‘Ko e Atua Na e, Kia Kumi Kia Au’
“Ko e Atua na e, kia kumi e koe kia au mo e kitekite ke he hoku loto. . . . Kia takitaki foki e koe au ke he puhala tukulagi.”—SALAMO 139:23, 24.
1. Fakafehagai fefe a Iehova mo e hana a tau fekafekau?
KUA manako oti a tautolu ke fakafehagai mo e taha tagata kua maama, ko e taha tagata kua fai manamanatuaga ke he tau tuaga ha tautolu, ko e taha tagata kua lagomatai he magaaho ka hehe a tautolu, ko e taha tagata kua nakai pule lahi ki a tautolu ke he mena ke fahia a tautolu ke taute. Kua taute pihia e Iehova mo e hana a tau fekafekau ke he puhala ia. Kua talahau he Salamo 103:14: “Ha kua fioia e ia e mena ne eke aki a tautolu; kua manatu e ia ko e kelekele ni a tautolu nai.” Mo Iesu Keriso kua fakaata mitaki katoatoa e ia hana a Matua, mo e foaki e uiina mafanatia: “Kia o mai a mutolu kia au, ko mutolu oti ne matematekelea mo e pehia he tau kavega; ko au foki ke okioki ai a mutolu. Kia hahamo e mutolu e lakau hahamo haku, [po ke, “Hau ki lalo hifo he lakau hahamo haku mo au,” matahui tala, NW] mo e fifitaki mai a mutolu kia au; ha ko au ni ko e totonu mo e loto holoilalo; ti moua ai e mutolu e okiokiaga mo e tau agaga ha mutolu. Ha ko e mena maeke vave haku a lakau hahamo he uta, ko e haku a kavega foki, ko e mena mama a ia.”—Mataio 11:28-30.
2. Fakatatai la e onoonoaga ha Iehova mo e tau tagata he hagaao ki a (a) Iesu Keriso, mo e (e) tau fekafekau ha Keriso.
2 Ko e kitekiteaga ha Iehova ke he hana a tau fekafekau kua fa mahani ke kehe mai he tau tagata. Kua ono a ia ke he tau mena he taha fahi mo e fai manamanatuaga ke he tau mena kehekehe ne nakai iloa he falu. He magaaho ne ha ha i ai a Iesu Keriso he lalolagi, ‘kua vihiatia mo e tiaki he tau tagata.’ Ko lautolu ne nakai tua ki a ia ko e Mesia kua ‘nakai manatu a ia.’ (Isaia 53:3; Luka 23:18-21) Ka ki mua he fofoga he Atua ko ia ko e ‘Tama fakahele he Atua,’ ke he mena ne talahau foki he Matua: “Kua fiafia ni au kia koe.” (Luka 3:22; 1 Peteru 2:4) Ke he tau tutaki ha Iesu Keriso ko e tau tagata kua onoono hifo ha kua mativa a lautolu ke he tau koloa mo e fakauka lahi ke he matematekelea. Ka ki mua he tau fofoga ha Iehova mo e hana a Tama ko e tau tagata pihia kua liga monuina. (Roma 8:35-39; Fakakiteaga 2:9) Ko e ha e kehekeheaga he kitekiteaga?
3. (a) Ko e ha e onoonoaga ha Iehova ke he tau tagata kua kehe mai he tau tagata? (e) Ko e ha kua aoga lahi ma tautolu ke kumikumi ko e faga tagata fefe a tautolu i loto?
3 Kua tali he Ieremia 11:20: “Iehova . . . kua kamatamata ke he tau manatu mo e loto.” Kua kitia e ia a tautolu ke he loto, pihia foki ke he tau mena ne fakakite he ha tautolu a tau aga fakatagata ne galo he tau mata he falu. Ke he hana kamatamata kua pehi fakalahi e ia ke he tau fua mo e tau tuaga kua lata ke mitaki e fakafetuiaga mo ia, ko lautolu ne tumau e aoga tukulagi ki a tautolu. Ko e ha tautolu a iloa ke he mena ia kua fakamalolo mai; kua fai manamanatuaga foki. Ha kua onoono fakalahi a Iehova ki a tautolu i loto kua aoga ma tautolu ke kamatamata ko e heigoa ha tautolu i loto kaeke ke fakamoli a tautolu mo tau tagata kua manako a ia ke momoui ke he hana a lalolagi fou. Kua lagomatai he hana a Kupu a tautolu ke taute e kamatamata pihia.—Heperu 4:12, 13.
