Kia Kitia Ai Haau a Mafiti
“Kia manamanatu a koe ke he tau mena na, kia fakamahani a koe ki ai; kia kitia ai he tau tagata oti hāu a mafiti.”—1 TIMO. 4:15.
1, 2. Ko e heigoa kua iloa e tautolu hagaao ke he moui vahā tama a Timoteo mo e hikiaga ne hoko he kavi ke 20 e tau he moui haana?
KO E matakavi ha Kalatia i Roma, mogonei i Turkey, ko e kaina ne tupu hake ai e tama taane ko Timoteo. Loga e fakapotopotoaga Kerisiano ne fakatū i ai ke he tau hogofulu tau he mole e mate a Iesu. He taha magahala, ko e tama ko Timoteo, matua fifine haana, mo e tupuna fifine haana ne taofi mau ke he lotu Kerisiano ti gahua malolō ke he taha he tau fakapotopotoaga. (2 Timo. 1:5; 3:14, 15) Ne olioli mooli e Timoteo e moui haana ko e Kerisiano fuata tote he tau takatakaiaga mahani mau ia. Ka e amanaki ti hiki agataha e tuaga.
2 Ne kamata ai he aahi ke lagaua aki he aposetolo ko Paulo ke he matakavi. He magahala ia, kua liga fuata lahi po ke 20 tumā e tau a Timoteo. He aahi atu a Paulo, liga i Luseta, ne mailoga e ia nukua “talahaua a [Timoteo] he tau matakainaga” he tau fakapotopotoaga i ai. (Gahua 16:2) Liga kua fakakite he fuata tote ko Timoteo e motua fakaagaaga. Ko e mena ia, i lalo he takitakiaga he agaaga tapu, ne fakalago e Paulo mo e tau patu he fakapotopotoaga e tau lima ha lautolu ki luga a Timoteo, he fifili a ia ke lata mo e gahua pauaki he fakapotopotoaga.—1 Timo. 4:14; 2 Timo. 1:6.
3. Ko e heigoa e kotofaaga kehe ue atu ne moua e Timoteo?
3 Ne moua e Timoteo e uiina kehe ue atu—ke eke mo hoa faifano he aposetolo ko Paulo! (Gahua 16:3) Manamanatu la ke he ofo mo e fiafia lahi ha Timoteo! Ke he tau tau fakamui, na o fenoga a Timoteo mo Paulo, ke he falu magaaho mo e falu, he taute e tau matagahua kehekehe ke lata mo e tau aposetolo mo e tau patu. Ne fakalataha a Paulo mo Timoteo he gahua faifano ne kua putoia lahi ke he fakamalolō fakaagaaga he tau matakainaga. (Totou Gahua 16:4, 5.) Ti, talahaua a Timoteo ke he tau Kerisiano tokologa ha ko e mafiti fakaagaaga haana. Kavi ke he hogofulu e tau he mole e gahua mo Timoteo, ne tohi he aposetolo ko Paulo ke he tau tagata Filipi: “Kua nakai fai tagata au kua loto fakalataha mo au, ke manamanatu fakamoli a [Timoteo] ke he tau mena ha mutolu. . . . Kua iloa e mutolu hana fakamoli, ne fekafekau a ia fakalataha mo au ha ko e tala mitaki, tuga ne tama ke he matua tane hana.”—Filipi 2:20-22.
4. (a) Ko e heigoa e matagahua mamafa ne tuku age ki a Timoteo? (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka talahau hagaao ke he tau kupu a Paulo ne moua ia 1 Timoteo 4:15?
4 Kavi ke he magaaho ne tohi a Paulo ke he tau tagata Filipi, ne tuku age e ia e matagahua mamafa ki a Timoteo—ko e fifili he tau motua mo e tau fekafekau lagomatai. (1 Timo. 3:1; 5:22) Maaliali ai, ne eke a Timoteo mo leveki Kerisiano ne kua falanaki mo e fakamooli. Ka e, he tohi taha ia, ne tomatoma e Paulo a Timoteo ke ‘kitia ai he tau tagata oti haana a mafiti.’ (1 Timo. 4:15) Nakai kia fitā he fakakite e Timoteo e mafiti haana ke he puhala ofoofogia lahi? Ti ko e heigoa e kakano ha Paulo he tau kupu nei, mo e maeke fēfē a tautolu ke aoga mai he fakatonuaga haana?
