“Iehova, ko e Atua Fakaalofa Hofihofi, mo e Fakaalofa Noa”
“Ko Iehova, ko Iehova, ko e Atua fakaalofa hofihofi, mo e fakaalofa noa; kua fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa, to fakamoli.”—ESOTO 34:6.
1. (a) Ko e heigoa e mafanatia mai he Tohi Tapu ma lautolu kua o kehe e tau fakahelehele mai he tapuaki mea? (e) Fefe e kitiaaga a Iehova ki a lautolu kua hehe?
“NE PEHE e tama fifine haku ki a au kua nakai tuai fia manako a ia ke fai vala he fakapotopotoaga Kerisiano,” he talahau he taha matua tane Kerisiano. “He mole e tau aho, tau fahi tapu, mo e tau mahina, ne kakati e mamahi he tino haku. Kua mua atu e mamahi ke he mate.” Kua tupetupe moli ke kitia e fakahele kua galo kehe he puhala he tapuakiaga mea. Tupu nakai e mena ia ki a koe? Ka pihia, to mafanatia a koe ke iloa kua fai logonaaga a Iehova ki a koe. (Esoto 3:7; Isaia 63:9) Ka e fefe e onoonoaga hana ki a lautolu ia kua hehe? Kua fakakite he Tohi Tapu kua uiina fakaalofa hofihofi e Iehova a lautolu ke liliu mai ke he hana taliaaga. Ne ole a ia ke he tau Iutaia totoko he vaha a Malaki: “Kia liliu mai a a mutolu kia au, ti liu atu ai au kia mutolu.”—Malaki 3:7.
2. Fakakite fefe he Tohi Tapu ko e fakaalofa hofihofi ko e vala pauaki he aga a Iehova?
2 Ne fakakite e fakaalofa hofihofi he Atua ki a Mose he Mouga ko Sinai. Ne fakakite e Iehova a ia i ai ko e “Atua fakaalofa hofihofi, mo e fakaalofa noa; kua fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa, to fakamoli.” (Esoto 34:6) Kua peehi he fakamoliaga nei ko e fakaalofa hofihofi ko e vala pauaki he aga a Iehova. Kua finagalo a ia kia “hohoko oti kana ke he tokihala,” he tohia he aposetolo Kerisiano ko Peteru. (2 Peteru 3:9) Moli, nakai fai kaupaaga e fakaalofa hofihofi he Atua. “Nakai toka noa e ia a lautolu kua hala,” he talahau e Mose. (Esoto 34:7; 2 Peteru 2:9) Pete ia, “ko e Atua ko e fakaalofa,” mo e fakaalofa hofihofi ko e fakakiteaga lahi he mahani ia. (1 Ioane 4:8; Iakopo 3:17) Nakai “toka mau ai [e Iehova] hana a ita,” mo e kua “fiafia a ia ke he fakaalofa.”—Mika 7:18, 19.
3. Kehe fefe e onoonoaga a Iesu ke he fakaalofa hofihofi mai he tau tohikupu mo e tau Farasaio?
3 Ko e ata mitaki katoatoa a Iesu he hana a Matua he lagi. (Ioane 5:19) Ko e taute atu he fakaalofa hofihofi hana ke he tau tagata taute mahani kelea nakai ko e tokanoa he tau hala ha lautolu ka ko e fakakiteaga taha ia he tau logonaaga mafanatia ne fakatata e ia ke he tau tagata tatalu fakatino. (Fakatatai Mareko 1:40, 41.) E, ne tuku e Iesu e fakaalofa hofihofi ke he ‘tau mena ne mua’ he Fakatufono he Atua. (Mataio 23:23) Kehekehe ai, manamanatu la ke he tau tohikupu mo e tau Farasaio, ko e ha lautolu a tau manatu fakamau matafakatufono he fakafiliaga tonu kua tiaki ai e fakaalofa hofihofi. Ka kitia e lautolu e tau fehagaiaga a Iesu mo e tau tagata hala, ne gugu a lautolu: “Kua talia he tagata nai e tau tagata hala, kua kai fakalataha foki a ia mo lautolu.” (Luka 15:1, 2) Ne tali e Iesu e tau tagata tukumale hana aki e tolu e fakataitaiaga, kua igatia ai mo e talahau e fakaalofa hofihofi he Atua.
