“Ko e Mena Tokotaha ha Mutolu a Takitaki, Ko e Keriso Haia”
“Aua neke ui a mutolu ko e tau takitaki; ha ko e mena tokotaha ha mutolu a Takitaki, ko e Keriso haia.”—MATA. 23:10.
1. Ko hai ne mailoga he Tau Fakamoli a Iehova ko e Takitaki, ti ko e ha?
KO E tau lotu ha Kerisitenitome kua takitaki he tagata, tuga e pope ha Roma, tau tupuna mo e tau lotu he matakavi Ofotoko he Faahi Uta, mo e tau ulumotua he falu lotu. Ko e Tau Fakamoli a Iehova ne nakai taute ha tagata mo takitaki ha lautolu. Nakai ko e tau tutaki he ha tagata a lautolu ti nakai mumui foki ke he ha tagata. Kua felauaki e mena nei mo e talahauaga fakaperofeta ha Iehova hagaao ke he Tama haana: “Kitiala, kua ta age e au a ia mo tagata fakamoli mena ke he tau motu, ko e takitaki mo e pule ke he tau motu.” (Isaia 55:4) Ko e fakapotopotoaga he lalolagi he tau Kerisiano fakauku mo e tau hoa ha lautolu ko e ‘tau mamoe kehe,’ kua nakai manako ke fai takitaki foki ka ko ia ni ne tukuage e Iehova ki a lautolu. (Ioane 10:16) Kua talia e lautolu e talahauaga ha Iesu: “Ko e mena tokotaha ha mutolu a Takitaki, ko e Keriso haia.”—Mata. 23:10.
Tama Patuiki Fakaagaaga ha Isaraela
2, 3. Ko e heigoa e matagahua lahi ne taute he Tama he Atua i Isaraela?
2 He tau senetenari loga ato fakatū e fakapotopotoaga Kerisiano, ne foaki e Iehova e takitaki fakaagelu ke he haana tau tagata Isaraela. He mole e tamai e tau Isaraela i Aikupito, ne tala age a Iehova ki a lautolu: “Kitiala, kua fakafano atu e au ni e agelu ki mua hau ke leoleo a koe ke he puhala, ke fakahoko atu foki e ia a koe ke he mena kua taute e au. Kia fakaeneene a koe ki mua hana, mo e fanogonogo a koe kia ia, aua neke fakahogohogo kia ia, ha ko e mena nakai fakamagalo e ia ha mutolu a tau holifono; ha ko e mena ha ia ia haku a higoa.” (Esoto 23:20, 21) Ti tonuhia ai ke talitonu ko e agelu nei, ne ‘ha ha ia ia e higoa ha Iehova,’ ko e Tama uluaki he Atua.
3 Ato fanau a ia ko e tagata, ne iloa mooli ai ko e higoa he Tama he Atua ko Mekaeli. I loto he tohi ha Tanielu, ne ui a Mekaeli ko e “ha mutolu [Isaraela] a iki.” (Tani. 10:21) Ne fakakite he tutaki ko Iuta kua leva e putoia a Mekaeli ke he tau gahua ha Isaraela ato hoko ke he vahā a Tanielu. He mole e mate ha Mose, ne manako mooli a Satani ke fakaaoga e gati tino ke fakalaulahi atu e tau talahauaga haana ke he falu puhala, liga he fakalagalaga a Isaraela ke taute e tapuaki tupua. Ti fakalago mai a Mekaeli ke taofi e mena nei. Ne talahau e Iuta: “Ka ko Mekaeli ko e agelu ne mua, ne taufetoko a laua mo e [T]iapolo ti taufetoko ke he tino a Mose, kua nakai fakamalolo ke talahau atu ha kupu kelea ke fakahala kia ia, ka kua pehe atu kia ia, Kia akonaki a koe he Iki [Iehova].” (Iuta 9) Fai magaaho he mole, ato tapaki a Ieriko, nakai fakauaua ko Mekaeli e “takitaki kau a Iehova,” ne finatu ki a Iosua ke fakamafana a ia hagaao ke he lalagoaga faka-Atua. (Totou Iosua 5:13-15.) He lali e temoni malolō ke taofi e agelu mai he fakamatala e fekau aoga ke he perofeta ko Tanielu, ne lagomatai he agelu ne mua ko Mekaeli e agelu ia.—Tani. 10:5-7, 12-14.
