“Ko e Puhala Hanai. Ke O Ai”

Ko e Tala ha Emilia Pederson

Ne talahau e Ruth E. Pappas

KO E matua fifine haaku, ko Emilia Pederson, ne fanau he 1878. Pete he eke a ia mo faiaoga, ne manako lahi a ia ke fakaaoga e moui haana ke lagomatai e tau tagata ke fakatata atu ke he Atua. Ne kitia maali e manako he Matua Fifine ha ko e puha talihoe lahi ne toka he kaina ha mautolu he taone tote ha Jasper, Minnesota, U.S.A. Na tamai e ia ke tuku aki e tau koloa haana ke ta atu ki Saina, ko e matakavi ne manako a ia ke gahua misionare i ai. Ka ko e magaaho ne mate e matua fifine haana, ne nakai fakahoko e ia e tau pulega haana ti mau hifo i kaina ke leveki e lafu ikiiki haana. He 1907 ne mau a ia mo Theodore Holien. Ne fanau au ia Tesemo 2, 1925—ko e tama fakahiku he tokofitu.

Ne loga e tau hūhū faka-Tohi Tapu he matua fifine haaku ne kumi fakamakutu a ia ke he tau tali. Taha e hūhū hagaao ke he fakaakoaga he afi fakakikiveka ko e matakavi fakamamahi he tau tagata mahani kelea. Ne hūhū a ia ke he leveki ahiahi he Tapu Lutheran ko e moua i fe e fakamooliaga i loto he Tohi Tapu ke he fakaakoaga nei. Ne tala age a ia ke he matua fifine, kua nakai aoga e mena ne talahau he Tohi Tapu—ka kua lata ni ke fakaako ke he afi fakakikiveka.

Fakamakona e Hoge Fakaagaaga Haana

Nakai leva he mole e 1900, ko e tehina he Matua fifine, ko Emma, ne fano ki Northfield, Minnesota, ke fakaako leo kofe. Ne nofo a ia he kaina ha Milius Christianson, ko e faiaoga haana ne hoana ke he Tagata Fakaako Tohi Tapu, ne fakahigoa mogonei ko e Tau Fakamoli a Iehova. Ne talahau e Emma kua fai taokete a ia ne makutu lahi he totou Tohi Tapu. Nakai leva, ne tohi e hoana a Milius ke he Matua fifine e tohi mo e tau tali ke he tau hūhū faka-Tohi Tapu haana.

Taha aho, ko e Tagata Fakaako Tohi Tapu ne higoa ko Lora Oathout ne hau he tuleni i Sioux Falls, South Dakota, ke fakamatala i Jasper. Ne fakaako a Mami ke he tohi faka-Tohi Tapu ne moua e ia, ti he 1915, ne kamata a ia ke folafola atu e tau kupu mooli he Tohi Tapu ke he falu, he tufatufa e tau tohi ne age e Lora.

He 1916, ne logona e Mami to ha ha i ai a Charles Taze Russell he fonoaga i Sioux City, Iowa. Ne manako a ia ke fina atu. He mogonei, kua lima tuai e tama ha Mami, ti ko Marvin e tama fakahiku, ne lima laia e mahina. Pete ia, ne tau loaloa a ia mo e tau tama he fenoga atu he tuleni ke he kavi 160 e kilomita ki Sioux City ke fakalataha ke he fonoaga. Ne logona e ia e tau lauga ha Matakainaga Russell, kitekite ke he “Photo-Drama of Creation,” ti papatiso. He liu ki kaina, ne tohi e ia e vala tala hagaao ke he fonoaga, ne lolomi i loto he Jasper Journal.

He 1922, ko Mami taha ia lautolu ne kavi ke 18,000 ne fakalataha ke he fonoaga i Cedar Point, Ohio. He oti e fonoaga ia, ne nakai okioki a ia he fakapuloa e Kautu he Atua. Kua fakamalolō he fakafifitakiaga haana a mautolu ke omaoma e tomatomaaga: “Ko e puhala hanai ke o ai.”—Isaia 30:21.

