“Kia Lagomatai Mai a Koe ke he Haku a Nakai Tua”

“Ati ui mai ai agataha e matua he tama, kua pehe mai . . . kua tua ni au; kia lagomatai mai a koe ke he haku a nakai tua.”​—MAREKO 9:24.

1. Ko e heigoa e mena tupu ti kalaga ai e taha matua tane, “Kia lagomatai mai a koe ke he haku a nakai tua”?

KO E matua he tama tane ne hu he tau temoni ne tu ki mua ha Iesu Keriso. Ne lahi e manako he tagata tane ia ke fakamaulu hana a tama tote! Ne nakai lahi e tua he tau tutaki ha Iesu ke vega kehe e temoni, ka e tagi fakalahi e matua: “Kua tua ni au! Kia lagomatai mai a koe ke he haku a nakai tua” Ko e malolo foaki mai he Atua, ne vega aki e Iesu e temoni, ti nakai fai fakauaua ne fakamalolo atu he mena nei e tua he matua he tama tane.​—Mareko 9:14-29.

2. Hagaao ia ke he tua, ko e heigoa e tau puhala ne ua ne nakai ma ai e tau Kerisiano?

² Ke tuga e matua tane fai amaamanakiaga he tama tane ia, ko e fekafekau fakamoli a Iehova to nakai ma ke vagahau: “Kua tua ni au!” To fakatikai he tau tagata fa va e malolo he Atua, ko e moli he hana a kupu, mo e hana a moui foki. Ka ko e tau Kerisiano moli ne mautali ke talahau ha lautolu a tua ki a Iehova ko e Atua. Ka e taha e mena, ke he magaaho ka vagahau na lautolu takitokotaha ke he ha lautolu a Matua he lagi ke he tau liogi, ko e tau tagata takitokotaha nei ka liga ole: “Kia lagomatai mai a koe ke he haku a nakai tua!” Ne taute foki e lautolu e mena nei mo e nakai fai mena ke ma ai, ha ko e mena iloa, ko e tau aposetolo ha Iesu Keriso ne ole “Kia fakalahi e koe ha mautolu a tua.”​—Luka 17:5.

3. Ko e heigoa e mena ne mailoga ke he puhala ne fakaaoga e Ioane e kupu “tua” ke he hana a evagelia, ti ko e ha e mena nei ne lata tonu ai?

³ Ne lahi foki e talahauaga he tau Tohiaga Tapu Kerisiano Heleni hagaao ke he tua. Ko e moli, ko e evagelia ha Ioane ne fakaaoga e tau kupu Heleni kehekehe ke he kupu ne hagaao ko e “tua” molea e 40 e pasene ne hau tumau ka fakatatai atu ke he tau tohi ne tolu he tau evagelia fakamua he Maveheaga Fou ka lafi katoa. Kua fakaaoga mau e gahuahuaaga, ne pehi e Ioane kua nakai lahi e fai tua ni; ko e fakagahuahua e mena ne aoga lahi. Liga tohia ai ke he 98 V.N., ne kitia e ia e tau hui kona he taofiaga kua tiaki ne oho atu ke hele e tau Kerisiano ne lolelole e tua. (Gahua 20:28-30; 2 Peteru 2:1-3; 1 Ioane 2:18, 19) Ti aoga lahi ke fakagahuahua e tua, ke fakakite e fakamoliaga hana ke he tau gahua he mahani faka-Atua. Ko e tau vaha uka ne ha ha i mua.

4. Ko e ha ne nakai fai mena ne nakai maeke kia lautolu ne ha ha i ai e tua?

⁴ Ko e tua ne maeke he tau Kerisiano ke fakafeleveia mo e tau mena vihi. Ne tala age a Iesu ke he hana a tau tutaki kaeke ke “lata ha mutolu a tua mo e fua sinapi,” ti nakai fai mena ke nakai maeke ia mutolu. (Mataio 17:20) Ke he puhala nei, ne pehi mai e ia e malolo he tua, ko e fua he agaga tapu. Ti pehi mai e Iesu, nakai ko e mena ne maeke he tagata ke taute, ka ko e mena he agaga he Atua, po ke malolo gahuahua ne maeke ke taute. Ko lautolu ne takitaki e ia ne nakai taute e tau mena vihi ikiiki ke tuga e tau mouga. Ka fakagahua e lotomatala ne foaki mai he agaga he Atua ti lagomatai a lautolu ke tuku e tau mena ke he kitekiteaga kua tonu. Pihia ni e tau mena vihi lalahi to memege ka tuku atu ke he malolo he tua.​—Mataio 21:21, 22; Mareko 11:22-24; Luka 17:5, 6.