4. Ko e heigoa e tau fakataitaiaga ua ne talahau e Iesu, mo e ko e heigoa e tau manatu takitaha i ai?
4 Fakamua, ne tala a Iesu hagaao ke he tagata tane ne toka e 99 e mamoe ka e kumi e taha ne galo. Manatu hana? “Ha he lagi e fiafia pihia, kua lahi ni ka tokihala e tagata hala tokotaha; ka e tote e fiafia ke he tau tagata tututonu ne tokohivagofulu ma hiva nakai lata ki ai e tokihala.” Holo atu a Iesu ke tutala hagaao ke he fifine ne kumi e tupe tareke ne galo mo e fiafia ai he moua. Hana a hagaaoaga? “Pihia ni e fiafia ha i ai ki mua he tau agelu he Atua, ha ko e tagata hala tokotaha kua tokihala.” Ne talahau e Iesu e fakataitaiaga ke tolu aki hana ke he fakatai ku.a Kua tokologa ne hagaao ki ai ko e tau tala kua mitaki lahi mahaki ne nakai la iloa ia fakamua. Ko e manamanatuaga ke he fakatai ku nei to lagomatai a tautolu ke fakaaue mo e fifitaki e fakaalofa hofihofi he Atua.—Luka 15:3-10.
Ko e Tama Tane Totoko ne Toka e Kaina
5, 6. Fakatata fefe he tehina he fakataitaiaga ke tolu ha Iesu e kelea lahi he nakai loto fakaaue?
5 “Ko e taha tagata ne tokoua e na tama tane hana. Kua tala age e tehina ke he hana matua, Ma matua na e, ta mai a e koe kia au haku a veveheaga he koloa; ti veveheua ai e ia hana tau mena kia laua. Kua mole e tau aho gahoa, ti fakapotopoto ai he tehina e tau mena oti, kua fenoga ke he motu mamao; kua moumou ai e ia hana tau mena mo e hagaaki matahavala.”—Luka 15:11-13.b
6 Ko e tehina nei ne fakatata e kelea lahi he nakai loto fakaaue. Fakamua, ne poaki a ia ma e veveheaga hana, ti moumou ai e ia he “hagaaki matahavala.” Ko e talahauaga “hagaaki matahavala” kua fakaliliu mai he kupu Heleni kua kakano “nofo fakahanoa.” Talahau ai he taha tagata fakaako ko e kupu “kua talahau ai ko e fakatoka kehe he mahani.” Ma e kakano mitaki, ko e tama tane he fakatai ku a Iesu kua fa fakahigoa ko e moumou koloa, ko e kupu kua fakamaama aki e tagata kua folifoli fakahanoa mo e fakaholonoa.
