Tagata he Motu po ke Tagata Motu Kehe, Kua Fakafeleveia he Atua a Koe!
“Kua eke foki e ia e tau motu oti he tau tagata ke he toto taha, ke nonofo ai ke he fuga kelekele oti kana.”—GAHUA 17:26.
1. Ko e heigoa e tuaga uka kua gahuahua he tau motu loga he vaha nei ke he taliaaga he tau tagata mai he tau aga fakamotu kehe?
KO E tau hokotaki he tohi tala kua fakakite ai ko e tupetupe he tau motu loga, kua tupu lahi ha ko e tau tagata motu kehe, tau tagata omai ke he motu, mo e tau tagata fehola. Ko e tau miliona kua fehola matematekelea mai he tau vala i Asia, Aferika, Europa mo e tau vala i Amerika. Liga ko e kumi lagomatai mai a lautolu ha ko e mativa tokaimaka, felatauaki, po ke tau favaleaga. Ka e fakafeleveia nakai he ha mena a lautolu? Ne pehe e Time mekasini: “He magaaho ne kamata ai e tau matakau fio fakalataha i Europa ke hiki, ko e magaaho haia ne moua ai he falu a motu, nakai ko lautolu ko e tau tagata fakamukamuka ke he tau aga motu kehe tuga he manatu a lautolu pihia ki ai fakamua.” Mai he 18,000,000 he tau tagata fehola “nakai manako,” ne pehe e Time: “Ko e paleko ne tuku mai e lautolu ke he tau motu tutu mitaki to nakai fano kehe.”
2, 3. (a) Ko e heigoa e fakamoliaga hauhau kua foaki mai he Tohi Tapu ke fakamatutaki mo e taliaaga? (e) Ko e ha ne aoga ai a tautolu mai he kamatamata e tau mena ne tuku mai he tau Tohiaga Tapu hagaao ke he fakafehagaiaga he Atua mo e tau tagata?
2 Ko e ha mena ni kua fakalaulahi ke he tuaga nei, kua fakakite he Tohi Tapu kua fakafeleveia he Atua e tau tagata he tau motu oti—ko e tagata ne fanau ni he motu, ko e tagata hau ke he motu, po ke tagata hola. (Gahua 10:34, 35) ‘Ka e taha e mena,’ to liga huhu e falu, ‘ko e talahau fefe a koe ke he mena ia? Nakai kia ko Isaraela i tuai ni ne fifili he Atua ke eke mo tau tagata hana, ke uta ke he aki e falu?’
3 Moha, o mai la a tautolu ke kitia ko e fefe e fakafehagaiaga he Atua mo e tau tagata i tuai. Kua maeke foki ia tautolu ke kitekite ke he falu a perofetaaga ne taofi aki e tau mena mitaki ne aoga ke he tau tagata tapuaki moli he vaha nei. Ke liu kitekite ke he tau mena fakaperofeta nei kua maeke ke ta mai ke he maama e maamaaga katoa ke maeke ia koe ke moua e fakamaloloaga mahomo atu. Kua moua mai foki e fakakiteaga, ke he puhala ne fakafehagai ai e Atua mo e tau tagata takitokotaha “mai he tau motu oti, mo e tau faoa, mo e tau tagata kehekehe, mo e tau vagahau kehekehe” ka mui mai he matematekelea lahi mahaki.—Fakakiteaga 7:9, 14-17.
‘Ko e Tau Motu Oti to Fakamonuina a Lautolu’
4. Fefe e tupuaga he mena vihi ko e fetokoaki motu, ka ko e heigoa e tau lakaaga ne uta he Atua?
4 Ne mole e Fakapuke, ti tupu mai ni mogoia he magafaoa ha Noa e tau tagata oti, ti ko lautolu oti ko e tau tagata tapuaki moli. Ka e nakai leva ti hiki e maopoopo ia. Nakai leva foki, ko e falu a tagata ne tiaki e finagalo he Atua, mo e kamata ke ati e kolo. Ko e mena nei ne futiaki e tau tagata ke mavehevehe ke he tau matakau vagahau kehekehe ti eke ai mo tau tagata mo e tau motu mavehevehe fano. (Kenese 11:1-9) Ka e, tumau agaia ni e matutaki he tapuaki moli he laini ke hoko ki a Aperahamo. Ne fakamonuina he Atua e tagata tua ko Aperahamo mo e maveheaga to eke hana a fanau mo motu lahi mahaki. (Kenese 12:1-3) Ko e motu ia ko Isaraela i tuai.
