Matutaki e Vaha Loto he Magafaoa mo e i Loto he Fakapotopotoaga

“Aua neke noa ha mutolu a tau kupu mo e fakaalofa, kia fakamasima ke he masima.”​—KOLOSE 4:6.

1. Ko e heigoa e mena ne talahau e Atamu he magaaho ne fakafeleveia he Atua a Eva ki a ia?

“NAKAI ko e motu tunoa e ha tagata . . . Ko e taha vala he motu e tau tagata oti.” Kua tohia pihia e tagata matakite fakaako tokoluga he tau senetenari i tuai. He talahau e mena ia, kua fakamoli ni e ia e mena ne talahau he Tufuga hagaao ki a Atamu: “Kua nakai mitaki ke tokotaha e tagata.” Kua ha ha ia Atamu e taleni ke fakaleo kupu mo e vagahau, ha kua fakahigoa e ia e tau manu huifa oti kana. Ka e nakai ha ha ia Atamu a falu tagata momoui ke maeke a ia ke matutaki atu ki ai. Ti kua nakai ofo ai ha ko e magaaho ne tuku atu he Atua e fulufuluola ko Eva ki a ia mo hoana hana, ne hopo fakaofo mai hana a kupu: “Ko e hui ni hanai he haku hui, mo e kakano he haku kakano”! Ti kua kamata a Atamu ke matutaki atu he magaaho ne kamata e magafaoa fakamua he tagata.​—Kenese 2:18, 23.

2. Ko e heigoa e mena kelea kua maeke ke tupu mai he nakai fakalatalata e onoonoaga televisoni?

² Ko e i loto he magafaoa koe mena mitaki haia ma e matutakiaga. Moli, kua falanaki ni ki ai e kautuaga he moui magafaoa. Ka e pete ni, ke maeke ke matutaki atu kua lahi e tau magaaho ke fakaaoga mo e laliaga. He vaha nei, ko e taha he tau mena kaiha magaaho e televisoni. Kua maeke ai ke eke mo kanavaaku kelea ke he ua e tau puhala. He taha fahi, kua maeke ke fakataki lahi, ti kua taute ai e kau he magafaoa ke hu lahi e mahani, ti ko e mena ne tupu mate e matutakiaga. Ko e taha foki, kua maeke e televisoni ke mui ki ai tuga e puhala ke hola ka ha ha i ai e nakai femaamaaki po ke tau loto hukia. Kua kehe he nakai taute e tau mena vihi, kua fifili e falu he tau hoa he mauaga ke fakanono mo e kitekite televisoni. Ti kua maeke ai e TV ke fakatupu e fakakaumahala ke matutaki atu, ko e mena kua pehe hagaao ki ai ko e moumou mauaga fakamua. Ko lautolu kua uka ke toka e kitekiteaga televisoni he tokaaga ki lalo kua liga lata lahi ke manamanatu ke tiaki fakaoti e mena ia.​—Mataio 5:29; 18:9.

3. Ne moua fefe he falu e tau lagomatai he fakakaupa e kitekiteaga TV?

³ Moli e mena nei, kua hoko mai e tau hokotaki fiafia lahi kua talahau e tau monuina ne tupu mai he magaaho ne tukutuku hifo fakalahi po ke tiaki e fakaaoga TV. Ne tohia e taha magafaoa: “Kua tutala lahi a mautolu ko e taha ke he taha . . . , kua taute lahi e kumikumiaga Tohi Tapu . . . Ne pele mena fefeua auloa a mautolu . . . Ne holo ki mua e tau mena oti he fekafekauaga he fonua ha mautolu.” Ne pehe e taha magafaoa he mole ai e magaaho ne uta kehe e lautolu ha lautolu a TV: “Nakai ni kua mau hokoia e tupe ha mautolu [ne totogi tuai a lautolu ke moua e filitoua kitekite TV] ka e eke ai a mautolu ke fetataaki lahi e magafaoa mo e moua loga e falu mena kua aoga lahi ke fakaaoga aki ha mautolu a tau magaaho. Kua nakai fiu a mautolu.”

