Tumau ke O Fano mo e Atua
“Kia mahani a mutolu ke lata mo e Agaga, ti nakai eke ai e mutolu e tau manako lahi he tino.”—KALATIA 5:16.
1. (a) Ke he tau tutuaga fe mo e fiha e leva ne o fano a Enoka mo e Atua? (e) Fiha e leva ne o fano a Noa mo e Atua, mo e ko e heigoa e tau matagahua mamafa hana?
NE TALAHAU mai he Tohi Tapu ki a tautolu na ‘o fano a Enoka mo e Atua.’ Pete ni ko e tau vagahau kelea mo e tau mahani nakai mahani Atua he tau tagata ne takatakai ia ia, ne fakatumau a ia ke o fano mo e Atua ato hoko e fakaotiaga he hana moui he 365 e tau tau. (Kenese 5:23, 24; Iuta 14, 15) Ne ‘o fano foki a Noa mo e Atua.’ Kua taute tuai ai e ia ka e feaki hake hana magafaoa, fehagai mo e lalolagi ne fakaohooho he tau agelu liuliu mo e ha lautolu a fanau mahani vale, mo e manamanatu atu foki ke he tau puhala oti ne putoia ki ai e taaga he vaka lahi ne kua lahi atu ke he ha vaka he tau vaha i tuai. Ne tumau a ia ke o fano mo e Atua he mole e Fakapuke, pihia foki he mogo ne liu tupu e fakafualoto ki a Iehova i Papelu. E moli, kua tumau a Noa ke o fano mo e Atua ke hoko ke he hana a mate he 950 e tau tau he moui.—Kenese 6:9; 9:29.
2. Ko e heigoa e kakano he ‘o fano mo e Atua’?
2 He talahau kua “o fano” e tau tagata tua nei mo e Atua, kua fakaaoga he Tohi Tapu e talahauaga ia ke he puhala metafoa. Ko e kakano kua o a Enoka mo Noa ke he puhala ne fakakite moli e tua malolo ke he Atua. Ne taute e laua e poakiaga ha Iehova ki a laua ti takitaki ai e tau momoui ha laua ke lautatai mo e mena ne iloa e laua hagaao ki a ia mai he hana tau fehagaiaga mo e tau tagata. (Fakatatai 2 Nofoaga he Tau Patuiki 7:17.) Kua nakai talia noa hokoia a laua ke he tau mena ne talahau mo e taute he Atua ka kua taute e laua e tau mena oti ne poaki e ia—nakai ko e falu mena ni ka e ko e tau mena oti ke he fahiaaga ha laua ko e tau tagata nakai mitaki katoatoa. Ti ko Noa, ke fakatai ki ai, kua taute ai tuga ni he poaki he Atua a ia. (Kenese 6:22) Kua nakai to mua a Noa ke he tau hatakiaga ne age ki a ia, mo e kua nakai fakahanoa a ia ke fakatuai. Ko e taha ne olioli e fetuiaga tata mo Iehova mo e logona e atanoa ke liogi ke he Atua mo e fakahele e tau hataki faka-Atua, kua o fano a ia mo e Atua. Hane taute pihia nakai a koe?
Ko e Puhala Mau he Moui
3. Ko e heigoa kua aoga lahi ma lautolu oti ko e tau fekafekau tukulele mo e papatiso he Atua?
3 Kua loto mafanatia ke kitia e tau tagata ne kamata ke o fano mo e Atua. He taute e lautolu e tau lakaaga tonu ke fakatatai atu ke he finagalo a Iehova, kua fakakite e lautolu e fakamoliaga he tua, ne kua nakai fakaai taha ke fakafiafia e Atua ka noa ai. (Heperu 11:6) Kua fiafia ha a tautolu ha ko e tau tau takitaha, he avelesi he lima e tau tau ne mole, kua molea e 330,000 he tau tagata ne tukulele a lautolu ki a Iehova mo e taute a lautolu ni ke papatiso he vai! Ka kua aoga foki ki a lautolu mo tautolu oti ke tumau ke o fano mo e Atua.—Mataio 24:13; Fakakiteaga 2:10.