Kua Uho Ha Ia he Tau Manatu he Atua!
4. (a) Ko e heigoa ne fakaohooho aki e salamo ke fakapuloa e tau manatu he Atua kua uho ki a ia? (e) Ko e ha kua uho a lautolu ki a tautolu?
4 He mole atu e manamanatu fakahokulo ke he laulahi mo e hokulo he iloilo he Atua he hana a tau fekafekau, mo e pihia foki ke he lotomatala he Atua ke foaki e mena ne lagomatai kua lata ia lautolu ke moua, kua tohi he salamo a Tavita: “Kua uhoaki ni kia au hāu a tau manamanatu.” (Salamo 139:17a) Ko e tau manatu ia kua fakakite mai he hana a Kupu tohi, kua mua atu e tokoluga ke he ha mena he tau tagata, pete ni ko e mitaki fefe e tau manatu ha lautolu ki ai. (Isaia 55:8, 9) Ko e tau manatu he Atua kua lagomatai a tautolu ke tumau ke onoono ke he tau mena kua aoga he moui mo e ke fakamakutu ke he hana a gahua. (Filipi 1:9-11) Kua fakakite mai e lautolu ki a tautolu e puhala ke kitia aki e tau mena tuga he taute he Atua. Kua lagomatai a tautolu ke mahani fakamoli ni ki a tautolu ni, ke fakafehagai ko e faga tagata fefe a tautolu he loto. Kua mautali nakai a koe ke taute e mena ia?
5. (a) Ko e heigoa he Kupu he Atua kua fakamalolo aki a tautolu ke puipui “ke he tau mena oti”? (e) Maeke fefe e fakamauaga he Tohi Tapu hagaao ki a Kaino ke aoga ki a tautolu? (i) Pete ni kua nakai nonofo a tautolu ki lalo hifo he Matafakatufono faka-Mose, kua lagomatai fefe a tautolu ke maama ko e heigoa ne fiafia a Iehova ki ai?
5 Kua mahani e tau tagata ke tuku fakalahi e pehiaga ke he tau mena i fafo ka e fakatonu he tau Tohiaga Tapu a tautolu: “Kia mua he leveki e koe e loto hāu ke he tau mena oti kua leveki ai.” (Fakatai 4:23) Ke he tau matafakatufono mo e tau fakataiaga kua lagomatai he Tohi Tapu a tautolu ke taute e mena ia. Kua talahau mai ki a tautolu hagaao ki a Kaino he magaaho ne ha ha i ai e tau gahuahuaaga he foaki e tau poa ke he Atua ka ko e hana a loto kua vela ai he kono, mo e vihiatia ke he hana a tehina ko Apelu. Mo e kua ole mai ki a tautolu ke nakai tuga a ia. (Kenese 4:3-5; 1 Ioane 3:11, 12) Kua fakamau ai ko e Matafakatufono faka-Mose kua lata ke omaoma. Ka kua pehi mai foki ko e mena kua lata he Matafakatufono ko lautolu ne tapuaki ki a Iehova kua lata ke fakaalofa ki a ia mo e loto katoa, loto manamanatu, solu, mo e malolo; ti talahau mai ai foki ko e taha aoga ko e poakiaga ke fakaalofa ke he katofia ha lautolu tuga ni ki a lautolu.—Teutaronome 5:32, 33; Mareko 12:28-31.
6. He fakagahua e Fakatai 3:1, ko e heigoa e tau huhu kua lata ke huhu hifo ki a tautolu?
6 Ia Fakatai 3:1, kua ole mai ki a tautolu ke nakai ni taofi noa e tau poakiaga he Atua ka ke iloa tonu ko e omaoma ko e talahauaga haia ke he mena moli ke he ha tautolu a loto. Kua lata ke huhu takitokotaha ki a tautolu ni, ‘Ko e moli nakai a ia he haku a omaoma ke he tau manako he Atua?’ Kaeke ke mailoga e tautolu ke he falu he tau mena ko e ha tautolu a fakaohoohoaga po ke manamanatuaga kua nakai mitaki katoatoa—ti nakai fai ia tautolu ke talahau kua nakai malolo—ti kua lata ke huhu a tautolu, ‘Ko e heigoa haku ke taute ke fakamitaki e tuaga?’—Fakatai 20:9; 1 Ioane 1:8.
