Iloa Moli Kia he Atua a Koe?
“Iehova na e, . . . kua mahani a koe mo e haku a tau puhala oti kana.”—SALAMO 139:1, 3.
1. Laulahi fefe e logonaaga kua ‘nakai maama he falu’ e tau mena fakaatukehe, tau mena vihi, mo e tau mena mamafa kua fakafehagai mo tautolu?
KUA maama nakai he taha e tau fakaatukehe, tau kavega, mo e tau mena vihi ne kua fakafehagai mo koe? Ke he lalolagi katoa kua ha ha i ai e miliona e tau tagata, fuata mo e fuakau, kua nakai fai magafaoa, po ke tau faoa ne leveki ke he tau mena ne hohoko ki a lautolu. Ti pihia foki ni ke he tau magafaoa, loga he tau hoana—e, mo e tau tane foki—kua logona ko e ha lautolu a tau hoa he fakamauaga kua nakai maama moli ke he tau kavega kua fakamamafa aki a lautolu. Ke he tau magaaho ka ita, kua totoko e lautolu: “Ka e nakai maama e koe!” Mo e nakai gahoa e tau fuata ne fakalataha ke he mena ia kua nakai fai tagata kua maama a lautolu. Ka e, ha ha i ai a lautolu ne loto ke he maama lahi mahaki mai he falu, mo e falu ia ne ha ha i ai he magaaho fakamui e kakano he monuina ke he tau momoui. Maeke fefe e mena ia?
2. Ko e heigoa e mena kua fakamalolo e tau tagata ne tapuaki ki a Iehova ke ha ha i ai e tau momoui ne kua monuina e makonaaga?
2 Ha kua pete ni he maama katoatoa he tau tagata ha lautolu a tau logonaaga po ke nakai, kua mauokafua a lautolu kua maama he Atua ha lautolu a tau mena ne tutupu ki a lautolu, mo e ke he hana a tau fekafekau kua nakai fakafehagai a lautolu mo e tau mena vihi ha ko lautolu ni. (Salamo 46:1) Mua atu ki ai, kua fakalataha e Kupu he Atua mo e lagomatai he fakaalofa he tau Kerisiano momotua ke lagomatai a lautolu ke kitia atu fakaloa e ha lautolu a tau mena vihi fakatagata. Kua lagomatai he tau Tohiaga Tapu a lautolu ke fakaaue ke he ha lautolu a fekafekauaga fakamoli kua uho ke he tau mata he Atua mo e kua ha ha i ai e haohao mitaki ke he vaha i mua ma lautolu kua fakave ha lautolu a amaamanakiaga ki a ia mo e hana a tau fakamonuinaaga kua taute puhala mai ia Iesu Keriso.—Fakatai 27:11; 2 Korinito 4:17, 18.
3, 4. (a) Maeke fefe he fakaaueaga ke he mena moli “ko Iehova ko e Atua” mo e ko ia ne “eke a tautolu” ke lagomatai a tautolu ke moua e olioli ke he hana a gahua? (e) Ko e ha ne mauokafua katoatoa ai a tautolu ke he leveki fakaalofa ha Iehova?
3 Kua liga fa mahani a koe mo e Salamo 100:2, ne talahau mai: “Kia fekafekau a mutolu kia Iehova mo e fiafia; ati o mai a ki mua hana mo e kalaga fiafia.” Fiha kua fakakite moli e tapuakiaga ki a Iehova ke he mahani ia? Ko e tau kakano mitaki he taute e mena nei kua fakakite mai he kupu 3, kua fakamanatu mai ki a tautolu: “Kia iloa e mutolu ko Iehova ko e Atua a ia; ko ia ne eke a tautolu, ka e nakai ko tautolu; ko e hana motu a tautolu, ko e fuifui mamoe ne fagai e ia.” Ke he tohi Heperu, kua fakahagaao atu a ia ki a ʼElo·himʹ, kua fakakite hana pule ue atu ke he tokoluga ue atu, lilifu, mo e mitaki mua ue atu. Ko ia ni ko e Atua moli tokotaha. (Teutaronome 4:39; 7:9; Ioane 17:3) Ko e hana a tau fekafekau kua o mai ai ke iloa hana a tuaga Atua, nakai ko e taha mena moli noa ni kua fakaako a lautolu ki ai ka ko e taha mena kua kitia e lautolu mo e mena kua foaki e lautolu e fakamoliaga he omaoma, falanaki, mo e fakamoli.—1 Nofoaga he Tau Patuiki 28:9; Roma 1:20.
