Kia “Fakamakutu ke he Tau Gahua Mitaki”!

“Ko [Iesu] ne foaki mai e ia a ia ma tautolu ke lukutoto aki a tautolu mai he tau holifono oti kana, mo e fakamea ai e ia māna ke eke mo motu fifili kua fakamakutu ke he tau gahua mitaki.”—TITO 2:14.

1. Ko e heigoa e mena ne tupu he matakavi he faituga he magaaho ne hoko mai a Iesu he Nisana 10, 33 V.N.?

KO E Nisana 10, 33 V.N., fai aho to fakamanatu e Paseka. Kua fiafia lahi e tokologa he tau tagata tapuaki he matakavi he faituga i Ierusalema. Ko e heigoa ka tupu he magaaho ka hoko mai a Iesu? Tokotolu e tagata tohia Evagelia—ko Mataio, Mareko, mo Luka—ne takilagaua oti e fakamooli kua vega e Iesu a lautolu ne fefakafuaaki he faituga. Ne tulei atu e ia e tau lapa ha lautolu ne fakafua tupe, mo e tau nofoa ha lautolu ne fakafua lupe. (Mata. 21:12; Mare. 11:15; Luka 19:45) Tali mai he mena ne taute e Iesu he tolu e tau fakamua atu, ne tumau agaia e fakamakutu haana.—Ioane 2:13-17.

2, 3. Iloa fēfē e tautolu kua nakai fakakaupā e fakamakutu a Iesu ke he fakameaaga he faituga?

² Ne fakakite he tala a Mataio kua nakai fakakaupā ni e fakamakutu ha Iesu ke he fakameaaga he faituga. Ne fakamaulu foki e ia e tau matapouli mo e kulikuli ne o atu ki a ia i ai. (Mata. 21:14) Kua hagaao e tala a Luka ke he falu gahua a Iesu ne taute. “Ne fakaako mau a [Iesu] ke he tau aho oti ke he faituga.” (Luka 19:47; 20:1) Kua kitia maaliali e fakamakutu a Iesu ke he haana fekafekauaga ke he tau tagata.

³ Fakamui, ne tohi atu e aposetolo ko Paulo ki a Tito mo e fakamaama ko Iesu “ne foaki mai e ia a ia ma tautolu ke [liga] lukutoto aki a tautolu mai he tau holifono oti kana, mo e fakamea ai e ia māna ke eke mo motu fifili kua fakamakutu ke he tau gahua mitaki.” (Tito 2:14) Ko e heigoa e tau puhala kua maeke ia tautolu he vahā nei ke “fakamakutu ke he tau gahua mitaki”? Ti maeke fēfē he tau fakafifitakiaga he tau patuiki mitaki a Iuta ke fakamalolō a tautolu?

Fakamakutu ke Fakamatala mo e Fakaako Atu

4, 5. Ke he tau puhala fe ne eke mooli e tau patuiki tokofā a Iuta ke fakamakutu ke he tau gahua mitaki?

⁴ Ne fakatoka oti e Asa, Iehosafata, Hesekia, mo Iosia e tau matagahua ke taaki kehe e tapuaki tupua a Iuta. “Ne uta kehe e [Asa] e tau fatapoa kua eke ke he tau atua kehe, mo e tau mena tokoluga, ne lipilipi foki e ia e tau tupua, mo e hio ki lalo e tau tupua Asaira.” (2 Nofo. 14:3) Ne velagia e fakamakutu a Iehosafata ma e tapuakiaga a Iehova, ati ‘uta kehe e ia e tau mena tokoluga mo e tau tupua Asaira i Iuta.’—2 Nofo. 17:6; 19:3.a

⁵ He mole e fakamanatuaga tapu he Paseka ne fitu e aho ne fakatoka e Hesekia i Ierusalema, ti “o atu a Isaraela oti ne ha ha i ai ke he galue, ke he tau maga a Iuta, mo e tukimalipilipi e lautolu e tau tupua, mo e hio ki lalo e tau tupua a Asaira, mo e ulu moumou e lautolu e tau mena tokoluga, mo e tau fatapoa ha ha i Iuta oti, katoa mo Peniamina, mo Efaraimo, mo Manase, ato fakaoti ai e lautolu e tau mena ia.” (2 Nofo. 31:1) Ne eke e fuata tote ko Iosia mo patuiki he magaaho ne valu laia e tau haana. Ne talahau he tau Tohiaga Tapu: “Ko e tau valu foki he hana eke mo patuiki, ka ko e fuata agaia a ia, ne kamata ai a ia ke kumi ke he Atua a Tavita hana matua; ko e tau hogofulu ma ua foki ne kamata ai a ia ke fakamea a Iuta mo Ierusalema mai he tau mena tokoluga, mo e tau tupua a Asaira, mo e tau tupua kua ta, mo e tau tupua lapatoa.” (2 Nofo. 34:3) Ti fakamakutu oti e tau patuiki tokofā ia ke he tau gahua mitaki.

