Tau Mena Tutupu Mai he 2012 Yearbook

RWANDA

Lau 217, paratafa 3, ke he lau 221, paratafa 3

Fakamumuli ke 75 e Aho!

Ko Tharcisse Seminega ne papatiso i Congo he 1983. Ke he magahala he kelipopoaga, ne nofo a ia i Butare i Rwanda, kavi ke he 120 e kilomita mai i Kigali. “He oka e vakalele he pelesiteni i Kigali, ne logona e mautolu kua fakaatā fakatufono ke tamate e tau Tutsi,” he ui e ia. “Tokoua e matakainaga taane ne lali ke pulega e fakahaoaga ha mautolu puhala atu i Burundi, ka ko e tau puhala tū mo e tau hala oti ne puipui he tau kautau Interahamwe.

“Ko e tau pagotā a mautolu he tau fale ni ha mautolu, ti nakai iloa e mautolu e mena ke ō ki ai. Tokofā e kautau ne matakite ke he fale ha mautolu, ti taha ne fakatū e matini kani kavi ke he 180 e mita he mamao. He liogi fakamakamaka ki a Iehova, ne tagi atu au: ‘Iehova, nakai maeke a mautolu ke taute ha mena ke fakahao aki e tau momoui ha mautolu. Ko koe ni ne maeke!’ Tata atu ke he mogo afiafi, ne poi mai e matakainaga taane ke he fale ha mautolu, matakutaku kua fitā a mautolu he mamate. Ne fakaatā he kautau a ia ke hū mai ke he fale mo e nofo ke fai minuti. Ne fiafia a ia ke moua a mautolu kua momoui, ti maeke a ia ke uta e tokoua e fanau ha maua ke he fale haana. Ti fakailoa e ia ke he tokoua foki e matakainaga taane ko Justin Rwagatore mo Joseph Nduwayezu, ko e magafaoa haaku ne fakamumuli mo e lata a mautolu ma e lagomatai ha laua. Ati o mai agataha a laua he pō; mo e pete e uka mo e hagahaga kelea, ne takitaki e laua e magafaoa ha maua ke he fale ha Justin.

“Ne kū lahi e magaaho ne nonofo a mautolu he fale ha Justin ha ko e aho hake, ne iloa he tau tagata kua fakamumuli a mautolu i ai. He aho ia foki, ko e tagata ne higoa ko Vincent ne hau ke hataki a mautolu kua amanaki e matakau Interahamwe ke feoho mai mo e kelipopo a mautolu. Ko e tagata nei ko e taha he tau tagata fakaako Tohi Tapu fakamua ha Justin, ne nakai tumau ke he kupu mooli. Talahau e Vincent ke fakamumuli mua a mautolu i kelekele he ulu akau ne tata ke he fale ha Justin. Ti uta e ia a mautolu ke he fale haana he pō. Ne fufū e ia a mautolu he fale veliveli tote ne fakaaoga ke nonofo ai e tau koti. Ko e tau kaupā kua pelapela, foloa ko e pelapela, tuafale ne taute aki e tau motie, mo e ai fai pū fakamaama.

“Ne leva e nonofo ha mautolu he fale ia, ne tata ke he tau mafegahala lavelave nakai mamao mai he makete lavelave lahi mahaki he matakavi. Maeke a mautolu ke logona e tau tagata ne o fano hane tutala ke he tau mena ne taute e lautolu he aho, putoia e tau tala fakamatakutakuina he tau kelipopoaga mo e tau pulega ha lautolu ma e tau mogo i mua. Ko e takatakaiaga nei ne fakatupu e matakutaku ha mautolu ti fakatumau a mautolu ke liogi ma e fakahaoaga.

“Ne taute e Vincent e tau mena oti kua maeke a ia ke leveki aki e tau manako ha mautolu. Ne nonofo a mautolu i ai ke taha e mahina, ti tata atu ke he matahiku ia Me, ne hagahaga kelea lahi e matakavi ha kua o mai e tau kautau Interahamwe ne fehola mai i Kigali. Ti kamata e tau matakainaga taane ke hiki a mautolu ke he fale he matakainaga taane ne fai poko i lalo he fale haana. Kua fitā he fufū e ia tokotolu e matakainaga taane he poko nei. Ke hoko ke he fale haana, ne fenoga a mautolu ke he pō he ō hui ke fā mo e hafa e tulā. Ne tō lahi e uha he pō ia ko e fakamonuinaaga, ha kua fufū a mautolu mai ia lautolu ne kelipopo tagata.