4. Pete ni kua fakakite e lautolu e tua, ko e ha ne nakai huhu atu e laulahi he tau Isaraela ne o kehe i Aikupito, ke he Motu he Maveheaga?
4 He vaha a Mose, ko e tua a ia ati fakamanatu ai he magafaoa Isaraela e Paseka i Aikupito mo e pipi e toto ke he tau gutuhala mo e akau fakalava i luga he gutuhala he kaina ha lautolu. (Esoto 12:1-28) Pete ni ia, kua tokologa ne fakauaua e tua he magaaho ne kitia e lautolu e tau kau ha Farao ne ha ha i tua ha lautolu he Tahi Kula. (Esoto 14:9-12) Ne fakakite he Salamo 106:12 ko e magaaho ne hao atu a lautolu he puhala toka he tahi mo e kitia e tahi puke lahi ne fakaotioti e kau Aikupito, ne liliu a lautolu ke ‘talia fakatonu e tau kupu a Iehova.’ Ka e, nakai la leva ia he tutakale, ne kamata e tau Isaraela ke gugu hagaao ke he vai inu, tau mena kai, mo e takitakiaga. Kua fakamatakutaku ai he hokotaki he toko 10 ia lautolu ne toko 12 ne liliu mai he Motu he Maveheaga a lautolu. I lalo he tau tutuaga ia, ne talahau he Salamo 106:24, “kua nakai talia e lautolu hana [Atua] vagahau.” Ne manako a lautolu ke liliu ki Aikupito. (Numera 14:1-4) Kua moui ni e tama vala tua ha lautolu he magaaho ne kitia e lautolu e tau fakatata mua ue atu he malolo faka-Atua. Kua nakai tumau a lautolu ke o fano mo e Atua. Ko e fua, ne nakai huhu atu e tau Isaraela ia ke he Motu he Maveheaga.—Salamo 95:10, 11.
5. Matutaki fefe e 2 Korinito 13:5 mo e Tau Fakatai 3:5, 6 ke o fano mo e Atua?
5 Ne tomatoma mai e Tohi Tapu a tautolu: “Kia kamatamata e mutolu a mutolu, po kua ha ha i ai a mutolu ke he tua; kia kumikumi hifo a mutolu kia mutolu.” (2 Korinito 13:5) Ko e kakano ke ‘ha ha ai ke he tua’ ko e pipiki atu ke he uho he tau taofiaga faka-Kerisiano. Kua lata lahi ainei kaeke ke kautu a tautolu he o fano mo e Atua ke he tau aho oti he moui ha tautolu. Ke o fano mo e Atua, kua lata ia tautolu foki ke fakagahuahua e fua he tua, he falanaki katoatoa ki a Iehova. (Tau Fakatai 3:5, 6) Kua ha ha ai e tau matahele mo e tau matematekelea ka hele ai a lautolu ne kaumahala ke taute pihia. Ko e heigoa e falu he tau mena nei?
Kia Kalo he Hele he Malolo Fakatagata
6. Ko e heigoa ne fioia he tau Kerisiano hagaao ke he feuaki mo e faivao, mo e fefe e aga ha lautolu ke he tau agahala nei?
6 Ko e tau tagata ne kua fakaako e Tohi Tapu, tukulele hana moui ki a Iehova, mo e papatiso kua fioia nukua fakatikai he Kupu he Atua e feuaki mo e faivao. (1 Tesalonia 4:1-3; Heperu 13:4) Tali tonu a lautolu ia kua hako e mena nei. Ne foli a lautolu ke moui fakalatalata ki ai. Ka e, ko e mahani kelea he fakatane mo e fifine kua fakatumau atu ke eke mo taha he tau hele mitaki lahi ha Satani. Ko e ha?
