Veveheaga Hogofulu Ma valu
“Nakai ko e Tau Tagata he Lalolagi a Lautolu”
1. (a) Ato mate a Iesu, ko e heigoa hana ne liogi ma e tau tutaki hana? (e) Ko e ha kua aoga lahi e “nakai ko e tau tagata he lalolagi”?
HE PO ato tamate a ia, ne liogi a Iesu ma e tau tutaki hana. He iloa to peehi mamafa lahi mai a Satani, ati pehe a Iesu ke he Matua hana: “Nakai liogi au kia uta kehe e koe a lautolu he lalolagi, ka kia leveki atu e koe a lautolu mai ia ia ne mahani kelea. Nakai ko e tau tagata he lalolagi a lautolu, ke tuga foki au, nakai ko e tagata he lalolagi au.” (Ioane 17:15, 16) Ko e ha kua aoga lahi e vevehe kehe mai he lalolagi? Kakano ko Satani e pule he lalolagi nei. Nakai manako e tau Kerisiano ke fai vala he lalolagi ne ha ha he pule hana.—Luka 4:5-8; Ioane 14:30; 1 Ioane 5:19.
2. Ko e heigoa e tau mena ne nakai fai vala a Iesu he lalolagi?
2 He nakai fai vala he lalolagi ne nakai kakano kua nakai fai fakaalofa a Iesu ma e falu. He taha fahi, ne fakamaulu e ia e tau tagata gagao, fakaliliu tutu mai a lautolu ne mamate, mo e fakaako e tau tagata hagaao ke he Kautu he Atua. Hokotia foki a ia ke foaki e moui hana ma e tau tagata. Ka e nakai ofania e ia e tau aga nakai mahani Atua mo e tau gahua ha lautolu ne fakakite e agaga he lalolagi ha Satani. Ti, ne hataki e ia ke he tau mena tuga e manako kelea, puhala moui velevelekoloa, mo e manako ke he tuaga tokoluga. (Mataio 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Nakai ofo ai mogoia, ne kalo mai foki a Iesu he tau mena politika he lalolagi. Pete ko e Iutaia a ia, ne nakai tu kau a ia ke he tau fekehekeheaki fakapolitika he tau Roma mo e tau Iutaia.
“Nakai ko e Kautu he Lalolagi Nai Haku a Kautu”
3. (a) Ko e heigoa e tukumale hagaao ki a Iesu ne taute he tau takitaki lotu faka-Iutaia ki a Pilato, mo e ko e ha? (e) Ko e heigoa ne fakakite kua nakai manako a Iesu ke eke mo patuiki tagata?
3 Manamanatu la ke he mena ne tupu he magaaho ne tapaki he tau takitaki lotu faka-Iutaia a Iesu mo e ta atu ki a Ponotio Pilato, ko e kovana Roma. Moli ai, ko e tau takitaki ia ne miha kakano kua fakatapakupaku e Iesu e pikopiko ha lautolu. He fakaohooho e kovana ke taute taha mena ki a Iesu, ne tukumale e lautolu a ia he pehe: “Ne moua e mautolu e tagata nai, kua uhu kehe e ia e motu, kua hataki foki e ia, ua uta e telu kia Kaisara, kua pehe age, ko ia ko e patuiki ko Keriso.” (Luka 23:2) Maaliali ai, ko e pikopiko anei ha ko e taha laia e tau ne mole he manako e tau tagata ke fakatu a Iesu mo patuiki, ne nakai talia e ia. (Ioane 6:15) Kua iloa e ia to eke a ia mo Patuiki he lagi anoiha. (Luka 19:11, 12) Pihia foki, to nakai fakapatuiki he tau tagata a ia, ka e ko Iehova ni.
4. Ko e heigoa e aga ha Iesu ke he totogi he tau tukuhau?
4 He toe tolu ni e aho ato tapaki a Iesu, ne lali e tau Farasaio ke talahau e Iesu taha mena totoko ke he totogi he tau tukuhau. Ka e ne pehe a ia: “Fakakite mai a kia au taha tenari [ko e tupe Roma], Ko hai kia hana e fakatino, mo e tohi ha i ai?” Magaaho ne pehe a lautolu “ha Kaisara,” ne tali e ia: “Ko e tau mena a Kaisara, kia uta a ma Kaisara; [ka] ko e tau mena he Atua, kia uta a ke he Atua.”—Luka 20:20-25.
