Ko e Tali a Iehova ke he Liogi Mai he Loto

“Ti iloa ai e lautolu a koe, ko e hāu a higoa ko Iehova, hoko koe ni kua Mua ue atu ke he lalolagi oti.”—SALA. 83:18.

1, 2. Ko e heigoa e mena ne tupu ke he tokologa, ti ko e heigoa e tau hūhū ka hūhū ki ai?

HE FALU tau kua mole, ne tupetupe lahi e fifine he matematekelea ne tupu ke he tuutakaina haana. He fanau ke he magafaoa Katolika Roma, ne fano a ia ke he pātele ma e lagomatai, ka kua nakai manako a ia ke tutala ke he fifine. Ti liogi a ia ke he Atua: “Nakai iloa e au a koe . . . , ka e iloa e au ko e mena fai koe. Fakamolemole lagomatai la au ke iloa a koe!” Nakai leva he mole, ne aahi atu e Tau Fakamoli a Iehova ki a ia mo e foaki ki a ia e mafanatia mo e iloilo ne kumi a ia ki ai. Mai he falu mena loga foki, ne fakaako e laua a ia na fai higoa mooli e Atua, ko Iehova. He ako ki ai, kua fakamomoko mooli e mena ia ki a ia. “Manamanatu la,” he talahau he fifine, “ne leva tigahau e manako haaku tali mai he tote ke iloa e Atua nei!”

² Tokologa kua tupu e mena ia ki ai. Fa mahani, ne kitia fakamua e lautolu e higoa a Iehova he totou e lautolu e Salamo 83:18 he Tohi Tapu. Kua totou pehē e kupu ia i loto he Tohi Tapu: “Ti iloa ai e lautolu a koe, ko e hāu a higoa ko Iehova, hoko koe ni kua Mua ue atu ke he lalolagi oti.” Ka kua manamanatu nakai a koe, ko e ha kua tohi e Salamo 83? Ko e heigoa e tau mena tutupu ka omoi e tau tagata oti ke talahau ko Iehova ko e Atua mooli tokotaha? Ko e heigoa e fekau he salamo nei ma tautolu he vahā nei? To fakatutala a tautolu ke he tau hūhū ia he vala nei.a

Ko e Fakafualoto ke he Tau Tagata ha Iehova

3, 4. Ko hai ne fati e Salamo 83, ti ko e heigoa e fakamatakutaku ne fakamaama e ia?

³ Hagaao ke he mataulu, ko e Salamo 83 “ko e Salamo ia a Asafo.” Ko ia ne fati e salamo kua tuga e ohi ha Asafo ko e Levi, ko e tagata fakatagi leo kofe talahaua he magaaho ne pule e Patuiki ko Tavita. I loto he salamo, ne olelalo e salamo ki a Iehova ke taute taha mena ke fakatokoluga e pule katoatoa Haana mo e fakailoa Haana higoa. Kua liga fati e salamo he fai magaaho he mole e mate a Solomona. Ko e ha? Ha ko e magaaho ne pule a Tavita mo Solomona, ne kapitiga atu e patuiki a Turo ki a Isaraela. He magaaho ne fati e Salamo 83, ne totoko e tau tagata ha Turo ki a Isaraela ti kau mo e tau fī ha lautolu.

⁴ Ne totoku he salamo hogofulu e motu ne fakafualoto ke moumou e tau tagata he Atua. Kua nonofo viko e tau fī ia i Isaraela ti tohi ai pehēnei: “Ko e fale ie a Etoma mo e faoa a Isamaeli; ko Moapi mo e faoa Hakaru; ko Kavali, mo Amoni, mo Amaleka; ko Filisitia katoa mo lautolu kua nonofo i Turo; ko Asuria foki kua fakalataha a ia mo lautolu.” (Sala. 83:6-8) Ko e heigoa e mena ne tupu he fakamauaga tala ne hagaao e salamo ki ai? Kua talahau he falu kua hagaao e salamo ke he favale atu ki Isaraela he kau fakalataha a Amoni, Moapi, mo e tau tagata he Mouga ko Seira he vahā a Iehosafata. (2 Nofo. 20:1-26) Falu ne talitonu kua tutala ai ke he favaleaga fa mahani ne hoko ki a Isaraela mai he tau katofia ha lautolu ke he fakamauaga tala.

