Fakaako Nakai a Koe Tuga a Iesu?
“Ati ofomate ai e lanu tagata ke he hana tau kupu; Ha ko e mena fakaako a ia kia lautolu tuga ne taha ha i ai e pule, ka e nakai tuga e tau tohikupu.”—MATAIO 7:28, 29.
1. Ko hai ne mumuitua ki a Iesu he fakaako a ia i Kalilaia, mo e ko e heigoa e aga a Iesu?
KE HE taha mena ni ne finaatu a Iesu ki ai, ne tolo atu e tau tagata tokologa ki a ia. “Kua takai e Iesu a Kalilaia oti, kua fakaako a ia ke he tau sunako ha lautolu, kua fakamatala atu foki e ia e vagahau mitaki he kautu, mo e fakamalolo e ia e tau tagata gagao oti, mo e tau tagata mamahi oti he motu.” Ha kua laulahi e hokotaki he hana a tau gahua, “ti mumui atu ai kia ia e lanu tagata tokologa mai Kalilaia, mo Tekapoli, mo Ierusalema, mo Iutaia, mo e fahi atu a Ioritana.” (Mataio 4:23, 25) He kitia a lautolu, “ati fakaalofa hofihofi ai a ia kia lautolu, ne fakafita a lautolu, mo e tiaki atu ai, tuga e tau mamoe nakai fai leveki a lautolu.” He fakaako atu a ia, kua logona hifo e lautolu e fakaalofa po ke fakaalofa hohofi ne ha ha ia ia ma lautolu; kua tuga ko e vai fakamalolo ma e ha lautolu a tau kafokia ne kua futiaki a lautolu ke fakatata ki a ia.—Mataio 9:35, 36.
2. Ke lalafi atu ke he tau mana ha Iesu, ko e heigoa ne futiaki e moto tagata?
2 Ko e tau fakamalolo mana he fahi tino ha a ia ne fakakite e Iesu—he taute e tau lepela ke mea, hafagi e tau teliga tuli, taute e tau matapouli ke kitia, tau kulikuli ke o fano, liliu e tau tagata mamate ke momoui! Ko e moli ko e tau fakatataaga mua atu a ia he malolo a Iehova ne fakagahuahua mai ia Iesu ka futiaki e tau tagata tokologa ke he tau numela lalahi! Ka e nakai ni ko e tau mana ne futiaki a lautolu; o mai foki e moto tagata tokologa ha ko e fakamalolo fakaagaga ne foaki he magaaho ne fakaako age a Iesu. Mailoga e onoonoaga ha lautolu, ke fakatai ki ai, he oti he fanogonogo ke he hana a Lauga mahuiga he Mouga: “Kua fakaoti e Iesu e tau kupu nai, ati ofomate ai e lanu tagata ke he hana tau kupu; Ha ko e mena fakaako a ia kia lautolu tuga ne taha ha i ai e pule, ka e nakai tuga e tau tohikupu.” (Mataio 7:28, 29) Ne fatiaki mai he tau rapai ha lautolu e tau kupu toka tuai mai he tau rapai i tuai ma e ha lautolu a pule malolo. Fakaako e Iesu a lautolu mo e pule malolo mai he Atua: “Ko e tau mena kua vagahau e au, tuga ne tala mai ai e Matua kia au, ke pihia foki he vagahau e au.”—Ioane 12:50.
Hokotia e Fakaakoaga Hana ke he Loto
3. Fefe e kehe he puhala ne foaki e Iesu hana fekau mai he tau tohikupu mo e tau Farasaio?
3 Ko e fekehekeheaga he tau fakaakoaga a Iesu mai he tau tohikupu mo e tau Farasaio ko e nakai ni ko e mena ne talahau—ko e kupu moli mai he Atua ne fekehe mai he tau kupu toka tuai fakakavega lahi he tau tagata—ka e ko e puhala foki ne kua fakaako ai. Ko e tau tohikupu mo e tau Farasaio kua fakatokoluga mo e vale, manako lahi mo e loto fakaikaluga ke moua e tau matahigoa tokoluga mo e fakatagata lahi ke va e tau tagata tokologa ko e “uluaafia a lautolu.” Ka ko Iesu, kua mahani holoilalo, mahani molu, mahani totonu, fakaalofa hohofi, mo e fa fakamolu atu, mo e fakaalofa hofihofi lahi a ia ki a lautolu. Kua fakaako e Iesu nakai ni mo e tau kupu tonu ka e mo e tau kupu fiafia foki mai he loto hana, ne kua o fakahako ke he tau loto ha lautolu ne fanogonogo ki a ia. Ko e fekau olioli hana ne futiaki e tau tagata ki a ia, omoi a lautolu ke tomua ke he faituga ke fanogonogo ki a ia mo e taute a lautolu ke piki tumau ki a ia, mo e fanogonogo ki a ia mo e fiafia. Kua loga mo e loga a lautolu ne o mai ke fanogonogo ki a ia, mo e talahau: “Kua nakai fai tagata taha ke vagahau ke tuga e tagata na.”—Ioane 7:46-49; Mareko 12:37; Luka 4:22; 19:48; 21:38.
