Kautu he Kalo Kehe Mai he Hele he Lotokai
“Ka ko lautolu kua manako ke maukoloa, kua moua a lautolu he kamatamata, mo e hele.”—1 TIMOTEO 6:9.
1. Ko e ha kua lata a tautolu ke manamanatu ke he tau matahele?
KO E kupu ko e “hele” kua liga liuaki mai ke he loto manamanatu e kitiaaga ke he tagata takafaga ne fakatoka e lakau fakagalogalo ke tapaki aki e manu loto pouli. Ka e taha e mena kua talahau fakamaali he Atua ki a tautolu nakai ko e tau matahele kua hagahaga kelea lahi e tau lakau hele pihia he moui nei, ka ko e tau mena ka hele fakaagaga aki a tautolu mo e ke he tau mahani mitaki. Ko e tifi fakatokatoka matahele pihia e Tiapolo.—2 Korinito 2:11; 2 Timoteo 2:24-26.
2. (a) Kua lagomatai fefe e Iehova a tautolu ke kalo kehe mai he tau matahele hagahaga kelea? (e) Ti ko e heigoa e faga matahele pauaki kua lata ke onoono ki ai he mogonai?
2 Kua lagomatai e Iehova a tautolu he fakakite mai e falu he tau matahele loga a Satani ne kehekehe. Ke tuga a nai, kua hataki mai he Atua ko e tau laugutu ha tautolu, po ke gutu, kua maeke ke eke mo matahele kaeke kua vagahau goagoa a tautolu, vagahau fakahanoa, po ke hagaao ke he tau mena kua nakai lata ke talahau e tautolu. (Fakatai 18:7; 20:25) Kua maeke he loto fakaikaluga ke eke mo matahele, tuga ka lafi tumau mo e tau tagata aga ita. (Fakatai 22:24, 25; 29:25) Ka e kia fuluhi la a tautolu ke he taha matahele foki: “Ka ko lautolu kua manako ke maukoloa, kua moua a lautolu he kamatamata, mo e hele, mo e tau manako lahi ne loga kua goagoa ai mo e kelea ai, ko e tau mena ia kua fakatomo ai e tau tagata ke he mahaikava mo e malaia.” (1 Timoteo 6:9) Ko e mena i tua he matahele po ke matapatu ma e mena ia kua maeke ke lalafi katoa ni ke he kupu “lotokai.” Pete ni ia kua fa kitia moli tumau e mahani lotokai ka loto lahi ke maukoloa, ka kua loga moli e tau valavala kehekehe he matahele.
Hataki e Iehova a Tautolu ke he Mena Hagahaga Kelea
3, 4. Ko e heigoa e fakaakoaga ke he lotokai ne toka i loto he fakamauaga tuai he tagata?
3 Kua fakave ni e lotokai ke he mahani fakakeukeu po ke fia loto lahi mahaki ke fai mena loga, pete ni ia ko e tupe, tau koloa, malolo, mahani fakatane mo e fifine, po ke falu mena foki. Nakai ko e tau tagata fakamua a tautolu ne kua hagahaga kelea he matahele lotokai. He vaha i tuai ke he katene ko Etena, ne hele he mahani lotokai a Eva mo e pihia na Atamu. Ko e hoa a Eva kua mahani lahi mai ia ia ke he tau mena he moui, mo e fakaako tonu ne Iehova a ia. Ti kua fita he age he Atua e kaina parataiso ki a laua. Kua maeke a laua ke loto olioli ke he loga e tau mena kai kehekehe, ne to he kelekele nakai fakakona. Kua maeke a laua ke amaamanaki ke moua e tau fanau mitaki katoatoa, kua maeke ke momoui mo e fekafekau tukumalagi mo laua ke he Atua. (Kenese 1:27-31; 2:15) Kua nakai kia kua lata lahi ne mena ia ke fakamakona aki e loto he ha tagata?
