Ko e Totogi he Mahani Fakatokoluga​—Lahi Fefe?

KUA fehagai nakai a koe mo e tagata ne nakai loto pauaki ki a koe? Liga ko e ikitau, ko e pule gahua, ko e pule leveki, po ke taha ni he magafaoa ne onoono hifo ki a koe mo e fakavihia lahi a koe? Fefe e manatu hau hagaao ke he tagata ia? Futiaki atu nakai a koe ke he hana a aga? Nakai! Ko e ha? Kakano, pa mo e uta kehe he mahani fakatokoluga e matutakiaga.

Ha ko e mena taute he mahani fakatokoluga e tagata ke onoono hifo ke he falu, ati tumau ai a ia ke tuga e pule. Ko e tagata mo e aga pihia kua lavea ni ke talahau ha mena mitaki hagaao ke he falu. Kua eke tumau ni ke fai mena kelea ka talahau​—“e, liga moli e naia, ka e ha ia ia e lekua pehenei po ke taha kelea pehena.”

Ne fakamaama i loto he Thoughts of Gold in Words of Silver, ko e mahani fakatokoluga ko e “mahani kelea muitui. Ne moumou aki e tagata mo e tote lahi e magaaho ke navanava.” Ko e mena ia nakai ne hagahaga kelea ai ka ha ha ai e tagata mahani fakatokoluga? Ti ko e totogi he mahani fakatokoluga kua mahani ke nakai fai kapitiga moli. “He taha fahi,” he talahau he tohi ia ni, “ne ofania he lalolagi e loto fakatokolalo​—nakai ko e loto fakatokolalo mo e hula ki ai, ka ko e loto fakatokolalo moli.” Ati tonu ai e Tohi Tapu: “Ko e mahani fakatokoluga he tagata ke fakatokolalo ai a ia; ka ko e fakatokolalo he loto ke moua ai e lilifu.”​—Tau Fakatai 29:23.

Ti, mua atu ke he kapitiga po ke lilifu mai he tau tagata, hufia fefe e mahani fakatokoluga ke he fakafetuiaga he tagata mo e Atua? Fefe e onoonoaga he Atua ke he tagata fakatokoluga, fakahakehake, mo e mahani fia mua? Fefe e mahani fakatokoluga po ke fakatokolalo ki a ia?

Ko e Fakaakoaga he Aga Fakatokolalo

Ne tohia he tagata omoi he agaga he Tau Fakatai: “Kua mua atu e mahani fakatokoluga ke he malaia; kua mua atu foki e mahani fakahakehake he loto ke veli ai e tagata. Kua mitaki ke fakatokolalo e loto fakalataha mo e tau tagata matematekelea; ka e kelea ke tufatufa e tau mena ne moua he tau fakalataha mo e tau tagata fakatokoluga.” (Tau Fakatai 16:18, 19) Kua fakakite e pulotu he tau kupu nei mai he mena ne tupu ke he pule he kau Suria ko Naamanu, ne moui he vaha he perofeta Isaraela ko Elisaio.

Ko e tagata gagao lepela a Naamanu. He hana a kumikumi ke moua e malolo, ne fenoga a ia ki Samaria mo e manatu to feleveia mata mo Elisaio. Ka e fakafano he perofeta e fekafekau hana mo e tau hatakiaga ma Naamanu ke koukou lagafitu he Vailele i Ioritana. Ne ita lahi a Naamanu ke he puhala fakamalolo mo e fakatonuaga ia. Ko e ha ne nakai hau ni e perofeta ke tala age ki a ia ka e nakai fakafano mai e fekafekau? Mo e, mitaki foki e tau vailele i Suria tuga ni i Ioritana! Kua lahi e mahani fakatokoluga hana! Ko e fua? Monuina ai a ia, he mua e fakatonuaga pulotu ia. “Ti hifo ai a ia, kua uku lagafitu a ia i Ioritana, ke lata mo e kupu he tagata he Atua, ti liu mai ai hana tino tuai tuga ne tino he tama tote, ti mea ai a ia.”​—2 Tau Patuiki 5:14.

He falu magaaho kua moua e tau aoga mamahaki mai he aga fakatokolalo.