5. Ko e heigoa e lagomatai ne moua he tau Kerisiano he vahā nei mai he Salamo 83?

⁵ Ko e heigoa ni e mena ne tupu, kua maaliali ne omoomoi e Iehova ko e Atua e tohiaga he salamo nei he magaaho ne tū hagahaga kelea e motu haana. Kua foaki he salamo e fakamalolōaga ma e tau fekafekau he Atua he vahā nei, ne tali mai he fakamauaga tuai kua fehagai tumau mo e tau fī ne eketaha ke moumou a lautolu. Mo e to fakamalolō mooli ki a tautolu hagaao ke he vahā anoiha kua tata mai ka fakapotopoto e Koku he motu ha Makoku e tau kau haana he lali fakahiku ke moumou e tau tagata oti ne tapuaki he agaaga mo e fakamooli ke he Atua.—Totou Esekielu 38:2, 8, 9, 16.

Ko e Matapatu Kapaletū

6, 7. (a) Ko e heigoa he salamo ne liogi ki ai he tau kupu hafagi he Salamo 83? (e) Ko e heigoa e matapatu kapaletū he salamo?

⁶ Fanogonogo la he fakakite he salamo e tau logonaaga haana he liogi: “Ko e Atua na e, aua neke fakamate a koe; aua neke nakai lea a koe ko e Atua na e, aua neke nofo noa a koe. Ha ko e mena, kitiala, kua fegui a lautolu kua fai fi kia koe; kua fakatokoluga tuai a lautolu ne fakavihia a koe. Kua eke lagatau galo e lautolu ke he hāu a tau tagata . . . Ha kua pulepulega a lautolu mo e loto fakalataha; kua eke maveheaga e lautolu ke totoko atu kia koe.”—Sala. 83:1-3, 5.

⁷ Ko e heigoa e kapaletū ne mua e aoga he salamo? Mooli, kua liga tupetupe lahi a ia hagaao ke he haohao mitaki haana ni mo e magafaoa haana. Ka ko e matapatu he liogi haana kua hagaao ke he ekefakakelea ne taute ke he higoa a Iehova mo e tau fakamatakutaku ke he motu ne lalago e higoa ia. Kia eketaha ai a tautolu oti ke lagotatai pihia e onoonoaga he fakauka ke he tau aho fakahikuhiku he lalolagi tuai nei.—Totou Mataio 6:9, 10.

8. Ko e heigoa e foliaga he tau motu ne fakafualoto ki a Isaraela?

⁸ Ne fatiaki he salamo e tau fī a Isaraela ke talahau: “O mai a, kia fakaotioti e tautolu a lautolu kia nakai tuai eke a lautolu mo motu; kia nakai tuai manatu tukulagi e higoa ko Isaraela.” (Sala. 83:4) Kua vihiatia mooli he tau motu ia e tau tagata fifili he Atua! Ti fai kakano foki ne fakafualoto ai a lautolu. Ne velevele a lautolu ke he tau fonua ha Isaraela ti talahau fakaikaluga: “Kia eke ma tautolu e mena kua haele ai e Atua.” (Sala. 83:12) Kua fai mena pihia nakai ne tupu he vahā ha tautolu? E!

“Hau a Haeleaga Tapu”

9, 10. (a) He tau vahā i tuai, ko e heigoa e haeleaga tapu he Atua? (e) Ko e heigoa e tau monuina he vahā nei ne olioli e lautolu ne fakauku ne toe mo e ‘tau mamoe kehe’?

⁹ He tau vahā i tuai, ne hagaao e Motu he Maveheaga ke he haeleaga tapu he Atua. Manatu e lologo kautū ne uhu he tau Isaraela he mole e laveaki mai i Aikupito: “Ko e hau a fakaalofa kua takitaki mai e koe e motu nakai kua fakamoui ai e koe; ko e hau a malolo kua takitaki mai ai e koe a lautolu ke he hau a haeleaga tapu.” (Esoto 15:13) Fakamui, ne ha ha he “haeleaga tapu” ia e faituga mo e tau ekepoa mo e maaga lahi, ko Ierusalema, mo e matohiaga he tau patuiki ne tupu mai ia Tavita mo e nofo he nofoaiki a Iehova. (1 Nofo. 29:23) Ati fakahigoa ai e Iesu a Ierusalema “ko e māga haia he Patuiki to atu.”—Mata. 5:35.