6. Ko e ha ne maeke ke fakatatai ha tautolu a gahua he fonua ke he tau matagahua he tau patuiki tua fakamooli a Iuta?

⁶ Kua taute e tautolu he vahā nei e matagahua pihia ke lagomatai e tau tagata ke vevehe kehe mai he tau fakaakoaga fakalotu fakavai, putoia e gahua tapuaki tupua. Ko e ha tautolu a gahua he taha fale ke he taha fale kua maeke ia tautolu ke feleveia mo e tau tagata kehekehe. (1 Timo. 2:4) Taha e tama fifine tote i Asia ne manatu e puhala ne taute he matua fifine haana e tau tapuakiaga i mua he tau tupua ta loga he kaina ha laua. He fakakakano kua nakai maeke he tau tupua ta oti ke hukui e Atua mooli, ne fa liogi e tama fifine ke maeke ia ia ke iloa e Atua mooli. He fakakia e nokonoko he gutuhala haana, ne feleveia a ia mo e tokoua e Fakamoli ne mautali ke lagomatai a ia ke iloa e higoa uho he Atua mooli, ko Iehova. Ti loto fakaaue mooli a ia ha kua iloa ai e tala mooli ke he tau atua ta! Ne fakatātā e ia e fakamakutu mua ue atu haana mogonei he fakalataha fakamakai ke he gahua he fonua he lagomatai fakaagaaga e falu tagata.—Sala. 83:18; 115:4-8; 1 Ioa. 5:21.

7. Ko e heigoa ka taute e tautolu ke fifitaki e tau tagata gahua fakaako ne o atu ke he motu katoa he vahā a Iehosafata?

⁷ Ka fakalataha a tautolu ke he gahua he taha fale ke he taha fale, taute fakamatafeiga fēfē e tautolu e fonua ne kotofa ki a tautolu? Fuluola ai, he tau ke tolu aki he patuiki a Iehosafata, ne fakafano atu e ia ke o mai tokolima e tama taane patuiki, tokohiva e tagata Levi, ti tokoua e ekepoa. Ne fakafano atu e ia a lautolu ke he tau maaga oti ke fakaako e tau tagata ke he tau fakatufono a Iehova. Ha kua lauia lahi mahaki e matagahua ha lautolu ne kamata e tau tagata he tau motu ne agaagai mai ke matakutaku ki a Iehova. (Totou 2 Nofoaga he Tau Patuiki 17:9, 10.) He ahiahi atu ke he tau kaina he tau magaaho kehekehe he tau aho kehekehe, liga maeke ia tautolu ke tutala mo e tau tagata tokologa he kaina.

8. Liga fakalaulahi atu fēfē e gahua fakamatala ha tautolu?

⁸ Tokologa e fekafekau he Atua he vahā nei kua makai ke toka e tau kaina ha lautolu mo e hiki ke gahua he tau matakavi ne manako lagomatai lahi ma e Tau Fakamoli fakamakutu. Maeke nakai a koe ke taute pihia? Falu ia tautolu ne nakai maeke ke hiki mamao kua liga lali ke fakamatala ke he tau tagata vagahau kehe ne nonofo he matakavi ha tautolu. Ha kua loga e tagata motu kehe ne feleveia mo Ron he matakavi haana, he 81 e tau he moui, ne ako e ia e tau feleveiaaga ke he 32 e vagahau! Nakaila leva e feleveia e ia e hoa mau mai i Aferika he puhalatū ti feleveia a ia ki ai ke he vagahau motu ha laua, ko e vagahau Yoruba. Ne hūhū a laua ki a Ron kua fano ka ia ki Aferika. He tali a ia nakai, ne hūhū a laua ko e iloa fēfē e ia e vagahau ha laua. Ne takitaki e mena nei ke he fakamatala mitaki. Ne talia fiafia e laua falu mekasini mo e age fakamakai ki a ia e matahigoa he kaina ha laua, ati fakafano atu e ia ke he fakapotopotoaga he matakavi ke maeke he hoa mau ke fakaako e Tohi Tapu.