4 Kakano ha ko Iehova ko e Atua moui, kua maeke ke kitia foki ha tautolu a loto, nakai fai mena kua fufu ai mai he hana a tau mata. Kua mataala a ia ke he tau mena ne hohoko ke he ha tautolu a tau momoui. Kua maama e ia e mena ne fakatupu aki e tau mena vihi kua fakafehagai a tautolu ti pihia foki ke he tau mena ne manamanatu mo e logonaaga fakaita ne kua liga ke fua mai ha ko e tau mena nei. Ha ko e Tufuga, kua iloa mitaki e ia a tautolu ke he mena ne iloa e tautolu ki a tautolu. Ne iloa foki e ia ke lagomatai a tautolu ke maeke ke tumau ke he ha tautolu a tau tuaga mo e foaki fefe e fakahauhauaga tukulagi. He fakaalofa lahi to lagomatai e ia a tautolu—tuga e leveki mamoe ne toto e punua mamoe ke he hana a fatafata—ti falanaki a tautolu ki a ia mo e ha tautolu a loto katoa. (Fakatai 3:5, 6; Isaia 40:10, 11) Ko e fakaako he Salamo 139 kua lahi ke fakamalolo e mauokafua ia.
Ko Ia ne Kitia e Tau Puhala Oti ha Tautolu
5. Ko e heigoa e kakano ha Iehova he “kumikumi” ki a tautolu, mo e ko e ha kua manako lahi ki ai?
5 Mo e fakaaueaga hokulo, kua tohi he salamo ko Tavita: “Iehova na e, kua kumikumi e koe au, ti kua fioia ni e koe au.” (Salamo 139:1) Kua mauokafua a Tavita ko e iloilo ha Iehova ia ia nakai potake. Kua nakai kitia he Atua a Tavita tuga he kitia he tagata, kitia ni ke he hana a tuaga fakatagata, ke he hana a lotomatala he vagahau, po ke hana a makutu he ta hapa (harp). (1 Samuela 16:7, 18) Kua “kumikumi” e Iehova ki loto muatua ha Tavita mo e kua taute ai mo e manamanatu fakaalofa ma e hana a levekiaga fakaagaga. Kaeke ke eke a koe mo taha he tau fekafekau fakamoli ha Iehova kua iloa e ia a koe tuga ni ki a Tavita. Nakai kia tupu hake ia koe e tau logonaaga he fakaaue mo e ofogia?
6. Fakakite mai fefe he Salamo 139:2, 3 kua iloa e Iehova e tau mena oti ne taute e tautolu, ti pihia foki mo e tau manatu oti ha tautolu?
6 Ko e tau gahua oti ha Tavita kua tapakupaku ke he onoonoaga ha Iehova, ti kua mataala lahi a Tavita ke he mena ia. “Ko koe ni kua fioia haku a nofo ki lalo mo e haku a tu mai ki luga,” he tohi he salamo. “Kua fioia fakamamao e koe haku a manamanatu. Kua kumi ni e koe haku a puhala mo e haku a takotoaga, kua mahani a koe mo e haku a tau puhala oti kana.” (Salamo 139:2, 3) Ko e moli ko Iehova ha he lagi, kua mamao ligo mai he lalolagi, kua nakai puipui hana a iloa ke he mena ne taute e Tavita po ke mena ne manamanatu a ia ki ai. Ne “kua kumi,” a ia, po ke kumikumi fakamitaki e tau gahua ha Tavita ke he aho mo e po ti ke iloa ai e ha lautolu a tauteaga.