4 Pete ni ia kua fai mena lahi kua lata he tagata, to nakai puipui he mena ia ke nakai matahele he lotokai. Ne hele he amamanakiaga ke tuga e Atua a Eva, ke moua lahi e tutokotaha mo e fakatoka e tau mena ne loto na ia ki ai. Kua tuga foki ko e manako na Atamu ke fakalataha tumau mo e hoa fulufuluola hana, ti nakai maleku ko e heigoa e palepale. Ha kua eke foki e tau tagata mitaki katoatoa ke hele he lotokai, to loto fakaaue na koe, ko e ha kua maeke ai he lotokai ke eke ko e mena hagahaga kelea ki a tautolu.
5. Kua aoga lahi he ha ki a tautolu ke kalo kehe mai he matahele he lotokai?
5 Kua lata a tautolu ke puipui ke nakai hele he lotokai, kakano ha kua hataki mai e aposetolo ko Paulo ki a tautolu: “Nakai kia iloa e mutolu nakai moua e lautolu kua mahani hepehepe e kautu he Atua? Aua neke fakahehe ai a mutolu; ko e tau tagata feuaki, mo lautolu kua hufeilo ke he tau tupua, mo lautolu kua faivao, mo lautolu kua fakakelea e lautolu a lautolu, mo lautolu kua eke e mahani Sotoma, Mo lautolu kua kaiha, mo [lautolu kua lotokai, “NW”] . . . nakai moua e lautolu nā e kautu he Atua.” (1 Korinito 6:9, 10) Kua talahau foki e Paulo ki a tautolu: “Ka ko e feuaki, mo e tau mena kelea oti, mo e velevelemena, aua neke talahau e tau mena ia ki mua ha mutolu.” (Efeso 5:3) Ti kua nakai lata foki e lotokai ke eke mo mena ke tutala ki ai, ko e kakano ke fakafiafia aki e tau tino nakai mitaki katoatoa ha tautolu.
6, 7. (a) Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga he Tohi Tapu kua pehi fakalahi kua maeke e lotokai ke malolo lahi fefe? (e) Ko e ha kua lata e tau fakafifitakiaga ia ke eke mo tau hatakiaga ki a tautolu?
6 Kua fakamau e Iehova e tau fakafifitakiaga loga ke fakailoa ki a tautolu e hagahaga kelea he lotokai. Kia manatu la e lotokai a Akana. Ne pehe e Atua ke fakaotioti a Ieriko, ka ko e hana a auro, ario, apa kula, mo e lapatoa ko e tau mena kua lata mo e tokaaga tupe Hana. Kua liga ne loto pihia a Akana mai he kamataaga ke muitua ke he tau takitakiaga ia, ka e hele he lotokai a ia. He magaaho ne hoko a ia ki Ieriko, kua tuga kaeke ko e fano a ia he fenoga fakatau ke he mena ne kitia e ia e tau mena tau mukamuka lahi, fakalataha mo e tapulu fulufuluola ne tuga kua lata tonu lahi ni mo ia. He toto hake e auro mo e ario ne katoatoa e tau afe he tau tala, ti kua liga eke a ia ke manamanatu, ‘Ko e ona lahi ha! Kua tau mukamuka, kua tuga ne kaiha.’ E, hako! Kua velevelemena ke he tau mena kua lata ke fakaotioti po ke uta ke he faoa, ne kaiha e ia e tau mena he Atua, ha ko e mena ia, ko e moui ni ha Akana ne totogi aki. (Iosua 6:17-19; 7:20-26) Kia manamanatu foki, ke he fakafifitakiaga a Kehasi mo Iuta Isakariota.—2 Tau Patuiki 5:8-27; Ioane 6:64; 12:2-6.
7 Kia nakai lata a tautolu ke galo e mena moli, ko lautolu ne talahau i luga, nakai ko e tau tagata pouliuli ne ailoa e tau puhala a Iehova. Ka e nonofo a lautolu he fakafetuiaga tukulele ke he Atua. Kua kitia oti e lautolu e tau mana, ti kua lata ai ke pehi lahi ke he tau loto ha lautolu e malolo he Atua, ko e mena aoga lahi ke taofimau e fiafia pauaki hana. Ka e veveli agaia na lautolu ke he matahele he lotokai. Ka kua maeke foki a tautolu ke moumou ha tautolu a fakafetuiaga mo e Atua kaeke kua toka ne tautolu a tautolu ke hele he ha faga lotokai. Ko e heigoa e tau faga po ke tau vahega lotokai kua liga mua atu e hagahaga kelea ki a tautolu?