“Ko e matakavi fakamumuli foou nei ko e luo ne kavi ke he 1.5 e mita he hokulo ne gutuhala aki e lapa akau. Ke hoko hifo ke he luo, kua lata a mautolu ke o hifo he papahi mo e ke fakakokukoku mo e totolo hala kelekele ato hoko ke he poko fono kavi ke ua e mita he pakafā. Ne namu polopolokau, ti tote lahi mahaki e maama ne pū ki a mautolu mai he maihi he kaupā. Ko e hoana haaku ko ­Chantal, tau fanau tokolima ha maua, mo au ne nonofo auloa he mena nei mo e tokotolu foki e tagata. Ko mautolu tokohogofulu ne nonofo ai ke ono e faahi tapu he luo pukilu nei. Nakai maeke a mautolu ke fakapuho e kanela, neke fakakite e mena ha mautolu ne nonofo ai. Ka e, he tuaga uka mo e matematekelea ia, ne lagomatai e Iehova a mautolu. Ne fakahagahaga kelea he tau matakainaga ha lautolu a tau momoui ke tamai ki a mautolu e tau mena kai, tau vai tului, mo e tau kupu fakamafana. Falu mogo ne maeke a mautolu ke fakapuho taha e kanela he aho ke maeke a mautolu ke totou e Tohi Tapu, Ko e Kolo Toko, po ke tohi he aho.

“Fai fakahikuaga e tau tala oti,” he matutaki e Tharcisse. “Ma e tala nei, ne hoko ai ia Iulai 5, 1994. Ne fakailoa e ­Vincent ki a mautolu kua fofō tuai he tau kautau a Butare. He o mai a mautolu ki fafo he poko ne nonofo a mautolu, nakai mailoga he falu tagata a mautolu ko e tau tagata Rwanda, ha kua paka hina e tau tino ha mautolu he nakai hoko e laā ki ai. Mua atu, fai magaaho, ne galo e lotomatala ha mautolu ke tutala fakaleo lahi; kua maeke ni a mautolu ke fanafana. Ne totou faahi tapu a mautolu ato liu malolō.

“Ko e tau mena tutupu oti nei ne fakaohooho lahi mahaki e hoana haaku, ha ko e hogofulu tau fakamua ne nakai talia ke fakaako e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova. Ka ko e mogonei, ne kamata a ia ke fakaako e Tohi Tapu. Ka hūhū e tau tagata ki a ia ke he kakano, ne tali a ia: ‘Ne omoomoi au he fakaalofa ne fakakite he tau matakainaga ki a mautolu mo e tau levekiaga foaki noa ha lautolu ne taute ke fakahao a mautolu. Ne mailoga foki e au e lima malolō ha Iehova, ne laveaki a mautolu mai he tau pelu ha lautolu ne keli tagata.’ Ne fakatapu e ia e moui haana ki a Iehova ti papatiso he toloaga fakamua he mole e felakutaki.

“Ne loto fakaaue lahi a mautolu ke he tau matakainaga oti ne lalago ke he ha mautolu a fakahaoaga ha ko e ha lautolu a tau gahua mo e tau liogi mai he tau loto ha lautolu. Kua logona e mautolu e fakaalofa hokulo mo e fakamooli, ne vevehe aki e tau kaupāaga fakamotu.”

Lau 221, paratafa 3

Ko e fifitakiaga he tau matakainaga ha mautolu he magahala he kelipopoaga ne fakaohooho e falu ke talia e kupu mooli. Ko Suzanne Lizinde, ko e Katolika ne 60 tumā e tau haana, ne kitia e matagahua he tapu haana ne taute ke lalago e kelipopoaga. Ko e mahani he Tau Fakamoli a Iehova he matakavi haana he magahala kelipopoaga mo e fakaalofa ne kitia ai ki a lautolu ne omoomoi a ia ke hiki mafiti. Ne papatiso a Suzanne ia Ianuari 1998, ti nakai tonoa e ia e tau feleveiaaga he fakapotopotoaga, pete he fano hui a ia ke 5 e kilomita ke he taha faahi he tau mouga ke hoko ki ai. Ne lagomatai foki e ia e magafaoa haana ke fakaako e kupu mooli. Mogonei, taha he tau tama taane haana ko e motua, taha he tau mokopuna taane haana ko e fekafekau lagomatai.