Fua Mitaki e Fekafekauaga he Kautu

He mataulu he atu tau 1920, ne hiki atu e tau matua haaku ke he fale i fafo he maaga ko Jasper. Ne kautū e pisinisi ha Tete mo e lahi e magafaoa ke leveki. Ne nakai lahi e fakaako haana ke he Tohi Tapu tuga ne fakaako a Mami, ka e lalago loto katoatoa e ia e gahua fakamatala mo e hafagi e kaina ha mautolu ke he tau fekafekau faifano, ne iloa ke he magahala ia ko e tau tagata fenoga ahiahi. Fa mahani ai, ka taha he tau matakainaga faifano ka taute e lauga he kaina ha mautolu, kavi ke he teau ka o mai—ne fakapikipiki he loto fale, poko kai, mo e poko mohe ha mautolu.

He kavi ke he fitu e tau moui haaku, ne hea telefoni mai e anitī haaku ko Lettie ke talahau ko e tau tagata he tuuta kaina haana, ko Ed Larson mo e haana hoana kua manako ke fakaako e Tohi Tapu. Ne talia fiafia e laua e tau kupu mooli he Tohi Tapu ti magaaho fakamui ne uiina e taha tuuta kaina, ko Martha Van Daalen, ko e matua fifine ne valu e tama, ke fakalataha mai he fakaakoaga. Ne eke foki a Martha mo e magafaoa katoa haana mo tau Tagata Fakaako he Tohi Tapu.a

He magaaho ia, ko Gordon Kammerud, ko e fuata taane ne nakai nofo mamao mai ia mautolu, ne kamata agataha ke gahua mo Tete. Ne fitā e hataki ki a Gordon: “Fakaeneene ke he tau tama fifine he takitaki gahua. Na kehe ni e lotu he kau.” Pete ia, ne kamata agataha a Gordon ke fakaako e Tohi Tapu, ne nakai leva ti talitonu kua moua e ia e kupu mooli. Tolu e mahina he mole, ne papatiso a ia. Ne talitonu foki e tau matua haana, ti ko e tau magafaoa ha mautolu—ko e tau Holien, ko e tau Kammerud, mo e tau Van Daalen—ne eke ai mo tau kapitiga tata.

Atihake he Tau Fonoaga

Ne fakamalolō lahi a Mami he fonoaga i Cedar Point ti nakai manako a ia ke to noa taha fonoaga foki. Ti manatu e au e tau magaaho fakamua ia ne loloa e tau fenoga ke fakalataha ke he tau toloaga ia. Ko e taha fonoaga i Columbus, Ohio, he 1931 ne aoga lahi ai ha ko e magaaho ia ne moua ai e higoa Tau Fakamoli a Iehova. (Isaia 43:10-12) Ne manatu foki e au e fonoaga i Washington, D.C., he 1935, ne fakahoko ai e lauga talahaua ne fakakite e “tau tagata tokologa,” po ke “moto tagata tokologa,” ne tutala e Fakakiteaga ki ai. (Fakakite. 7:9) Ko e lafu haaku ko Lilian mo Eunice e falu ne molea e 800 ne papatiso i ai.

Ne fenoga atu e magafaoa ha mautolu ke he tau fonoaga i Columbus, Ohio, he 1937; Seattle, Washington, he 1938; mo New York City he 1939. Ko e magafaoa ha Van Daalen mo Kammerud mo e falu foki ne fakatauō mo mautolu, ti kemu a mautolu he o he hala. Ne mau a Eunice ki a Leo Van Daalen he 1940, ti eke a laua mo tau paionia. He tau taha ia, ne mau a Lilian mo Gordon Kammerud, ti eke foki a laua mo tau paionia.

Ko e fonoaga he 1941 ne fakahoko i St. Louis, Missouri, ne uho lahi. Ne totou afe a lautolu ne ikiiki i ai ne moua e tohi Children. Ko e fonoaga ia ko e hikiaga ma haaku. Nakai leva he mole, ia Sepetema 1, 1941, fakalataha mo e tugaane haaku ko Marvin mo e hoana haana ko Joyce, ne eke au mo paionia. Ne 15 e tau haaku he moui.