7. Ko hai he vaha nei kua fakakite e tama moumou koloa, ti ko e ha a lautolu ia ne kumi e tutokotaha he “motu mamao”?
7 Fai tagata nakai he vaha nei kua tuga e tama moumou koloa pihia? E. Momoko ai, gahoa ne toka e “kaina” haohao mitaki he Matua ha tautolu he lagi, ko Iehova. (1 Timoteo 3:15) Ko e falu ia lautolu nei kua manamanatu kua puipui mao e kaina he Atua, kua eke e matakite a Iehova mo fakalavelave nakai ko e maluaga. (Fakatatai Salamo 32:8.) Manamanatu la ke he taha fifine Kerisiano ne feaki hake lagotatai ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ka e he magaaho fakamui ne putoia ke he fakahehe he tau kava mo e tau tulaki. Liu ono ki tua ke he vaha pouli ia he moui hana, kua talahau e ia: “Manako au ke fakamoli ko e mena maeke ia au ke taute e moui mitaki ma haku. Manako au ke taute e mena ne manako au ke taute, ti nakai manako au ke fai tagata ke tala mai e mena kua kehe.” Tuga e tama moumou koloa, kua kumi he fifine fuata nei e tutokotaha. Kelea ai, ha ko e tau gahua nakai mai he Tohi Tapu hana ne tuku kehe a ia mai he fakapotopotoaga Kerisiano.—1 Korinito 5:11-13.
8. (a) Ko e heigoa e lagomataiaga ka foaki ki a lautolu kua manako ke nonofo kehe mai he tau tutuaga he Atua? (e) Ko e ha kua lata he taha ke manamanatu fakamitaki ke he fifiliaga he taha ke he puhala he tapuakiaga?
8 Ko e loto malipilipi moli ka fakakite he taha matakainaga e manako ke hola kehe mai he tau tutuaga he Atua. (Filipi 3:18) Ka tupu e mena nei, kua lali e tau motua mo e falu kua ha ha ai e tau puhala fakaagaga ke liuaki mai a ia kua hehe. (Kalatia 6:1) Moha ia, kua nakai omoi taha ke talia e matagahua he tutaki Kerisiano. (Mataio 11:28-30; 16:24) Ka lalahi a lautolu ke iloa e taute fifiliaga, ti kua lata foki he tau fuata ke taute e tau fifiliaga fakatagata ke he puhala tapuaki. He fakahikuaga, ko tautolu takitokotaha ko e hukui ataina ke he fifiliaga he hana mahani ke he Atua. (Roma 14:12) Moli, to ‘helehele [foki] e tautolu e mena ne gana’ e tautolu—ko e fakaakoaga kua ako he tama moumou koloa he fakatai ku a Iesu.—Kalatia 6:7, 8.
Moui Matematekelea he Motu Kehe
9, 10. (a) Ko e heigoa e hikiaga he tuaga ne tupu ke he tama moumou koloa, ti fefe e tali atu hana ki ai? (e) Fakatai e falu he vaha nei kua tiaki pihia e tapuaki moli ti hokotia ke he tuaga nofogati tuga e tama moumou koloa.
9 “Kua oti tuai hana tau mena, ti hoge lahi ai e motu ia; ti kamata ai a ia ke nofogati. Kua fano ai a ia kua nofo ke he tagata he motu ia, ati fekau a ia ke he hana tau kaina ke fagai ai e tau puaka. Kua tupu ai hana manako ke he tau gati mena kua kai he tau puaka, ke makona ai a ia; nakai fakai taha ke age ha mena kia ia.”—Luka 15:14-16.
10 Pete ni kua mativa a ia, ne nakai la manamanatu ia e tama moumou koloa ke liu ki kaina. Ka e, ne feleveia a ia mo e tagata he motu ne age ki a ia e gahua leveki puaka. Ha kua talia he Fakatufono faka-Mose e tau puaka ko e tau manu kiva, ko e gahua ia kua tuga e nakai talia ke he Iutaia. (Levitika 11:7, 8) Kaeke ke tupetupe e loto manamanatu he tama moumou koloa, ne lata ni ia ia ke fakaoti ai. Ko e mena ia, kua nakai amanaki a ia ke he takitaki gahua hana he motu ia, ke kapeletu ha ko e goagoa he tagata motu kehe. Ko e tuaga he tama moumou koloa kua tatai ke he mena ne tupu ke he tokologa he vaha nei kua tiaki e puhala tonu he tapuakiaga mea. Kua mahani a lautolu ia ke putoia he tau gahua ne iloa tuai kua kelea muitui. Ma e fakatai, he 17 e tau he moui, ne totoko e tagata tane fuata ke he feakiaga Kerisiano hana. “Ko e feuaki mo e fakahehe he tau tulaki ne moumou aki e tau vaha he tau fakaakoaga ke he Tohi Tapu,” he talahau e ia. Nakai leva, ne tuku e tama tane fuata nei ke he fale pouli ha ko e kaiha mo e kelipopo. Pete ni e malolo fakaagaga a ia he magaaho fakamui, ko e mamahi ha ia he kavega hana ma e “fiafia ke he hala kua mole vave”!—Fakatatai Heperu 11:24-26.