Hele he Lotokai Fia Muhukoloa po ke Tau Koloa
8. Ko e heigoa e hatakiaga ne tala mai he Tohi Tapu kua hagaao ke he muhukoloa?
8 Kua fita he logona he tau Kerisiano tokologa e tau hatakiaga mahinohino he Tohi Tapu ke nakai kamata e manako lahi ke he muhumena, mo e fia loto lahi ke muhukoloa. Fefe ke liu fakamanatu e falu he tau mena nei, tuga ne toka ia Mataio 6:24-33; Luka 12:13-21; mo 1 Timoteo 6:9, 10? Ka pehe kua manamanatu a koe ko e talia e koe mo e muitua ke he fakatonuaga ia, kua nakai kia kua maeke foki a Akana, Kehasi, mo Iuta ke pehe ko e talia a lautolu mo e mena ia foki? Ti kua maaliali, kua lata a tautolu ke o muatua atu he iloilo talia ni hokoia. Kua lata na tautolu ke taute mena fakaeneene ke nakai lauia e tau momoui he tau aho takitaha ha tautolu he matahele lotokai fia muhukoloa po ke loto koloa.
9. Ko e ha kua lata a tautolu ke tivi e tau aga manamanatu ha tautolu hagaaho ke he fakatau mena?
9 He moui he tau aho takitaha, kua fa mahani a tautolu ke fakatau e—tau mena kai, tau mena tui, mo e tau mena kua lata mo e kaina. (Kenese 42:1-3; 2 Tau Patuiki 12:11, 12; Fakatai 31:14, 16; Luka 9:13; 17:28; 22:36) Ka e fakalagalaga he lalolagi fakafua e manako lahi ke moua mena loga mo e tau mena fou foki. Kua loga e tau fakatata ne puke e tau nusipepa, tau mekasini, mo e tau mata tivi ne ufiufi e tau laliaga ke fakaohooho e lotokai. Liga kua toka ai foki e tau fakaohoohoaga pihia i loto he tau fale koloa kua loga e tau mena ne tautau e tau patu tapulu, tau peleue, tau tapulu fifine, mo e tau miti mafana, fakalataha mo e tau fata tevae fou, tau lakau hila, mo e tau pokiata. Ti kua aoga lahi ke he tau Kerisiano ke huhu hifo ki a lautolu ni, ‘Kua eke kia e fakatau mena ko e mena lahi po ke mena fiafia muatua he moui haku?’ ‘Kua lata moli kia a au ke moua e tau mena fou ne kitia e au, po kua fakananamo ni he lalolagi fakafua e tau tega lotokai ia au?’—1 Ioane 2:16.
10. Ko e matahele lotokai ke he heigoa kua muaatu e hagahaga kelea ke he tau tagata tane?
10 Kaeke kua tuga ko e matahele tumau ke he tau fifine e fakatau mena, ko e moua tupe lahi e mena matahele ke he tau tagata tane tokologa. Ne fakatai e Iesu e matahele nei ke he tagata tane maukoloa ne mitaki lahi hana tau tupe ne moua ka e loto lahi agaia ke ‘ulu hana a tau fale saito, mo e ta fakalalahi; ti tanaki e tau fua mo e tau mena mitaki oti hana.’ Ne nakai toka e Iesu ha mena fakauaua hagaao ke he hagahaga kelea: “A mutolu, kia leveki e mutolu a mutolu neke velevelemena” po ke lotokai. (Luka 12:15-21) Pete ni kaeke kua maukoloa a tautolu po ke nakai, kua lata lahi a tautolu ke fanogonogo ke he fakatonuaga ia.