7. (a) Fakaaoga ai e tau mena tupu ke he moui ha Tavita mo fakaveaga, talahau falu he tau mena ke he ha tautolu a tau momoui kua mataala lahi e Atua ki ai. (e) Maeke fefe he mataala nei ke lauia a tautolu?
7 Ka fakaalofa ke he Atua mo e mauokafua ke he Hana a malolo ke fakahao kua omoi aki a Tavita ko e fuata tane ke foaki noa e magaaho ke tau atu ke he tupua Filisitia ko Koliato, ti kua iloa e Iehova e mena ia. (1 Samuela 17:32-37, 45-47) He magaaho fakamui, he fakalavelave he tau tagata kua fakatupu e loto ha Tavita ke mamahi lahi, he magaaho kua mamafa lahi mahaki ne tagi a ia, ti mafanatia a ia ke he iloilo kua logona e Iehova e hana a ole. (Salamo 6:6, 9; 55:2-5, 22) Tuga a ia, ko e loto kua puke mo e fakaaue kua fakatupu a Tavita ke manamanatu hagaao ki a Iehova he tau po ka nakai mohe a ia, ti kua mataala lahi a Iehova ke he mena ia. (Salamo 63:6; fakatatai Filipi 4:8, 9.) Ko e taha afiafi, kua kitekite atu a Tavita ke he hoana he katofia ne koukou, ne iloa foki e Iehova e mena ia, ne kitia foki e ia e mena ne tupu he fakaata e Tavita e magaaho ku, mo e fakaata e hana a manako agahala ke fakagalo aki e Atua mai he hana a tau manatu. (2 Samuela 11:2-4) He magaaho fakamui ne fakafano atu ai e perofeta ko Natano ke fakakia a Tavita mo e mamafa he hana a hala, kua nakai ni logona e Iehova e tau kupu ne hau he gutu ha Tavita ka e mailoga foki e loto fakatokihala mai he mena ne o mai ai e tau mena nei. (2 Samuela 12:1-14; Salamo 51:1, 17) Nakai kia maeke he mena ia ke fakamanamanatu aki a tautolu fakahokulo, hagaao ke he mena ka o tautolu ki ai, ko e heigoa ha tautolu ka taute, mo e ko e heigoa he tau loto ha tautolu?
8. (a) Ke he puhala fe he ‘tau kupu he alelo’ ha tautolu ka fakaohooho aki ha tautolu a tu ki mua he Atua? (e) Maeke fefe he lolelole ke he fakaaoga he alelo ke kautu? (Mataio 15:18; Luka 6:45)
8 Ha kua iloa he Atua e tau mena oti ne taute e tautolu, kua nakai lata ke ofo a tautolu kua mailoga e ia e fakaaogaaga he tau la tino ha tautolu tuga foki e mena tote ko e alelo. Kua mailoga he Patuiki ko Tavita e mena nei, mo e tohi e ia: “Nakai fakai ha kupu ke he [alelo, NW] haku, kitiala, Iehova na e kua fioia fakaoti ai e koe.” (Salamo 139:4) Ne iloa maali e Tavita ko lautolu ka feleveia mai ko e tau tagata uiina ke he fale ha Iehova ko e tau tagata ne nakai pikopiko ke he falu mo e kua nakai talia ke fakaaoga e ha lautolu a alelo ke fakatupu e tau tala huhua kelea he uta tala ne kua tamai e fakakeleaaga ke he fakalatahaaga. Ko lautolu ne fiafia a Iehova ki ai ko e tau tagata kua talahau e kupu moli ti pihia foki mai he tau loto. (Salamo 15:1-3; Fakatai 6:16-19) Nakai fai ia tautolu kua maeke ke taofi e ha tautolu a alelo ke he mitaki katoatoa ka e nakai fakalolelole a Tavita he fakaoti kua nakai fai mena ke taute e ia ke fakaholo ki mua hana a tuaga. Ne fakaaoga e ia lahi e magaaho he fati mo e lologo e tau salamo he fakaheke ki a Iehova. Kua fakakite fakatokanoa foki e ia e hana a manako ke he lagomatai mo e liogi ke he Atua ma e mena ia. (Salamo 19:12-14) Ko e fakaaoga kia he ha tautolu a alelo kua lata foki he manamanatu mo e liogi ki ai?