5. Ko e ha ne maeke ai ia tautolu oti ke moua e fakamaloloaga he tau loto mai he tau fakafehagaiaga he Atua mo Aperahamo?
5 Ko e mena ia, ne nakai lafi e Iehova ha tagata ka ko e tau Isaraela hokoia, ha ko e hana a finagalo ne laulahi atu ke kaputia e tau tagata oti kana. Kua kitia mitaki e tautolu e mena nei mai he maveheaga he Atua ki a Aperahamo: “Mo e ha ko e kakano he hau a tega to fakamonuina ai he tau motu oti kana he lalolagi a lautolu ni ha kua moli ni, ne fanogonogo a koe ke he haku leo.” (Kenese 22:18, NW) Ke he tau senetenari, pete, ha fakafehagai e Atua mo Isaraela he puhala pauaki, mo e tuku age e ia e tau mata Fakatufono fakamotu, taute e fakatokatokaaga ma e tau ekepoa ke taute e tau poa he hana a faituga, mo e foaki e Motu he Maveheaga ke nonofo mua tua ai.
6. Aoga fefe e tau fakatokatokaaga he Atua mo Isaraela ma e tau tagata oti kana?
6 Ko e Fakatufono he Atua ke he tau Isaraela kua mitaki lahi ma e tau tagata he tau motu oti kana ti mai he mena ia kua toka teao e agahala he tagata, mo e fakakite e manako moli ke he poa mitaki katoatoa ke uufi aki e hala he tagata lagataha ma e tau tagata oti kana. (Kalatia 3:19; Heperu 7:26-28; 9:9; 10:1-12) Ka e taha e mena, ko e heigoa e fakamoliaga ne ha ha i ai ko e Tega ha Aperahamo—ko ia ka fakamonuina ai he tau motu oti kana a lautolu ni—ka hoko mai mo e fakafeleveia e tau mena kua lata? Ne lagomatai foki he Fakatufono Isaraela e mena nei. Ne nakai fakaata he mena nei e femauaki mo e tau tagata Kanana, ko e tau tagata talahaua kelea he taute mahani kelea mo e tau tauteaga fakamotu, tuga e aga fakamotu ke tugi momoui e tau fanau. (Levitika 18:6-24; 20:2, 3; Teutaronome 12:29-31; 18:9-12) Ne poaki he Atua ko lautolu mo e ha lautolu a tau tauteaga mena kia uta kehe. Ko e mena aoga mua tua haia ma e tau tagata oti kana, fakalataha mo e tau tagata paea, ha kua taute e puhala ia ke taofi aki e puhala ke he Tega neke fakahehe.—Levitika 18:24-28; Teutaronome 7:1-5; 9:5; 20:15-18.
7. Ko e heigoa e fakakiteaga fakamua ne ha ha i ai na fakafeleveia he Atua e tau tagata ne o kehe?
7 Ne pihia foki he magaaho ne mitaki ai e Fakatufono mo e kitiaaga he Atua ki a Isaraela ko e motu pauaki, ne fakakite foki e ia e fakaalofa hofihofi ke he tau tagata nakai ko e tau Isaraela. Ko e hana talia fiafia ke taute pihia ne kua fita he fakakite ai he magaaho ne omai kehe a Isaraela mai he liliaga he tau Aikupito mo e hagaao atu ke he hana a motu. “Ne hake foki e tau tagata kehe tokologa fakalataha mo lautolu.” (Esoto 12:38) Ne mailoga he Pulotu tane ko C. F. Keil a lautolu na kua tuga e “fuifui he tau tagata motu kehe . . . ko e tau tagata kehekehe, po ke moto tagata he tau motu kehekehe.” (Levitika 24:10; Numera 11:4) Na liga ko e tokologa ko e tau Aikupito ne talia e Atua moli.