4. Ko e heigoa he fakamatalaaga ha Iesu, ne kua mua atu e futiaki he loga he tau tagata?
4 Kua tonu, ko e taha kakano ne futiaki e tau tagata ke he hana fakaakoaga ha ko e hana a fakaaogaaga he tau fakataiaga. Kitia e Iesu e tau mena ne kitia he falu, ka e manamanatu a ia ke he tau mena ne nakai manamanatu a lautolu ki ai. Tau fiti susana ne tutupu he tau fonua, tau manu lele ne ati hake e tau fata ha lautolu, tau tagata tane ne to tega akau, tau leveki mamoe ne tamai e tau punua mamoe ne galo, tau fifine ne fonofono aki e kala ie fou e tau mena tui tuai, tau fanau ne pele he male, tau tagata futi ika ne fa e toho e tau kupega ha lautolu ki luga—tau mena ne fa mahani mau ke kitia he tau tagata oti—kua nakai ko e tau mena noa ke he tau mata ha Iesu. Ke he tau mena oti ne onoono a ia ki ai, ne kitia e ia e tau mena ke fakaaoga ke fakatai aki e Atua mo e Hana a Kautu po ke taute e taha tala hagaao ke he fakatokaaga he kaufakalatahaaga tagata ne agagai ia ia.
5. Ko e heigoa ne fakave aki e Iesu e tau fakataiaga hana, mo e ko e heigoa ne taute e tau fakatai hana ke lauia mitaki?
5 Ko e tau fakataiaga a Iesu kua fakave ke he tau mena he tau aho oti ne kua kitia he tau tagata ke he tau magaaho loga, mo e ka pipi e tau kupu moli ke he tau mena fa mahani nei, kua maama vave mo e hokulo e lauiaaga mitaki ke he tau loto ha lautolu ne fanogonogo. Ko e tau kupu moli pihia kua nakai ni logona; kua kitia he mata he loto manamanatu mo e to mukamuka ke manatu he taha magaaho i mua. Kua fakamailoga e tau fakataiaga ha Iesu ke he mena mukamuka, nakai fakataukalau he tau mena loga nakai aoga ne kua liga to fakalavelave mo e fakatuai e maamaaga ha lautolu ke he tau kupu moli. Manamanatu la, ke fakatai ki ai, ke he fakataiaga he tagata Samaria katofia mitaki. Kua kitia maali e koe ko hai e tagata katofia mitaki. (Luka 10:29-37) Ti kua ha ha ai e tokoua e tama tane—taha ne pehe to gahua a ia he ulu vine ka e nakai, ko e taha ne pehe to nakai ka e taute ni e ia. Kua kitia vave e koe ko e heigoa e uho he fanogonogo—ko e taute he gahua ne kotofa. (Mataio 21:28-31) Nakai fai loto ne fia mohe po ke fano kehe he magahala he lauga alaala ha Iesu. Kua lavelave tumau ha lautolu tau loto he fanogonogo mo e kitia mena.
Fakamolu Atu a Iesu ke Lata mo e Fakaalofa
6. Ko e magaaho fe ne kua lata ke lagomatai ai e mahani fakalatalata, po ke fakamolu atu?
6 Loga e magaaho ne tala e Tohi Tapu ke he mahani fakalatalata, ne fakakite mai he matahui tala kua kakano ni ko e fakamolu. Ko e pulotu mai he Atua kua fakamolu atu ka ha ha i ai e tau tutuaga fakalolelole hifo. Kua lata a tautolu ke mahani fakalatalata, po ke fakamolu atu, he falu magaaho. Kua lata e tau motua ke fakamakai ke fakamolu atu ka lata ai mo e fakaalofa mo e tokihala. (1 Timoteo 3:3; Iakopo 3:17) Toka hifo e Iesu e tau fakafifitakiaga homo ue atu he fakamolu atu, taute e tau fakaataaga ke he tau matapatu takitakiaga ka lata ai ke fakaalofa hofihofi noa po ke fakaalofa hohofi.