9. (a) Ko e heigoa e vala tala ku ia Salamo 139:5 kua fakakite mai ki a tautolu ke he puhala ke iloa mitaki he Atua ha tautolu a tuaga? (e) Ke he heigoa he mena nei kua taute a tautolu ke mauokafua?
9 Nakai kitia e Iehova a tautolu po ke tuaga ha tautolu mai ni he onoonoaga kua fai kaupaaga. Ha ha ia ia e fakatino katoatoa, mai he tau fahi oti. Fakaaoga e motu ne viko takai ai mo fakataiaga, ne tohi e Tavita: “Kua pa takai e koe au ki tua haku katoa mo mua haku.” Ke he tuaga ia ha Tavita, kua nakai ko e pa takai fi e Atua; ka ko e leveki mataala a ia. “Kua fakalago foki e koe hāu a lima ki luga ia au,” kua lafi atu e Tavita, kua fakakite ai e takitaki mo e puipui he Atua kua fakagahuahua ai ma e aoga tukulagi ha lautolu ne fakaalofa ki a ia. “Ko e iloilo ia kua mua he uka kia au, kua tokoluga, nakai maeke ia au,” he fakailoa e Tavita. (Salamo 139:5, 6) Ti fakakatoatoa ai, ko e iloilo he Atua ke he hana a tau fekafekau ne nakai maeke ia tautolu ke maama oti. Ka e fai mena ne iloa e tautolu ke mauokafua kua maama moli e Iehova a tautolu mo e ko e lagomatai ne foaki e ia to mitaki lahi mahaki.—Isaia 48:17, 18.
Ko Fe Ni a Tautolu, to Lagomatai he Atua a Tautolu
10. Ko e heigoa e kupu moli kua fakamalolo mai he vala tala ku ia Salamo 139:7-12?
10 Onoono ai ke he fakaalofa leveki ha Iehova mai he taha fahi, kua fakalaulahi atu he salamo: “To fano au ki fe mai hāu a Agaga? To hola au ki fe mai mua hāu?” Ne nakai fai manako a ia ke lali ke hola kehe mai ia Iehova; ka e kua iloa e ia ko e mena fe ni ka ha ha i ai a ia to iloa e Iehova mo e to lagomatai he agaga tapu a ia. “Kaeke ke hake au ke he lagi,” ne matutaki atu e ia, “ko koe haia; kaeke ke faliki haku mohega i seoli, kitiala, ko koe haia. Ka eke e au e tau tapakau he matafatafa ata, ka nofo au ke he fakahikuaga he tahi; To takitaki e koe au ke he mena ia ni ke he hāu a lima, ti toto ni au he hāu a lima matau. Ka pehe atu au, To ufitia au he pouli; ti eke ai e po mo maama ke agaagai kia au. Ha ko e pouli nakai pouli ia kia koe; to maama ni e po tuga ne aho; kua tatai ni kia koe e pouli mo e maama.” (Salamo 139:7-12) Kua nakai fai mena ke o a tautolu ki ai, nakai fai tuaga kua liga fakafehagai mo tautolu, ke tuku muatua a tautolu ke he onoonoaga a Iehova po ke ke nakai moua hana a agaga ke lagomatai a tautolu.