Onoono, Tutala, mo e Fanogonogo

4. To maeke fefe he tau hoa ne mau ke matutaki atu e tau loto fefakaaueaki?

⁴ Kua ha ha ai e tau vahega kehekehe he matutakiaga he vaha loto fakamagafaoa. Nakai talahau kupu e falu. Ka feonoaki e tau tagata toko ua, ko e taha vahega a ia he matutakiaga. Kua maeke he nonofo fakalataha ke matutaki atu e manamanatu fakaalofa. Kua lata e tau hoa he mauhoana ke kalo mai ke ua nonofo kehe ke leva e taha mai he taha he tau magaaho loga, ato pehe kua ha ha i ai e fekau kua nakai maeke ke kalo mai. Kua maeke he tau hoa tokoua ne mau ke fagafagai e fiafia lahi he taha ke he taha he moua mai e loto olioli mai he fakalatahaaga tata ha laua i loto he pipiaga he fakamauaga. He fakaalofa ka e fakalilifu lahi e puhala he tau mahani ha laua, ke taha ke he taha, i mua he tau tagata po ke he tau nonofoaga galo, kua fakakite mai e lilifu he puhala tui mena tui mo e tau mahani, ti kua maeke ia laua ke matutaki atu mo e nakai gu e fakaaue hokulo he taha ke he taha. Ne fakailoa mai he Patuiki Pulotu ko Solomona i loto he tau kupu, kua pehe: “Kia monuina hāu a vaipuna, mo e fiafia a koe ke he hoana ne faihoana ai a koe ke he hāu a vaha fuata.”​—Fakatai 5:18.

5, 6. Ko e ha kua lata e tau tane ke iloa kua aoga lahi e matutakiaga mo e ha lautolu a tau hoana?

⁵ Kua ui mai foki e matutakiaga ma e fakatutalaaga, tutalaaga​—ke tala fakalataha e taha mo e taha, nakai hoha ke he taha e taha tagata. Pete ni kua mua e mitaki he falu fifine ke he tau tagata tane ke fakailoa ha lautolu a tau logonaaga, nakai ko e kakano a ia ma e tau tane ke eke mo tau hoa fakanono. Kua lata e tau tane Kerisiano ke iloa tuai ko e mena vihi lahi a ia i loto he tau mauaga loga ka noa mo e matutakiaga, ti kua lata a lautolu ke gahua fakamalolo ke fakamahafagi tumau e puhala he matutakiaga. Moli, to taute e lautolu e mena nei kaeke kua taute auloa e lautolu mo e ha lautolu a tau hoana, ke omaoma ke he fakatonuaga mitaki kua foaki mai he aposetolo ko Paulo ia Efeso 5:25-33. Ma e tane ke fakaalofa atu ke he hana hoana tuga ke he hana ni a tino, kua lata a ia ke manamanatu ke he hana logonaaga mitaki mo e loto fiafia lahi, nakai ki a ia ni. Ke maeke ke taute e mena ia, kua aoga lahi e matutakiaga.

⁶ Kua nakai lata e tane ke pehe e loto kua lata hana hoana ke iloa po ke manatu noa ko e loto fakaaue a ia ki a ia. Kua lata e hoana ke iloa tonu ko e fakaalofa e tane ki a ia. Kua maeke e tane ke fakakite hana loto fakaaue ke he tau puhala loga​—he talahau e tau kupu fakahele mo e tau mena foaki fakaalofa fakaofo, mo e fakailoa tumau ke he hoana e tau mena kua liga ke lauia a ia. Kua ha ha ai foki e paleko ke fakailoa e loto fakaaue ma e tau laliaga he hana hoana, ke he hana puhala tui mena tui mo e tauteuteaga he tino, ke he gahua malolo hana ma e magafaoa, po ke hana lagomatai fakaloto katoa ke he tau gahua fakaagaaga. Ke lafi ki ai, ma e tane ke omaoma ke he fakatonuaga he aposetolo ko Peteru ia 1 Peteru 3:7, ke ‘kia nonofo fakalataha mo e hana hoana mo e iloilo,’ kua lata a ia ke maeke ke loto maama, ko e mena kua fakakite mai he matutaki atu, mo ia, ke he tau mena oti kana kua hagaao ki a laua tokoua, he tuku atu e fakalilifu ki a ia ko e kapiniu lolelole.​—Fakatai 31:28, 29.