11. Kua fakalaulahi atu fefe e matematekelea he tama moumou koloa, ti moua fefe he falu he vaha nei e tau matahele he lalolagi ke tuga e “tau kupu toka tuai”?
11 Ko e matematekelea he tama moumou koloa kua kelea lahi ha kua “nakai fakai taha ke age ha mena kia ia.” Ko fe e tau kapitiga moua fou hana? Mogonei kua mativa a ia, ti “kua vihia” a ia ki a lautolu. (Tau Fakatai 14:20) Tuga a ia, tokologa he vaha nei kua o kehe mai he tua kua moua e tau matahele mo e tau onoonoaga he lalolagi nei kua hokotia ke he “tau kupu toka tuai.” (Kolose 2:8) “Ne matematekelea au he mamahi lahi mo e loto mamahi he nakai fai takitakiaga a Iehova,” he talahau he taha fifine fuata ne fai magaaho ne toka e fakatokatokaaga he Atua. “Ne lali au ke hao tonu ke he lalolagi, ka kua nakai tatai moli au mo e falu, ti tiaki e lautolu au. Ne tuga e tama fakaagitau au ne kua lata ke fai matua tane ke takitaki au. Ko e magaaho haia ne mailoga e au kua manako au ki a Iehova. Nakai manako au ke liu nofo kehe mai ia ia.” Ko e tama moumou koloa he fakatai ku a Iesu kua ta tatai pihia.
Ati Matala e Loto he Tama Moumou Koloa
12, 13. Ko e heigoa e tau puhala ne lagomatai e falu he vaha nei ke matala ha lautolu a tau loto? (Kikite e puha.)
12 “Ati matala ai hana loto, kua pehe age, Ka e nakai kia ko e mena tokologa e tau fekafekau he haku a matua tane, kua loga ha lautolu a tau areto kua toe; ka e mate au he hoge. Ko e matike ne fai au ke fano ke he haku a matua tane, ti tala age e au kia ia, Ma matua na e, kua hala tuai au kia Ia ha ha he lagi, katoa mo mua hau; kua nakai tuai aoga au ke ui ko e tama hau; kia eke e koe au ke tuga e taha he tau fekafekau hau. Ti matike ai a ia, kua fano ke he hana matua tane.”—Luka 15:17-20.
13 Ko e tama moumou koloa kua “matala ai hana loto.” Fai magaaho, ne hufia a ia he tutuli fakafiafia, na kua tuga ai kua nofo ke he lalolagi kehe. Ka e he mogonei ne mataala lahi a ia ke he tuaga fakaagaga moli hana. E, pete ni kua veli a ia, fai amaamanakiaga agaia ni ma e tagata tane fuata nei. Fai mena mitaki kua moua mai ia ia. (Tau Fakatai 24:16; fakatatai 2 Nofoaga he Tau Patuiki 19:2, 3.) Ka e kua a lautolu kua toka e fuifui he Atua he vaha nei? Kua tonu kia ke fakaoti aki kua nakai fai amaamanakiaga ma lautolu oti ia, ti ko e puhala totoko ha lautolu kua fakamoli aki kua hala a lautolu ke he agaga tapu he Atua? (Mataio 12:31, 32) Nakai pihia. Fai ia lautolu ne mamahi ha ko e liuliu ha lautolu, ti nakai leva tokologa ia lautolu nei kua matala e tau loto. “Nakai to noa ha aho, he nimo e au a Iehova,” he talahau he taha matakainaga fifine, he liu manatu e magaaho ne fakaaoga e ia i fafo he fakatokatokaaga he Atua. “Ne liogi tumau au, ke he taha aho ni, to liu a ia ke talia au ke he kupu moli.”—Salamo 119:176.