7. (a) Fefe e talahauaga kelea ha Iesu ke he tau Farasaio ia Mataio 15:3-9 kua lagomatai a tautolu ke leveki ke he ha tautolu a loto? (e) Ko e tau tuaga fefe kua manako a tautolu ke ha ha i ai e fuafuaaga malolo ke akonaki ha tautolu a loto manamanatuaga mo e loto?
7 He magaaho ne taute he tau Farasaio Iutaia e fakatupua he foaki e lilifu ke he Atua ka e fakatupu e fakavaia he taute e fakamalolo he fakafiafia ki a lautolu ni, kua fakahigoa fakakelea e Iesu a lautolu ko e tau tagata fakavai mo e fakakite ko e ha lautolu a tapuakiaga kua nakai fai aoga. (Mataio 15:3-9) Kua hataki foki e Iesu ko e fakafiafia e Atua, kua kitia e loto, kua nakai lata ke takitaki atu ke he mahani he moui he tino, ka ke he magaaho taha ko e fiafiaaga hohofi, kua fakatumau foki a tautolu ke hufia e tau manatu ke he tau mahani ne nakai mitaki. Kua lata ia tautolu ke taute e tau fuafuaaga malolo ke akonaki aki ha tautolu a tau manamanatuaga mo e loto. (Fakatai 23:12; Mataio 5:27-29) Ko e akonakiaga pihia kua manako ki ai kaeke ke fua he ha tautolu a gahua tupe, ko e ha tautolu a tau foliaga ke he tau fakaakoaga, po ke ha tautolu a fifiliaga he fakafiafiaaga, kua eke a tautolu mo tau fifitaki he lalolagi, kua fakaata ai ke feaki a tautolu ke he hana a tau mahani. Kia nakai nimo e tautolu kua ui aki he tutaki ko Iakopo ko e ‘tau tagata faivao’ a lautolu kua talahau kua ha ha i ai ke he Atua ka kua fia manako ke kapitiga mo e lalolagi. Ko e ha? Kakano “ko e lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea.”—Iakopo 4:4; 1 Ioane 2:15-17; 5:19.
8. Ke aoga katoa mai he tau manatu uho he Atua ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute?
8 Ke moua e aoga katoa mai he tau manatu he Atua ke he tau mena nei mo e falu mena foki, kua lata ke tuku kehe e tautolu e magaaho ke totou kia lautolu po ke fanogonogo kia lautolu. Mua atu ke he mena ia, kua lata ia tautolu ke fakaako a lautolu, tutala hagaao ki a lautolu, mo e manamanatu fakahokulo ki a lautolu. Tokologa e tau tagata totou he Ko e Kolo Toko kua fakalataha atu tumau ke he tau feleveiaaga fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova, kua fakatutala ai e Tohi Tapu. Kua fakatau e lautolu e magaaho mai he falu a mena ke maeke ke taute ai e mena ia. (Efeso 5:15-17) Mo e mena ne moua e lautolu he magaaho fakamui kua mua atu e uho ke he monuina fakatino. Pihia nakai hau a logonaaga?