7. He tau Kelekele Tatai i Moapi, kua putoia fefe e tau tagata tane Isaraela ke he tau mahani ne iloa e lautolu ke hepe?
7 Fakamua, ko lautolu ne putoia ke he tau mahani kelea ia kua liga nakai pauaki ke taute pihia. Liga kua pihia foki e mena ne tupu ke he tau Isaraela he Kelekele Tatai a Moapi. Ke he tau tagata tane Isaraela hane lolelole ke he moui he tutakale, liga kua tuga e fakakapitiga mo e fakamokoi mai e tau fifine Moapi mo e tau Mitiana ne futiaki a lautolu he mogo fakamua. Ka ko e heigoa ne tupu he magaaho ne talia he tau Isaraela e tau uiina ke fio mo e tau tagata ne fekafekau ki a Paala nakai ki a Iehova, tau tagata ne fakaata e tau tamafine ha lautolu (pihia foki mai he tau magafaoa talahaua) ke fakafetui ke he mahani fakatane mo e fifine mo e tau tagata tane ne nakai mau mo lautolu? He magaaho ne kamata e tau tagata tane he heaga api a Isaraela ke kitia kua mitaki e tau feoaki ia, ne futiaki ai a lautolu ke taute e tau mena ne iloa e lautolu ke hepe, ati galo ai e tau momoui ha lautolu ha ko e mena nei.—Numera 22:1; 25:1-15; 31:16; Fakakiteaga 2:14.
8. He vaha ha tautolu, ko e heigoa ka liga takitaki e Kerisiano ke he mahani kelea he fakatane mo e fifine?
8 Ko e heigoa fakalata ka taute e tagata ke hokotia ke he hele pihia he vaha ha tautolu? Pete ni kua liga iloa e ia e hepe he mahani kelea he fakatane mo e fifine, mo e ka fakateaga foki a ia ke he hagahaga kelea he malolo fakatagata, liga to fakaata e ia a ia ke hokotia ke he tuaga ka fakapulefu he futiaki ke taute e mena hepe e manatu hana.—Tau Fakatai 7:6-9, 21, 22; 14:16.
9. Ko e heigoa e tau hatakiaga he Tohi Tapu ka puipui a tautolu mai he mahani kelea?
9 Ke he vagahau noa, nukua hataki he Kupu he Atua a tautolu neke fakahehe ke manamanatu kua lahi e malolo ha tautolu ti to nakai ilaila a tautolu he feoaki mo lautolu ne mahani kelea. Tatai ai mo e kitekite e tau polokalama he televisoni ne fakakite e tau momoui he tau tagata mahani kelea mo e kitekite e tau mekasini ne fakalagalaga e tau mahani kelea. (1 Korinito 10:11, 12; 15:33) Pihia foki e tau feoakiaga mo e tau matakainaga tua auloa ke he tau tutuaga hepe, kua maeke ai ke takitaki atu ke he tau mena vihi. Nukua malolo lahi e futiaaki he vahaloto he tane mo e fifine. Ha kua lahi e tokaga, ne fakaeneene mai e fakatokatokaaga ha Iehova neke nofo tokotaha mo e tagata kehe ne nakai mau mo tautolu po ko ia ne nakai ko e magafaoa. Ti ke fakatumau ke o fano mo e Atua, kua lata ia tautolu ke kalo mai he hele he malolo fakatagata mo e omaoma ke he hatakiaga ne mai e ia ki a tautolu.—Salamo 85:8.
Kia Nakai Toka e Matakutaku Tagata ke Pule ki a Koe
10. Kua eke fefe e “matakutaku ke he tau tagata” mo matahele?
10 Taha e hagahaga kelea kua kitia he Tau Fakatai 29:25, kua pehe: “Ko e matakutaku ke he tau tagata ke hoko mai ai e matahele.” Kua fa mahani e matahele he tagata takafaga ke fai afo ke viko he kakia po ke fakavihi e tau hui he manu. (Iopu 18:8-11) Kua maeke he vivivivi ke he tau tagata ke fakakoto pihia aki e iloilo he tagata ke vagahau noa mo e ke taute e ia e tau mena ke fakafiafia aki e Atua. Ko e mena fa mahani ke manako ke fakafiafia e falu, mo e ke nakai fakatokaga ke he tau mena ne manatu e falu tagata ki ai nakai ko e faka-Kerisiano a ia. Ka kua lata ni ke fakalagotatai. Ka fakatupu he manamanatu ke he tau mahani he falu e tagata ke taute e mena ne fakatikai he Atua po ke ke kalo mai he taute e mena ne poaki he Kupu he Atua, kua to tuai e tagata ia ke he hele.