He matakavi gahua fonua ha mautolu, ne uka ke hohoko atu oti e tau matakainaga ke he tau fonoaga ha kua fa mahani e tau fonoaga ke taute he magahala ke helehele e tau fua he fonua. Ti ka oti e tau fonoaga, ne taute e mautolu e tau liu fakamanatu he fonoaga he faahi tua ha mautolu ke lata mo lautolu ne nakai maeke ke hohoko atu. Ko e tau fakalatahaaga fiafia anei.

Kiliata mo e Tau Kotofaaga Motu Kehe

Ia Fepuari 1943, ne fakatū e Aoga Kiliata ke fakamahani e tau paionia ma e gahua misionare. Ne putoia he vahega fakamua tokoono he magafaoa ha Van Daalen—ko e lafu ko Emil, Arthur, Homer, mo Leo; ko e kasini ha lautolu ko Donald; mo e taokete haaku ko Eunice ne hoana e Leo. Ne mavehe a mautolu mo e tau manatu fakauaua, ha kua nakai iloa e mautolu e magaaho ka liu ke feleveia mo lautolu. He oti e kautūaga, ne kotofa oti e tokoono ki Puerto Rico, ne nakai katoa e hogofulumaua e Fakamoli i ai he magahala ia.

He taha e tau he mole, ko Lilian mo Gordon pihia foki a Marvin mo Joyce ne o atu ke he vahega ke toluaki ha Kiliata. Ne fakafano atu foki a lautolu ki Puerto Rico. Ti, ia Sepetema 1944, he 18 e tau haaku he moui, ne fina atu au he vahega ke fā aki ha Kiliata. He oti e kautūaga ia Fepuari 1945, ne fakalataha au mo e lafu haaku i Puerto Rico. Ko e foou ha ia he lalolagi ia kua hafagi mai mua haaku! Pete kua uka ke fakaako e vagahau Sepania, ne nakai leva ti kamata e falu ia mautolu ke taute ke molea e 20 e fakaakoaga Tohi Tapu. Ne fakamonuina e Iehova e gahua. He vahā nei, kua kavi ke he 25,000 e Fakamoli i Puerto Rico!

Lauia e Magafaoa ha Mautolu he Tau Matematekelea

Ne nonofo hifo a Leo mo Eunice i Puerto Rico he mole e fanau e tama taane ha laua ko Mark, he 1950. He 1952 ne pulega a lautolu ke ō ke evaeva ke ahiahi e tau magafaoa i kaina. Ia Aperila 11, ne o a lautolu he vakalele. Momoko ai, ne nakai leva e hake e vakalele ti to ki tahi. Ne mamate a Leo mo Eunice. Ne moua a Mark ne ua e tau tau he moui hane hili he fuga tahi. Ne tuku he tagata ne hao mai a ia ke he lafalafa fakahao ti tuku a ia he matini fafagu—ti moui ai.b

Lima e tau he mole, ia Mati 7, 1957, ne o a Mami mo Tete ke he Fale he Kautu ti pū e hui motokā. Hane hiki he hui motokā ne pū he kauhala, ne pakia a Tete he motokā ne holo ti mate hifo ni he mena ia. Kavi ke he 600 ne fakalataha ke he lauga mauku, ti ko e fakamatalaaga mitaki ne foaki ke he tau tagata he matakavi, ne fakalilifu lahi ai e Matua taane.

Tau Kotofaaga Foou

Ato mate a Tete, ne moua e au e kotofaaga ke fekafekau i Atenetina. Ia Aokuso 1957, ne hoko atu au ke he taone ha Mendoza i kelekele he tau Atu Mouga he Andes. He 1958, ko George Pappas, ne kautū mai he vahega ke 30 aki a Kiliata, ne kotofa ki Atenetina. Ne eke a maua mo George mo tau kapitiga mitaki, ti mau a maua ia Aperila 1960. He 1961, ne mate a Mami he 83 e tau he moui. Ne fano a ia he puhala tua fakamoli he tapuakiaga mooli ti tokologa lahi foki ne lagomatai e ia ke taute e mena taha ia.