9. Ko e ha e falu ne fakalataha atu ke he tau feleveiaga Kerisiano kua mafiti e tupu ki mua ke he falu?
9 Pete ia ko e falu ne fakalataha atu ke he tau feleveiaaga nei kua mafiti ai e tupu ki mua fakaagaga ke he falu. Kua fakagahua katoa e lautolu e kupu moli ke he ha lautolu a tau momoui. Ko e heigoa e talahauaga ke he mena nei? Fa mahani, ko e mena lahi ko e fakamakutu ke he fakaako fakatagata. Kua fakaaue a lautolu kua nakai momoui ni a tautolu he mena kai hokoia; ko e mena kai fakaagaga he tau aho oti kua teitei tatai ni e aoga he kai tumau he tau mena kai ke he tino. (Mataio 4:4; Heperu 5:14) Ti kua fiafia a lautolu ke fakaaoga liga kehe falu a magaaho he tau aho oti ke totou e Tohi Tapu po ke tau tohi kua fakamaama aki. Kua tauteute a lautolu ma e tau feleveiaaga fakapotopotoaga, fakaako tuai e tau matakupu mo e kumi e tau tohiaga tapu. Kua lahi atu e mena ne taute e lautolu he totou ni he tau tohi; kua manamanatu fakahokulo a lautolu ki ai. Ko e ha lautolu a puhala he fakaako kua fakalataha ai e manamanatu fakamitaki hagaao ke he lauiaaga ke he mena ne fakaako e lautolu ki ai kua lata ke ha ha i ai ke he ha lautolu a tau momoui. Ke he tupuaga he ha lautolu a mahani fakaagaga, kua logona ni e lautolu tuga e salamo ne tohi: “Kua lahi ni haku a manako ke he hāu a fakatufono. . . . Ko e tau mena ke ofomate ai hāu a tau fakatufono.”—Salamo 1:1-3; 119:97, 129.
10. (a) Leva fefe e magaaho kua fakaata ke fakatumau ke fakaako e Kupu he Atua? (e) Fakakite mai fefe he tau Tohiaga Tapu e mena nei?
10 Po ke he fakaako e tautolu e Kupu he Atua ke he taha e tau, 5 e tau, po ke 50 e tau, nakai ko e mena liu fatiaki mau—nakai kaeke ko e tau manatu he Atua kua uho ki a tautolu. Pete ni ko e lahi fefe e fakaako e tautolu mai he hana a tau Tohiaga Tapu, kua lahi atu ke he mena ia ne nakai iloa e tautolu. “Ko e Atua na e, . . . kua loga ue atu e katoatoa ha lautolu ka lafilafi,” he talahau ai e Tavita. “Ka totou ai e au kua loga ni ka e gahoa e oneone.” Kua nakai maeke he lotomatala ha tautolu ke totou e tau manatu he Atua. Kaeke ke totou e tautolu e tau manatu he Atua he tau aho oti mo e pulumohea ai he taute e mena ia, ka aala mai a tautolu he magaaho pogipogi kua loga agaia e mena ke manamanatu ki ai. Ka kua tohi ai e Tavita: “Ka ala na au, kua fakalataha agaia a taua mo koe.” (Salamo 139:17, 18) To hoko ke he tukulagi kua lahi atu e mena ma tautolu ke ako hagaao ki a Iehova mo e hana a tau puhala. To nakai o mai a tautolu ke he manatu kua oti tuai he iloa e tautolu.—Roma 11:33.
Vihiatia e Mena ne Vihiatia e Iehova
11. Ko e ha ne aoga ai nakai ni ke iloa e tau manatu he Atua ka ke felagomatai ke he hana a tau logonaaga?
11 Ko e ha tautolu a fakaako ke he Kupu he Atua kua nakai ko e kitekiteaga noa ni ke fakapuke aki e tau mena moli ha tautolu a tau ulu. Kia fakaata e tautolu ke hufia ke he ha tautolu a tau loto, kua kamata foki a tautolu ke felagomataiaki he tau logonaaga he Atua. Kua aoga ha ia he mena ia! Kaeke ke nakai fakatupu e tautolu e tau logonaaga pihia, ko e heigoa e fua? Kua liga ke maeke ia tautolu ke fatiaki e mena ne talahau mai he Tohi Tapu, po ke ke onoono foki a tautolu ke he manako ke he tau mena kua fakatapu, po ke ke logona e tautolu ke he mena kua manako ko e kavega lahi. Kua moli pete ni kaeke ke vihiatia e tautolu e mena ne hehe, kua liga tau agaia ni a tautolu kakano ha ko e nakai mitaki katoatoa e tagata. (Roma 7:15) Ka e kaeke ke nakai tuku e tautolu e laliaga fakamakamaka ke tamai e mena he loto ha tautolu ke fakalagotatai mo e mena kua hako, kua amaamanaki kia a tautolu ke fiafia a Iehova, “kua kamatamata ai e tau loto”?—Fakatai 17:3.