Liogi ke Nakai Kaumahala e Tua

5-7. (a) Ko e heigoa e tau kupu hataki kua hagaao ke he tua ne vagahau e Iesu he magaaho ne fakatu ai e ia e Fakamanatuaga? (e) Maeke fefe he tua ha Peteru ke fakamalolo hana a tau matakainaga?

⁵ Ke he 33 V.N., ne taute fakahiku e Iesu e Paseka mo e hana a tau tutaki. Ko e magaaho ne mavehe kehe mo Iuta Isakaraiota, ne fakatu e ia e fakamanatuaga, he pehe: “Tuga ne kotofa mai he haku a Matua e kautu kia au, ke pihia foki he kotofa e au kia mutolu . . . Simona na e, ma Simona, kitiala, kua manako a Satani kia mutolu, ke lulululu a mutolu tuga ne saito; Ka kua ole au māu, kia nakai mate hau a tua; ka ko koe, ka mafoki mai a koe, ti fakamalolo e koe hau a tau matakainaga.”​—Luka 22:28-32.

⁶ Ne liogi a Iesu ma Simona Peteru ke nakai mate e tua. Pete ne palau lahi a Peteru ke nakai fakatikai e ia a Iesu, ka e nakai leva mai he magaaho ia ti fakatikai e ia laga tolu. (Luka 22:33, 34, 54-62) Ko e moli, tuga ne talahau tuai to ta hifo e Leveki Mamoe ke he mate, ti mavehevehe e tau mamoe. (Sakaria 13:7; Mareko 14:27) Ka e taha e mena, ko e magaaho ne liu mai a Peteru he hana a veliaga ke he matahele he matakutaku, ne fakamalolo e ia hana a tau matakainaga fakaagaga. Ne fakatutala a ia ke kumi hukui ma Iuta Isakariota nakai tua. Ko ia ko e gutu vagahau ma e tau aposetolo he Penetekoso 33 V.N., ne fakaaoga e Peteru e kei fakamua mai he “tau kei” ne tolu ne foaki age e Iesu ki a ia, ti hafagi aki e puhala ma e tau Iutaia ke eke a lautolu mo tau tagata he Kautu. (Mataio 16:19; Gahua 1:15–​2:41) Ne manako a Satani ke lulululu e tau aposetolo tuga e tau saito, ka e kikite he Atua ke nakai kaumahala ha lautolu a tua.

⁷ Manamanatu la ke he logonaaga ha Peteru he logona e ia a Iesu ne pehe: “Ka kua ole au māu, kia nakai mate hau a tua.” Manamanatu la ki ai! Ko e hana a Iki mo e Takitaki ne liogi ke nakai kaumahala e tua ha Peteru. Ti nakai kaumahala, po ke mate. Ko e moli, ke he aho Penetekoso, ko Peteru mo e falu foki e tau tagata fakamua ne fakauku he agaga tapu ke eke ia mo tau fanau fakaagaga he Atua, ko e tau hakeaga ne amaamanaki ke fakalataha mo Keriso ke he lilifu he lagi. Mo e agaga tapu ne gahuahua lahi ki a lautolu ke he fuafuaaga ne nakai la iloa fakamua, ti maeke ia lautolu ke fakakite hana a tau fua, putoia ai e tua, ne nakai la pihia he vaha fakamua. Ko e tali fulufuluola ke he ha lautolu a ole: “Kia fakalahi e koe ha mautolu a tua”!​—Luka 17:5; Kalatia 3:2, 22-26; 5:22, 23.

Fakafeleveia Aki e Tua e Tau Kamatamata i Mua

8. Ko e heigoa e hatakiaga kua lata tonu mo e magaaho nei ne foaki mai he fakatokatokaaga hagaao ke he fakamoliaga he 1 Tesalonia 5:3?