Fakafeleveiaaga ma e Tau Tagata Motu Kehe
8. Moua fefe he tau tagata Kipeona e tuaga mo e tau tagata he Atua?
8 Ha kua taute e Isaraela e poakiaga he Atua ke moumou e Motu he Maveheaga he tau motu fakateaga, ne puipui e ia taha e matakau he tau tagata motu kehe, ko e tau tagata Kipeona, ne nonofo he fahi tokelau i Ierusalema. Ne fakafano e lautolu e tau hukui fakatupua ki a Iosua, ke ole lalo fakavai ke fakakautu e mafola. Ka ko e magaaho ne iloa ai e lagatau ha lautolu, ne fifili e Iosua ke eke e tau tagata Kipeona mo “tau tagata fai gaafi, mo e utu vai mo e fakapotopotoaga, mo e fatapoa a Iehova.” (Iosua 9:3-27) He vaha nei tokologa e tau tagata o mai ke he motu pihia ne talia foki ke fekafekau ke he tau tutuaga tokolalo ke maeke ke eke mo vala he tau tagata fou.
9. Fakamalolo fefe he fakafifitakiaga a Raava mo e hana a magafaoa ha ko e tau tagata motu kehe i Isaraela?
9 Kua fakamalolo foki ki a koe ke iloa ko e fakafeleveiaaga a Iehova nakai ma e tau matakau he tau tagata kehe ni ke he magahala ia ki tua; kua fakafeleveia foki e tau tagata takitokotaha. Ko e vaha nei he falu motu ko e fakafeleveia ni he tau tagata o mai ke he motu ka tutu tokoluga, fai monuina ka foaki, po ke tau tagata fakaako tokoluga. Nakai pihia ha Iehova, tuga he kitia e tautolu mai he lekua ia ne tupu ni ke he tau tagata Kipeona. Ne putoia e mena nei ke he Kanana ne nakai ko e tagata he tuaga tokoluga. Kua fakahigoa he Tohi Tapu a ia “Raava ko e fifine fakataka.” Ha ko e hana a tua ke he Atua moli, ko ia mo e hana magafaoa ne fakahao mai he veli a Ieriko. Pete ni ko Raava ko e fifine kehe, ne talia he tau Isaraela a ia. Ko ia ko e fakafifitakiaga he tua ne aoga lahi ke fifitaki a tautolu ki ai. (Heperu 11:30, 31, 39, 40; Iosua 2:1-21; 6:1-25) Ne eke foki a ia mo tupuna fifine he Mesia.—Mataio 1:5, 16.
10. Ko e taliaaga he tau tagata motu kehe i Isaraela kua falanaki ke he heigoa?
10 Ko e tau tagata nakai ko e tau Isaraela ne talia e lautolu ke he Motu he Maveheaga kakano ha ko e ha lautolu a fakamakamaka ke fakafiafia e Atua moli. Ne tala age ke he tau Isaraela ke ua fakafetui fakalataha, pauaki ke he tau mena fakalotu, mo lautolu ne nakai fekafekau ki a Iehova. (Iosua 23:6, 7, 12, 13; 1 Tau Patuiki 11:1-8; Fakatai 6:23-28) Ka e tokologa agaia ni e tau tagata nakai ko e tau Isaraela ne nonofo he motu ne omaoma ke he tau matapatu fakatufono. Ko e falu kua hoko ke eke mo tau tagata peritome, mo e fakafeleveia katoa e Iehova a lautolu ke eke mo tau tagata he hana a fakapotopotoaga.—Levitika 20:2; 24:22; Numera 15:14-16; Gahua 8:27.a
11, 12. (a) Leveki fefe he tau Isaraela e tau tagata motu kehe ne tapuaki? (e) Ko e ha kua lata ai ia tautolu ke tolomaki ki mua ka mumui ke he fakafifitakiaga a Iehova?