Ko e Totogi he Loto Fakatokoluga

Ti, ko e totogi he mahani fakatokoluga ka moua e tautolu kua mua atu mai he mahala ha tautolu ke he falu mena aoga po ke mouaaga. Ha i ai taha kitiaaga he mahani fakatokoluga ne kua fakamaama mai he kupu Heleni hybris. Ti hagaao ke he tagata fakaako Heleni ko William Barclay, “ko e hubris ko e mahani fakatokoluga lafilafi mo e pule kelea . . . , ko e nakai fakalilifu ne taute [e tagata] ke taholi e tau loto he hana tau katofia.”

Kua kitia maali e mahani fakatokoluga kelea muitui pehenei i loto he Tohi Tapu. Haia he mena ne tupu ki a Hanuno, ko e patuiki a Amoni. Ne fakamaama he Insight on the Scriptures: “Ha ko e fakaalofa ha Nahasa ki a ia, ne fakafano e Tavita e tau utafekau ke fakamafana a Hanuno he mate e matua tane hana. Ka ko Hanuno, he fakaohooho he tau iki hana ko e fakavai noa anei ha Tavita ke tatao e maaga, ne ekefakakelea e Hanuno e tau fekafekau ha Tavita he voluvolu e taha fahi he tau hafe ha lautolu mo e hehele ua e tau tapulu ha lautolu ke hoko ke he tau mui ha lautolu ti fekau a lautolu ke o.”a Hagaao ke he mena nei, ne pehe a Barclay: “Ko e hubris a ia. Ke fakalataha ai, ko e tau ekefakakelea muitui mo e fakama ki mua he tau tagata.”​—2 Samuela 10:1-5.

E, kua fakakite he tagata fakatokoluga e hubris, ko e pule kelea mo e fakama ke he falu. Kua fiafia a ia ke fakahukia taha ke he puhala hemu mo e mamali ke he fuafuakelea mo e matematekelea he taha tagata. Ka e ke fakalolelole po ke uta kehe e lilifu fakatagata mai he taha ko e pelu fahi ua a ia. Kua fua ni ke liga galo e kapitiga mo e fakafaifi.

Maeke fefe he ha Kerisiano moli ke fakatata e mahani fakatokoluga mamahi pihia, ha ko e mena poaki e Iki hana ke ‘lata ia koe ke fakaalofa kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe’? (Mataio 7:12; 22:39) Ko e mena mamao kehe mai he tau mena oti ne tutu e Atua mo e Keriso ki ai. Ha ko e mena nei ne fakamaama mai e Barclay: “Ko e hubris ko e mahani fakatokoluga ne fakaohooho e tagata ke totoko ke he Atua.” Ko e mahani fakatokoluga ne pehe: “Nakai fai Atua.” (Salamo 14:1) Po ke tuga ne fakakite mai he Salamo 10:4: “Ko e fakatokoluga he mata he tagata mahani kelea kua nakai kumi ai e ia; ko e hana tau manatu oti, Kua nakai fai Atua.” Ko e mahani fakatokoluga, po ke fakahakehake pihia, nakai ni fakamamao e tagata mai he tau kapitiga mo e tau magafaoa ka e he Atua foki. Ko e totogi ha ia!

Aua Toka e Mahani Fakatokoluga ke Fakalolelole a Koe

Loga e fahi he mahani fakatokoluga​—puna mai e mahani fakatokoluga he papale fakamotu, mai he fili tagata, mai he fakavahegaaga, mai he fakaakoaga, muhu koloa, mahuiga, mo e malolo. Ke he taha puhala ni, mukamuka e mahani fakatokoluga ke totolo fakahaga ia koe mo e fakalolelole e aga hau.

Tokologa e tagata ne tuga ke mahani fakatokolalo ka fehagai mo e tau tagata pule tokoluga po ke tau kapitiga ni. Ka e ko e heigoa ka tupu he magaaho ka moua he tagata mahani fakatokolalo e tuaga pule? Kua eke agataha a ia mo tagata pule kelea ti fakatupetupe atu ki a lautolu i lalo ia ia! Liga tupu e mena nei ke he falu ka tui e tautetaha po ke tau e pine ne fakakite e pule malolo. Maeke foki ia lautolu ne gahua ma e fakatufono ke fakatokoluga he tau fakafehagaiaga ha lautolu mo e tau tagata, he manatu kua ha ha ai e tau tagata ke fekafekau ki a lautolu, nakai taha puhala foki. Taute he mahani fakatokoluga a koe ke vale, nakai manamanatu; taute he mahani fakatokolalo a koe ke totonu.