⁸ Ko e fakamoliaga he perofetaaga he Tohi Tapu, kua nakai leva to logona e tautolu e tagi “Kua mafola, kua nakai haofia.” (1 Tesalonia 5:3) Maeke nakai he mena nei ke kamatamata ha tautolu a tua? E, kua tu hagahaga kelea a tautolu ke moua ti fakalutukia ha ko e kautu ne kitia ke he tau motu ha ko e tamaiaga he mafola. To nakai fakalataha a tautolu mo e agaga he tau fakapuloaga mafola pihia ka toka e tautolu he tau loto ko e mena nakai fakaaoga he Atua ko Iehova e ha matakau he lalolagi nei ke moua mai e foliaga. Ha ha ia ia hana a puhala ke tamai aki e mafola moli, ti ko e puhala mai ni he hana a Kautu i lalo hifo ha Iesu Keriso. Ti ko e mena ia, pete ne kautu e tau motu he fakatu e mafola, to ku mo e fakamanaia noa ni. Ke lagomatai aki a tautolu ke puipui hagaao ia ke he mena nei, ko e “fekafekau fakamoli mo e lotomatala” ka fakatumau ke tohi e tau poakiaga kua lata tonu mo e tau magaaho ti nakai maeke he tau fekafekau a Iehova ke moua fakalutukia mai ha ko e tau fakapuloaaga fakavai he “Mafola, kua nakai haofia” he tau motu he fakatokaaga tuai nei.​—Mataio 24:45-47.

9. Ko e ha e moumouaga ha Papelonia Lahi ne ui ke ha ha ia tautolu e malolo mo e tua?

⁹ Ko e tagi “Kua mafola, kua nakai haofia” ko e fakamailoga “ti hokotia fakalutukia ai a lautolu he mahaikava” ka hoko ki a Papelonia Lahi, ko e kautu he lotu fakavai he lalolagi katoa. (Fakakiteaga 17:1-6; 18:4, 5) To kamatamata he mena nei e tua he Kerisiano. Ka malolo hifo e lotu fakavai, to tumau nakai e mauokafua he tua he Tau Fakamoli a Iehova? Ko e moli, to malolo a lautolu. Ko e mena tupu nei​—nakai amaamanaki mo e nakai maama he tokologa he tau tagata​—ko e mena nakai mai he tau tagata. Kua lata e tau tagata ke iloa ko e fakafiliaga moli mai ha Iehova, ke fakatapu aki e higoa ne kua leva he takiva he lotu fakavai. Ka e iloa fefe he tau tagata ka e nakai fai tagata ke tala age ki a lautolu? Ti ko hai ka ko e Tau Fakamoli ni a Iehova ne lata ke tala age ki a lautolu?​—Fakatatai Esekielu 35:14, 15; Roma 10:13-15.

10. Maeke fefe foki he tau ha Koku ke he tau tagata ha Iehova ke kamatamata foki ha lautolu a tua?

¹⁰ Ko e Tau Fakamoli a Iehova ne fakauku mo e ha lautolu a tau kau gahua ne amaamanaki ke he lalolagi ne ha ha ia lautolu e malolo kua lata ke talahau ke he falu e fakahokoaga mafiti he fakafiliaga a Iehova ki a Papelonia Lahi mo e laulahi he fakatokaaga he tau mena ha Satani. (2 Korinito 4:4) Ke he mata gahua hana ko Koku he motu a Makoku, kua fakamailoga hana tuaga tokolalo he magaaho nei, to takitaki e Satani hana a tau kau malolo he lalolagi ke totoko katoatoa ke he tau tagata he Atua. Ko e tua ke he malolo puipui mai he lagi ke lata mo e Tau Fakamoli a Iehova to tuku ia ke he kamatamata. Ka e ha ha ia tautolu e tua ne talahau tuai mai he Kupu he Atua, to fakahao e Iehova hana a tau tagata.​—Esekielu 38:16; 39:18-23.

11, 12. (a) Ko e heigoa ne fakamoli aki e fakamouiaga ha Noa mo e hana a magafaoa ke he vaha he Fakapuke? (e) Ko e heigoa ne nakai lata ia tautolu ke tupetupe ke he matematekelea lahi?

¹¹ Ke he vaha nei, ne nakai iloa tonu ko e puipui fefe e Iehova hana a tau tagata ke he “vaha ia ke lahi ai e matematekelea,” ka e nakai ko e kakano a nei ke fakauaua ke he mena ka taute e ia. (Mataio 24:21, 22) Ko e tuaga he tau fekafekau he Atua he vaha nei to tuga ni ha Noa mo e hana a magafaoa ke he vaha he Fakapuke. Ne pa ia ki loto he vaka ka e viko takai e vai he moumouaga i fafo ia lautolu, liga ne ofogia lahi a lautolu ke he fakakiteaga he malolo mai he lagi mo e liga fakamakamaka ke he liogi. Ne nakai ha ha i ai foki ha fakakiteaga he Tohiaga Tapu ke talahau mai ko e tupetupe a lautolu mo e huhu hifo ni ki a lautolu: ‘Mao nakai e vaka ke hao mai he tau malolo moumou? Lahi nakai e kai ha tautolu ke hoko atu ke he magaaho ka oti ai e Fakapuke? To maeke nakai a tautolu ke hao mai he tau hikihikiaga he lalolagi he mole atu e Fakapuke?’ Ko e tau mena tutupu he vaha fakamui ne eke ia mo fakamoliaga kua nakai fai fakaveaga e tau tupetupe ia.