Kitia e Tau Mahani Fakaagaaga
5, 6. Puhala fe ne fakatauhele e meā fakaagaaga he fakapotopotoaga Efeso, ti maeke fēfē a Timoteo ke puipui e fakapotopotoaga?
5 Kia kumikumi e tautolu e kakano he 1 Timoteo 4:15. (Totou 1 Timoteo 4:11-16.) Ato tohi e tau kupu ia, ne fenoga a Paulo ki Maketonia ka e ole a ia ki a Timoteo ke nofo i Efeso. Ko e ha? Falu he maaga ia ne fakatupu e feveheveheaki ke he fakapotopotoaga he kamata e tau fakaakoaga fakavai. Ne lata ia Timoteo ke puipui e meā fakaagaaga he fakapotopotoaga. Maeke fēfē a ia ke taute e mena nei? Taha puhala, ko e fakatoka e fakafifitaki mitaki ma e falu ke muitua.
6 Ne tohi a Paulo ki a Timoteo: “Kia eke a koe mo fakafifitaki kia lautolu kua tua ke he kupu, mo e mahani, mo e fakaalofa, . . . mo e tua, katoa mo e loto mea.” Ne lafi e Paulo: “Kia manamanatu a koe ke he tau mena na, kia fakamahani a koe ki ai; kia kitia ai he tau tagata oti hāu a mafiti.” (1 Timo. 4:12, 15) Ne hagaao e mafiti nei ke he tau mahani fakaagaaga a Timoteo ka e nakai ko e tuaga he pule. Ko e mafiti nei kua lata he tau Kerisiano takitaha ke manako ke fakakite.
7. Ko e heigoa ne amanaki ke he tau tagata oti he fakapotopotoaga?
7 Tuga ni he vahā a Timoteo, ha ha he vahā nei e tau kotofaaga kehekehe i loto he fakapotopotoaga. Falu ne eke mo tau motua po ke tau fekafekau lagomatai. Ne fakalataha e falu ke he gahua paionia. Ka e olioli agaia he falu e tau kotofaaga ha lautolu he gahua faifano, gahua he Peteli, po ke fonua misionare. Kua fakalataha e tau motua ke he tau fakaholoaga fakaako kehekehe, tuga ke he tau takaiaga mo e tau fonoaga. Pete ia, ko e tau Kerisiano oti—tau tagata taane, tau fifine, mo e tau fanau—ne maeke ke fakakite e mafiti fakaagaaga ha lautolu. (Mata. 5:16) Tatai mo e tuaga a Timoteo, kua amanaki foki ke he tau Kerisiano ne moua e tau kotofa pauaki ke he tau matagahua ke kitia he tau tagata oti e tau mahani fakaagaaga ha lautolu.
Eke mo Fakafifitaki he Vagahau
8. Ko e heigoa e lauiaaga he vagahau ha tautolu ke he tapuakiaga ha tautolu?
8 Taha he tau faahi ne kua lata ia Timoteo ke fakatoka e fakafifitaki ko e puhala vagahau haana. Maeke fēfē ia tautolu ke fakakite e mafiti he faahi ia? Ko e tau vagahau ha tautolu kua lahi e mena ne fakakite hagaao ki a tautolu. Ne mailoga lahi e Iesu: “Ko e loga he tau mena he loto ke vagahau mai ai e gutu.” (Mata. 12:34) Ne mailoga foki e Iakopo ko e matakainaga ha Iesu e lauiaaga he vagahau ha tautolu ke he tapuakiaga ha tautolu. Ne tohi e ia: “Kaeke ha ha ia mutolu taha kua manatu hifo ko ia ko e tagata oma ke he Atua, ka e nakai taofi hana alelo, ka e fakahehe e ia hana loto, kua nakai aoga hana a oma ke he Atua.”—Iako. 1:26.