Kua maeke ia Iesu ke fakatokoluga mo e vale ke he tau tutaki hana. Ko e tagata mitaki katoatoa a ia, ko e Tama he Atua, ne fehagai mo e tau tutaki nakai mitaki katoatoa, fakalagalaga, mo e mahani ohooho. Ka ko e heigoa e uiina ne age e ia ki a lautolu ne fanogonogo? “Kia o mai a mutolu kia au, ko mutolu oti ne matematekelea mo e pehia he tau kavega; ko au foki ke okioki ai a mutolu. Kia hahamo e mutolu e lakau hahamo haku, mo e fifitaki mai a mutolu kia au; ha ko au ni ko e totonu mo e loto holoilalo; ti moua ai e mutolu e okiokiaga mo e tau agaga ha mutolu. Ha ko e mena maeke vave haku a lakau hahamo he uta, ko e haku a kavega foki, ko e mena maama a ia.”​—Mataio 11:28-30.

Kua lali mau nakai a tautolu ke mumuitua ke he fakafifitakiaga a Iesu? Po ke kitia e tautolu a tautolu ne favale, ulumao, pule kelea, nakai fakaalofa mo e fakatokoluga? Ke tuga a Iesu, kia lali ke fakahauhau, nakai ke fakamatematekelea. Kia totoko ke he hufia fakalolelole he mahani fakatokoluga.

Lilifu Fakatagata ke he Fakahakehake

Ko e aga mitaki lahi ko e maimaina mo e fakalatalata he lilifu fakatagata. Ko e kakano he lilifu fakatagata ko e fakalilifu ki a koe ni. Kakano kua manamanatu a koe ke he mena ne kitia he falu tagata ia koe. Leveki e koe e teuteuaga mo e aga mau hau. Kua moli ni e fakatai faka-Sepania, “Tala mai ki a au ko hai mo koe to tala atu e au ko hai a koe.” Kaeke manako a koe ke lafi mo e tau tagata fakatuketuke, teva, fulupaku, mo e gutu kelea, to eke ni a koe ke tuga a lautolu. To hufia e tau aga ha lautolu ki a koe, ti tuga a lautolu, to noa a koe mo e lilifu fakatagata.

Moli, kua fai fahi foki​—ko e mahani fakatokoluga ne takitaki ke he fakahakehake po ke fakateaga. Ko e tau tohikupu mo e tau Farasaio he vaha a Iesu kua fakatokoluga ha ko e tau mahani toka tuai ha lautolu mo e ha lautolu a kitiaaga fakalotu ne to ki mua. Ne hataki a Iesu hagaao ki a lautolu: “Kua eke e lautolu ha lautolu a tau mena oti, kia kitia ai he tau tagata; kua fakalaulahi foki e lautolu ha lautolu a tau filateri, mo e fakalahi e tau kala tapulu ha lautolu [ke fakamatalahi ai]. Kua fiafia foki a lautolu ke he mena mua ke tatakoto ai ke he tau kaiaga mena, mo e tau nofoaga uho ke he tau sunako. Kia fakaalofa foki kia lautolu ke he tau male, kia ui foki a lautolu he tau tagata, Rapai na e, Rapai na e.”​—Mataio 23:5-7.

Ko e mena kua lata, mogoia, ko e aga lagotatai. Manatu, foki, na kitia e Iehova e loto, nakai ko fafo ni hokoia. (1 Samuela 16:7; Ieremia 17:10) Ke tututonu fakatagata nakai ko e tututonu he Atua a ia. Ti, ko e huhu ainei, Maeke fefe ia tautolu ke feaki e aga fakatokolalo moli mo e kalo mai he totogi e totogi lahi he mahani fakatokoluga?

[Matahui Tala]

[Fakatino he lau 4]

Ne ta mai he aga fakatokolalo ki a Naamanu e tau mena aoga loga