¹² Ke fakamau aki ha lautolu a fakamouiaga, kua lata ia Noa mo e hana a magafaoa ke gahuahua e tua. Ko e kakano he mena nei ke mumui tua ke he tau hatakiaga mo e tau takitakiaga he agaga tapu he Atua. Ke he vaha he matematekelea lahi, kua aoga lahi kia tautolu ke mumuitua ke he tau takitakiaga he agaga tapu mo e omaoma ke he tau hatakiaga a Iehova ne puhala mai he hana a fakatokatokaaga. Ti nakai ha ha ia tautolu ha kakano ke tupetupe mo e huhu: ‘To fagai fefe ha mautolu a tau agaga mo e tau tino? Ko e heigoa e tau tauteaga ke lata mo e tau tagata momotua po ke ma lautolu ne manako ke he tau levekiaga malolo tino pauaki? To maeke fefe ia Iehova ke fakahao a tautolu ke he lalolagi fou?’ Ko e tua malolo, ko e tau fekafekau malolo oti kana a Iehova, to toka e tau mena oti ke he tau lima taute mena maeke hana.​—Fakatatai Mataio 6:25-33.

13. Ka kamata e vaha matematekelea, ko e ha kua lata ia tautolu ke ha ha ia tautolu e tua tuga ha Aperahamo?

¹³ Ko e magaaho ia ni ka kamata ai e vaha matematekelea, to nakai fai fakauaua e fakamaloloaga lahi ke he ha tautolu a tua. Ha ko e mena haia, to kitia ai e tautolu e fakamoliaga he tau mena a Iehova ne vagahau. To kitia mata e tautolu e fakahokoaga he hana a fakafiliaga! Ka e lahi nakai e tua ha tautolu takitokotaha ke tali tonu e moumouaga he tau tagata kelea, ka e he magaaho taha fakahao hana a tau tagata? To tuga nakai a Aperahamo a tautolu, ne ha ha ia ia e tua to ‘taute he Fakafili he lalolagi e mena kua tonu,’ ka e nakai fakaoti e tau tagata tututonu fakalataha mo e tau tagata mahani kelea?​—Kenese 18:23, 25.

14. Ko e heigoa e tau huhu kua lata ke fakalagalaga aki a tautolu ke kikite ke he ha tautolu a tua mo e gahua fakamalolo ke une atu ki mua hana a malolo?

¹⁴ Kua aoga lahi ni ke ati hake ha tautolu a tua he magaaho nei ni! Ha kua tata lahi mai e fakaotiaga he fakatokaaga nei, kia fakaata e tautolu e agaga he Atua ke fakaohooho aki a tautolu “ke he tau mahani mitaki mo e tau mahani Atua.” (2 Peteru 3:11-14) To nakai malaia a tautolu ke he vaha matematekelea ke he tau manamanatuaga tupetupe tuga a nei: ‘To moua moli nakai e fakaataaga ke he puipuiaga mai ia Iehova? Maeke nakai au ke fakalahi atu ki mua e fekafekauaga ki a ia? Gahua lahi moli nakai au ke “fakatapulu . . . ke he tagata fou”? Ko au nakai e vahega tagata ne manako a Iehova ke he lalolagi fou?’ Ko e tau huhu nakai fai fakaholomoia pihia ke fakalagalaga aki a tautolu ke kikite e ha tautolu a tua mo e gahua fakamakamaka ke une atu ki mua e malolo hana ke he magaaho tonu nei!​—Kolose 3:8-10.

Tua ke Malolo Aki a Tautolu

15. Ko e heigoa ha Iesu ke he falu a magaaho ne tala age ki a lautolu ne fakamalolo e ia, ka ko e ha e mena nei ne nakai lagomatai atu ke he tau fakamaloloaga tua he vaha nei?