11. (a) Ko e heigoa e puipuiaga ka fakaata e matakutaku tagata ke lofia ki ai taha? (e) Kua lagomatai fefe e Iehova hana tau fekafekau ne fetului ke he matakutaku tagata?
11 Kua toka e puipuiaga ke he tau matahele ia, nakai he aga pauaki he tagata, ka ko e “tua kia Iehova.” (Tau Fakatai 29:25e) Ha kua falanaki ke he Atua, kua maeke foki he tagata mahani ma pauaki ke fakakite e malolo mo e mauokafua. He viko takai ia tautolu e tau fakatupetupe he fakatokaaga fakasatani nei, kua lata ia tautolu ke mataala mau ke he matahele he matakutaku tagata. Pete ni he talahaua mitaki e fekafekauaga loto malolo he perofeta ko Elia, he magaaho ne fakalilika e Iesepela ke tamate a ia, ne matakutaku a ia ti hola. (1 Tau Patuiki 19:2-18) Ha kua fakauaua, ne matakutaku e aposetolo ko Peteru ti fakatikai a Iesu Keriso, mo e he tau tau fakamui ne fakaata e ia e matakutaku ke fakatupu a ia ke taute e mahani ne kehe mai he tua. (Mareko 14:66-71; Kalatia 2:11, 12) Ka e pete ni ia, ne talia tokoua e Elia mo Peteru e lagomatai fakaagaga, fakalataha mo e mauokafua ki a Iehova, ne fakatumau ke fekafekau fakamakai ke he Atua.
12. Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga he vaha fou nei ne fakakite e puhala ne kua lagomatai ai e tau tagata takitaha ke kalo mai he toka e matakutaku ke taofi mai a lautolu he fakafiafia e Atua?
12 Tokologa e tau fekafekau ha Iehova he vaha ha tautolu kua ako foki e puhala ke kautu mai he hele he matakutaku. Ne tala mai he tamafine Fakamoli i Kaiana: “Ke totoko atu ke he fakaohoohoaga he falu fanau he aoga kua malolo lahi.” Ka e talahau foki e ia: “Pihia foki e tua haku ki a Iehova.” He magaaho ne fakafiufiu he faiaoga hana a ia i mua he vahega katoa ha ko e hana a tua, ne liogi fakaeneene a ia ki a Iehova. Ti he taha mogo ni ne fakamatala fakamitaki age a ia ke he faiaoga. He mogo ne ahi atu ke he hana loto taone i Penini, ko e tagata tane fuata ne fa e fakaako e tau poaki ha Iehova kua manako lahi ke liti ke he vao e tupua ne ta he matua tane hana maana. Kua iloa he fuata na nakai moui e mena talaga ia, ti nakai lika a ia ki ai, ka kua mailoga foki e ia liga to tutuli he tau tagata favale he maaga a ia ke tamate. Ne liogi a ia ki a Iehova, ti he po ne uta e ia e tupua ta ia ti tiaki he vao. (Fakatatai Tau Fakafili 6:27-31.) He magaaho ne kamata e fifine he Repapiliki a Tominika ke fekafekau ki a Iehova, ne vale e tane hana ke taute e ia [hoana] e fifiliaga he vahaloto hana mo Iehova. Ne fakalikalika he tane a ia ke vevehe. To taute kia he matakutaku a ia ke tiaki hana tua? Ne tali age a ia: “Kaeke kua hagaao e mena nei ke he nakai fakamoli, to ma lahi au, ka e nakai ma au he fekafekau ki a Iehova ko e Atua!” Ne fakatumau a ia ke o fano mo e Atua, mo e fai magaaho ni, ne matutaki atu e tane hana mo ia ke taute e finagalo a Iehova. Mo e falanaki katoatoa ke he ha tautolu a Matua he lagi, kua maeke foki ia tautolu ke kalo mai he fakaata e matakutaku tagata ke mataofi mai a tautolu he taute e mena ne iloa e tautolu ke fakafiafia a Iehova.