14. Ko e heigoa e fakahikuaga ne taute he tama moumou koloa, ti fakakite fefe e ia e loto fakatokolalo he taute pihia?
14 Ka ko e heigoa e mena ka taute e lautolu kua o kehe hagaao ke he tuaga ha lautolu? He fakatai ku a Iesu ne fifili e tama moumou koloa ke liu atu ki kaina mo e ole ke he matua tane hana ma e fakamagaloaga. “Kia eke e koe au ke tuga e taha he tau fekafekau hau,” he mautali he tama moumou koloa ke talahau. Ko e fekafekau ko e tagata gahua palepale he aho kua maeke ke fakaoti ke he gahua he ha magaaho. Kua tokolalo lahi mahaki e mena nei mai he tupa, ne kua tuga e tagata he magafaoa. Ti nakai manatu e tama moumou koloa ke ole ke liuaki a ia ke he tuaga fakamua hana ko e tama tane. Kua makai lahi a ia ke talia e tuaga tutokolalo ke maeke ke fakakite hana mahani fakamoli kua fakafou ke he matua tane hana he tau aho oti. Pete ia, to ofo lahi e tama moumou koloa.
Ko e Feleveiaaga Mafanatia
15-17. (a) Fefe tali atu he matua tane he kitia e ia hana tama tane? (e) Ko e heigoa kua fakakite aki e tapulu, mama, mo e afi aloalohui ne foaki he matua tane ke he tama tane hana? (i) Ko e heigoa kua fakakite aki e fakatokaaga he matua tane ma e galue?
15 “Kua kitia a ia he hana matua tane, ka kua mamao a ia, ati hofihofi ai hana fakaalofa, kua poi atu a ia mo e peka ke he hana ua, kua figita kia ia. Ka e tala age e tama kia ia, Ma matua na e, kua hala tuai au kia Ia ha ha he lagi, katoa mo mua hau; kua nakai tuai aoga au ke ui ko e tama hau. Ka kua tala age e matua ke he hana tau fekafekau, Ta mai a e tapulu uho, mo e fakatapulu aki a ia, ti tuku e mama ke he hana lima, mo e afi hana tau aloalohui; ati ta mai a foki e tama povi gako ke tamate, ke kai ai a tautolu mo e fiafia; ha ko e haku a tama a enei, ne mate, ka kua moui mai tuai; ne galo foki a ia, ka kua moua. Ati kamata ai ha lautolu a fiafia.”—Luka 15:20-24.
16 Kua manako lahi e matua fakaalofa ke moua he tama e malolo fakaagaga. Ti, manamanatu noa a tautolu ke he matua tane he tama moumou koloa ne fakakia atu he tau aho takitaha ke he puhala tu i mua he kaina hana, amaamanaki lahi ke liu mai hana tama tane. Mogonei kua kitia e ia hana tama tane hane hau he hala! Ne kua kehe ai e taute he tama. Ka e, mailoga agaia he matua tane a ia ka kua “mamao a ia.” Kua kitia e ia pete ni e mahehe e tau tapulu mo e loto malipilipi; kua kitia e ia hana tama tane, ti poi atu a ia ke feleveia mo ia!