¹⁵ Ne nakai taute ne Iesu e gahua fakamalolo tino ke he tau tagata ni he tua. (Ioane 5:5-9, 13) Ti nakai lagomatai he tau gahua hana e fakaakoaga nakai mai he Tohi Tapu ke he fakamaloloaga tua. Ko e moli, ne tala age e Iesu ke he falu a magaaho ki a lautolu ne fakamalolo e ia: “Kua moui a koe he hau a tua.” (Mataio 9:22; Mareko 5:34; 10:52; Luka 8:48; 17:19; 18:42) Ka ko e talahauaga nei, ko e tuhi ni a ia ke he mena moolioli: Kaeke kua nakai ha ha ia lautolu ia ne gagao e tua ko e maeke ia Iesu ke fakamalolo, to nakai o mai a lautolu ia ki a ia he magaaho fakamua ke moua e fakamaloloaga.

16. Ko e heigoa e fakaholoaga fakamalolo tagata ha Iesu ne fa e takitaki atu ki ai he vaha nei?

¹⁶ Ko e vaha nei, ko Iesu ne fa e takitaki e fakaholoaga fakamalolo fakaagaga, ti tokologa atu ke he 4,000,000 e tau tagata takitokotaha ne ha ha i ai ke he tutuaga nei ke moua mai ai e tau mena aoga. Ha ko e Tau Fakamoli a Iehova, ne fiafia ai a lautolu ke he malolo fakaagaga pete ne fai matematekelea he ha matematekelea ne liga ha ha ia lautolu. Ko e tau Kerisiano fakauku mai ia lautolu ne amaamanaki ke he lagi, ne ‘toka ha lautolu a tau mata ke he tau mena tukulagi nakai kitia.’ (2 Korinito 4:16-18; 5:6, 7) Mo e tau Kerisiano ne ha ha i ai e amaamanakiaga ke he lalolagi, ne fiafia lahi e tau onoonoaga atu ki mua ke he tau gahua fakamalolo tino ka fakahoko ai ke he lalolagi fou he Atua.

17, 18. Ko e heigoa e tau foakiaga mena ha Iehova ne fakamaama mai he Fakakiteaga 22:1, 2, ti moua fefe he tua e aoga kia tautolu mai he mena ia?

¹⁷ Ne fatiaki atu e aposetolo ko Ioane ke he tau koloa he Atua ke lata mo e moui tukulagi ke he tau kupu he Fakakiteaga 22:1, 2: “Ti fakakite mai ai e ia kia au e vailele tavana ko e vai he moui, kua tavana tuga ne tioata, kua lele mai he nofoaiki he Atua mo e Punua mamoe. Ha i ai ke he vaha loto he hana hala tu, mo e na fahi takitaha he vailele e akau he moui, kua fua mai ke he tau fua he hogofulu ma ua, kua takitaha e mahina mo e fua mai ai hana fuaaga; ko e tau lau foki he akau ke fakamalolo ai e tau motu.” Ko e “vai he moui” ne putoia ai e kupu moli he Atua mo e falu a koloa foki ha Iehova ke liuaki mai e tau tagata omaoma mai he hala mo e mate mo e foaki ki a lautolu e moui tukulagi ha ko e fakaveaga ni he lukutoto ha Iesu. (Efeso 5:26; 1 Ioane 2:1, 2) Ke he magaaho ne nonofo ke he lalolagi, ko e 144,000 ne fakauku mo e mumui ki a Iesu ne inu ke he koloa he Atua ma e moui puhala ni ia Keriso mo e ui ai ko e “tau akau lalahi he tututonu.” (Isaia 61:1-3, NW; Fakakiteaga 14:1-5) Ne fua mai ia lautolu e tau fua loga fakaagaga ke he lalolagi. Ko lautolu ia ka liliu tutu mai ke he lagi, ke he Afe Tau ka Pule ai e Keriso, to fakalataha a lautolu ke he veheveheaga he tau koloa he lukutoto ke “fakamalolo aki e tau motu” mai he hala mo e mate.

¹⁸ Ka malolo e tua ha tautolu ke he tau koloa nei he Atua, to lahi atu pihia foki ha tautolu a fiafia ke mumuitua ke he tau takitakiaga he hana a agaga ke kai e tau mena ia. Ko e mitaki katoatoa he tino ka moua ai he tagata ka fakagahuahua e tua ki a Keriso mo e tupu ki mua fakaagaga. Pete ne fakamalolo he tau mana mai he tau matematekelea lalahi, to tata lahi e mitaki katoatoa ka fakagahua e tau mena tonu. To kai tumau a ia he tau koloa he Atua ke malolo ai kakano ni ha ko e poa ha Keriso. To puhala mai he tua ha tautolu a fakamaloloaga mo e mitaki katoatoa ke he tau tino.