7. Ko e heigoa kua lago ke he hoana ke matutaki atu ke he hana tane?

⁷ Kua pihia foki, ma e hoana ke omaoma ke he fakatonuaga hagaao ke he fakalilifuaga ia Efeso 5:22-24, kua lata a ia ke manamanatu ke taute ke mahafagi tumau e puhala he matutakiaga mo e hana a tane. Kua lata a ia ke tuku atu ke he hana tane e ‘fakalilifu lahi,’ ke pihia foki mai he hana leo vagahau mo e hana mahani. Kua nakai lata a ia ke taute mena tokotaha po ke fakanimonimo hana manako. (Efeso 5:33) He tau magaaho oti, kua lata ke ha ha i ai e tutalaaga galo ke he vaha loto hana mo e hana tane.​—Fakatatai Fakatai 15:22.

8. Ke mahafagi tumau e puhala he matutakiaga, ko e heigoa kua lata he tau hoana ke manako ke taute?

⁸ Ko e taha mena foki, kua lata e hoana ke puipui ke nakai matematekelea he fakanono ha kua kelea e loto. Kaeke kua ha ha i ai e nakai femaamaaki, kua lata a ia ke kumi e magaaho kua lata tonu ke talahau e lekua. E, kia moua mai e fakaakoaga he Patuiki Fifine ko Eseta. Kua ha ha ia ia e lekua he moui mo e mate ke fakakite ke he hana tane. Ko e gahua agataha mo e pulotu hana mo e loto iloilo e kakano he fakamouiaga he tau Iutaia. Ko e kaitalofa ia foki ni ke he ha tautolu a tau hoa mo tautolu ni ke matutaki atu kaeke kua fita po ke kua hane fae hukia e loto. Ko e loto iloilo mo e loto fakafiafia fakakatakata he mahani fakaatua kua maeke ke lagomatai ke fakamukamuka aki e matutakiaga.​—Eseta 4:15-5:8.

9. Ko e heigoa e kotofaaga ka taute he fanogonogo ke he matutakiaga?

⁹ Kia fakahaha e leo vagahau ka fakaaoga ke mahafagi tumau e puhala he matutakiaga ko e mena kua lago ki a laua takitokotaha ke fanogonogo ke he tau mena ne talahau he taha​—mo e ke taute e laliaga ke mailoga e tau mena ne nakai talahau. Ke he mena ia kua lata ai ke fanogonogo fakamitaki ki a ia ne vagahau. Kua nakai lata ni a ia ke iloa e tau manatu ne talahau ka e kua lata foki a ia ke fanogonogo ke he logonaaga he alito he tau kupu, ke he puhala ne talahau ai e taha mena. Fa mahani tumau e tane ke nakai moua e mena nei. Ti liga to matematekelea ai e tau hoana ha kua kaumahala e tau tane ke fanogonogo. Mo e tau hoana kua lata a lautolu ke fanogonogo fakamitaki ke kalo mai he mahani vave ke manatu hehe. “Kia fanogonogo ai e tagata iloilo, kia tolomaki atu hana iloilo.”​—Fakatai 1:5.

Matutakiaga he Vaha Loto he Tau Mamatua mo e Tau Fanau

10. Ke taute tonu e matutakiaga mo e ha lautolu a tau fanau, ko e heigoa kua lata e tau mamatua ke manako ke taute?

¹⁰ Kua ha ha i ai foki e tau tutuaga kua uka e tau mamatua mo e ha lautolu a tau huli ke matutaki. Ke “fakaako a e tama ke lata mo e hana puhala” kua lata ai ke fakatu e puhala he matutakiaga. Ka taute pihia to lagomatai ai ke mau tumau pete ni “ka hoko foki ke he vaha ke motua ai a ia, nakai ni fano kehe ai a ia.” (Fakatai 22:6) Ko e mena ne fa galo he falu he tau mamatua ha lautolu a tau fanau ke he lalolagi ne kitia he falu magaaho ha ko e vaha he matutakiaga ne tupu fakapapahi mai he vaha fuata tote. Kua lago ke he tau mamatua ke matutaki atu tumau mo e ha lautolu a tau fanau ne pehi fakamahino mai ia Teutaronome 6:6, 7: “Kia ha i ai foki ke he hau a loto e tau kupu nai kua poaki atu ai e au kia koe ke he aho nai. Kia fakaako atu mau ia ke he hau a fanau, mo e vagahau ki ai, ka nofo a koe ke he hau a fale, ti pihia foki ka fano a koe he puhala, ti pihia foki ka takoto a koe, ti pihia foki ka matike ai a koe.” E, kua lata e tau mamatua ke fakamole taha magaaho ke fakalataha mo e ha lautolu a tau fanau! Kua lata a lautolu ke manako ke taute e tau poa ma e ha lautolu a tau fanau.