7. Ko e heigoa e falu fakafifitakiaga ha Iesu he fakamolu atu?
7 Lagataha e pehe a Iesu: “Ko e tagata ke fakatikai au ki mua he tau tagata, to fakatikai foki e au a ia ki mua he haku a Matua ha ha he lagi.” Ka e nakai tiaki e ia a Peteru, pete ni he laga tolu e fakatikai e Peteru a ia. Ha ha i ai e tau tutuaga fakalolelole hifo, ne kua manamanatu fakamoli atu a Iesu ki ai. (Mataio 10:33; Luka 22:54-62) Kua ha ha i ai foki e tau tutuaga fakalolelole hifo he magaaho ne moumou he fifine nakai mea ha ko e tafe he toto e Fakatufono Faka-Mose he hau a ia ke he fakapotopotoaga tagata. Nakai fakahala e Iesu a ia foki. Maama e Iesu e manako lahi hana. (Mareko 1:40-42; 5:25-34; kikite foki Luka 5:12, 13.) Kua tala age e Iesu ke he hana tau aposetolo ke nakai fakakite a ia mo Mesia, ka e pete ni ia nakai mao e pipikiaga hana ke he mata fakatufono ia he magaaho ne fakakite e ia a ia mo Mesia ke he fifine Samaria he vaikeli. (Mataio 16:20; Ioane 4:25, 26) Ke he tau tutuaga oti nei, ko e fakaalofa, fakaalofa hofihofi noa, mo e fakaalofa hohofi ne taute e fakamolu atu nei ke lata tonu.—Iakopo 2:13.
8. Mogo fe ka fakamaloku he tau tohikupu mo e tau Farasaio e tau matafakatufono, mo e mogo fe ka nakai taute ai e lautolu?
8 Kua kehe mai he tau tohikupu mo e tau Farasaio nakai fakamolu. Ma e ha lautolu ni, to moumou e lautolu e tau poakiaga tuai ha lautolu ke he Sapati ke uta e povi tane ha lautolu ke he vai. Po ke ka to e povi tane po ke tama tane ha lautolu ke he vaikeli, to momou e lautolu e Sapati ke toho mai a ia ki fafo. Ka e ke he tau tagata noa, nakai fakamolu atu a lautolu ke he ha mena tote! Kua “nakai mafai a lautolu ke piki atu [ke he tau poakiaga] ha matalima ha lautolu.” (Mataio 23:4; Luka 14:5) Ki a Iesu, mua e tau tagata mai he falu a tau mata fakatufono; ka e ko e tau Farasaio, mua e tau mata fakatufono mai he tau tagata.
Kua Eke mo “Tama he Poakiaga”
9, 10. He liliu atu ki Ierusalema, moua he tau mamatua a Iesu a ia i fe, mo e ko e heigoa e alito he tau huhu a Iesu?
9 Falu ne tagi aue ko e taha ni e mena he vaha tama a Iesu ne fakamau hifo. Pete ni tokologa ne kaumahala ke mailoga e mena ne mua atu he magaaho ia. Kua hokotaki mai ma tautolu ia Luka 2:46, 47: “Mole tolu e aho, ati moua ai e laua a ia ke he faituga, ha ne nofo ke he vaha loto he tau akoako, kua fanogonogo kia lautolu, mo e hūhu mena kia lautolu. Kua ofomate a lautolu oti kana ne fanogonogo kia ia ke he loto matala hana mo e hana tau kupu ne tali atu.” Fakatupu hake he Theological Dictionary of the New Testament ha Kittel e manatu ke he mena nei, ko e kupu Heleni ma e “hūhu,” nakai ni ko e manako ke iloa mena he tama tane. Ko e kupu kua eke foki ke hagaao atu ke he huhuaga ne fakaaoga he fakafiliaga kamatamata, kumikumiaga, tau vahega huhu hele, pihia foki e “tau huhu fia iloa mo e lagatau kelea he tau Farasaio mo e tau Satukaio,” tuga ai ne talahau he Mareko 10:2 mo e 12:18-23.