11. Kua liga ne tauhele fefe he lotokai e Kerisiano ke moua tupe loga?
11 Ko e lotokai ke moua e tau tupe loga, po ke ke he tau mena kua maeke he tupe ke fakatau, ne fa mahani ke fao fakagalogalo. Ko e lagatau ke maukoloa vave ne kua liga tuku mai—liga ko e mena to hoko lagataha ni he moui ke moua e haohao mitaki he fai tupe, mai he taha fakagahuaaga tupe hagahaga tamakina. Po kua liga to kamatamata e taha ke moua tupe mai he taha puhala pisinisi nakai mitaki po ke holifono. Ko e manako velevelemena nei ka liga to eke ai mo mena hikitakina malolo lahi, kua tauhele. (Salamo 62:10; Fakatai 11:1; 20:10) Kua ha ha i loto he fakapotopotoaga Kerisiano e falu tagata ne kamata ke fakatu pisinisi mo e amaamanaki ke taute e tau matakainaga kua tua lahi ha lautolu mo matapatu he tau tagata fakatau. Kaeke kua nakai foli ni hokoia a lautolu ke foaki e koloa kua lata po ke taha fekafekauaga he ‘fakamalolo a lautolu ke gahua ke he tau lima ha lautolu ke he mena mitaki,’ ka kua loto ke moua tupe fakaave he fakahehe e faoa Kerisiano, ati kua pihia ni e tau gahua ha lautolu he lotokai. (Efeso 4:28; Fakatai 20:21; 31:17-19, 24; 2 Tesalonia 3:8-12) Kua takitaki he lotokai loto tupe e falu ke pele tupe he fakatau e tau rafolo, tau suipi mo e tau lotari. Kua tiaki he falu e loto hofihofi noa mo e loto mitaki kua lata, ke taute fakatepetepe e tau hopo he amaamanaki ke moua e taui lahi po ke tau tufaaga mitaki.
12. Kua iloa he ha e tautolu kua maeke e lotokai ma e muhukoloa ke fakakaumahala?
12 Ko e tau puhala ka taute e tau mena ia kua toka ai e tau huhu kumikumi hifo kua lata ke maeke ai a tautolu ke kitia moli po kua gahua kia e lotokai ia tautolu. Pete ai ni kaeke kua pihia kua maeke ia tautolu he hiki kehe. Kia manatu la ne hiki a Sakaio. (Luka 19:1-10) Kaeke kua kitia he taha tagata kua eke e lotokai fia muhukoloa po ke loto koloa mo mena vihi, kua lata na ia ke fakamalolo e loto ke tuga a Sakaio ke hola kehe mai he matahele.—Ieremia 17:9.
Lotokai ke he Falu Mena he Moui
13. Ko e heigoa e falu matahele he lotokai ne fakamanatu mai ki a tautolu ia Salamo 10:18?
13 Kua mukamuka lahi e falu ke kitia e hagahaga kelea he lotokai ka hagaao ke he tupe po ke tau koloa, mai he falu puhala ne fa hoko e mena ia. Taha mai he tau tohi fakakakano kupu Heleni ne pehe, ko e matakau he tau kupu ne liliu “lotokai” po ke “velevelemena” ne toka i ai e kakano ko e “‘manako ke moua lahi foki,’ ka hagaao ke he pule mo e falu mena, ti pihia foki ke he tau koloa.” E, kua maeke a tautolu ke hele he lotokai he fia fai pule i luga he falu, liga ke fakavivivivi a lautolu i lalo he pule ha tautolu.—Salamo 10:18.
14. Ke he tau fahi fe, kua moumou lahi he manako ke fai pule?
14 Tali mai he tau vaha fakamua kua loto olioli e tau tagata nakai mitaki katoatoa he fai pule ke he falu. Ne kitia tuai he Atua e fua fakamomoko he agahala he tagata, to tokologa ai ni e tau tane ka lahi e “pule” ke he tau hoana ha lautolu. (Kenese 3:16) Ti kua eke tuai e kaumahala nei, ke fakalahi ti mole atu he tau mena he mau. Ke he afe e tau tau he vaha fakamui, ne fakamau hifo he tagata tohia Tohi Tapu “kua pule ai e taha tagata ke he taha, ke kelea ai e ia ni.” (Fakamatalaaga 8:9) Kua liga iloa e koe e mena moli he mena ia ke he tau mena fakapolitika mo e matakau kautau, ka kua pihia kia e takaiaga pule ia tautolu, kua lali ka tautolu ke lahi e pule hau po ke takitaki mena?