Kua Hau e Takitaki ne Talahau Tuai
4. Ko e heigoa e perofetaaga ne foaki hagaao ke he haele mai he Mesia?
4 Ato tupu e mena nei, ne fitā he fakafano e Iehova e agelu haana ko Kaperielu ke he perofeta ko Tanielu ke tala age ki a ia e perofetaaga hagaao ke he haele mai he [“Mesia ko e Takitaki,” NW]. (Tani. 9:21-25)a He magaaho tonu ia, he vahā mateafu he 29 V.N., ne papatiso e Ioane a Iesu. Ne liligi hifo e agaaga tapu ki a Iesu, ti eke ai ko Ia ne Fakauku—ko Keriso, ko e Mesia. (Mata. 3:13-17; Ioane 1:29-34; Kala. 4:4) Ha kua pihia, ne eke a ia mo Takitaki ne mua atu.
5. Eke fēfē e Keriso mo Takitaki he fekafekauaga haana he lalolagi?
5 Tali mai he kamata he fekafekauaga haana he lalolagi, ne fakakite e Iesu ko ia e “Mesia ko e Takitaki.” He fai aho he mole, ne kamata a ia ke fakapotopoto e tau tutaki, mo e taute e ia e mana fakamua haana. (Ioane 1:35–2:11) Ne mumui e tau tutaki haana ki a ia he fano takai a ia he motu, he fakamatala e tala mitaki he Kautu. (Luka 8:1) Ne fakamahani e ia a lautolu ke he gahua fakamatala ti takitaki e fakamatalaaga mo e fakaako atu, he fakatoka e fakafifitakiaga mitaki. (Luka 9:1-6) Ko e tau motua Kerisiano mogonei kua lata ke fifitaki a ia ke he puhala nei.
6. Puhala fe ne eke e Keriso ko e Leveki Mamoe mo e Takitaki?
6 Fakakite foki e Iesu e taha vala he takitakiaga haana he fakatatai a ia ke he leveki mamoe fakaalofa. Ko e tau leveki mamoe he faahi ut ne takitaki mooli e tau manu ha lautolu. I loto he The Land and the Book, ne tohi e W. M. Thomson: “Ne fano mua e leveki mamoe, nakai ni ke fakakite e hala, ka e kitia po kua mitaki mo e haohao mitaki ai. . . . Mo e tokotoko [haana] ne takitaki mo e luaki e ia e tau manu ke he lotopā uhiuhi, mo e puipui ai mai he tau fī ha lautolu.” He fakakite ko ia ko e Leveki Mamoe mo e Takitaki mooli, ne pehē a Iesu: “Ko au ko e leveki mamoe mitaki; kua tuku atu he leveki mamoe mitaki hana moui ke hukui aki e tau mamoe. Ko e haku a tau mamoe kua fanogonogo mai ke he haku a leo, kua iloa foki e au a lautolu; kua mumui mai foki a lautolu kia au.” (Ioane 10:11, 27) Mooli ke he haana kupu, ne mate a Iesu he poa a ia ma e tau mamoe haana, ka ko Iehova “ne fakatū hake a ia mo takitaki mo e Fakamoui.”—Gahua 5:31, New Jerusalem Bible; Hepe. 13:20.
Ko e Leveki he Fakapotopotoaga Kerisiano
7. Puhala fe ne leveki e Iesu e fakapotopotoaga Kerisiano?
7 Nakai leva ato haele hake ke he lagi, ne tala age a Iesu ne fakaliu tu mai ke he tau tutaki haana: “Kua tuku mai kia au e pule oti kana ke he lagi mo e lalolagi.” (Mata. 28:18) Ne poaki e Iehova ki a Iesu ke foaki e agaaga tapu ke fakamalolō aki e tau tutaki haana ke he kupu mooli faka-Kerisiano. (Ioane 15:26) Ne liligi e Iesu e agaaga nei ke he tau Kerisiano fakamua atu he Penetekoso 33 V.N. (Gahua 2:33) Ko e liligiaga ia he agaaga tapu ne fakamailoga kua fakatū e fakapotopotoaga Kerisiano. Ne kotofa e Iehova e Tama haana ke takitaki he lagi ki luga he fakapotopotoaga he lalolagi. (Totou Efeso 1:22; Kolose 1:13, 18.) Ne takitaki e Iesu e fakapotopotoaga Kerisiano puhala he agaaga tapu ha Iehova, mo e fakaaoga e ia e tau agelu ne “fakatokolalo foki kia ia.”—1 Pete. 3:22.