17 He hoko atu e matua tane ke he tama tane hana, ne peka atu a ia ke he hana ua, kua figita kia ia. Ti poaki a ia ke he tau fekafekau hana ke fakatapulu e tama tane hana aki e tapulu, mama, mo e tau afi aloalohui. Nakai ko e tapulu noa ni anei he tau tapulu, ka ko e “tapulu uho”—liga ko e tapulu tia fiofio he tagata ka tu ki mua he lilifu. Ha kua nakai fa kitia e mama mo e tau afi aloalohui ke he tau fekafekau, kua fakamahino he matua tane ko e tama tane hana kua fakafeleveia ko e taha he magafaoa. Ka e lahi atu foki e mena ne taute he matua tane. Ne taute e ia e galue ke fakamanatu aki e liu mai he tama tane hana. Maaliali ai, kua nakai fakamagalo konokononu he tagata tane nei hana tama tane po ke ha ko e liu mai he hana tama tane kua fakalavelave; kua manako a ia ke foaki atu e fakamagaloaga. Ne fakafiafia lahi aki a ia.
18, 19. (a) Ko e heigoa kua fakaako mai he fakatai ku ke he tama moumou koloa ki a koe hagaao ki a Iehova? (e) He fehagai hana mo Iuta mo Ierusalema, kua “tatali” fefe a Iehova ke he liu mai he tagata hala?
18 Mogonei, ko e heigoa he fakatai ku ke he tama moumou koloa kua fakaako ki a tautolu hagaao ke he Atua kua monuina a tautolu ke tapuaki ki ai? Fakamua, ko Iehova kua “fakaalofa hofihofi, mo e fakaalofa noa; kua fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa, to fakamoli.” (Esoto 34:6) Moli, ko e fakaalofa hofihofi ko e mahani talahaua he Atua. Ko e mahani mau hana he tali atu ki a lautolu kua manako lagomatai. Ti fakaako mai he fakatai ku a Iesu ki tautolu ko Iehova kua mautali ke “fakamagalo e tau hala.” (Salamo 86:5) Kua mataala a ia ke kitekite ha hikiaga he loto he tau tagata agahala, ti foaki mogoia ki a ia e fakaveaga ke fakakite e fakaalofa hofihofi.—2 Nofoaga he Tau Patuiki 12:12; 16:9.
19 Manamanatu, ma e fakatai, ke he tau fehagai he Atua mo Isaraela. Ne omoomoi e Iehova e perofeta ko Isaia ke fakamaama a Iuta mo Ierusalema he ‘gagao e ulu ke hoko ke he aloalohui.’ Ka e, ne pehe foki a ia: “To tatali a Iehova ke fakaalofa noa mai kia mutolu; ko e mena ia to matike a ia ke fakaalofa mai kia mutolu.” (Isaia 1:5, 6; 30:18; 55:7; Esekielu 33:11) Tuga e matua tane he fakatai ku a Iesu, ko Iehova hane ‘mataala tumau ke he puhala.’ Kua amaamanaki lahi a ia ke he liu mai he tagata ne toka hana fale. Pehenei kia e mena kua amanaki a tautolu ke he matua tane fakaalofa?—Salamo 103:13.
20, 21. (a) Ko e heigoa e puhala kua futiaki mai he fakaalofa hofihofi he Atua e tokologa he vaha nei? (e) Ko e heigoa ka fakatutala he vala tala ka hau?
20 He tau tau takitaha, kua futiaki mai he fakaalofa hofihofi a Iehova e tokologa ke matala ha lautolu a tau loto ti liliu ke he tapuakiaga moli. Ko e olioli ha ia kua ta mai ki a lautolu kua ofania! Ma e fakatai, ko e matua tane ne talahau he kamataaga. Fiafia ai, ne malolo fakaagaga ai hana tama fifine mo e ko e fekafekau mau ai mogonei. “Kua fiafia au tuga ni e tagata kua fiafia he fakatokatokaaga tuai he tau mena nei,” he talahau e ia. “Ko e tau hihina mata mo e momoko haku ne hiki ke he tau hihina mata olioli.” Moli, kua fiafia foki a Iehova!—Tau Fakatai 27:11.