11, 12. (a) Pete ni he galo fakaku e Iona e mena ia ke he taha magaaho, kua fakakite mai fefe e kitia mo e loto matala ha Iehova ke he mena ne hoko kia Iona? (e) Aoga fefe e mena ne tupu ki a Iona ki a tautolu?
11 Ke he taha mena, ko e perofeta ko Iona ne nimo e mena ia. Kua fekau e Iehova a ia ke fakamatala ke he tau tagata i Nineva. Ke he falu kakano kua logona e ia kua nakai maeke ia ia ke taute e kotofaaga ia. Kakano ha ko e mahani vale he tau tagata Asuria, ko e manatu ke fekafekau i Nineva kua fakamatakutaku aki a Iona. Ti lali ai a ia ke fakamumuli. Ke he kautahi i Iopa kua moua e pu ata he toga ke fano ki Tasesa (fakalataha atu mo Sepania, molea ai e 3,500 kilomita ke he fahi uta i Nineva). Ka e kitia ni e Iehova a ia he hu ke he toga mo e fano ai ke mohe i kelekele. Kua iloa foki he Atua e mena ne ha ha i ai a Iona he magaaho ne liti a ia ki tahi, mo e logona e Iehova a Iona he magaaho ne mavehe a ia he manava he ika lahi to totogi e ia hana a tau omonuo. Fakahao mai ke he kelekele momo kua liu foaki age e magaaho ki a Iona ke fakamoli hana a kotofaaga.—Iona 1:3, 17; 2:1–3:4.
12 To mitaki lahi ha ma Iona he kamataaga ke fai falanakiaga ke he agaga ha Iehova ke lagomatai a ia ke fakamoli hana a kotofaaga! Ke he magaaho fakamui ne fakamau mo e loto fakatokolalo e Iona hana a mena tupu ke he moui mo e ko e fakamauaga ia kua lagomatai e tokologa, tali mai he vaha ia ke fakakite ai e mauokafua ki a Iehova ne kua hagahaga uka ma Iona ke moua.—Roma 15:4.
13. (a) Ko e heigoa e kotofaaga a Elia kua taute fakamoli to hola kehe mai a ia he Patuiki Fifine ko Iesepela? (e) Lagomatai fefe e Iehova a Elia he magaaho foki ne taute a ia ke fina atu ke fakamumuli i fafo he maaga a Isaraela?
13 Fai mena kehe ne hoko ke he moui a Elia. Kua vagahau fakamoli mai e ia e fakatufono ha Iehova to matematekelea ai a Isaraela he magomago ko e fakahala ma e ha lautolu a tau hala. (1 Tau Patuiki 16:30-33; 17:1) Kua fakamalolo a ia he taofi e tapuakiaga moli ke he fetokoaga he vahaloto ha Iehova mo Paala he Mouga ko Karamelu. Mo e muitua a ia ki ai he tamate 450 he tau perofeta a Paala ke he pahua a Kisona. Ka ko e magaaho ne ha ha he Patuiki Fifine ko Iesepela e omonuo vale ke tamate a Elia, kua hola a Elia mai he motu. (1 Tau Patuiki 18:18-40; 19:1-4) Ko Iehova nakai i ai ke lagomatai a ia he magaaho uka pihia? E moli. Kaeke ke toli e Elia e mouga tokoluga, ke tuga ke he lagi; kaeke ke fakamumuli a ia ke he ana ne hokulo he lalolagi, tuga ko e ha i Seoli; kaeke ke hola mai a ia ke he taha motu tu taha mo e fakamafiti tuga ke he maama ia ne holofa ke he lalolagi—ko e lima a Iehova to ha ha i ai ke fakamalolo mo e takitaki a ia. (Fakatatai Roma 8:38, 39.) Ti kua fakamalolo e Iehova a Elia nakai ni ke he tau mena kai ma e hana fenoga ka e pihia foki mo e tau fakatataaga he Hana a malolo gahuahua. Ha kua fakamalolo, kua kamata e Elia taha kotofaaga fakaperofeta hana.—1 Tau Patuiki 19:5-18.