10 Ne fakaholo atu e tohi fakamaama kupu taha ia ni: “Ke he onoonoaga he fakaaogaaga nei kua liga huhu ko e fefe . . . e fakakiteaga he [Luka] 2:46, nakai lahi ke he huhu fia iloa mena he tama tane, ka e ke he Hana tutalaaga ne kautu. Kua lata mitaki e [Luk 2 kupu] 47 mo e manatu fakamuiaki.”a Ko e liliuaga ha Rotherham he Luk 2 kupu 47 kua fakakite mai tuga ko e tutalaaga kaka lahi: “Ko lautolu ne logona a ia kua ofoofomate a lautolu, ha ko e hana maamaaga mo e hana a tau tali.” Ko e Word Pictures in the New Testament ha Robertson ne pehe ko e ha lautolu a tumau ke ofoofo kua kakano “kua ofomate a lautolu ni ti tuga kua teitei hohopo e tau mata ki fafo.”
11. Ko e heigoa e aga a Maria mo Iosefa ke he mena ne kitia mo e logona e laua, mo e ko e heigoa ne talahau he taha tohi fakamaama kupu fakalotu?
11 He magaaho ne hohoko atu e tau mamatua a Iesu ke he faituga, “kua ofomate a laua.” (Luka 2:48) Pehe mai a Robertson ko e kupu Heleni he talahauaga nei kua kakano “ke ofogia, futiaki mai ha ko e lauia.” Lafi atu e ia, ko Iosefa mo Maria “kua ofogia” ha ko e mena ne kitia mo e logona e laua. Ke he taha tala foki, kua fita a Iesu he eke mo faiaoga mua atu e iloilo. Mo e he onoonoaga ke he mena nei ne tupu he faituga, ne talahau mai he gahua a Kittel ko “Iesu kua fita e kamata e totoko he tama tane agaia a Ia, ko e mena to eke ni fakamui ke fakakaumahala a lautolu ne totoko atu ki a Ia.”
12. Ko e heigoa ne fakamailoga aki e tau tutalaaga ne mumui mai ha Iesu mo e tau takitaki lotu?
12 E kua fakakaumahala tuai na lautolu! Ke he tau tau ne mumui mai, ha ko e tau huhu pihia ne fakakaumahala e Iesu e tau Farasaio ato “nakai tuai fakamalolo taha ke hūhu ha mena kia ia.” (Mataio 22:41-46) Ko e tau Satukaio kua fakanono foki ke he huhu ke he liu tu mai, mo e “kua nakai tuai fakamalolo a lautolu ke hūhu kia ia ha mena.” (Luka 20:27-40) Nakai kautu foki e tau tohikupu. He molea e tutalaaga mo Iesu he taha mai ia lautolu, “nakai fakamalolo taha ke hūhu ha mena kia ia.”—Mareko 12:28-34.
13. Ko e heigoa ne taute he magahala ia he faituga ke mua atu he moui a Iesu, mo e ko e heigoa e mataala ne fakaholo atu ke talahau?
13 Ko e ha e tuaga nei ne putoia a Iesu mo e tau faiaoga he faituga ne kua fifili mai he vaha tama tane hana ke liu talahau ai? Ha ko e magaaho a ia ne hiki ai e moui a Iesu. He magaaho ne 12 e tau tau hana he moui, kua eke a ia mo taha ne fakahigoa he tau Iutaia ko e “tama he poakiaga,” ha ko ia ne kua fakamoli ke he tau matafakatufono oti. He magaaho ne gugu a Maria ki a Iesu hagaao ke he fakamatematekelea ne fakatupu e ia ki a ia mo Iosefa, kua fakakite he tali he tama tane hana ko e liga iloa e ia e hauaga mana he hana fanauaga mo e hana a faka-Mesia he vaha i mua. Kua pehe e mena ia ha ko e hana talahauaga ke he puhala hakotika, ko e Atua e Matua hana: “Ko e ha ne kumi mai ai au e mua? Nakai kia iloa e mua ko e mena lata ke nofo au ke he fale he haku a Matua?” Kua tupu ai, ko e tau kupu mua a nei ha Iesu kua fakamau he Tohi Tapu, kua fakakite mai e mataala hana ke he finagalo a Iehova ne fakafano mai a ia ke he lalolagi. Ti ko e magatala katoa nei ko e taha ne mua atu e aoga.—Luka 2:48, 49.