15, 16. Liga to matahele he heigoa e Kerisiano ne manako lahi ke lahi e pule? (Filipi 2:3)
15 Kua fai tutakiaga a tautolu oti ke he falu tagata—i loto he tau magafaoa tata po ke mamao ha tautolu, he tau gahuaaga tupe ha tautolu po ke aoga, he vahaloto he tau kapitiga, mo e i loto he fakapotopotoaga. Ti kua liga fai talahauaga a tautolu he falu magaaho, po ke fa mahani mau ke fifili ko e heigoa ka taute, mo e ke taute fefe po ke he magaaho fe foki ka taute ai. Kua nakai hepe foki e mena ia po ke kelea. Ka kua eke kia a tautolu ke fiafia lahi ka fakaaoga e ha pule ne ha ha ia tautolu? Kua loto kia a tautolu ke talahau ne koe e kupu fakamui mo e manako lahi ke taute lahi pihia foki? Ne fa mahani e tau takitaki gahua po ke tau pule ke fakakite e aga manamanatu nei he taute ne lautolu ke takai na lautolu he tau tagata ne talia tumau, ne nakai talahau e tau onoono kehekehe mo e nakai paleko a lautolu ke he tau tutuliaga (lotokai) ma e pule fakalalolagi he tau pule ha lautolu.
16 Ko e matahele a nai kua lata ke kalo kehe mai ka taute mena fakalataha mo e tau faoa Kerisiano. Ne pehe a Iesu: “Kua iloa e mutolu, ko e tau iki he tau motu kehe kua pule kia lautolu, ko e tau tagata lalahi foki kua pule kia lautolu. Ka e nakai pihia a mutolu; ka fia tagata lahi e taha ia mutolu, kia eke a ia mo fekafekau ha mutolu.” (Mataio 20:25, 26) Kua lata e mahani fakatokolalo pihia ke fakakite moli he puhala taute mena he tau motua Kerisiano ke he taha mo e taha, fakalataha mo e tau fekafekau lagomatai, mo e fuifui. Kua ata mai kia e manako lahi ke fai pule, ke tuga a nai, he tutala auloa ni e takitaki leveki mo e falu motua, ke he tau mena ikiiki ni hokoia ka e taute tokotaha ne ia e tau fifiliaga lalahi? Kua fiafia moli nakai a ia ke age e tau gahua ke he falu? Kua maeke e tau mena vihi ke tutupu kaeke kua mao lahi e tau fakatokatokaaga ti taute poakiaga foki e he fekafekau lagomatai ne leveki e tau feleveiaaga ke he fekafekauaga he fonua.—1 Korinito 4:21; 9:18; 2 Korinito 10:8; 13:10; 1 Tesalonia 2:6, 7.
17. Ko e ha kua lata lahi ke onoono ke he tau mena kai ka fakatutala ke he matahele he lotokai?
17 Ko e tau mena kai e taha fahi kua hele he lotokai e tau tagata tokologa. E moli, kua tuai e mahani olioli lahi ka kai mena mo e inu; ko e mena ne vagahau mitaki e Tohi Tapu ki ai. (Fakamatalaaga 5:18) Kua nakai pehe ko e nakai mahani mau e manako ne matutaki ke he mena nei ke tupu fakahaga mai he tau magaaho, ti fakalahi atu ke molea e mena kua felega mo e lata. Kaeke na pehe ko e fahi kua nakai lata e fekafekau he Atua ke manamanatu fakalahi ki ai, ko e ha ne pehe ai e Kupu a Iehova ia Fakatai 23:20: “Ua eke a koe mo taha ia lautolu kua inu lahi ke he uaina; mo lautolu kua kai loto kai ke he maga kakano he tau manu”? Ka e, kalo kehe fefe a tautolu mai he matahele nei?