Kalo Mai he Fakateao e Tau Fakatonuaga
13. Hagaao ke he matahele fe ne hataki mai he 1 Timoteo 6:9 ki a tautolu?
13 Pete ni he fakaaoga he tau tagata takafaga e falu matahele ne talaga ke moua aki ha manu ne o fano he taha mena pauaki, ko e falu matahele kua fakataki aki e tau manu ha ko e tau page fakavaivai. Ke he tokologa he tau tagata, kua pihia e muhukoloa loga. (Mataio 13:22) He 1 Timoteo 6:8, 9, ne fakamafana mai he Tohi Tapu a tautolu ke lata mo e tau mena kai mo e tau mena ke fakatapulu ai. Ti hataki mai: “Ko lautolu kua manako ke maukoloa, kua moua a lautolu he kamatamata, mo e hele, mo e tau manako lahi ne loga kua goagoa ai mo e kelea ai, ko e tau mena ia kua fakatomo ai e tau tagata ke he mahaikava mo e malaia.”
14. (a) Ko e heigoa ka taofi e tagata mai he tokaloto e fakatonuaga ke lata mo e tau mena kai mo e tau mena ke tapulu ai? (e) Maeke fefe he fakakakanoaga hepe he muhukoloa ke taute e tagata ke uta teao e hatakiaga ne fakamau he 1 Timoteo 6:9? (i) Ke he puhala fe ka liga taute he “manako lahi he tau mata” e falu ke matapouli ke he matahele ne tatali ki a lautolu?
14 Pete ko e tau hatakiaga nei, kua tokologa ne hele kakano kua nakai fakagahuahua e lautolu e fakatonuaga ki a lautolu ni. Ko e ha? Liga kia ha kua omoi he loto fakatokoluga a lautolu ke fakatumau ke fakapiki ke he puhala moui ne mua atu mai he “tau mena kai, mo e tau mena ke fakatapulu ai” tuga ne tomatoma mai e Tohi Tapu ki a tautolu ke lata ki ai? Po kua uta teao kia e lautolu e hatakiaga he Tohi Tapu ha kua fakakakano e lautolu e muhukoloa ke tuga e tau mena ne moua he tau tagata mahuiga? Ne fafati he Tohi Tapu e fifiliaga ke muhukoloa ke kehe mai he lata mo e tau mena kai mo e tau mena ke tapulu ai. (Fakatatai Heperu 13:5.) Kua fakatupu kia he “manako lahi he tau mata”—ko e manako ke moua e tau koloa ne kitia e lautolu, pete ni ke fakafolau e tau foli fakaagaga—a lautolu ke omoi e tau mena he tapuakiaga moli ke he tuaga ke ua aki? (1 Ioane 2:15-17; Hakai 1:2-8) Kua fiafia lahi ha a lautolu ne tokaloto moli e fakatonuaga he Tohi Tapu mo e o fano mo e Atua he taute e fekafekauaga a Iehova mo lotouho he tau momoui ha lautolu!
Kia Tomafola Atu ke he Tau Fakaatukehe he Moui
15. Ko e heigoa e tau tutuaga kua maali ki ai ne taute e fakaatukehe ke he tokologa he tau tagata ha Iehova, mo e ko e heigoa e hele ke mataala a tautolu he magaaho ka ha ha a tautolu i lalo he kavega pihia?
15 Mua atu ke he fifiliaga ke muhukoloa ko e tupetupe ke moua e tau koloa he moui. Tokologa e tau fekafekau a Iehova ne nakai loga e tau koloa. Kua gahua fakamakamaka a lautolu ke he tau matahola loga ke moua aki e tau mena tui, kaina ma e magafaoa ha lautolu ke momohe he po, mo e tau mena kai foki ma e aho. Kua tu kelea falu ke he tau mena vihi kakano ko e tau gagao po kua hane momotua a lautolu po ko lautolu he magafaoa. Kua mukamuka ha ia ke fakaata e tau tutuaga pihia ke fakahakea aki e tau mena fakaagaga he tau momoui ha lautolu!—Mataio 13:22.