8. Ko e heigoa e kau he lalolagi ne fakaaoga he Keriso he senetenari fakamua ke takitaki e tau tutaki haana, ti ko hai ne fakaaoga e ia he vahā nei?
8 Puhala foki he agaaga tapu ne foaki e Iesu e “tau mena fakaalofa ke he tau tagata,” falu ko e “tau leoleo katoa mo e [“tau faiaoga,” NW]” i loto he fakapotopotoaga. (Efeso 4:8, 11) Ne fakamafana he aposetolo ko Paulo e tau leveki Kerisiano: “Hanai, a mutolu kia mutolu, katoa mo e fuifui mamoe oti kana kua kotofa a mutolu he [a]gaga [t]apu ke eke ai mo e leoleo, kia leveki e [fakapotopotoaga] he Atua.” (Gahua 20:28) He kamata e fakapotopotoaga Kerisiano, ko e tau leveki oti nei ko e tau tagata taane ne fakauku he agaaga. Ko e tau aposetolo mo e tau patu he fakapotopotoaga i Ierusalema ne eke mo kau fakatufono. Ne fakaaoga e Keriso e kau nei ke takitaki e matakau katoa he “tau matakainaga” fakauku haana he lalolagi. (Hepe. 2:11; Gahua 16:4, 5) He vahā fakahiku nei, kua kotofa he Keriso “hana tau mena oti”—ko e tau koloa oti he Kautu ne ha ha he lalolagi—ke he “fekafekau fakamoli mo e loto matala” mo e hukui ha lautolu ko e Kau Fakatufono, ko e matakau he tau tagata taane Kerisiano ne fakauku. (Mata. 24:45-47) Ko lautolu ne fakauku mo e tau hoa ha lautolu ko e tau mamoe kehe kua mailoga ko e muitua ke he takitakiaga he Kau Fakatufono he vahā nei, nukua muitua mooli a lautolu ke he ha lautolu a Takitaki, ko e Keriso.
Kamata he Keriso e Gahua Fakamatala
9, 10. Takitaki fēfē he Keriso e tau gahua hagaao ke he folafola he tala mitaki he Kautu?
9 Tali mai he kamataaga, ko Iesu ni ne takitaki e gahua fakamatala mo e fakaako atu he lalolagi katoa. Ne fakatū e ia e fakaholoaga ke foaki e tala mitaki he Kautu ke he tau tagata he lalolagi. He magahala he fekafekauaga haana, ne tala age a ia ke he tau aposetolo haana: “Aua neke o a mutolu ke he taha hala he tau motu kehe, aua foki neke afe atu a mutolu ke he taha maga i Samaria. Ka e mitaki ke o atu a mutolu ke he tau mamoe galo he faoa a Isaraela. Ka e o a a mutolu mo e fakamatala atu, kia pehe atu, Kua tata mai tuai e kautu he lagi.” (Mata. 10:5-7) Ne taute fakamakutu e lautolu e mena nei ke he tau Iutaia mo lautolu ne liliuina, mua atu he mole e Penetekoso 33 V.N.—Gahua 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7.
10 Fakamui, puhala he agaaga tapu, ne fakalaulahi e Iesu e gahua fakamatala he Kautu ke he tau Samaria ti hoko ki a lautolu ne nakai ko e tau Iutaia. (Gahua 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45) Mo e onoonoaga ke fakamalolō e folafola he tala mitaki ke he tau motu, ne fakaohooho e Iesu a Saulo i Taso ke eke mo Kerisiano. Ne tala age e Iesu ke he tutaki haana ko Anania: “Ati tu a ki luga, ti fano ke he puhala ne higoa ko e Hako, ti kumi ke he fale a Iuta e tagata ko Saulo e higoa, ko e Taso. . . . Ati fano a; ha ko e kapiniu ni a ia kua fifili māku, ke uta haku a higoa ki mua he tau motu kehe, mo e tau patuiki, mo e fanau a Isaraela.” (Gahua 9:3-6, 10, 11, 15) Ne eke “a ia” ko e aposetolo ko Paulo.—1 Timo. 2:7.