5. (a) Ko e heigoa e fakaakoaga ne fakaako e Iesu ke he hana tau tutaki he magaaho ne tapaki a ia? (e) Fakamaama fefe e Iesu e kakano he mena ne taute e ia? (i) Ko e heigoa e fakaotiaga he fakafiliaga ia?
5 Nakai, ne nakai fakaako e Iesu ke totoko e tau pule he lalolagi. Magaaho ne o mai e tau kautau mo e falu tagata ke tapaki a Iesu, ne eke mai e Peteru e pelu mo e ta e taha tagata, ti motupu hana teliga. Ka e pehe a Iesu: “Ati liuaki a hau a pelu ke he hana tokaaga; ha ko lautolu oti kana ke toto e pelu, to mamate a lautolu he pelu.” (Mataio 26:51, 52) He aho hake ne fakamaama e Iesu ki a Pilato e mena ne taute e ia, he pehe: “Nakai ko e kautu he lalolagi nai haku a kautu; ane mai ko e kautu he lalolagi nai haku a kautu, po kua tau haku a tau fekafekau, neke tuku atu au ke he tau tagata Iutaia.” (Ioane 18:36) Na talahau e Pilato ne “nakai moua e au ha mena ke fakahala” aki a Iesu. Ka e ha kua mahala ke he peehiaga mai he tau tagata, ne tuku atu e Pilato a Iesu ke tamate.—Luka 23:13-15; Ioane 19:12-16.
Mumui e Tau Tutaki ke he Takitakiaga ha Iesu
6. Ne fakakite fefe he tau Kerisiano fakamua kua kalo kehe mai a lautolu he agaga he lalolagi ka e fakaalofa ke he tau tagata?
6 Ko e tau tutaki ha Iesu ne maama e mena kua lata ke nakai fai vala he lalolagi. Kakano ke kalo kehe mai he agaga nakai mahani Atua mo e tau gahua he lalolagi, ne putoia e mahani vale mo e tau fakafiafiaaga mahani kelea he tau sekesi mo e tau fakatataaga taute tala faka-Roma. Kakano ai, ne fakahigoa e tau tutaki ko e tau tagata vihiatia tagata. Ka e mamao ligo a lautolu mai he fakavihia ha lautolu a tau matakainaga, ne gahua malolo a lautolu ke lagomatai falu ke aoga mai he tau foakiaga he Atua ma e fakamouiaga.
7. (a) Ha kua nakai fai vala he lalolagi, ko e heigoa ne tupu ke he tau tutaki fakamua? (e) Onoono fefe a lautolu ke he tau pule fakapolitika mo e totogi he tau tukuhau, mo e ko e ha?
7 Ko e tau tutaki ha Iesu ne favale ki ai tuga ni ki a ia, fa mahani ha kua iloa hehe he tau takitaki he fakatufono. Ka e, he kavi 56 V.N., ne tohi he aposetolo ko Paulo ke he tau Kerisiano i Roma, he fakamalolo ki a lautolu ke “omaoma e tau tagata oti kana ke he tau tui ne mua [tau pule fakapolitika]; ha kua nakai fai pule kua nakai mai he Atua.” He nakai fakatu e Iehova e tau fakatufono he lalolagi, ka e fakaata e ia e tau mena ia ato pule hokoia e Kautu hana ke he lalolagi katoa. Felauaki ai, ne tomatoma e Paulo e tau Kerisiano ke fakalilifu e tau takitaki he lalolagi mo e ke totogi e tau tukuhau.—Roma 13:1-7; Tito 3:1, 2.
8. (a) Ko e heigoa e fakakaupaaga he omaoma he tau Kerisiano ke he tau pule tokoluga he lalolagi? (e) Mumuitua fefe e tau Kerisiano fakamua ke he fakafifitakiaga ha Iesu?