9. Ko e heigoa e tau puhala kua lata he tau vagahau ha tautolu ke fakafifitaki?
9 Maeke he vagahau ha tautolu ke fakakite ke he falu he fakapotopotoaga e lahi he tupu ki mua fakaagaaga ha tautolu. Fakatatai ki ai, he nakai fakaaoga e vagahau nakai lilifu, ulu moumou, tuhituhi, po ke fakamamahi, kua eketaha e tau Kerisiano motua fakaagaaga ke atihake, fakamafana, fakalagalaga, mo e fakamalolō. (Fakatai 12:18; Efeso 4:29; 1 Timo. 6:3-5, 20) Ko e mautali ha tautolu ke fakatutala e tau fifiliaga he mahani ha tautolu mo e falu ti vagahau ke papale e tau tuaga lilifu he Atua ka fakakite e fakamooli ha tautolu ke he Atua. (Roma 1:15, 16) To mailoga mooli e lautolu ne loto hako e puhala ne fakaaoga e tautolu e mena fakaalofa he vagahau ti maeke ke muitua e fakafifitaki ha tautolu.—Filipi 4:8, 9.
Fakafifitaki ke he Mahani mo e Loto Meā ha Tautolu
10. Ko e ha e tua fakamoli kua aoga lahi ke he mafiti fakaagaaga ha tautolu?
10 Nakai ni ko e vagahau atihake kua lata ma e Kerisiano ke eke mo fakafifitaki mitaki. He talahau e tau mena hako ka e nakai taute e tau mena hako ka eke a ia mo tagata fakatupua. Ne iloa lahi e Paulo e mahani fakatupua he tau Farasaio mo e fua kelea he tau mahani ha lautolu. Lagaloga e hataki e ia a Timoteo ke he vagahau pihia ne nakai fakamooli mo e fakatupua. (1 Timo. 1:5; 4:1, 2) Ka e nakai ko e tagata fakatupua a Timoteo. He tohi ke uaaki haana ki a Timoteo, ne tohi e Paulo: “Kua manatu foki au ke he tua fakamoli ha ha ia koe.” (2 Timo. 1:5) Ka e lata agaia a Timoteo ke fakakite e aga fakamooli haana ko e Kerisiano ke he falu. Eke a ia mo fakafifitaki he mahani.
11. Ko e heigoa ne tohi e Paulo ki a Timoteo hagaao ke he muhukoloa?
11 He tau tohi ua ha Paulo ki a Timoteo, ne foaki e ia e tomatomaaga ke he tau faahi kehekehe he mahani. Tuga anei, lata ia Timoteo ke kalo kehe he foli ke muhukoloa. Ne tohi e Paulo: “Ko e loto lahi ke he tau tupe, ko [e] vaka haia he tau mena kelea oti kana; ko e falu foki kua manako lahi ki ai, ti hehe ai a lautolu mai he tua, kua hoka e lautolu a lautolu ti ati ni ke he tau mena matematekelea loga.” (1 Timo. 6:10) Ko e loto lahi ke he muhukoloa ko e fakamailoga he nakai malolō fakaagaaga. Ka ko e tau Kerisiano ne mahani fakalatalata he fakamukamuka e tau momoui, kua ‘moua e tau mena kai, mo e tau mena ke fakatapulu ai,’ nukua kitia e mafiti fakaagaaga.—1 Timo. 6:6-8; Salamo 121:1, 2.