11 Ne takitaki he Atua e tau Isaraela ke fifitaki hana a mahani ke he tau tagata tapuaki he tau motu kehe: “Ko e tagata motu kehe ne nofo ia mutolu, ke tuga ne tagata he motu kehe ki a eke ki a mutolu ke tuga ne tagata he motu ha mutolu; mo e lata ke fakaalofa atu a mutolu kia ia tuga na koe kia koe ni, ha kua ue eke a mutolu mo tau tagata motu kehe ke he motu ko Aikupito. Ko au ko Iehova ko e ha mutolu a Atua.” (Levitika 19:33, 34, NW; Teutaronome 1:16; 10:12-19) Kua moua mai he mena nei e fakaakoaga ma tautolu, pete ni he nakai ko tautolu i lalo he Fakatufono. Na mukamuka ke mokulu ke he hele he tau mahani fakahanoa mo e taute fi atu ki a lautolu he taha lanu, motu, po ke aga fakamotu. Ti kua mitaki ni ki a tautolu ke huhu: ‘Kua lali nakai au ke uta kehe e au au he tau mahani fakahanoa pihia, mo e mui ke he fakafifitakiaga ha Iehova?’
12 Na fai fakamoliaga kitia mata e tau Isaraela he fakafeleveiaaga he Atua. Ne liogi e Patuiki ko Solomona: “Ko e tagata kehe foki, nakai ko e tagata he motu hau ko Isaraela, ka hau ai a ia he motu mamao ha ko e hau a higoa; . . . ka hau a ia, mo e liogi ke he fale nai; Kia fanogonogo mai a koe mai he lagi, . . . kia iloa ai he tau motu oti kana he lalolagi hau a higoa, mo e matakutaku a lautolu kia koe.”—1 Tau Patuiki 8:41-43; 2 Nofoaga he Tau Patuiki 6:32, 33.
13. Ko e ha ne taute ai he Atua e fakatokaaga ke hiki hana a tau fakafehagaiaga mo Isaraela?
13 Ha kua fakaaoga agaia e Iehova e motu ko Isaraela ke eke mo tau tagata hana mo e ko e mena ia ke puipui ai e tau huli he laini ke he Mesia, ne talahau tuai he Atua e tau hikihikiaga ofoofogia. Fakamua, he magaaho ne talia ai e Isaraela ke nonofo he Maveheaga he Fakatufono, ne foaki he Atua ke eke a lautolu mo punaaga he “kautu he tau ekepoa, mo e motu tapu.” (Esoto 19:5, 6) Ka e fakakite e Isaraela e nakai tua ke he loga he tau senetenari. Ti talahau tuai e Iehova to fifili e ia e maveheaga fou mai ia lautolu ka eke mo “magafaoa a Isaraela” mo e fakamagalo e tau hepehepe mo e tau hala ha lautolu. (Ieremia 31:33, 34) Ko e maveheaga fou ia ne fakatali ke he Mesia, ko e hana poa ka fakamea moli e tokologa mai he hala.—Isaia 53:5-7, 10-12.
Tau Isaraela he Lagi
14. Ko e heigoa e “Isaraela” fou ne talia he Atua, mo e fefe?
14 Ko e Tau Tohiaga Tapu he tau Kerisiano Heleni kua lagomatai a tautolu ke maama ko e fakakatoatoa fefe e tau mena oti kana nei. Ko Iesu ni ko e Mesia, ko e hana a mate ne fakamoli e Fakatufono mo e fakatoka e matapatu ma e fakamagaloaga katoa he hala. Ke moua e mena aoga ia, kua nakai lata ke pehe ko ia ni koe Iutaia peritome he tino. Nakai. Ne tohi he aposetolo ko Paulo ko e magaaho he maveheaga fou, “ko ia kua nakai kitia, ko e Iutaia ni a ia; ko e peritome foki, ko e mena he loto ia ha ha he agaga haia, nakai ha he tohi.” (Roma 2:28, 29; 7:6) Ko lautolu ne tuku e tua ke he poa a Keriso ne moua e fakamagaloaga, mo e talia he Atua a lautolu ke eke mo ‘tau tagata Iutaia ha ko e agaga,’ ko lautolu ne taute e motu fakaagaga ne fakahigoa ko “Isaraela he Atua.”—Kalatia 6:16.