Fakaalofa mo e Maama e Iesu e Fanau
14. Ko e heigoa e tau fakamauaga fulufuluola he tala ki a Iesu he faituga ka liga fakalotomatala aki e tau fuata ikiiki?
14 Ko e fakamauaga nei kua lata ke fakafiafia aki e tau fuata ikiiki. Ha kua fakakite e makutu ha Iesu ke fakaako he moui hake a ia mo tagata tane lahi. Ko e tau Rapai he faituga kua lahi e ofo ha ko e pulotu he “tama he poakiaga” nei ne 12 e tau tau he moui. Ka e pete ni ia kua gahua agaia a ia mo Iosefa he fale gahua kamuta, ‘kua omaoma kia’ ia mo Maria, mo e holo ki mua e “ofania . . . he Atua katoa mo e tau tagata.”—Luka 2:51, 52.
15. Lagomatai fefe a Iesu ke he tau fuata ikiiki he magahala he hana fekafekauaga he lalolagi, mo e heigoa e kakano he mena nei ke he tau fuata ikiiki he vaha nei?
15 Lahi e lagomatai ha Iesu ke he tau fuata ikiiki he magahala he hana fekafekauaga he lalolagi: “Kua kitia he tau ekepoa ne mua mo e tau tohikupu e tau mana kua eke e ia, ko e tau tama foki kua tauhea ke he faituga, kua pehe age, Hosana ke he tama a Tavita! ati hukia ai e tau loto ha lautolu; Ti pehe mai ai a lautolu kia ia, Kua logona nakai e koe e tau kupu ha lautolu? Ati tala age ai a Iesu kia lautolu, E; nakai kia totou e mutolu, Ne taute e koe e fakahekeaga mai he tau gutu he tau tama mukemuke mo e tau tama kai huhu?” (Mataio 21:15, 16; Salamo 8:2) Kua lagomatai pihia ni e ia e tau teau mo e tau afe he tau fuata ikiiki he vaha nei ne kua fakatumau ha lautolu a loto fakamoli mo e foaki e fakahekeaga, ko e falu kua taute pihia ti hoko atu ke lauia lahi e tau momoui ha lautolu!
16. (a) Ko e heigoa e hatakiaga ne fakaako e Iesu ke he hana a tau aposetolo he fakatu e tama tote i mua ia lautolu? (e) Ko e magaaho matematekelea lahi fe he moui a Iesu ne fai magaaho agaia a ia ma e fanau?
16 He taufetoko e tau aposetolo ko hai ne mua atu, ne pehe a Iesu ke he 12: “Kaeke ke loto taha kia mua a ia, ti muikau a ia ke he tau tagata oti kana, mo e fekafekau a ia he tau tagata oti. Ti toto ai e ia, e tama tote, kua fakatu a ia ki mua ha lautolu, kua nikiti e ia a ia ke he hana tau lima, ti tala age ai kia lautolu, Ko e tagata ka talia e tama tote pehenai he haku a higoa, kua talia e ia au; ko e tagata ka talia mai e ia au, nakai ko au kua talia e ia, ka ko ia ni ne fekau mai au.” (Mareko 9:35-37) He magaaho ne fenoga atu a ia ki Ierusalema ke he magaaho fakamui, ke fehagai mo e fakafiliaga kelea lahi mo e mate, ne fakamole e ia e taha magaaho ma e fanau: “Tokai e tau tama ikiiki, ke o mai a lautolu kia au, ti ua hataki a lautolu; ha ko e mena tuga a lautolu nai e tau tagata ha he kautu he Atua.” Ti “kua nikiti ai e ia a lautolu he hana tau lima, ti fakalago e ia hana tau lima ki luga ia lautolu, mo e fakamonuina ai.”—Mareko 10:13-16.
17. Ko e ha kua mukamuka ia Iesu ke fetui atu ke he fanau, mo e ko e heigoa he fanau kua lata ke manatu hagaao ki a ia?
17 Iloa e Iesu e mena ke tuga e tama i loto he lalolagi he tau tagata lalahi. Ha kua nonofo a ia mo e tau tagata lalahi, gahua mo lautolu, iloa kua lata ke fanogonogo ki a lautolu, mo e logona hifo e mafana, logonaaga nakai haofia ha ko e fakaalofa ha lautolu ki a ia. Ma fanau, ko Iesu ia anei ko e kapitiga hau; ne mate a ia ma hau, mo e to maeke ia koe ke moui tukulagi ka omaoma a koe ke he tau poaki hana.—Ioane 15:13, 14.