¹⁰ Ka e kua e vahā ha tautolu? He 33 V.N., ne fakatū ai e motu foou, ko “Isaraela he Atua.” (Kala. 6:16) Ko e motu ia ne moua mai e tau matakainaga fakauku ha Iesu Keriso, ne fakakatoatoa e matagahua ne kaumahala lahi a Isaraela he tino he eke mo tau fakamooli ke he higoa he Atua. (Isaia 43:10; 1 Pete. 2:9) Kia lautolu, ne taute e Iehova e maveheaga pihia ne taute e ia ki a Isaraela i tuai: “Ke eke foki au mo Atua ha lautolu, ke eke foki a lautolu mo tau tagata haku.” (2 Kori. 6:16; Levi. 26:12) He 1919, ne tamai e Iehova a lautolu ne toe he “Isaraela he Atua” ke he tuaga mitaki, mo e he magaaho ia, ne eke ma lautolu e “motu,” ko e takatakaiaga fakaagaaga ne gahuahua ne kua olioli ai e lautolu e parataiso fakaagaga. (Isaia 66:8) Tali mai he atu tau 1930, totou miliona e ‘tau mamoe kehe’ ne o atu ke he faahi ha lautolu. (Ioane 10:16) Ko e fiafia lahi mo e monuina fakaagaaga he tau Kerisiano nei he vahā foou nai kua fakakite e fakamooliaga malolō lahi he tonu he pule katoatoa a Iehova. (Totou Salamo 91:1, 2.) Kua fakaita mooli he mena ia a Satani!

11. Ko e heigoa ne fakatumau ke eke mo matapatu foliaga he tau fī he Atua?

¹¹ He vahā he fakaotiaga, ne fakalagalaga e Satani e tau matakau haana he lalolagi ke totoko a lautolu ne fakauku ne toe mo e tau hoa ha lautolu ko e tau mamoe kehe. Ne tupu e mena ia i Europa Lalo i lalo hifo he tau Nasi mo Europa Uta i lalo hifo he fakatufono Komunisi he Kautaha Soviete. Ne tupu foki he falu motu loga, mo e to liu ke tupu foki, mua atu he magaaho favale fakahiku ha Koku he motu ha Makoku. He favale ia, to liga fōfō lotokai he tau tagata e tau kelekele mo e tau koloa he tau tagata ha Iehova, tuga ne taute he tau fī he vahā fakamua. Ka ko e matapatu foliaga ha Satani, ko e lali tumau ke fakamavehevehe a tautolu ko e matakau, ke maeke ke nakai manatu e higoa ha tautolu ne foaki mai he Atua. Tali atu fēfē a Iehova ke he totokoaga pihia he pule katoatoa haana? Liu ke manamanatu ke he tau kupu ha salamo.

Ko e Puhala he Kautūaga a Iehova

12-14. Ko e heigoa e tau kautūaga ua he fakamauaga tuai ne tata ke he maaga ko Mekito ne tohia he salamo?

¹² Mailoga e tua malolō he salamo ke he maamaaga a Iehova ke taofi e tau pulega he tau motu ne fī mai. Ne haitia e ia ua e kautūaga tū tonuhia ha Isaraela ke he tau fī haana ne tata atu ke he maaga tuai ha Mekito, ne pule ke he pahua ne higoa pihia foki. He vahā mafana, ko e toka mōmō he Vailele ko Kisona kua maeke ke kitia hane takai ke he pahua. He mole e tō lahi he uha he vahā makalili, ne tafe hifo e vailele ke he pahua ti pukenamo ai. Liga ko e kakano ia, ne fakahigoa foki e vailele ko e “vai i Mekito.”—Fakafili 4:13; 5:19.

¹³ Kavi ke he 15 e kilomita he taha faahi he pahua mai i Mekito ne tū ai e mouga ha Morē ke he vahā he Fakafili ko Kiteona, ko e tau kautau ha Mitiana, Amaleka, mo e tau tagata oti mai he faahi uta ne fakapotopoto ke tau. (Fakafili 7:1, 12) Fakahiku ai ko e matakau tote ha Kiteona ne numera ke 300 he tau tagata taane, ka e lagomatai e Iehova, ne fakakaumahala e lautolu e matakautau lahi he tau fī. Fēfē? He muitua ke he takitakiaga he Atua, ne viko takai e lautolu e heaga api he tau fī he pō he totō e tau gati utu vai ne fufū ai e tau hulu puho. He magaaho ne fakailoa e Kiteona e fakamailoga, ne fela he tau tagata haana e tau gati vai ti amanaki ni ti kitia e tau hulu ne fufū. He magaaho taha, ne ulo e lautolu e tau pu ha lautolu mo e kalaga, “Ko e pelu a Iehova mo Kiteona.” Ne fakagogoa e fī, ti kamata agataha ke fekeliaki; ka kua fehola a lautolu ne hao ke he taha faahi he Vailele ko Ioritana. Ke he magaaho ia, ne tokologa foki e tau Isaraela ne fakalataha ke he tutuliaga he tau fī. Ko e katoatoa ko e 120,000 e tau kautau fī ne tamate.—Fakafili 7:19-25; 8:10.

