi goye nenge okukala ho ka tumu oko ka fale omatumwalaka kukuume koye kopandjokana gwonale.
Kaleka onkalamwenyo yokamwoye yi na elandulathano. Okukaleka elandulathano lyeni li li ngaashi lya kala otashi mu kwathele, ihe oshinima sha simana noonkondo osho okukala mu na ekwatathano ewanawa naKalunga mu li aanegumbo, mwa kwatelwa okulesha Ombiimbeli nElongelokalunga lyUukwanegumbo.—Deuteronomium 6:6-9.
KAMBADHALA OKUNINGA NGEYI: Omathimbo gamwe moshiwike shilipaleka aamwoye kutya owu ya hole, nonokutya yo hayo ye mu ningitha mu ihenge. Yamukula omapulo gawo nopwaa na okupa ombedhi omuvali gulwe.
Oto vulu okutsikila nonkalamwenyo yoye konima yehengathano. Melissa ngoka a li a hokanwa uule woomvula 16 ota ti: “Sho twa hengathana onda li handi iyadha tandi ti: ‘Onkalamwenyo yandje hasho nando nda li nda hala yi kale ngeyi.’” Ihe ngashingeyi oku uvite a gwanenwa nonando onkalo kayi shi ompu. Okwa ti: “Sho nde etha po okudhiladhila aluhe onkalamwenyo yandje yonale, onda kala ndu uvite nda pepelelwa.”
a Omadhina gamwe moshitopolwa shika oga lundululwa.
b Kalunga oku tonde eteyo lyondjokana ndyoka lya kwatela mo uukengeleledhi. Ihe ngele kuume kopandjokana gumwe okwa ya moluhondelo, Kalunga okwa pitika ngoka kee na ondjo a tokole ngele ota hengana. (Maleaki 2:16; Mateus 19:9) Tala okapalanyolo “Etompelo pamanyolo lyokwiihenga?” membo Shoka tashi vulu okweeta ombili muukwanegumbo, epandja 158-159, okatendo 14-16, lya nyanyangidhwa kOonzapo dhaJehova.
IPULA TO TI . . .
Mbela ondu ulika ngaa oluhodhi sho ondjokana yandje ya teka?
Ongiini tandi vulu okweetha po onkone ndjoka ndi nine natango kuume kopandjokana gwonale?