18. Ko e heigoa e manatu fiafia lahi kua lata ke tumau ke he tau loto ha tautolu, mua atu ke he magahala he tau magaaho fakaagitau po ke matematekelea?
18 Ke taute e mena ne poaki e Iesu, ko e mena nakai uka ke tuga he onoono. Tau fuata ikiiki, kua ha ha i ai a ia ma mutolu mo e ma e falu tagata foki, tuga ne totou e tautolu ia Mataio 11:28-30: “Kia o mai a mutolu kia au, ko mutolu oti ne matematekelea mo e pehia he tau kavega; ko au foki ke okioki ai a mutolu. Kia hahamo e mutolu e lakau hahamo haku [po ke, “Hu i lalo he lakau hahamo haku mo au,” matahui tala, NW], mo e fifitaki mai a mutolu kia au; ha ko au ni ko e totonu mo e loto holilalo; ti moua ai e mutolu e okiokiaga mo e tau agaga ha mutolu. Ha ko e mena maeke vave haku a lakau hahamo he uta, ko e haku kavega foki, ko e mena mama a ia.” Manamanatu la, he fano a koe he moui mo e fekafekau ki a Iehova, mo Iesu ne fano he tapa hau, ne taute fakamitaki e kavega mo e fakamama. Ko e manatu fiafia lahi ha a ia ma tautolu oti!
19. Ko e tau huhu fefe hagaao ke he puhala fakaako a Iesu kua lata a tautolu ke liu manatu he taha magaaho ke he taha magaaho?
19 He mole he liu onoono atu ke he falu puhala gahoa ne fakaako e Iesu, kua kitia nakai e tautolu ko e fakaako nakai a tautolu tuga a Iesu? He kitia e tautolu a lautolu ne kua gagao fakafahi tino po ke lahi e hoge fakaagaga, kua omoi nakai he fakaalofa a tautolu ke taute e mena kua lata ke lagomataiaki a lautolu? Ka fakaako e tautolu e falu, fakaako nakai e tautolu e Kupu he Atua, po ke, tuga e tau Farasaio, fakaako ni ka e tautolu e tau manamanatuaga ha tautolu? Kua mataala nakai a tautolu ke kitia e tau mena he tau aho oti ne agaagai mo tautolu ne kua maeke ke fakaaoga ke fakamaaliali, fakamanamanatu, fakakikila, mo e fakamalolo e maamaaga he kupu moli fakaagaga? Kalo kehe nakai a tautolu mai he kuku fakamao e falu matafakatufono ka e, ha ko e tau tutuaga, ko e fakaalofa mo e fakaalofa hofihofi kua lata tonu he fakamolu atu he fakagahuahua e tau matafakatufono pihia? Mo e aikua e fanau? Fakakite nakai e tautolu ki a lautolu e manamanatuaga totonu mo e mahani fakaalofa-totonu tuga ne taute e Iesu? Fakamalolo nakai e koe e fanau hau ke fakaako tuga e puhala ne taute e Iesu he tama tane a ia? To fakamalolo nakai a koe ke tuga ne taute e Iesu ka e amanaki ke mafanatia e fakafeleveiaaga ki a lautolu ne tokihala, ke he puhala ne fakapulupulu he moa fifine hana tau punua i lalo he tau tapakau hana?—Mataio 23:37.
20. Fakalataha mo e tau manamanatu fiafia fe ka fakamamafana aki e tautolu a tautolu he fekafekau a tautolu ke he ha tautolu a Atua?
20 Kaeke ke lali fakalahi a tautolu ke fakaako ke tuga ne taute e Iesu, moli to toka e ia a tautolu ke ‘o ki lalo he kavega hana mo ia.’—Mataio 11:28-30.
[Tau Matahui Tala]
a E moli, kua ha ha ia tautolu e tau kakano oti ke talitonu ko e fakakite e Iesu e fakalilifu kua lata ma lautolu ne motua ia ia, mua atu ki a lautolu ne ulu hina mo e tau ekepoa.—Fakatatai Levitika 19:32; Gahua 23:2-5.
Manatu Nakai e Koe?
◻ Ko e ha ne fuifui atu e tokologa ki a Iesu?
◻ Ko e ha ai he falu magaaho ne fakamolu hifo e Iesu e falu matafakatufono?
◻ Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he tau huhu a Iesu ke he tau faiaoga he faituga?
◻ Ko e heigoa e hatakiaga ka futiaki mai e tautolu he fakafetuiaga ha Iesu mo e fanau?