¹⁴ Kavi ke he ono e kilomita he mole e mouga ko Morē, ke he taha faahi he pahua a Mekito, ne ha ha i ai e Mouga ko Taporā. I ai, ne fitā e fakapotopoto he Fakafili ko Parako 10,000 he tau kautau Isaraela ke fakafehagai tau mo e kautau ha Iapino, ko e patuiki Kanana ha Hasora, i lalo hifo he takitaki kau ko Sisera. Ko e kautau Kanana nei ne 900 e kariota afi ne ha ha ai e tau lapatoa loloa ke kelipopo ka vivilo fakalataha mo e tau hui peleō. He fakapotopoto e tau kautau Isaraela ne nakai fai kanavaakau tau he Mouga ko Taporā, ne tataki atu e kautau ha Sisera ke he pahua. Ti “fakamavehevehe ai e Iehova a Sisera, mo e hana tau kariota oti, mo e kau oti ni.” Liga ko e amanaki ti tō lipilipi he uha ati fakatupu e tau kariota ke tomo ha kua puā e Vailele ko Kisona. Ne tamate he tau Isaraela e matakautau katoa.—Fakafili 4:13-16; 5:19-21.

15. (a) Ko e heigoa he salamo ne liogi ke taute e Iehova? (e) Ko e heigoa kua fakamanatu mai ki a tautolu ke he higoa he Atua hagaao ke he tauaga fakahiku?

¹⁵ Ne olelalo e salamo ki a Iehova ke taute taha mena pihia foki ke he tau motu ne fakamatakutaku a Isaraela he vahā haana. Ne liogi a ia: “Kia eke e koe kia lautolu tuga ne eke e koe kia Mitiana, mo Sisera, mo Iapino ke he pahua a Kisona. Ne fakaotioti a lautolu i Enetoro; ne uta a lautolu mo otaota ke he kelekele.” (Sala. 83:9, 10) Mua atu e aoga, ko e felakutaki fakahiku he Atua ke he lalolagi a Satani ne fakahigoa ko Amaketo (kakano “Mouga a Mekito”). Ko e higoa ia kua fakamanatu ki a tautolu e tau latauaga mooli ne fakahoko ai tata ki Mekito. Ko e kautūaga ha Iehova he tau latau ia i tuai kua fakamanatu ki a tautolu e haana a kautūaga pauaki ke he latau i Amaketo.—Fakakite. 16:13-16.

Liogi ma e Fakatapuaga a Iehova

16. Kua “fakamā” fēfē e tau tagata totoko he vahā nei?

¹⁶ Ke he “tau aho fakamui,” ne taofi e Iehova e tau laliaga oti ke moumou e tau tagata haana. (2 Timo. 3:1) Ti ko e fua, ne fakamā e tau tagata totoko. Ne talahau tuai mai he Salamo 83:16 e mena nei he pehē: “Kia fakamā e koe a lautolu; kia kumikumi e lautolu ke he hau a higoa, Iehova na e.” Kua kaumahala katoatoa e tau tagata totoko he tau motu loga ke he laliaga ha lautolu ke fakamate e Tau Fakamoli a Iehova. He tau motu ia, ko e mauokafua mo e fakauka he tau tagata tapuaki he Atua mooli tokotaha maka ne eke mo fakamooli ki a lautolu ne loto hakohako, ti kua tokologa ne ‘kumi ma e higoa a Iehova.’ Loga e motu ne favale fakakelea ke he Tau Fakamoli a Iehova he taha vahā, kua totou hogofulu afe mogonei, mo e teau afe foki, he tau tagata fakaheke fiafia a Iehova. Ko e kautūaga mooli ma Iehova! Ko e fakamā ha ia ma e tau fī haana!—Totou Ieremia 1:19.