18. Liga kua lata a tautolu ke taute e tau kumikumiaga hifo fefe hagaao ke he tau mena kai mo e tau mena inu?
18 Kua nakai talahau mai e Atua ke kai fakataputapu lahi hana tau tagata. (Fakamatalaaga 2:24, 25) Ka e nakai talia foki e ia ka taute e tautolu e mena kai mo e mena inu mo matapatu lahi he tau fakatutalaaga mo e tau fakatokatokaaga ha tautolu. Liga lata na tautolu ke huhu hifo ki a tautolu ni, ‘Kua fa mahani mau kia a au ke makaukau lahi mahaki ke fakamaama e tau mena kai ne kai po ke kua manatu a au ke taute?’ ‘Kua fa tutala tumau kia a au ke he tau mena kai mo e inu?’ Liga ko e taha foki e fakakiteaga ko e mahani ha tautolu ka kai a tautolu he kai ne nakai taute e tautolu po ke totogi, liga ka eke a tautolu ko e tagata ne feleveia atu ke he taha kaina he taha po ke magaaho ka fai mena kai he toloaga Kerisiano. Kua eke kia a tautolu ke hagahaga ke kai lahi ka e nakai fa mahani ke pihia? Kia manatu la e tautolu ne fakaata e Esau e tau mena kai ke eke mo mena kua muaatu e aoga, ti ko e moumouaga tukulagi ni kia ia.—Heperu 12:16.
19. Kua maeke he ha e lotokai ke eke mo mena vihi ka hagaao ke he fiafia he mahani fakatane mo e fifine?
19 Kua tuku mai e Paulo e fakamaamaaga ki a tautolu ke he taha matahele foki: “Ka ko e feuaki, mo e tau mena kelea oti, mo e velevelemena, aua neke talahau e tau mena ia ki mua ha mutolu, tuga e mena kua lata mo e tau tagata tapu.” (Efeso 4:17-19; 5:3) Kua moli, kua maeke ke tupu mai e lotokai ke he fiafia he mahani fakatane mo e fifine. Ka kua lata moli ne olioli nei ke fakakaupa i loto he pipiaga he mau. Kua fai vala gahua e loto hofihofi tata ne fakalataha mo e fiafia nei, kua lagomatai e tane mo e hoana ke loto fakamoli e taha ke he taha ke he tau tau loga he mau. Kua gahoa e tau tagata ka fakatikai, kua pehi lahi mahaki he lalolagi he vaha nei e mahani fakatane mo e fifine, he fakakite ko e aga tuai e mena kua ata moli mai ni e lotokai ne talahau e Paulo. Kua mua atu e tau onoonoaga hehe pihia ke he fiafia he mahani fakatane mo e fifine, ke mukamuka lahi ke fifitaki e lautolu ne toka ne lautolu a lautolu, ke kitia e mahani kelea mo e telefua ne kua mahani ai mo e vaha nei ke he tau kifaga loga, tau vitio, mo e he falu mekasini, mo e tau fale fakafiafia foki.
20. Kua maeke fefe e tau Kerisiano ke fakakite ne lautolu a lautolu kua mataala ke he hagahaga kelea he lotokai ke he tau mena he mahani fakatane mo e fifine?