12. Maeke fēfē e mafiti ha tautolu ke kitia ke he tau momoui fakatagata ha tautolu?
12 Ne tala age e Paulo ki a Timoteo e aoga lahi ma e tau fifine Kerisiano ke “taute e lautolu a lautolu ke he tau tapulu kua gali, mo e maimaina mo e mahani fakalatalata.” (1 Timo. 2:9) Ko e tau fifine ne maimaina mo e mahani fakalatalata ke he tau fifiliaga he tau mena tui mo e tauteuteaga ha lautolu, ti pihia foki ke he falu faahi he tau momoui fakatagata ha lautolu, kua fakatoka e tau fakafifitaki mitaki lahi mahaki. (1 Timo. 3:11) Kua aoga foki e matapatu fakaakoaga nei ke he tau tagata taane Kerisiano. Ne tomatoma a Paulo ke he tau leveki ke ‘mataala, mahani fakalatalata, mo e gali.’ (1 Timo. 3:2) Ka fakatātā e tautolu e tau mahani nei he tau gahua ha tautolu he tau aho takitaha, to kitia he tau tagata oti e mafiti ha tautolu.
13. Tuga a Timoteo, maeke fēfē a tautolu ke eke mo tau fakafifitaki he loto meā?
13 Lata foki a Timoteo ke eke mo fakafifitaki he loto meā. He fakaaoga e kupu nei, ne hagaao a Paulo ke he taha faahi pauaki he mahani, ko e mahani feuaki. Mua atu ke he tau fakafehagai ha Timoteo mo e tau fifine ke nakai fakakelea haana a mahani. Ne lata a ia ke taute e “patu fifine, tuga ne matua fifine a ia; ko e tamāfine foki, tuga ne mahakitaga a ia, mo e loto mea ni.” (1 Timo. 4:12; 5:2) Ko e tau mahani feuaki ne liga galo kua iloa he Atua mo e to fakatapakupaku mooli ai ke he tau tagata he magaaho fakamui. Ka kua mooli foki kua nakai galo tumau e tau mahani mitaki he Kerisiano. (1 Timo. 5:24, 25) Kua ha ha he tau tagata oti he fakapotopotoaga e magaaho ke fakakite e mafiti ha lautolu he mahani mo e loto meā.
Aoga Lahi e Fakaalofa mo e Tua
14. Peehi fēfē he tau Tohiaga Tapu e lata ha tautolu ke feofanaki?
14 Ko e matapatu vala he faka-Kerisiano mooli ko e fakaalofa. Ne tala age a Iesu ke he tau tutaki haana: “Ko e mena ia ke iloa ai he tau tagata oti kana, ko e haku a tau tutaki a mutolu, ka feofanaki a mutolu.” (Ioane 13:35) Maeke fēfē ia tautolu ke fakakite e feofanaki, po ke fakaalofa pihia? Ne olelalo e Kupu he Atua ki a tautolu ke fakauka ‘ko e taha ke he taha he fakaalofa,’ ke ‘totonu ko e taha ke he taha, kia hofihofi e fakaalofa, mo e fefakamagaloaki noa,’ mo e ke fakamokoi. (Efeso 4:2, 32; Hepe. 13:1, 2) “Kia fakafeheleaki ke he feofanaki he tau matakainaga,” he tohi he aposetolo ko Paulo.—Roma 12:10.
15. Ko e ha e fakaalofa kua aoga lahi ki a tautolu oti, mua atu ke he tau leveki Kerisiano?
15 Ane mai favale mo e nakai totonu a Timoteo he fakafehagai mo e tau matakainaga Kerisiano haana, to utakehe he mena ia e mitaki ne taute e ia ko e faiaoga mo e leveki. (Totou 1 Korinito 13:1-3.) He taha faahi, ko e fakaalofa mooli ha Timoteo ma e tau matakainaga haana, ne putoia e tau gahua fakamokoi mo e tau gahua mitaki ke lata mo lautolu, ne fakamaama mooli e mafiti fakaagaaga haana. Latatonu ai mogoia ke he tohi haana ki a Timoteo, ne talahau fakamahao he aposetolo ko Paulo e fakaalofa ko e taha he tau mahani ne kua lata a Timoteo ke eke mo fakafifitaki.