17. Ko e heigoa e tuaga aoga lahi ke he tau tagata, ti ko e heigoa e tau kupu ka nakai leva ti manatu e tautolu?

¹⁷ Iloa mooli e tautolu kua nakaila oti ia e latau. Ti matutaki a tautolu ke fakamatala e tala mitaki kia lautolu foki ne totoko. (Mata. 24:14, 21) Ti kua hafagi e magaaho mitaki mogonei ki a lautolu ne totoko ke fakatokihala mo e moua e fakamouiaga ato fakakatoatoa e magaaho ia. Ko e fakatapuaga he higoa a Iehova kua mua atu e aoga ke he fakamouiaga he tagata. (Totou Esekielu 38:23.) Ka fakalataha e tau motu ke he laliaga he lalolagi katoa ne talahau tuai ke moumou e tau tagata he Atua, to manatu e tautolu e tau kupu he liogi he salamo: “Kia fakamā a, lautolu mo e hohopo e tau ate ha lautolu tukulagi, tukumuitea; kia mā a lautolu, mo e mahaikava ni.”—Sala. 83:17.

18, 19. (a) Ko e heigoa e mena ne tatali ki ai e tau tagata totoko malolō he pule katoatoa ha Iehova? (e) Lauia fēfē a koe ke he fakatapuaga fakahiku he pule katoatoa a Iehova hane hoko mai?

¹⁸ Ko e fakaotiaga fakamā hane tatali mai ki a lautolu ne fifili ke totoko ke he pule katoatoa ha Iehova. Ne fakakite he Kupu he Atua ko lautolu “kua nakai omaoma ke he vagahau mitaki”—ti ko e kakano nei to mamate a lautolu i Amaketo—he matematekelea “ke he mahaikava tukulagi.” (2 Tesa. 1:7-9) Ko e moumouaga ha lautolu ia mo e fakahaoaga ha lautolu kua tapuaki fakamooli ki a Iehova ko e kitiaaga maaliali ko Iehova ko e Atua tokotaha mooli. He lalolagi foou, to nakai nimo e kautūaga lahi ia. Ko lautolu ‘ka liu tutu mai he mamate, ko lautolu ne tututonu katoa mo lautolu ne hepehepe,’ to ako ke he tau gahua lalahi ha Iehova. (Gahua 24:15) He lalolagi foou, to mailoga e lautolu e kitiaaga maaliali he pulotu he moui i lalo hifo he pule katoatoa a Iehova. Ko e tau tagata loto holoilalo ne ha ha i ai mo lautolu ka kitia mafiti ko Iehova ko e Atua mooli tokotaha.

¹⁹ Kua homo atu mooli e vahā anoiha kua tauteute he ha tautolu a Matua fakaalofa he lagi ma e tau tagata tapuaki tua fakamooli haana! Kua nakai kia fakalagalaga a koe ke liogi ke foaki mafiti e Iehova e tali fakahiku ke he liogi he salamo ki a Iehova: “Kia mā [e tau fī haau], mo e mahaikava ni; ti iloa ai e lautolu a koe, ko e hāu a higoa ko Iehova, hoko koe ni kua Mua ue atu ke he lalolagi oti”?—Sala. 83:17, 18.

[Matahui Tala]

Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?

• Ko e heigoa e tuaga ne fehagai mo Isaraela he magaaho ne tohi ai e Salamo 83?

• Ko e heigoa e matapatu kapaletū he tagata ne tohi e Salamo 83?

• Ko hai e tau tagata ne faitaua a Satani ki ai he vahā nei?

• To fēfē e tali atu fakahiku ha Iehova ke he liogi ne talahau ia Salamo 83:18?

[Mepe he lau 15]

(Ma e puhala katoa ne tohi aki, kikite e tohi)

Matutaki fēfē e tau latau ne fakahoko tata ki Mekito ke he ha tautolu a vahā anoiha?

Vailele ko Kisona

Haroseta

Mouga ko Karamelu

Pahua a Isereelu

Mekito

Tanaka

Mouga ko Kilepoa

Vaikeli ha Herota

Morē

Enetoro

Mouga ko Taporā

Tahi a Kalilaia

Vailele ko Ioritana

[Fakatino he lau 12]

Ko e heigoa ne omoi taha salamo ke fati e liogi mai he loto?