12. Kua aoga lahi fefe e fakaalofa mahani-Atua mo e vihiatia mahani-Atua?
12 Ko e vihiatia mahani-Atua ko e puipuiaga malolo mai he taute mena kelea, ti pihia foki ke he fakaalofa mahani-Atua kua taute e tau mena fiafia ha kua hako. (1 Ioane 5:3) Kua liu e tau Tohiaga Tapu fakamalolo a tautolu ke feaki e fakaalofa mo e vihiatia. “Ko mutolu kua fakaalofa atu kia Iehova, kia fakavihia e mutolu e tau mena kelea.” (Salamo 97:10) “Kia fakavihia e tau mena kelea, kia pipiki ke he tau mena mitaki.” (Roma 12:9) Hane taute nakai e tautolu e mena ia?
13. (a) Ke he liogi fe ha Tavita hagaao ke he fakatulakiaga he mahani kelea kua talia katoa foki e tautolu? (e) He fakakite he liogi ha Tavita, ko hai e tau tagata mahani kelea ne liogi a Tavita ke he Atua ke fakaotioti?
13 Kua fakakite mai fakamaali e Iehova hana a finagalo ke moumou e tau tagata kelea he lalolagi mo e takitaki atu ke he lalolagi fou ke he mena ne ha ha i ai e tututonu kua toka ai. (Salamo 37:10, 11; 2 Peteru 3:13) Ko lautolu ne fakaalofa ke he tututonu kua manako ke hoko mai e magaaho nei. Kua talia katoa e lautolu katoa mo e salamo a Tavita, ne liogi: “Ko e moli, ko e Atua na e, to kelipopo e koe e tau tagata mahani kelea; ko e hanai, kia o kehe ia au a mutolu ko e tau tagata limatoto; Kua vagahau a lautolu kia koe ke fakatupu ai e kelea; kua totoku noa e lautolu hāu a higoa ha kua fai fi a lautolu kia koe.” (Salamo 139:19, 20) Nakai manako a Tavita ke keli e tau tagata kelea pihia. Kua liogi a ia ko e fakahala to hau ai he lima ha Iehova. (Teutaronome 32:35; Heperu 10:30) Nakai ko e tau tagata nei kua totoko atu ki a Tavita ke he falu a puhala. Kua nakai fakakite fakamitaki e lautolu e Atua, uta hana a higoa ke he puhala nakai mitaki. (Esoto 20:7) Kua nakai fakamoli ai, kua talahau e lautolu ke fekafekau ki a ia, ka kua fakaaoga e lautolu e higoa hana ke fakatupu ki mua ha lautolu a tau puhala. Kua nakai fai fakaalofa a Tavita ma lautolu ne fifili ai ke eke mo tau faitaua he Atua.
14. Ha ha i ai nakai ha tagata mahani kelea ke lagomatai? Ka fai, ti fefe?
14 Kua ha ha i ai e piliona he tau tagata kua nakai iloa a Iehova. Kua tokologa a lautolu ne taute pauaki e tau mena ne fakakite mai he Kupu he Atua ko e mahani kelea. Kaeke ke fakatumau a lautolu ke he puhala nei to ha ha i ai a lautolu fakalataha mo lautolu ka mamate ke he matematekelea lahi. Ti nakai fai fiafia a Iehova ke he mate he tau tagata mahani kelea ti nakai pihia foki a tautolu. (Esekielu 33:11) Ha ko e leva he magaaho ne fakaata, kua fiafia a tautolu ke lagomatai e tau tagata pihia ke ako mo e fakagahua e tau puhala ha Iehova. Ka e kua ka fakakite he falu tagata e vihiatia lahi ki a Iehova?
15. (a) Ko hai a lautolu ne fakakite he salamo ko e “tau fi”? (e) Fakakite fefe e tautolu he vaha nei kua “vihiatia” e tautolu a lautolu ne totoko atu ki a Iehova?