15. Ko e ha e magafaoa motu fakatino ne nakai ko e taha mena he eke mo vala he Isaraela fakaagaga?
15 E, ha kua talia ki loto he Isaraela fakaagaga nakai ko e falanaki ke he taha veveheaga motu pauaki po ke tau fakaakoaga nakai tua he tau matakau fakamotu. Ko e falu tuga e tau aposetolo a Iesu, ko e tau tagata Iutaia. Ko e falu, tuga e ofisa he kautau Roma ko Konelio, ko e tau Tagata Motu Kehe nakai peritome. (Gahua 10:34, 35, 44-48) Ne talahau fakahako e Paulo hagaao ki a Isaraela fakaagaga: “Kua nakai ha i ai e tagata Heleni, po ke Iutaia, ko e peritome, po ke nakai peritome, ko e tagata he motu kehe po ke tagata Sakutia, ko e tupa, po ke toka noa.” (Kolose 3:11) Ko lautolu ne fakauku he agaga he Atua kua eke mo “hau fifili a mutolu, ko e tau patuiki mo e tau ekepoa, ko e motu tapu, mo e motu kua moua māna.”—1 Peteru 2:9; fakatatai Esoto 19:5, 6.
16, 17. (a) Ko e heigoa e gahua ne moua he tau Isaraela fakaagaga he finagalo he Atua? (e) Ko e ha e mena kua lata ai ke manamanatu ki a lautolu ne nakai ko e Isaraela he Atua?
16 Ko e heigoa e vaha i mua ne moua he tau Isaraela fakaagaga he finagalo he Atua? Ne tali e Iesu: “Ua matakutaku a koe e fuifui mamoe gahoa na e; ha ko e mena finagalo ha mutolu a Matua ke foaki mai e kautu kia mutolu.” (Luka 12:32) Ko e tau tagata fakauku, ko e “māga moli ha tautolu ha ha he lagi ia,” to eke mo tau hakeaga fakalataha mo e punua mamoe he hana a pule ke he Kautu. (Filipi 3:20; Ioane 14:2, 3; Fakakiteaga 5:9, 10) Kua fakakite ai ko e tau mena nei kua ‘fakamau fakamailoga mai he tau tama tane a Isaraela’ mo e “fakafua mai he tau tagata, ko e tau fua uluaki ma e Atua mo e Punua mamoe.” Ko e numela ha lautolu ko e 144,000. Ka e taha e mena, mole atu he tuku mai e talahauaga he numela ne kua fakamau fakamailoga, ne fakailoa e Ioane e matakau kehe—“ko e moto tagata tokologa, kua nakai maeke ia taha ke totou, mai he tau motu oti, mo e tau faoa, mo e tau tagata kehekehe, mo e tau vagahau kehekehe.”—Fakakiteaga 7:4, 9; 14:1-4.
17 To liga manamanatu e falu: ‘Ka e kua e tau miliona tagata ne nakai ko e vala he Isaraela fakaagaga, tuga a lautolu ne hao mai he matematekelea lahi tuga e moto tagata tokologa? Ko e heigoa ha lautolu a gahua he vaha nei ke fakatatai kehe tau tagata gahoa ne toe agaia he Isaraela fakaagaga?’b
Perofetaaga he Tau Tagata Motu Kehe
18. Ko e heigoa ne takitaki ke he liliu mai a Isaraela mai he paeaaga i Papelonia?
18 Ka liu fuluhi ki tua ke he magaaho ne nonofo ai a Isaraela i lalo he maveheaga he Fakatufono ka e nakai tua ki ai, kua kitia e tautolu ne fifili he Atua ke fekau e tau Papelonia ke moumou a Isaraela. He tau 607 V.N.K., ne uta a Isaraela ke he paeaaga ke 70 e tau tau. Ka mole ia ti liu fakatau mai he Atua e motu. Ki lalo he takitakiaga he Kavana ko Serupapelu, ne liliu a lautolu kua fakauku ne toe ha Isaraela moli ke he motu ha lautolu. Ko e tau pule he tau Metai mo e tau Peresia, ne fakato ki lalo a Papelonia, ne lagomatai foki e tau tagata ne liliu mai he paeaaga ke he tau koloa. Ko e tohi a Isaia ne talahau tuai e tau fakalaulahiaga nei. (Isaia 1:1-9; 3:1-26; 14:1-5; 44:21-28; 47:1-4) Ne tala mai e Esera ki a tautolu e tau tala katoa he fakamauaga tuai ke he liliu mai ia.—Esera 1:1-11; 2:1, 2.