14. (a) Ko e ha kua hehe ai ke manamanatu ko e Atua kua ha ha i ai ke he tau mena oti? (e) Ki lalo hifo he tau tuaga fefe kua lagomatai e Iehova e hana a tau fekafekau ke he vaha nei? (i) Fefe ka eke ke ha ha foki a tautolu i Seoli, to ha ha i ai e Atua?
14 Ko e tau kupu fakaperofeta ha Salamo 139:7-12 kua nakai kakano kua ha ha i ai e Atua ke he tau mena oti, ko ia kua kitia mata fakatagata ke he tau matakavi he tau magaaho oti. Kua fakamaaliali mai he tau Tohiaga Tapu e taha mena foki. (Teutaronome 26:15; Heperu 9:24) Ka ko e hana a tau fekafekau kua maeke ke hoko atu ki a ia. Kua moli e mena ia ki a lautolu ne ha ha i ai e tau kotofaaga pule he Atua kua uta a lautolu ke he falu a matakavi mamao. Kua moli ke he Tau Fakamoli kua fakamoli ke he kemu Nasi he Felakutaki II he Lalolagi, mo e kua moli ko e tau misionare kua taofi ai ke he poko puipui pauaki he atu tau he 1958 ke he 1965. Kua moli ke he tau matakainaga tane mo e fifine ha tautolu he motu ko Aferika Uho ne fehola laga loga mai he ha lautolu a maaga, mo e pihia foki mai he motu. Kaeke kua lata, kua maeke a Iehova ke hoko atu taha ki Seoli, ko e tukuaga fa mahani mo e tamai ai a lautolu ne fakamoli ha ko e fakaliu tu mai.—Iopu 14:13-15; Luka 20:37, 38.
Ko Ia ne Maama Moli a Tautolu
15. (a) Kamata mai i fe e magaaho ne maeke ia Iehova ke kitekite ke he ha tautolu a tupuaga? (e) Lahi atu fefe e iloilo he Atua kia tautolu he fakakite mai he vala tala he salamo ke he tau fuaifi?
15 Ki lalo hifo he fakaohoohoaga kua tuku atu he salamo e onoonoaga ke he mena moli kua iloa he Atua a tautolu ato hoko e magaaho he fanauaga ha tautolu, pehe: “Ha ko e mena ha ia koe haku a manamanatu; ne ufiufi e koe au ke he manava he haku a matua fifine. Kua fakaaue au kia koe, ha ko e mena eke au kia matakutakuina mo e ofo ki ai; ko e tau mena ne eke e koe ko e tau mena ke ofomate ki ai haia; kua iloa tonuhia e au e tau mena ia.” (Salamo 139:13, 14) Ko e fakalataha he tau valavala he ha tautolu a matua tane mo e matua fifine he magaaho he tauteaga, kua taute e puhala ne kua fakahokulo aki e fakaohoohoaga he ha tautolu a talahauaga ke he fahi tino mo e manamanatuaga. Maama he Atua e mena ia. Ke he mena nei kua talahau pauaki ai he salamo e tauteaga he ha tautolu a tau fuaifi, ne fa mahani ai ke fakaaoga ke he tau Tohiaga Tapu ke fakakite e tau aga he loto he mahani fakatagata.a (Salamo 7:9; Ieremia 17:10) Kua fita e iloa e Iehova e tau talahauaga nei hagaao ki a tautolu tali mai to fanau a tautolu. Ko ia foki ne ha ha i ai e kitekiteaga fakaalofa ne talaga e tino he tagata ti ke maeke he fufua i loto he nofoaga tama he matua fifine ke taute e fale ke puipui ke “ufiufi” e tama mo e puipui a ia mai he hana a tupuaga.