16. Ko e ha ne lata ia Timoteo ke fakakite e tua malolō?
16 He nofo haana i Efeso, ne kamatamata e tua a Timoteo. Falu ia lautolu ne fakatupu ki mua e tau fakaakoaga ne nakai tatai mo e kupu mooli faka-Kerisiano. Kua fakaholofa he falu e “tau tala tuai” po ke tau manatu kumikumi ne nakai aoga ke he tuaga fakaagaaga he fakapotopotoaga. (Totou 1 Timoteo 1:3, 4.) Ne fakamaama e Paulo e tau tagata pihia kua “fakatokoluga a ia, kua nakai iloa ha mena, ka kua mate a ia he fia kumikumi mo e taufetoko ke he tau kupu.” (1 Timo. 6:3, 4) To matematekelea kia a Timoteo he manamanatu ke he tau manatu hagahaga kelea ne fakahufia aki e fakapotopotoaga? Nakai, ha kua tomatoma e Paulo a Timoteo ke “tau ke he tau mitaki kua lata mo e tua,” mo e kalo kehe mai he “tau kupu kua kelea mo e nakai aoga, mo e tau taufetoko ke he tau mena kua fakahigoa pikopiko ai ko e iloilo.” (1 Timo. 6:12, 20, 21) Nakai fakauaua ai na muitua e Timoteo e fakatonuaga pulotu a Paulo.—1 Kori. 10:12.
17. Liga kamatamata fēfē e tua ha tautolu he vahā nei?
17 Mailoga ai, ne tala age ki a Timoteo “to o kehe e falu mai he tua ke he tau aho fakamui, to fanogonogo a lautolu ke he tau agaga ke fakahehe ai, mo e tau kupu he tau temoni.” (1 Timo. 4:1) Ko e tau tagata oti he fakapotopotoaga, putoia a lautolu he tau tuaga kotofa, kua lata ke tuga a Timoteo he fakakite e tua malolō ne mauokafua. He tumauokafua mo e fakamalolō ke totoko e tiaki taofiaga kua maeke ai ke fakakite ha tautolu a mafiti mo e fakafifitaki he tua.
Eketaha ke Kitia Haau a Mafiti
18, 19. (a) Maeke fēfē e mafiti haau ke kitia he tau tagata oti? (e) Ko e heigoa ka fakatutala ki ai ka mui mai?
18 Maaliali ai, ko e mafiti fakaagaaga he Kerisiano mooli ne nakai matutaki ke he haana foliga he tino, tau iloilo pauaki po ke talahaua. Ti liga nakai kitia foki ke he tau tau ne fekafekau i loto he fakapotopotoaga. Ka ko e mafiti fakaagaaga mooli ne kitia ke he omaoma ha tautolu ki a Iehova he manatu, vagahau, mo e mahani. (Roma 16:19) Kua lata ia tautolu ke muitua ke he poakiaga ke fakaalofa ke he falu mo e feaki e tua malolō. E, kia manamanatu a tautolu ke he tau kupu a Paulo ki a Timoteo mo e fakamahani ki ai ke maeke e mafiti ha tautolu ke kitia he tau tagata oti.
19 Ko e taha mahani kua lata ke fakakite e mafiti fakaagaaga ha tautolu mo e motua faka-Kerisiano ko e fiafia, ko e vala he fua he agaaga tapu he Atua. (Kala. 5:22, 23) Ko e vala tala ka mui mai to fakatutala ke he puhala kua maeke ia tautolu ke feaki mo e fakatumau e fiafia he tau magaaho lekua lahi.
To Tali Fēfē e Koe?
• Ko e heigoa ka iloa he falu hagaao ki a tautolu ha ko e tau vagahau ha tautolu?
• Kitia fēfē e mafiti ha tautolu ke he tau mahani mo e loto meā ha tautolu?
• Ko e ha e tau Kerisiano kua eke mo fakafifitaki he fakaalofa mo e tua?
[Fakatino he lau 11]
Fakakite he fuata tote ko Timoteo e motua fakaagaaga haana
[Tau Fakatino he lau 13]
Kitia nakai he falu e mafiti haau?