11. Ko e heigoa e falu mena kua lata e tau mamatua ke matutaki atu ke he ha lautolu a fanau?

¹¹ Ma tau mamatua, kia matutaki atu ke he ha mutolu a tau fanau kua fakaalofa a Iehova ki a lautolu mo e fakaalofa foki a mutolu ki a lautolu. (Fakatai 4:1-4) Toka a lautolu ke kitia hau a fiafia lahi ke taute poa e tau mena hagahaga mitaki mo e tau mena fakafiafia ma e ha lautolu a tau loto manamanatu, logonaaga he loto, tino malolo, mo e tupuaga fakaagaga. Kua aoga lahi ke he mena nei e loto maama, ko e mena ia hanai, ko e iloaaga he tau mamatua ke onoono atu ke he tau mena, mai he tau mata he tau fanau ha lautolu. He fakakite e fakaalofa nakai fulukovi, kua maeke ia mutolu ko e tau mamatua ke ati hake e pipiaga tutaki malolo ke he hau a tau fanau mo e fakamalolo atu ki a lautolu ke tua ke fetalahauaki ki a koe ka e nakai taute ha lautolu a tau kapitiga mo tau fetalahauaki.​—Kolose 3:14.

12. Ko e ha kua lata e tau fuata ke mukamuka lahi ke matutaki atu ke he ha lautolu a tau mamatua?

¹² Ka e he taha fahi, ko e tau fuata, kua lago ki a mutolu ke matutaki atu ke he ha mutolu a tau mamatua. He fakaaue ke he tau mena ne taute e lautolu ma mutolu ka lagomatai a mutolu ke taute a lautolu mo taofiagatonu hau. Kua lata a mutolu ke moua e lagomatai mo e paletua ha lautolu, mo e to mukamuka lahi a lautolu ke tuku atu e mena ia kaeke kua mukamuka a koe ke matutaki mo lautolu. E, ko e taute mo ha e tau kapitiga mo matapatu he punaaga he tomatoma ha mutolu? Kua liga tote e tau mena ne taute e lautolu ma mutolu ka fakatatai ke he hau a tau mamatua. Kua nakai iloa lahi e lautolu ke he tau mena he moui tuga na mutolu, mo e kaeke kua nakai ko e taha he fakapotopotoaga a lautolu, kua nakai manamanatu lahi a lautolu ke he tuaga mitaki tumau ha mutolu.

Matutakiaga he Vaha Loto he Fakapotopotoaga

13, 14. Ko e heigoa e tau mahani he Tohi Tapu kua fakalagalaga e matutakiaga ke he vaha loto he tau Kerisiano?

¹³ Ko e taha paleko foki e fakatumauaga ke mahafagi e puhala he matutakiaga ke he hau a tau matakainaga i loto he fakapotopotoaga. Ne malolo lahi e akonakiaga ki a tautolu ke nakai tiaki e ‘fakapotopotoaga ha tautolu.’ Ko e heigoa e kakano ne fakapotopoto ai a tautolu? “Ke fakalagalaga ai e fakaalofa mo e tau gahua mitaki.” Kua ui mai e mena nei ma e matutakiaga. (Heperu 10:24, 25) Kaeke kua fakahogohogomanava he taha a koe, nakai ko e taha kakano kua aoga lahi a ia ke nakai fano ke he tau feleveiaaga. Kia taute tumau ke mahafagi e tau puhala he matutakiaga he muitua ke he mahani he fakatonuaga ne foaki mai e Iesu ki a tautolu ne fakamau ia Mataio 18:15-17. Kia tutala kia ia ne manatu a koe kua fakatupu e loto nakai fiafia hau.

¹⁴ Ka fai mena uka kua fakafehagai a koe mo e taha he hau a tau matakainaga, kia omaoma ke he fakatonuaga faka-Tohiaga Tapu tuga kua moua mai ia Kolose 3:13 (NW): “Kia fefakaukaaki tumau mo e kia fefakamagaloaki noa kaeke kua fai mena e taha ke togitogi ke he taha. Ke tuga a Iehova foki ne fakamagalo noa a mutolu, kia pihia foki a mutolu.” Kua fakahaha mai e mena ia ke he matutakiaga ka e nakai ke nakai talia ke vagahau ke he taha tagata. Mo e kaeke kua kitia e koe kua tuga kua momoko e taha ki a koe, kia omaoma ke he fakatonuaga ne moua mai ia Mataio 5:23, 24. Kia matutaki atu, mo e lali ke taute e mafola mo e hau a matakainaga. Kua ui mai e mena nei ma e fakaalofa mo e loto holoilalo he hau a fahi, ka e tauteute na koe ki a koe ni mo e ke he hau a tau matakainaga ke omaoma ke he fakatonuaga a Iesu.