8 Pete ia, ko e omaoma ke he tau pule fakapolitika kua fakalatalata ni, nakai katoatoa. Ka fekehekeheaki e tau matafakatufono ha Iehova mo e tau matafakatufono he tagata, ko lautolu ne fekafekau ki a Iehova to omaoma ke he Hana tau matafakatufono. Mailoga e talahauaga he tohi On the Road to Civilization—A World History ne talahau hagaao ke he tau Kerisiano fakamua: “Ko e tau Kerisiano ne nakai talia ke fakalataha ke he falu matagahua he tau tagata Roma. Ko e tau Kerisiano . . . ne logona ko e holia he tua ha lautolu ka huhu atu ke he gahua kautau. Ne nakai tutu a lautolu he tau tutuaga politika. Ne nakai tapuaki a lautolu ke he pule atu motu.” Magaaho ne “tala atu fakamakamaka” he hopoaga faka-Iutaia ke he tau tutaki ke fakaoti e fakamatala, ne tali e lautolu: “Kua lata ni ke mua e omaoma ke he Atua ke he omaoma ke he tau tagata.”—Gahua 5:27-29.
9. (a) Ko e ha e tau Kerisiano i Ierusalema ne taute e mena ne taute e lautolu he 66 V.N.? (e) Ko e heigoa e puhala ne uho ai e fakafifitakiaga ia?
9 Hagaao ke he fekehekeheaki fakapolitika mo e fakakautau, ne fakatumau e tau tutaki ke kikili e tu uho. He 66 V.N., ko e tau Iutaia i Iuta ne fakavihia a Kaisara. Ne patakai mafiti he tau kautau Roma a Ierusalema. Ko e heigoa he tau Kerisiano he maaga ne taute? Ne manatu e lautolu e fakatonuaga ha Iesu ke o kehe mai he maaga. Magaaho ne liliu fakaku e tau Roma, ne fehola e tau Kerisiano ke he taha fahi he Vailele i Ioritana ke he tau atu mouga ha Pella. (Luka 21:20-24) Kua eke e tu uho ha lautolu mo fakafifitakiaga ma e tau Kerisiano tua fakamoli a mui.
Tu Uho Faka-Kerisiano he Tau Aho Fakamui Nei
10. (a) Ko e heigoa e gahua he Tau Fakamoli a Iehova ne kua lavelave ki ai mo e ko e ha? (e) Ko e heigoa ne tu uho a lautolu ki ai?
10 Fakakite nakai he fakamauaga tuai e ha matakau he tau aho fakamui nei ne tutuli mauokafua e tu uho he fifitaki ke he tau Kerisiano fakamua? E, ko e Tau Fakamoli a Iehova kua taute pihia. He magahala katoa nei, nukua matutaki a lautolu ke fakamatala ko e Kautu he Atua ni e puhala ke tamai e mafola, monuina, mo e fiafia tukulagi ki a lautolu ne ofania e tututonu. (Mataio 24:14) Ka e hagaao ke he tau fekehekeheaki he tau motu, ne fakatumau a lautolu ke mauokafua e tu uho.
11. (a) Kehekehe fefe e tu uho he Tau Fakamoli mo e tau gahua he tau takitaki lotu? (e) Ko e heigoa e onoonoaga he Tau Fakamoli a Iehova hagaao ke he falu ne taute mena fakapolitika?
11 He fakatataiaga malolo, ko e tau takitaki lotu he lalolagi nei ne kua putoia lahi ke he tau mena politika. He falu motu, ne makaukau lahi a lautolu he fakatata e falu tagata po ke he totoko ke he falu tagata politika. Falu takitaki lotu ne hokotia ke tutu he tau gahua fakapolitika. Ko e falu kua peehi ke he tau tagata politika ke talia e tau fakaholoaga ne fiafia e tau takitaki lotu ki ai. Pete ia, ne nakai kau e Tau Fakamoli a Iehova mo e tau mena fakapolitika. Po ke nakai tauhele e lautolu e tau mena taute he falu tuga ke fakalataha ke he taha matakau fakapolitika, ke tu ke vili he tuaga fakapolitika, po ke vili ke he tau viliaga. Ne pehe a Iesu to nakai fai vala e tau tutaki hana he lalolagi, ti nakai fai vala e Tau Fakamoli a Iehova he tau mena fakapolitika.
12. Ko e heigoa ne fua mai ha kua nakai tu uho e tau lotu he lalolagi nei?
12 Ne talahau tuai e Iesu, ko e tau motu to tupufetui e felakutaki. Pihia foki kua felatauaki e tau matakau i loto ni he motu. (Mataio 24:3, 6, 7) Ko e tau takitaki lotu kua teitei ke mua hake tumau e lalago ke he taha motu po ke matakau mai he taha, he fakamalolo e tau tagata ha lautolu ke taute pihia foki. Ko e fua? Ko e tau tagata he lotu taha ne fekeliaki ai he tauaga ha kua kehekehe e tau motu po ke magafaoa. Kua kehekehe e mena nei mo e finagalo he Atua.—1 Ioane 3:10-12; 4:8, 20.