‘Fakamomoui Mai he Tua’

19. Ko e ha ne aoga ai ke tumau e malolo ke he tua?

¹⁹ Ato matafatafa mai e aho he lalolagi fou he Atua mo e fakaotioti tukulagi e pouli he lalolagi kelea nei, kua aoga lahi ni e tau fekafekau ha Iehova ke tumau e malolo he tua! Ko e tau tagata ne “nakai tua” to tolo ke he “loloto kua vela ke he afi mo e taio” ko e mate ke ua haia. Ko e magaaho fakamui he mena nei, to fakahoko ai ka mole e kamatamata fakahiku he fakaotiaga he Afe Tau ka Pule ai a Keriso. (Fakakiteaga 20:6-10; 21:8) To fakamonuina a lautolu ia ne tumau e tua mo e fakahao ke fiafia e tau aho i mua ne nakai fai fakaotiaga!

20. To fefe e kakano pauaki he 1 Korinito 13:13 ke he fakahikuaga he Afe Tau ka Pule a Keriso?

²⁰ To fai kakano pauaki e tau kupu nei ha Paulo he 1 Korinito 13:13: “Ka ko e hanai, kua tumau e tua, mo e amaamanaki mo e fakaalofa, ko e tolu e mena ia; ka ko e mena ne mua ke he tau mena ia, ko e fakaalofa haia.” To nakai lata ke gahuahua e tua ha tautolu ke he maveheaga fakaperofeta he Kenese 3:15 to fakamoli po ke amaamanaki to fakamoli. To fakahoko e mena nei. Ha ko e tau tagata fakamoli to fakatumau a tautolu ke amaamanaki ki a Iehova, ha ha ia tautolu e tua ki a ia mo e hana a Tama, mo e fakaalofa ki a laua, ko laua ne ta mai e fakamoliaga he perofetaaga nei. Ko e taha mena foki, ko e fakaalofa hokulo mo e fakaaue mai he tau loto ma e ha tautolu a fakamouiaga to pipi a tautolu ke he Atua ke he mahani atua tukulagi ne nakai fai mamutuaga.​—1 Peteru 1:8, 9.

21. Ko e heigoa ha tautolu he vaha nei ka taute ke “fakamomoui ke he tua”?

²¹ Puhala he hana a fakatokatokaaga kitia ne taute e Iehova e tau mena ke fakamalolo aki ha tautolu a tua. Kia fakaaoga katoatoa e tau mena oti nei. Fakalataha tumau mo e aoga auloa ke he tau feleveiaaga he tau tagata he Atua. (Heperu 10:24, 25) Kumikumi fakamakutu ke he hana a Kupu mo e tau tohi Kerisiano. Ole fakamakamaka ki a Iehova ke he hana a agaga. (Luka 11:13) Fakafifitaki ke he tua ha lautolu ne loto holoilalo ke takitaki e fakapotopotoaga. (Heperu 13:7) Totoko e tau kamatamata he lalolagi. (Mataio 6:9, 13) E, mo e fakahokulo hau a fakafetuiaga fakatagata mo Iehova ke he tau puhala oti ne maeke ki ai. Ka e mua atu, e tumau ke gahuahua e tua. Ti maeke ia koe ke fakalataha mo lautolu ne fakafiafia a Iehova mo e moua e fakamouiaga, ha ko e mena pehe a Paulo, “Ha ko e fakaalofa noa kua fakamomoui ai a mutolu ke he tua; nakai mai ia mutolu foki ia, ka ko e mena foaki noa mai he Atua.”​—Efeso 2:8.

Ko e Heigoa Hau a Tau Tali?

◻ Ko e heigoa e tau kamatamata he tua ne ha ha i mua ha tautolu?

◻ Ko e heigoa e tau puhala ne ua ke fakamalolo aki he tua a tautolu?

◻ Tuga a ia he 1 Peteru 1:9, fiha e leva ke fakatumau a tautolu ke he tua?

◻ Ko e heigoa e tau foakiaga mena kua ha ha ia tautolu ke fakamalolo aki ha tautolu a tua?

[Fakatino he lau 15]

Ke tuga e matua tane ne fakamalolo e Iesu e tama tane, logona nakai e koe e lata fakatagata ke fakalahi atu e tua?

[Fakatino he lau 17]

Ko e tua tuga ha Noa mo e hana a magafaoa kua lata ke hao mai he “matematekelea lahi”