Fakatonu mo e Fakamaloloaga

15. Ko e ha kua nakai lata e tau Kerisiano ke kaumahala ke matutaki e fakatonuaga ka ha ha i ai he tuaga ke taute pihia?

¹⁵ Kua lago e matutaki ke putoia foki e omaomaaga ke he fakatonuaga a Paulo ia Kalatia 6:1: “Ko e tau matakainaga na e, kaeke ke moua he tagata he taha holifono ko mutolu kua mahani fakalata ke he Agaga, kia liuaki mai e mutolu a ia kua pihia mo e loto he mahani molu, kia fakaeneene a koe neke kamatamata foki a koe.” Kua lata he mahani fakalatalata ke fakatupu mai ia tautolu e fiafia ke mailoga ka fakakite mai ki a tautolu e mena hehe ne taute e tautolu ke he ha tautolu a puhala vagahau po ke mahani. Kua lata moli a tautolu oti kana ke tatai e manamanatu tuga kua ha ha he salamo ko Tavita he magaaho ne tohia e ia: “Kia fahi au he tagata tututonu, ko e fakaalofa haia; kia akonaki mai foki e ia ko e puke lolo mo e ulu haia nakai tiaki he haku ulu.” (Salamo 141:5) Kua lata e tau momotua ke eke mo tau fakafifitakiaga ne mua atu e mitaki ke he loto holoilalo, he nakai eke ni ke taute hana manamanatu ka e taute mau ke talia ke taute e tau hikihikiaga, he toka he loto ko e ‘fakamoli e kapitiga fakaalofa he fakakafokia mai e ia.’​—Fakatai 27:6.

16. Ko e heigoa e tau faga matutakiaga kua lata e tau tagata fuata ne lauga ke fiafia ke talia?

¹⁶ Ko e puhala pulotu mo e mahani fakalatalata ni ma e tau fuata ke kumi fakatonuaga mo e takitakiaga ke he tau Kerisiano kua motua lahi, ha kua liga maeke a lautolu ke fai mena aoga ke foaki. Kua maeke foki e tau momotua ke moua lagomatai mai he puhala nei. Tuga a nei, taha e motua ne pehe he taha lauga ko e tau fakamonuinaaga ne talahau mai he Fakakiteaga 7:16, 17, ne hagaao ke he nakai liliu ke matehoge mo e fia inu, ko e tau mena kua maeke e falu mamoe ke onoono atu ke he lalolagi fou. Ka e taha e mena, kua fita he fakakite mai kua hagaao lahi e tohiaga tapu nei ke he vaha nei. (Kikite Revelation​—Its Grand Climax At Hand!, tau lau tohi 126-8.) Ne manako e taha motua i loto he faoa fanogonogo kua lata a ia ke talaage e mena ia ka e fakamua ato moua e ia e magaaho ke taute pihia, ne telefoni atu a ia ni ne lauga mo e ole kupu lagomatai ke fakamitaki fefe hana lauga. E, kia taute ai a tautolu ke fakamukamuka ki a lautolu kua fia loto ke lagomatai a tautolu he matutaki atu ha tautolu a manako ma e fakatonuaga. Kia lata a tautolu ke nakai hogohogomanava vave po ke mukamuka lahi ke loto hukia vave.