21 Ka e lahi atu e mena ke he fakatai ku he tama moumou koloa. Ne matutaki e Iesu hana tala ke kitia aki e kehekehe he fakaalofa hofihofi a Iehova ke he aga mao mo e fakafili ne ha ha ai he tau tohikupu mo e tau Farasaio. Taute e ia fefe—mo e kakano he mena nei ma tautolu—ka fakatutala he vala tala ka hau.
[Tau Matahui Tala]
a Ko e tau fakatai ku mo e tau fakataitaiaga ne talahau he Tohi Tapu ne nakai tupu moli. Lafi atu, ha ko e kakano he tau tala nei ke fakaako e mahani mitaki, ti nakai lata ke kumi e kakano fakatai ke he tau fakamatafeiga takitaha.
b Ko e aoga lahi fakaperofeta he fakatai ku nei kua talahau he fufuta Watchtower Fepuari 15, 1989, tau lau tohi 16, 17.
Liu Fakamanatu
◻ Kehe fefe e aga a Iesu ke he fakaalofa hofihofi mai he tau Farasaio?
◻ Ko hai he vaha nei kua fakakite e tama moumou koloa, ti fefe?
◻ Ko e heigoa e tuaga kua liuaki mai e matala he loto he tama moumou koloa?
◻ Fakakite fefe he matua tane e fakaalofa hofihofi ke he tama tane fakatokihala hana?
[Puha he lau 21]
NE MATALA E TAU LOTO HA LAUTOLU
Ko e heigoa kua lagomatai falu ne tuku ki tua he fakapotopotoaga Kerisiano he taha vaha ti kua matala ha lautolu a tau loto? Ko e tau talahauaga na ka fakamaama aki e manatu.
“Iloa agaia he loto haku e tokaaga he kupu moli. He tau tau loga ne fakaako e Tohi Tapu mo e fano ke he tau feleveiaaga Kerisiano kua malolo lahi ki a au. Maeke fefe au ke liu kehe mai ia Iehova? Nakai tiaki e ia au; ne tiaki e au a ia. Fakaoti aki, ne talahau e au e hehe mo e kafilo haku ti ko e Kupu ha Iehova kua hako tali mai i tuai—‘to helehele e koe e mena ne gana e koe.’”—C.W.
“Ne kamata e tama mukemuke fifine haku ke tutala, ti omoi he mena ia haku loto ha kua manako au ke fakaako a ia ke he tau mena tuga ko hai a Iehova mo e puhala ke liogi ki a ia. Nakai maeke ia au ke mohe, ti ko e taha tuloto po ne fakaholo au ke he paaka mo e tagi ai. Ne tagi au, ti liogi au ki a Iehova na kua leva lahi e nakai taute e au. Ne iloa e au kua lata a Iehova ke liu mai ke he moui haku, ti amanaki au to fakamagalo e ia au.”—G.H.
“Ka mafuta mai e vala tala ke he lotu, to tala age au ke he tau tagata kaeke ke fifili e au e lotu ne kua fakaako e kupu moli, kua lata au ke eke mo taha he Tau Fakamoli a Iehova. Ti talahau agataha e au na ko au taha fakamua, ka e nakai maeke ia au ke fakatumau ki ai, ti toka e au. He mailoga e mena nei, ne fa agahala ti nakai fiafia au. Ne talahau e au fakamui, ‘Kua tupetupe au. Kua lata ia au ke taute taha hikiaga lahi.’ ”—C.N.
“He tolugofulu ma lima e tau kua mole ne tuku au mo e tane haku ki tua. Ti, he 1991, ne fakaofo fiafia a maua he ahi mai e tau motua tokoua ne talahau mai ki a maua kua lata ke liliu ki a Iehova. Ono e mahina he mole, ne lahi mahaki e olioli ha maua ke liliu mai. Ko au mo e tane haku kua 79 mo e 63 e tau tau he momoui fakatekiteki ai.”—C.A.