15 Hagaao ki a lautolu, kua talahau mai e salamo: “Iehova na e, nakai kia vihiatia e au a lautolu kua vihiatia a koe? ko lautolu foki kua tutu atu kia koe nakai kia fakavihia fakalahi e au? Kua vihiatia ni e au a lautolu mo e vihiatia fakalahi ni; kua eke tuai a lautolu mo tau fi haku.” (Salamo 139:21, 22) Kakano kua vihiatia pauaki e lautolu a Iehova ti kua kitekite a Tavita ki a lautolu mo e vihiatia. Ko lautolu ne tiaki e taofiaga kua fakalataha mo lautolu ne fakakite ha lautolu a vihiatia ki a Iehova he totoko fakakelea atu ki a ia. Ko e tiaki taofiaga ko e mena moli, ko e totoko ki a Iehova. Ko e falu tagata ne tiaki e taofiaga kua talahau kua iloa mo e fekafekau ke he Atua ka kua tiaki e lautolu e tau fakaakoaga po ke tau tuaga kua fakatoka he hana a Kupu. Ko e falu kua pehe kua talitonu ke he Tohi Tapu ka kua tiaki e lautolu e fakatokatokaaga ha Iehova mo e fakamakamaka ai ke lali mo e fakatupetupe ai hana tau gahua. He magaaho ne fifili pauaki e lautolu e kelea pihia he mole atu e iloa e mena kua hako, ti eke ai e kelea ke hokulo, ko e vala ne nakai maeke a lautolu ke vevehe kehe mai he ha lautolu a mahani, ti kua lata e Kerisiano ke vihiatia (ke he manatu he kupu faka-Tohi Tapu) a lautolu kua nakai vevehe kehe mai he ha lautolu a kelea. Ko e tau Kerisiano moli kua felagomatai ai ke he tau logonaaga ha Iehova ke he tau tagata tiaki taofiaga pihia; ti kua nakai fia iloa a lautolu ke he tau manatu hagaao ke he tiaki e taofiaga. Ke he mena ia kua “fakavihia fakalahi” ki a lautolu ne taute a lautolu mo tau fi he Atua, ka kua toka atu ni ki a Iehova ke fakahoko e taui.—Iopu 13:16; Roma 12:19; 2 Ioane 9, 10.
He Magaaho ka Kumi he Atua a Tautolu
16. (a) Ko e ha ne manako ai a Tavita ki a Iehova ke kumi a ia? (e) Ko e heigoa he hagaao ke he ha tautolu a tau loto ne kua lata ke ole ke he Atua ke lagomatai a tautolu ke kitia?
16 Kua nakai manako a Tavita ke he ha faga kelea ke he ha puhala. Tokologa e tau tagata kua lali ke nakai fakakite a lautolu i loto, ka e liogi a Tavita mo e fakatokolalo: “Ko e Atua na e, kia kumi e koe kia au mo e kitekite ke he hoku loto; kia kamatamata e koe au mo e kitekite ke he haku a manamanatu. Mo e kitekite kia au po ke ne ha ia au ha mahani ke mamahi ai; kia takitaki foki e koe au ke he puhala tukulagi.” (Salamo 139:23, 24) He magaaho ne hagaao a ia ke he hana a loto, kua nakai kakano a Tavita ke he vala he tino. Ke fakatatai ai ke he kakano fakatai he talahauaga, kua hagaao a ia ko e mena fefe a ia i loto ko e tagata i loto. Kua lata foki a tautolu ke manako ke kumi he Atua e loto ha tautolu mo e kitia ki ai ko e fai manako kelea nakai a tautolu, tau hohofi, logonagaaga, finagalo, manamanatuaga po ke tau gahua. (Salamo 26:2) Kua uiina e Iehova a tautolu: “Haku tama na e, kia ta mai e koe hāu a loto kia au; kia fiafia foki hāu a tau mata ke he tau puhala haku.”—Fakatai 23:26.
17. (a) He kua nakai lata ke ufiufi e tau manatu nakai totoka mitaki ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute? (e) Kua lata kia a tautolu ke ofo he moua e mena hepe he ha tautolu a loto, ti ko e heigoa ka taute e tautolu hagaao ki a lautolu?