19. He fakamatutakiaga mo e liliu mai a Isaraela, ko e heigoa e fakakiteaga ne ha ha i ai ne putoia ai e tau tagata motu kehe?
19 Ti pete ni he talahau tuai e liu fakatau mo e liliu e tau tagata he Atua, ka e taute agaia ni e Isaia e perofetaaga ofoofogia nei: “To o moli e tau motu ke he hau a maama, mo e o foki e tau patuiki kehe hakeaga he hau a kikila.” (Isaia 59:20, NW; Isaia 60:3) Ko e kakano he mena nei kua mua atu ke he mena ia, ha ko e tau tagata motu kehe takitokotaha ne fakafeleveia ai foki ke lata mo e liogi a Solomona. Ne tuhi a Isaia ke he hikiaga kehe lahi he tuaga. Ko e “tau motu” to fekafekau mo e tau tama tane a Isaraela: “To ati hake he tau tagata motu kehe hau a tau kaupa, mo e ha lautolu a tau patuiki to fekafekau mai ki a koe; ha ko e haku a ita ne ta e au a koe, ka ko e haku a finagalo mitaki to fakaalofa hofihofi au ki luga ia koe.”—Isaia 60:10, NW.
20, 21. (a) Kua kitia e tautolu he tau vaha fou nei ko e heigoa ne fakatatai ke he liliu mai a Isaraela mai he paeaaga? (e) Lafi fefe e ‘tau tama tane mo e tau tama fifine’ he magaaho fakamui ke he Isaraela fakaagaga?
20 Ke he loga he tau mena, ne kitia ai ko e o mo e liliu mai ha Isaraela ke he paeaaga kua tatai tonu he vaha fou nei mo e Isaraela fakaagaga. Ko e magaaho he Tauaga I he Lalolagi, nakai la o tatai katoa ia e tau Kerisiano fakauku ne toe mo e finagalo he Atua; ne tapiki a lautolu ke he falu a manatu mo e tau tauteaga mena ne ta mai fakalataha mai he tau lotu he Kerisitenitome. Ti ko e magaaho he vaha tau vikoia mo e hikihiki fano ia ne fakaohooho he tau takitaki lotu, kua puhala mai ki a lautolu kua fakauku ne toe he Isaraela fakaagaga e tuku fakakelea ke he tau fale puipui. Ko e magaaho ne mole e tau, he tau 1919 V.N., ko lautolu ne fakauku i loto he tau fale puipui ne fakaata mai ki tua mo e uta kehe e tau hokotaki ne tuku ki a lautolu. Ko e fakakiteaga hanei kua fakaata e tau tagata he Atua mai he paeaaga i Papelonia Lahi, ko e pule he lotu pikopiko he lalolagi katoa. Ne liliu atu hana a tau tagata ke ati hake mo e nonofo he parataiso fakaagaga.—Isaia 35:1-7; 65:13, 14.
21 Kua fakakite e mena nei ke he fakamaamaaga a Isaia: “Kua fakapotopoto mai a lautolu oti; kua o mai a lautolu kia koe, to o mai hau a tau tama tane he mena mamao, to hapini foki hau a tau tama fifine ke he hau a kahokaho. To kitia ai e koe, mo e olioli; to hopo e ate hau, mo e fiafia lahi a koe; ha ko e mena to liu mai kia koe e koloa he tahi; to hoko mai kia koe e koloa he tau motu kehe.” (Isaia 60:4, 5) Ko e tau hogofulu tau fakamui, ‘ko e tau tama tane mo e tau tama fifine’ ne matutaki e o mai, mo e fakauku he agaga ke fakapuke e tutuaga fakahiku ha Isaraela fakaagaga.