Ke he hogofulu e tau ne fekafekau a maua mo George mo e falu misionare he tau kaina misionare kehekehe. Ti fitu e tau ha maua he gahua takaiaga. He 1975 ne liliu a maua ke he Tau Faahi Kaufakalataha ke lagomatai e tau tagata he magafaoa kua gagao. He 1980 ne uiina e taane haaku ke taute e gahua takaiaga ke he fonua vagahau Sepania. Kavi ke he 600 fakapotopotoaga vagahau Sepania he magahala ia he Tau Faahi Kaufakalataha. Ke he 26 e tau, ne loga e fakapotopotoaga ne aahi a maua ki ai ti kitia kua tupu lahi e tau fakapotopotoaga ke molea e 3,000.

Ne O a Lautolu he “Puhala” Ia

Ne olioli foki a Mami he kitia a lautolu ne ikiiki he magafaoa haana ne taute e fekafekau mau. Tuga anei, ko Carol, ko e tama fifine he taokete haaku, ko Ester, ne kamata paionia he 1953. Ne mau a ia mo Dennis Trumbore, ti tali mai he magaaho ia kua fakalataha a laua ke he fekafekauaga mau. Taha tama fifine ha Ester, ko Lois, ne mau mo Wendell Jensen. Ne o atu a laua ke he vahega ke 41 aki ha Kiliata ti 15 e tau ne gahua misionare i Nigeria. Ko Mark, ne mamate e tau matua he to e vakalele, ne hiki mo e feaki he mahakitaga ha Leo, ko Ruth La Londe, mo e taane haana, ko Curtiss. Ko Mark mo e hoana haana, ko Lavonne, ne loga e tau ne paionia ai mo e feaki e tau tama tokofā ha laua ke he “puhala” ia.—Isaia 30:21.

Ko Orlen, ko e lafu naia haaku ne moui agaia, kua 90 tumā e tau haana he moui. Hane fekafekau tua fakamoli agaia a ia ki a Iehova. Ne fiafia a maua mo George he matutaki ke he fekafekauaga mau.

Mena ne Toka Hifo e Mami

Ha ha ia au mogonei e taha he tau koloa uho ha Mami—ko e laulau tohitohi haana. Ko e mena fakaalofa he mau ne age he matua taane haaku. Ke he taha he tau toloa ko e pepa tohitohi haana kua tuai, ne toka ai e tau tohi mo e tau vala tala ne tohia e ia he nusipepa ti kua foaki he mena ia e fakamatala lauia mitaki he Kautu. Ko e falu he tau tohi nei ne liu taha ki tua he mataulu he tau atu tau 1900. Ne toka foki i loto he laulau e tau tohi tokiofa mai he tau tama misionare ha Mami. Ko e fiafia ha ia haaku he totou ti liu totou foki ki ai! Ti fakamalolō tumau e tau tohi haana ki a mautolu, he puke ai ke he tau manatu atihake. Ne nakai fakamooli e manako ha Mami ke eke mo misionare. Pete ia, ne ha ha ia ia e makutu ma e gahua misionare ne omoomoi e tau loto he falu ke he tau atuhau he magaaho fakamui haana. Kua amaamanaki lahi au ke he fakapotopotoaga lahi he magafaoa mo Mami mo Tete he lalolagi parataiso!—Fakakite. 21:3, 4.

[Tau Matahui Tala]

[Fakatino he lau 17]

Emilia Pederson

[Fakatino he lau 18]

1916: Mami, Tete (totō ia Marvin); lalo, mai he faahi hema ke he faahi matau: Orlen, Ester, Lilian, Mildred

[Fakatino he lau 19]

Leo mo Eunice, nakai leva ti mamate a laua

[Fakatino he lau 20]

1950: Mai he faahi hema ke he faahi matau, luga: Ester, Mildred, Lilian, Eunice, Ruth; lalo: Orlen, Mami, Tete, mo Marvin

[Fakatino he lau 20]

George mo Ruth Pappas he gahua takaiaga, 2001