16. (a) Ke he puhala fe ne fakamaali mai he Salamo 139:15, 16 e malolo hufia he fakakiteaga he Atua? (e) Ko e ha e mena nei kua fakamalolo ki a tautolu?
16 Ti pehi ai e malolo hufia he fakakiteaga he Atua, kua lafi he salamo: “Kua nakai galo haku tino kia koe, ka kua eke au ke he mena galo, ka kua taute au ke he tau mena hokulo he lalolagi [ko e fakamoliaga he vala tala ku ke he hana nofoaga tama he matua fifine ka ko e tauteaga ke he tufugatia ha Atamu mai he efuefu]. Ne fioia he na fofoga hāu haku a tino oti ka e nakai la mau; kua tohi oti foki ke he hāu a tohi, kua taute e tau [tau vala he tino] aho ka e nakai la ha i ai [e fakakehe he vala he tino] taha.” (Salamo 139:15, 16) Kua nakai fakauaua e mena ia—po ke ke maama he tau tagata a tautolu po ke nakai, ka e maama e Iehova. Lauia fefe a tautolu ke he mena ia?
17. Kaeke ke kitekite a tautolu ke he gahua he Atua kua homo ue atu, ko e heigoa kua omoi a tautolu ke taute?
17 Ko e tagata tohi he Salamo 139 kua talahau mai ko e tau gahua he Atua hagaao ke he mena ne tohi e ia kua homo ue atu. Kua manamanatu pihia foki nakai a koe? Ko e taha mena ne homo ue atu kua taute e tagata ke manamanatu fakahokulo po ke fakakite e kitekiteaga mafiti. Tuga ni he gahua a koe ke he puhala ia ke he tau gahua ha Iehova he tufugatia fakatino. (Fakatatai Salamo 8:3, 4, 9.) Kua foaki foki nakai e koe e manamanatu pihia ke he mena ne taute e ia he fakatu e Kautu Mesia, ke he mena ne taute e ia he fakamatala e tala mitaki ke he lalolagi oti, mo e ke he puhala kua fakaliliu he hana a Kupu e tau mahani fakatagata he tagata?—Fakatatai 1 Peteru 1:10-12.
18. Kaeke ke moua e tautolu e gahua he Atua kua matakutakuina to lauia fefe ai a tautolu?
18 Kua tuga nakai e mena ne hoko ke he moui hau ko e manamanatuaga ke he gahua he Atua kua matakutakuina, kua fakatupu ki a koe e matakutakuina ofoofogia, ko e taha kua fakaohooho e malolo, mo e taha kua lauia hokulo ai e hau a mahani fakatagata mo e ke he puhala ne fakaaoga e koe hau a moui? (Fakatatai Salamo 66:5.) Kaeke ke pihia, to omoi he loto hau a koe ke fakatokoluga a Iehova, ke fakaheke ki a ia, mo e fakaata e tau magaaho ke tala ke he falu hagaao ke he hana a finagalo mo e tau mena mitaki ne fakatoka mai e ia i mua ma lautolu ne fakaalofa ki a ia.—Salamo 145:1-3.
[Tau Matahui Tala]
a Kikite e Insight on the Scriptures, ne taute-fakailoa mai he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Volume 2, lau tohi 150.
Ko e Heigoa Hau a Talahauaga?
◻ Fefe ha tautolu a iloa ko “Iehova ko e Atua” kua lagomatai a tautolu ke fekafekau ki ai a mo e olioli?
◻ Fakaohooho fefe ha tautolu a tau momoui he iloa kua iloa oti he Atua e tau mena ha tautolu ne taute?
◻ Ko e ha kua fakamalolo mai he mena moli, kua nakai galo kehe e onoonoaga he Atua ki a tautolu?
◻ Ko e ha kua maeke he Atua ke maama a tautolu ke he tau puhala ne nakai maeke he tagata?
◻ Ko e ha e fakaakoaga tuga a nei kua taute a tautolu ke manako ke fakatokoluga a Iehova?