20 Kua fakakite mai he fakamauaga he agahala a Tavita mo Patesepa kua maeke e taha he tau fekafekau he Atua ke hele he matahele he mahani lotokai fakatane mo e fifine. Pete ni ia kua ataina ke loto olioli ke he fiafia i loto he mau hana, ne toka e Tavita e manako holifono ke he mahani fakatane mo e fifine ke tupu. He kitia ko e fifine pulapulaola e hoana a Uria, kua toka holo e ia e tau manamanatu—mo e mahani—ke moua e fiafia holifono mo ia. (2 Samuela 11:2-4; Iakopo 1:14, 15) Kua moli kua lata ia tautolu ke fakamamao mai he vahega lotokai nei. Kua pihia foki i loto he mau ko e mena kua lata ke fakamamao mai he lotokai nei. Kua fakalataha ke he mena nei ke nakai talia e tau mahani fakatane mo e fifine kehe muatua. Ko e tane ne loto malolo ke kalo kehe mai he lotokai ke he fahi nei kua lata ke manako moli ke he tau mena he hoa hana, ke maeke ai e tau fifiliaga ka taute e laua hagaao ke he fakatokaaga fanau magafaoa, ke nakai mua hana fiafia mai he tino malolo he hana hoana he magaaaho ia po ke anoiha.—Filipi 2:4
Kia Loto Malolo Tumau ke Kalo Kehe Mai he Lotokai
21. Ko e ha, kua lata e fakatutalaaga ha tautolu ke he lotokai ke nakai fakalolelole a tautolu?
21 Kua nakai foaki mai e Iehova e tau mena ke fakaeneene po ke tau hatakiaga he fakatuaha noa. Kua iloa e ia kua manako hana tau fekafekau loto fakamoli ke fekafekau fakamoli ki a ia, mo e kua loto mauokafua a ia, to fakatumau e tokologa ke taute e mena ia. Hagaao ke he hana tau tagata katoa, kua maeke a ia ke taute e talahauaga ne tuga e mena ne talahau e ia hagaao ki a Iopu he magaaho ne vagahau ki a Satani: “Kua manamanatu nakai a koe ke he fekafekau haku ko Iopu, kua nakai ha ha i ai taha ke tatai mo ia ke he lalolagi, ko e tagata mahani hakohako mo e mahani tonu, kua matakutaku a ia ke he Atua mo e kalo kehe mo e tau mena kelea?” (Iopu 1:8) Ko e ha tautolu a Matua fakaalofa, ne tua ki a tautolu i luga he lagi kua fakailoa mai ki a tautolu e tau matahele hagahaga kelea lahi, tuga e tau mena kua hagaao ke he tau vahega lotokai, kakano he manako a ia ke fakatumau a tautolu ke nakai ilaila mo e mahani fakamoli ki a ia.
22. Ko e heigoa kua lata a tautolu ke taute kaeke kua fakakite mai he fakaakoaga ha tautolu e taha fahi hagahaga kelea fakatagata po ke lolelole?
22 Kua igatia a tautolu ke fanau mai mo e aga mukamuka ke he taha faga vahega lotokai, mo e liga holo ki mua e tau mena ia ka nofo i lalo he taha malolo fakataki he lalolagi kelea. Ka ko e heigoa kaeke kua kitia e koe e falu fahi lolelole, mai he fakaakoaga ha tautolu ke he lotokai—tuga ke he muhukoloa, tau koloa, malolo pule mo e pule malolo, mena kai, po ke fiafia he mahani fakatane mo e fifine? Kia toka loto e tomatomaaga a Iesu: “Ka tupetupe foki a koe he hau a lima, ati hio kehe a; mena mitaki kia hu atu a koe ke he moui mo e lima kune, ka e kelea ke lima ua ke fano ki Kehena.” (Mareko 9:43) Kia hiki e tau aga manamanatu po ke tau mena ne fiafia ki ai ne ui ke liliu. Kalo kehe mai he matahele kelipopo he lotokai. Ati ka fakalataha mo e lagomatai he Atua, to liga “hu atu a koe ke he moui.”
Ko e Heigoa Ne Ako e Au?
◻ Ko e ha kua lata a tautolu ke manamanatu ke he matahele he lotokai?
◻ Ko e heigoa e tau puhala kua liga to hele he lotokai fia muhukoloa po ke fai koloa a tautolu?
◻ Liga to hagahaga kelea fefe e falu fahi he moui he lotokai?
◻ Kua lata ha tautolu a tau aga manamanatu ke fefe ka hagaao ke he ha lolelole lotokai kua ha ha ia tautolu?