16. Lagomatai fefe e Iehova a tautolu ke fahia ke he tau kavega he moui?
16 Fakaalofa ai, ne tala mai e Iehova ki a tautolu hagaao ke he totokaaga ka kitia ai i lalo he Kautu faka-Mesia. (Salamo 72:1-4, 16; Isaia 25:7, 8) Kua lagomatai foki e ia a tautolu ke fahia ke he tau kavega he moui he mogonei he fakatonu mai ki a tautolu ke tumau ke he tau mena ne mua. (Mataio 4:4; 6:25-34) Ha ko e fakamauaga he tau puhala ne lagomatai e ia hana tau fekafekau he vaha kua mole, kua fakamafana mai e Iehova a tautolu. (Ieremia 37:21; Iakopo 5:11) Kua fakamalolo e ia a tautolu aki e iloaaga, pete ni ko e ha matematekelea ne fehagai mo tautolu, kua tumau e fakahelehele hana ke he tau fekafekau loto fakamoli hana. (Roma 8:35-39) Ki a lautolu ne falanaki ki a Iehova, ne fakailoa e ia: “Nakai tuai toka ni e au a koe, nakai tuai tiaki ni e au a koe.”—Heperu 13:5.
17. Talahau falu fakafifitakiaga ke he tau tagata takitaha ne moua he matematekelea lahi, ne kua maeke ke tumau ke o fano mo e Atua.
17 Kua fakamalolo ai he iloaaga nei, ne fakatumau e tau Kerisiano moli ke o fano mo e Atua ka e nakai liliu tua ke he tau puhala fakalalolagi. Ko e manatu fakalalolagi ne mahani ki ai ia lautolu ne mativa he tau motu loga, ko e fofo mai he falu tagata ne loga e koloa ke fagai aki e koe hau a magafaoa nakai ko e kaiha a ia. Ka ko lautolu ne o fano he tua kua fakaheu e onoonoaga ia. Kua uho ki a lautolu e fiafia he Atua mai he tau mena oti mo e mautali ki a ia ke taui e tau mahani fakamoli ha lautolu. (Tau Fakatai 30:8, 9; 1 Korinito 10:13; Heperu 13:18) Ne mailoga he fifine takape i Initia, ko e fakamakai ke gahua ti lafiua aki e makaukau kua lagomatai a ia ke fakafehagai. He nakai kapaletu ke he tuaga hana he moui, kua mailoga e ia ha ko e mena kaeke ke tuku fakamua e ia he hana moui e Kautu he Atua mo e hana tututonu, to fakamonuina e Iehova e tau gahua hana ke moua e tau koloa kua lata ma hana ni mo e hana tama tane. (Mataio 6:33, 34) Tokologa he tau afe he lalolagi ne fakatata, pete ni ko e matematekelea ka hoko ki a lautolu, ko Iehova e kolo mo e taue ha lautolu. (Salamo 91:2) Kua moli nakai e naia ki a koe?
18. Ko e heigoa e kei ke kalo kehe mai he tau matahele he lalolagi a Satani?
18 He tumau ai a tautolu ke nonofo he fakatokaaga he tau mena he mogo nei, to ha ha ai e tau matahele ke kalo mai ai. (1 Ioane 5:19) Kua talahau he Tohi Tapu e tau mena nei mo e fakakite mai e puhala ke puipui mai ai. Ko lautolu ne fakaalofa moli ki a Iehova mo e matakutaku neke fakaita a ia kua maeke ke kautu ka fehagai mo e tau hele pihia. Kaeke ke “mahani a mutolu ke lata mo e Agaga,” to nakai mahala a lautolu ke he tau puhala fakalalolagi. (Kalatia 5:16-25) I mua ha lautolu oti ne viko takai e tau momoui ha lautolu ke he fakafetuiaga ha lautolu mo Iehova, kua ha ha ai e amanaki mua ue atu he o fano mo e Atua, mo e olioli e fakafetuiaga tukulagi mo ia.—Salamo 25:14.
Ko e Heigoa e Tali Hau?
◻ Maeke fefe e malolo fakatagata ke eke mo hele?
◻ Ko e heigoa ka puipui a tautolu mai he lofia he matakutaku tagata?
◻ Ko e heigoa ka fakakaumahala a tautolu ke fakagahuahua e fakatonuaga ke he hagahaga kelea he tutuli e maukoloa?
◻ Ko e heigoa ka taute a tautolu ke puipui mai neke hele he tau fakaatukehe he moui?
[Fakatino he lau 14, 15]
Tokologa ne tumau ke o fano mo e Atua ke he tau momoui