17 Kaeke ke fai mena fakamamahi kua fufu i loto ia tautolu, tau manatu nakai totoka mitaki ha ko e tau mahani hehe po ke tau gahua hehe po ke falu mahani hehe he fahi ha tautolu, ti kua manako moli a tautolu ki a Iehova ke lagomatai a tautolu ke fakahako e tau mena ne tutupu. Nakai ke he tau kupu he “ha mahani ke mamahi ai,” kua fakaaoga he liliuaga Moffatt e talahauaga “ko e puhala hehe”; kua talahau mai he The New English Bible: “Ko e ha puhala kua fakamamahi a ia [ko e Atua haia].” To nakai maama mahino e tautolu ha tautolu a tau manatu nakai totoka mitaki mo e nakai iloa ke talahau ha tautolu a mena vihi ke he Atua, ka e maama e ia e tuaga ha tautolu. (Roma 8:26, 27) Kua nakai fakaofo a tautolu kaeke ke ha ha i ai e tau manamanatuaga kelea ke he loto ha tautolu; ka e nakai maeke agaia a tautolu ke fakaata a lautolu. (Kenese 8:21) Kua lata a tautolu ke kumi e lagomatai he Atua ke moumou a lautolu. Ka fakaalofa moli a tautolu ki a Iehova mo e hana a tau puhala, kua maeke ia tautolu ke o atu ki a ia ma e lagomatai mo e mauokafua kua “mua e Atua ke he tau loto ha tautolu, kua fioia foki e ia e tau mena oti kana.”—1 Ioane 3:19-21.
18. (a) Takitaki atu fefe e Iehova a tautolu ke he puhala tukulagi? (e) Kaeke ke fakatumau a tautolu ke muitua ke he hatakiaga ha Iehova, ko e heigoa e fakamafanaaga kua lata ke amaamanaki a tautolu ke moua?
18 Ke lagotatai ai mo e liogi he salamo to takitaki e Iehova a ia ke he puhala tukulagi, to taute moli e Iehova, takitaki hana a tau fekafekau mahani tokolalo mo e omaoma. Kua takitaki e ia nakai ni ke he puhala ke moua e moui loa kakano kua nakai moumou fakamua a lautolu ma e tau mahani kelea ka e ke he puhala ia ke takitaki atu ke he moui tukulagi. Kua tuku mai e ia ki a tautolu ha tautolu a lata ke he palepaleaga-agahala kua uho ai he poa e Iesu. Mai he hana a Kupu mo e hana a fakatokatokaaga kua foaki mai e ia ki a tautolu e tau hatakiaga kua lata ke maeke ia tautolu ke taute hana a finagalo. Kua pehi e ia ki a tautolu e aoga he fanogonogo ke he hana a lagomataiaga ti ke maeke ia tautolu ke fakakite mai he tagata i loto e tataiaga mo e tagata i fafo. (Salamo 86:11) Mo e kua fakamalolo e ia a tautolu aki e amaamanakiaga he malolo tino mitaki katoatoa ke he lalolagi tututonu fou fakalataha mo e tukulagi he moui ke fakaaoga he fekafekau ki a ia ko e Atua moli tokotaha maka. Kaeke ke fakatumau a tautolu ke fanogonogo fakamoli ke he hana a hatakiaga, to vagahua ai a ia ki a tautolu tuga he taute e ia ke he hana a Tama: “Kua fiafia ni au kia koe.”—Luka 3:22; Ioane 6:27; Iakopo 1:12.
Ko e Heigoa Hau a Talahauaga?
◻ Ko e ha e onoonoaga ha Iehova ke he hana a tau fekafekau kua fa kehe mai he tau tagata?
◻ Ko e heigoa kua lagomatai a tautolu ke kitekite ke he mena ne kitia he Atua he magaaho ne kumi ai e ia e tau loto ha tautolu?
◻ Ko e faga fakaakoaga fefe kua lagomatai a tautolu ke ako e tau mena moli mo e ke leveki ha tautolu a loto?
◻ Ko e ha kua aoga ai ke nakai ni iloa e talahauaga he Atua ka e pihia foki he felagomatai ke he hana a tau logonaaga?
◻ Ko e ha ne liogi fakatagata ai a tautolu: “Ko e Atua na e, kia kumi e koe kia au mo e kitekite ke he hoku loto”?
[Fakatino he lau 22]
Ka fakaako, fiafia ke taute e tau manatu he Atua mo e tau logonaaga hau ni
[Fakatino he lau 24]
Ko e tau manatu ha Iehova kua “loga ni ka e gahoa e oneone”
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.