9. Ko e ha kua aoga lahi e totou mai he Tohi Tapu he ha tautolu a gahua ke he fonua? Talahau e mena ne tupu.

⁹ Ne ha ha he tau tagata gahua fakaako ne o atu ke he motu katoa, ha ko e poaki a Iehosafata, e “tohi he fakatufono a Iehova.” Ke he lalolagi katoa, kua eketaha a tautolu ke fakaako e tau tagata mai he Tohi Tapu, ha ko e Kupu he Atua. Kua lali pauaki a tautolu ke fakakite ke he falu e tau kupu mai i loto he Tohi Tapu, he fakaaoga ai ke he ha tautolu a gahua he fonua. Taha e tagata he kaina ne fakamaama ki a Linda, ko e Fakamoli, kua matematekelea e taane haana he stroke ti lata ke tau fakakia atu ki ai. Ne tagi e fifine he kaina: “Ailoa e au ko e heigoa e mena ne taute e au ti fakaatā he Atua e mena nei ke tupu ki a au.” Ne tali atu a Linda: “Maeke nakai au ke foaki e taha fakamafanaaga?” Ati totou e ia e tau kupu he Iakopo 1:13 ti matutaki atu: “Ko e tau matematekelea oti kana ne lauia a tautolu mo e tau fakahele ha tautolu ne nakai ko e fakahala mai he Atua.” He mena ia, ne kuku mafanatia he fifine a Linda. Ne talahau e Linda: “Maeke ia au ke foaki e fakamafanaaga he fakaaoga e Tohi Tapu. Falu magaaho ko e tau kupu tohi ne totou e tautolu mai he Tohi Tapu ne nakaila logona ia he tagata he kaina.” Ne takitaki e fakatutalaaga ia ke he fakaako Tohi Tapu tumau i kaina mo e fifine.

Tau Fuata kua Fekafekau Fakamakutu

10. Eke fēfē a Iosia mo fakafifitakiaga mitaki ma e tau fuata Kerisiano he vahā nei?

¹⁰ He liliu ke he fakafifitakiaga a Iosia, kua iloa e tautolu na tutuli e ia e tapuakiaga mooli ko e fuata ti kavi ke he 20 e tau he moui, ne taute e ia e matagahua lahi he totoko e tapuaki tupua. (Totou 2 Nofoaga he Tau Patuiki 34:1-3.) Tokologa e tagata fuata he vahā nei ne fakatātā e fakamakutu pihia ke he ha lautolu a gahua he Kautu.

11-13. Ko e heigoa e tau fakaakoaga kua maeke ke fakaako e tautolu mai he tau fuata he vahā nei hane fekafekau fakamakutu ki a Iehova?

¹¹ Ko Hannah, kua nofo i Igilani, ne 13 e tau he moui kua fakaako e vagahau Falani he aoga he magaaho ne logona e ia kua fai matakau vagahau Falani ne fakatū he taone tata mai. Ne talia he matua taane haana ke o mo ia ke he tau feleveiaaga i ai. Mogonei kua 18 e tau he moui, ne fakamatala fakamakutu a Hannah he vagahau Falani ko e paionia tumau. Maeke foki nakai a koe ke ako e vagahau kehe mo e lagomatai falu tagata ke fakaako ki a Iehova?

¹² Ne fiafia lahi a Rachel ke kitekite e tala he vitiō Pursue Goals That Honor God. He talahau kua manatu a ia he magaho ne kamata a ia ke fekafekau ki a Iehova he 1995, ne pehē a ia: “Manatu au kua iloa mitaki tuai e au e kupu mooli.” Ti lafi e ia: “He mole e kitekite ke he tala ia, ne mailoga e au mogonei ko e fakalataha noa ni au ke he kupu mooli ke he tau tau loga. Ne taufetului eketaha au ke moua e kupu mooli ti manamanatu mo e lali fakalahi ke he matagahua mo e fakaako fakatagata haaku.” Kua iloa e Rachel mogonei kua fekafekau fakamakutu lahi a ia ki a Iehova. Ti ko e heigoa e fua ne moua mai he mena ne tupu ki a ia? “Kua hokulo e fakafetuiaga haaku mo Iehova. Kua kakano lahi e tau liogi haaku, kua hokulo mo e makona lahi e kumikumiaga haaku, ti mooli lahi e tau tala he Tohi Tapu ki a au. Ko e fua, hane olioli lahi mahaki e au e gahua he fonua ti moua ai e makona mooli he kitia e au e tau kupu a Iehova nukua fakamafana e falu.”