22. O mai fefe e tau tagata motu kehe ke gahua fakalataha mo e tau Isaraela fakaagaga?
22 Ka e kua e ‘tau tagata motu kehe ka ati hake hau a tau kaupa’? Kua hoko mai foki e mena nei he vaha ha tautolu. Ha ko e ui ke he 144,000 hane hau ke he fakaotiaga, ko e moto tagata tokologa mai he tau motu oti kua kamata ke fakapotopoto mai ke tapuaki fakalataha mo Isaraela fakaagaga. Ko e tau tagata fou nei ne fai amaamanakiaga fakave ke he Tohi Tapu ke he moui tukulagi he lalolagi parataiso. Pete ni he kehe e tuaga he fekafekauaga tua ha lautolu, ka kua fiafia a lautolu ke lagomatai a lautolu kua fakauka ne toe ke fakamatala e tala mitaki he Kautu.—Mataio 24:14.
23. Ko e heigoa e fakalaulahiaga ne lagomatai aki he “tau tagata motu kehe” e tau tagata fakauku?
23 Ko e vaha nei, kua molea e 4,000,000 he tau “tagata motu kehe,” fakalataha mo lautolu ne ‘toe he motu moli kua ha ha i ai he lagi,’ kua fakamoli ha lautolu a tapuakiaga ki a Iehova. Tokologa ia lautolu, ko e tau tane mo e tau fifine, tau fuata mo e tau fuakau, hane lagomatai tumau he fekafekauaga ko e tau tagata foafoa. Ko e laulahi mai he tau fakapotopotoaga kua molea e 66,000 ko e tau tagata motu kehe pihia ne hahamo e tau kavega he tau momotua mo e tau fekafekau lagomatai. Ko e olioli ha lautolu kua fakauka ne toe ke he mena nei, kua kitia ai e fakamoliaga he tau kupu a Isaia: “To tutu e tau tagata kehe mo e leveki e lautolu ha mutolu a tau fuifui mamoe, ti eke e tau tagata he tau motu kehe mo tau gahua fonua ha mutolu, mo e tau gahua vine ha mutolu.”—Isaia 61:5.
24. Ko e ha ne fakamalolo ai a tautolu ke he tau fakafehagaiaga he Atua mo Isaraela mo e falu he vaha kua mole?
24 Ti ko e ha motu ni he lalolagi ne motu moli ki ai a koe, ko e tagata hau ke he motu, po ke tagata hola, kua moua e koe e magaaho mua ue atu ke eke mo tagata motu kehe fakaagaga kua fakafeleveia mo e loto katoa he Atua Malolo. Ko e hana fakafeleveiaaga kua lahi ki ai e tuaga tonu he olioli ke he tau monuina he hana fekafekauaga he magaaho nei mo e he vaha mai mua tukulagi.
[Tau Matahui Tala]
a Ko e fakakehekeheaga he “tagata nofo paea,” “tagata nofo he motu kehe,” “tagata kehe,” “tagata he motu kehe,” kikite ke he Insight on the Scriptures, Volume 1, tau lau 72-5, 849-51, ne tohi he Watchtower Bible and Tract Society of New York Inc.
b Kua molea e 10,600,000 ne hohoko mai ke he fakamanatuaga lagataha he tau ke he Kaiaga Mena he Iki ne taute he Tau Fakamoli a Iehova he tau 1991, ka e 8,850 ni ne fakakite ko lautolu kua fakauku ne toe he Isaraela fakaagaga.
Mailoga Nakai e Koe e Mena Nei?
◻ Foaki mai fefe e Iehova e amaamanakiaga ko e tau tagata he tau motu oti kana to talia e Ia?
◻ Ko e heigoa kua fakakite aki kua maeke he tau tagata kehe nakai ko e tau tagata pauaki he Atua, ko Isaraela ke o mai ki a Ia?
◻ He perofetaaga, fakakite fefe he Atua kua maeke he tau tagata motu kehe ke tutaki e lautolu a lautolu ki Isaraela?
◻ Ko e heigoa ne fakatataiaki e liliu mai a Isaraela mai he paeaaga i Papelonia, mo e putoia fefe e “tau tagata motu kehe”?
[Fakatino he lau 7]
Ne liogi e Patuiki ko Solomona hagaao ke he tau tagata motu kehe ne o mai ke tapuaki ki a Iehova