13. Ko e heigoa e tau fakamoliaga ke fakakite hagaao ke he tu uho he Tau Fakamoli a Iehova?
13 Pete ia, ko e Tau Fakamoli a Iehova kua hane tu uho mauokafua mai he tau fekehekeheaki oti kana. He The Watchtower ia Novema 1, 1939, ne pehe: “Ko lautolu oti ne kau mo e Iki to tu uho ke he tau motu hane latau.” Ko e Tau Fakamoli a Iehova he tau motu oti mo e tau tutuaga oti ne matutaki ke taofi mau ke he tuaga nei. Ne nakai fakaata e lautolu e mavehevehe fakapolitika mo e latau ke vehe ha lautolu a fakamatakainaga he lalolagi katoa. Kua “tukituki e lautolu ha lautolu a tau pelu ke eke mo tau koho, ko e ha lautolu a tau tao foki ke eke mo tau titipi.” He tu uho, ne nakai liu a lautolu ako tau foki.—Isaia 2:3, 4; 2 Korinito 10:3, 4.
14. Ha kua fakatumau ke vevehe kehe mai he lalolagi, ko e heigoa ne tupu ke he Tau Fakamoli a Iehova?
14 Ko e heigoa e taha fua he tu uho ha lautolu? Ne pehe a Iesu: “Ka e nakai ko e tau tagata he lalolagi a mutolu, . . . kua fakavihia ai he lalolagi a mutolu.” (Ioane 15:19) Tokologa e Tau Fakamoli a Iehova ne tuku he tau fale puipui ha kua eke mo tau fekafekau he Atua. Falu ne fakakikiveka, hokotia ke tamate, tatai mo e mena ne tupu ke he tau Kerisiano he senetenari fakamua. Tupu e mena nei ha ko Satani, ko e “atua he lalolagi nai,” kua totoko ke he tau fekafekau ha Iehova, ne nakai fai vala i ai.—2 Korinito 4:4; Fakakiteaga 12:12.
15. (a) Kua foleni ke he heigoa e tau motu oti kana, mo e ko e heigoa he Tau Fakamoli a Iehova ne fakaeneene ke kalo kehe mai i ai? (e) Ko e ha e vevehe kehe mai he lalolagi ko e mena hokulo lahi?
15 Kua fiafia e tau fekafekau ha Iehova ha kua nakai fai vala he lalolagi, ha ko e tau motu oti i ai kua hane foleni ke he ha lautolu a fakaotiaga i Amaketo. (Tanielu 2:44; Fakakiteaga 16:14, 16; 19:11-21) To kalo kehe mai a tautolu he fakahikuaga ia ha kua tutu kehe mai a tautolu he lalolagi. Ha ko e tau tagata kaufakalataha he lalolagi katoa, kua mahani fakamoli a tautolu ke he Kautu he Atua he lagi. Moli, he nakai fai vala he lalolagi, kua fakatapakupaku a tautolu ke he va mo e favaleaga. To nakai leva, to fakaoti e mena ia, ha ko e lalolagi mahani kelea nei i lalo hifo ha Satani to moumou tukulagi ai. Ke he taha fahi, ko lautolu ne fekafekau ki a Iehova to moui tukulagi he lalolagi fou tututonu i lalo hifo he Kautu he Atua.—2 Peteru 3:10-13; 1 Ioane 2:15-17.
Fakatutala Fakamanatu
• Fakakite fefe e Iesu e mena ne putoia he “nakai ko e tagata he lalolagi”?
• Ko e heigoa e aga he tau Kerisiano fakamua ke he (a) agaga he lalolagi, (e) tau pule he lalolagi, mo e (i) totogi he tau tukuhau?
• Ko e heigoa e tau puhala he Tau Fakamoli a Iehova he vaha fou nei ne fakamoli e tu uho faka-Kerisiano ha lautolu?
[Fakatino he lau 165]
Ne fakamaama e Iesu ko ia mo e hana tau tutaki ne “nakai ko e tau tagata he lalolagi”