¹³ Ne atihake e fuata ko Luke he taha tala foki he vitiō Young People Ask—What Will I Do With My Life? He oti e kitekite e tala nei, ne tohi e Luke: “Ne omoomoi au ke Iiu manamanatu ke he tuaga he moui haaku.” Ne talahau e ia: “He mogo kua mole, ne peehi au ke tutuli fakamua e haohao mitaki fakatupe he puhala he fakaakoaga tokoluga atu ti ka oti e mena ia ti hagaaki ke he tau foliaga fakaagaaga. Ko e peehiaga ia kua nakai lagomatai e tupu fakaagaaga; ka kua ulu moumou ai e tagata.” Tau matakainaga taane mo e tau matakainaga fifine fuata, ko e ha he kikite kua maeke nakai ia mutolu ke fakaaoga e tau mena ne fakaako e mutolu he aoga ke fakalaulahi e gahua he fonua ha mutolu tuga ne taute e Hannah? He ha he muitua e fakafifitakiaga a Rachel, he tutuli fakamakutu e tau foliaga ne fakalilifu mooli e Atua? He muitua e fakafifitakiaga a Luke, kalo mai he tau hagahaga kelea ne eke mooli mo matahele ke he tokologa he tau fuata.

Muitua Fakamakutu ke he Tau Hatakiaga

14. Ko e vahega tapuaki fēfē kua talia e Iehova, ti ko e ha e fakatumau e mena nei ko e paleko he vahā nei?

¹⁴ Kua lata e tau tagata a Iehova ke meā kaeke ke talia e Ia e tapuakiaga ha lautolu. Ne hataki e Isaia: “O kehe a, kia o kehe ā mutolu, kia o atu a mutolu he mena na [Papelonia]; aua neke pipiki atu a mutolu ke he mena kelea; kia o atu ā mutolu mai loto ia ia; kia meā a mutolu, ko mutolu kua toto e tau kapiniu a Iehova.” (Isaia 52:11) Loga e tau tau ato tohi e Isaia e tau kupu ia, ne tutuli fakamalolō he patuiki mitaki ko Asa e matagahua ke taaki kehe e tapuaki tupua mo e mahani sotoma a Iuta. (Totou 1 Tau Patuiki 15:11-13.) He tau senetenari fakamui, ne tala age e aposetolo ko Paulo ki a Tito kua foaki e Iesu a ia ni ke fakamea haana tau tutaki “māna ke eke mo motu fifili kua fakamakutu ke he tau gahua mitaki.” (Tito 2:14) He fakalatahaaga tagata he vahā nei ne kelea muitui, kua nakai mukamuka—mua atu ke he tau fuata—ke fakatumau e mahani meā. Tuga anei, kua lata he tau fekafekau oti he Atua, ikiiki mo e fuakau, ke totoko fakamalolō ke fakamamao mai he fakakelea he tau fakatino telefua ne fakaaliali he tau lapa fakatātā, televisoni, tau kifaga, mo e mua atu ke he Internet.

15. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke feaki e vihiatia ma e mena kelea?

¹⁵ Ko e fakamakutu ha tautolu ke muitua ke he tau hatakiaga he Atua kua lagomatai a tautolu ke feaki e vihiatia ke he mena kelea. (Sala. 97:10; Roma 12:9) Kua lata ia tautolu ke vihiatia e tau fakatino telefua ke maeke ke “vevete kehe mai he fakaohoohoaga malolō ia ne tuga e makeneta,” he talahau he taha Kerisiano. Ke vehevehe kehe e tau vala he lapatoa he makeneta, kua lata e tagata ke moua e malolō ne mahomo atu ke he maō ne futiaki ai ke mapili fakalataha. Pihia foki, kua lata ke eketaha fakamalolō ke totoko e fakataki he fakatino telefua. Ka maama e puhala kua maeke he fakatino telefua ke fakakelea aki a tautolu to lagomatai a tautolu ke feaki e vihiatia lahi ki ai. Taha e matakainaga taane ne lali fakamakamaka ke vevete kehe mai he kitekite e tau faahi telefua he Internet. Ne hiki e ia e komopiuta haana ke he mena ne kitia oti he magafaoa katoa haana. Fakalataha mo e mena ia, ne eketaha fakalahi a ia ke fakamea a ia mo e fakamakutu ke he tau gahua mitaki. Ne taute foki e ia taha lakaaga. Ha ko e mena fakaaoga e ia e Internet ke lata mo e gahua haana, ne fifili a ia ke fakaaoga ni ka nofo e hoana haana he tapa haana.