17. Kua maeke fefe e matutakiaga ke lagomatai ke ati hake ha tautolu a tau matakainaga?

¹⁷ Ne talahau he Patuiki ko Solomona e mahani kua maeke ke fakaaoga kua hagaao lahi ke he ha tautolu a fakatutalaaga. Ne pehe a ia: “Aua neke lamakai e koe e mena mitaki kia lautolu kua lata ki ai, ka kua maeke kia koe ke eke.” (Fakatai 3:27) Kua toka ki a tautolu ke fakaalofa ke he ha tautolu a tau matakainaga. Ne pehe a Paulo: “Aua neke toka ia mutolu ha mena taha he taha tagata, ka ko e feofanaki hokoia; ha ko ia kua fakaalofa atu kia taha, kua katoatoa kia ia e omaoma ke he fakatufono.” (Roma 13:8) Kia taute fakalahi e tau kupu fakamalolo hau. Kua taute kia he fekafekau lagomatai fuata hana lauga fakamua ke he tau tagata? Kia navanava fakamitaki kia ia. Ne lali fakamalolo kia e matakainaga fifine po ke homo atu e mitaki ne taute e ia ke he hana kotofaaga he Aoga Fekafekauaga Pule he Atua? Talaage ki a ia kua fiafia lahi a koe ke he hana laliaga. Ke he tau mena oti, kua lali fakamalolo ha tautolu a tau matakainaga tane mo e tau fifine ke taute fakamitaki lahi e tau mena kua maeke a lautolu ke taute mo e to fakamalolo ai ka fakailoa atu e tau loto fakaaue mo e fakaalofa.

18. Ke he mena kua fakakite e loto malolo noa, ko e heigoa e mena totonu kua lata ke taute?

¹⁸ Ke kehe ai, kua liga lahi e iloilo he taha fuata ne lauga, ka e ha kua fuata, liga fakakite e ia e loto malolo noa kua nakai lata mo e magaaho ia. Ti ko e heigoa e faga puhala he matutakiaga ka fakaaoga he magaaho ia? Kua nakai kia ko e totonu kaeke kua navanava atu e taha motua ne kua aga motua ki a ia ma e tau mena mitaki i loto he hana lauga ka e, he magaaho taha, talaage fakaeneene e tau puhala kua maeke ia ia ke fakagahua e mahani fakalatalata he tau aho i mua? Ko e tau matutakiaga pihia kua maeke ke fakakite e fakaalofa fakamatakainaga mo e lagomatai a lautolu ne fuata ke uta kehe tuai e tau manamanatu kelea, fakamua neke hu lahi e tau mena ia.

19. Ko e ha kua lata e tau momotua mo e tau ulu he magafaoa ke eke mo tau matutakiaga?

¹⁹ Kua fematutakiaki e tau momotua mo e ke he fakapotopotoaga foki hagaao ke he tau mena kua aoga ke lagomatai​—ka e kalo kehe, mai he aga fakakite lekua fufu, tuga e tau mena kua hagaao ke he tau fakafiliaga he tau mena vihi. Hanei foki, ka to lahi e fakagalogalo he tau mena, to tupu mai ni e fakatuaha noa mo e nakai fakamalolo atu mo e maeke ai ke moumou e agaga mafanatia i loto he fakapotopotoaga​—po ke i loto he magafaoa. Ke tuga a nei, ne olioli lahi e tau tagata oti ka logona e hokotaki kua ati hake. Ke tuga e aposetolo ko Paulo ne manako ke matutaki atu e tau mena fakaalofa fakaagaga, ti kua lata e tau momotua ke loto lahi ke foaki atu e tau fakailoaaga kua ati hake ke he falu.​—Fakatai 15:30; 25:25; Roma 1:11, 12.

20. Ko e heigoa e tau mena he matutakiaga ka tutala ki ai he tau tala ne toe?

²⁰ E, kua aoga lahi ua e matutakiaga i loto he fakapotopotoaga Kerisiano mo e i loto he magafaoa Kerisiano. Ke lafi ki ai, kua aoga lahi foki i loto he taha fahi foki. I fe? I loto he fekafekauaga Kerisiano. I loto he tala ne mui mai, to tutala a tautolu ke he tau puhala ke fakamitaki ha tautolu a loto matala ke he matutakiaga ke he gahua aoga lahi mahaki nei.

To Tali Fefe a Koe?

◻ Liga to uta kehe fefe e taha mena ne fakalavelave tumau ke he matutakiaga he magafaoa?

◻ To maeke fefe he tau tane mo e tau hoana ke fakafeleveia e paleko he matutakiaga?

◻ To maeke fefe he tau mamatua mo e tau fanau ke kalo kehe mai he vaha he atu hau?

◻ To maeke fefe e matutakiaga i loto he tau fakapotopotoaga mo e i loto he tau magafaoa ke eke mo ati hakeaga?

[Fakatino he lau 26]

Ka mitaki e matutakiaga kua fakalagalaga e tau mena kua lata mo e fiafia lahi he magafaoa