Ko e Uho Lahi he Mahani Mitaki

16, 17. Maeke fēfē he mahani mitaki ha tautolu ke lauia a lautolu ne kitekite mai ki a tautolu? Talahau e mena ne tupu.

¹⁶ Ko e aga mitaki mooli ne ha ha he tau fuata taane mo e tau fuata fifine he fekafekauaga a Iehova, ti kua nava lahi he tau tagata kitekite e mena nei! (Totou 1 Peteru 2:12.) Taha e tagata ahiahi ke he Peteli i London ne hiki e onoonoaga katoa haana ke he Tau Fakamoli a Iehova he taha e aho ne gahua ke he levekiaga he tau matini lolomi i ai. Ko e hoana haana hane fakaako e Tohi Tapu mo e Fakamoli he matakavi, ne mailoga kua hiki e aga he taane haana. Fakamua, ne nakai loto e taane ke ahiahi he Tau Fakamoli e kaina haana. Ka e liu mai he taute e gahua ia he Peteli mo e tau talahauaga mitaki ke he puhala totonu ne fakakite ki a ia. Ne talahau e ia kua nakai fai tagata ne vagahau kelea. Kua mahani fakauka e tau tagata oti, ti mafola e takatakaiaga. Kua nava lahi mahaki a ia ke he tau matakainaga taane mo e fifine fuata ne gahua fakamakutu ka e nakai fai totogi, he foaki noa e magaaho mo e malolō ha lautolu ke lagomatai e lolomiaga he tala mitaki.

¹⁷ Pihia foki, ko e tau matakainaga kua gahua tupe ke leveki aki e tau magafaoa ha lautolu ne gahua loto katoa a lautolu. (Kolo. 3:23, 24) Ti ko e fua he mena nei, ne fa mau e tau gahua ha kua aoga e tau aga fakamakai lahi ha lautolu ke he tau takitaki gahua ti manako e tau takitaki gahua ke fakagahua ni a lautolu.

18. Maeke fēfē ia tautolu ke “fakamakutu ke he tau gahua mitaki”?

¹⁸ Ko e falanaki ha tautolu ki a Iehova, ko e omaoma ha tautolu ke he tau fakaakoaga haana, mo e levekiaga ne taute e tautolu ke he tau matakavi feleveiaaga ha tautolu e falu he tau puhala kua fakatātā e tautolu e fakamakutu ke he fale a Iehova. Lafi ki ai, manako a tautolu ke fakalataha katoa ke he mena kua maeke ia tautolu ke he gahua fakamatala he Kautu mo e taute tutaki. He fuata po ke fuakau a tautolu, ko e fakamakamaka ha tautolu ke taofi mau ke he tau tuaga meā ne matutaki mo e tapuakiaga ha tautolu, to helehele e tautolu e loga he tau fua mitaki. Mo e to fakatumau a tautolu ke talahaua ko e tau tagata “fakamakutu ke he tau gahua mitaki.”—Tito 2:14.

[Matahui Tala]

Mai he tau fakafifitakiaga he Tohi Tapu mo e vahā nei, ko e heigoa haau ne fakaako hagaao ke he

• puhala ke fakakite e fakamakutu haau he fakamatala mo e fakaako atu?

• puhala ne maeke he tau fuata Kerisiano ke “fakamakutu ke he tau gahua mitaki”?

• puhala ke vevehe kehe mai he tau aga kelea?

[Fakatino he lau 13]

Fakaaoga tumau nakai e koe e Tohi Tapu he haau a gahua he fonua?

[Fakatino he lau 15]

He fakaako e taha vagahau he fano agaia he aoga ka lagomatai a koe ke fakalaulahi haau a gahua he fonua