11. Taute fēfē he Keriso puhala he agaaga tapu ke fakalaulahi e gahua fakamatala?
11 He hoko e magaaho ke fakalaulahi e gahua fakamatala he Kautu ke he tau motu nakai ko e tau Iutaia, ne takitaki he agaaga he Atua a Paulo he tau fenoga misionare i Asia Tote ti hoko atu ki Europa. Ne pehē e fakamauaga ha Luka he Gahua: “Ha ne fekafekau a lautolu [tau perofeta mo e tau faiaoga Kerisiano he fakapotopotoaga i Suria Anetioka] ke he Iki, mo e fakakanopogi, kua vagahau mai e [a]gaga [t]apu, Vevehe mai māku a Panapa mo Saulo ke he gahua kua ui e au kia laua ke eke. Ati fakakanopogi ai na lautolu mo e liogi, mo e fakalago e tau lima kia laua, ati tuku atu ai ke o.” (Gahua 13:2, 3) Ne ui e Iesu a Saulo i Taso mo ‘kapiniu kua fifili’ e Ia ke uta haana higoa ke he tau motu; ti ko e fakaohooho foou nei ke he gahua fakamatala na mai he Keriso, ko e Takitaki he fakapotopotoaga. Ko e fakaaoga e Iesu e agaaga tapu ke takitaki e gahua kua kitia maaliali lahi he fenoga misionare ke uaaki ha Paulo. Ne talahau he fakamauaga ko Iesu puhala he agaaga tapu ne takitaki a Paulo mo e kau ō fenoga haana ke he fifiliaga he magaaho mo e matakavi ke gahua ai a lautolu, ti takitaki he fakakiteaga a lautolu ke o atu ki Europa.—Totou Gahua 16:6-10.
Takitakiaga ha Iesu ki Luga he Fakapotopotoaga Haana
12, 13. Fakakite fēfē he tohi a Fakakiteaga na muitua fakatata a Keriso ke he tau mena tutupu he tau fakapotopotoaga takitaha?
12 Ne muitua fakatata a Iesu ke he tau mena tutupu he tau fakapotopotoaga he tau tutaki fakauku haana he senetenari fakamua V.N. Ne iloa lahi e ia e tuaga fakaagaaga he tau fakapotopotoaga takitaha. Kua kitia maali e mena nei he totou e tautolu e Fakakiteaga veveheaga 2 mo e 3. Ne fakahigoa e ia fitu e fakapotopotoaga, ne haia oti i Asia Tote. (Fakakite. 1:11) Kua lata ai ia tautolu ke talitonu na iloa lahi foki e ia e tuaga fakaagaaga he falu fakapotopotoaga he tau tutaki haana he lalolagi he magaaho ia.—Totou Fakakiteaga 2:23.
13 Ne nava a Iesu ke he falu he tau fakapotopotoaga ma e ha lautolu a fakauka, tua fakamooli i lalo he tau kamatamata, fakamooli ke he kupu haana, mo e fakaheu a lautolu ne tiaki taofiaga. (Fakakite. 2:2, 9, 13, 19; 3:8) He taha faahi, ne foaki e ia e fakatonuaga mauokafua ke he falu fakapotopotoaga ha kua momoko e fakaalofa ha lautolu ki a ia, ne tokanoa e lautolu e tapuaki tupua mo e mahani feuaki, mo e fakaatā e lautolu e fakavahega lotu. (Fakakite. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16) Ha ko e leveki fakaalofa fakaagaaga—pihia foki ki a lautolu ne hataki e ia—ne pehē a Iesu: “Kua akonaki atu mo e fahi e au a lautolu oti kua fakaalofa au ki ai; hanai, kia eke taha a koe, mo e tokihala.” (Fakakite. 3:19) Pete he ha ha i luga he lagi, kua takitaki e Iesu e tau fakapotopotoaga he tau tutaki haana he lalolagi puhala he agaaga tapu. He fakahikuaga he tau fekau ke he tau fakapotopotoaga ia, ne talahau e ia: “Ko ia kua fai teliga, kia fanogonogo a a ia ke he tau mena kua talahau mai he [a]gaga ke he tau [fakapotopotoaga].”—Fakakite. 3:22.
14-16. (a) Eke mooli fēfē a Iesu mo Takitaki malolō he tau tagata ha Iehova he lalolagi? (e) Ko e heigoa e fua he “fakalataha” a Iesu mo e tau tutaki haana “ke he tau aho oti, ato hoko ni ke he fakaotiaga he lalolagi”? (i) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala ka mui mai?
14 Mailoga ai e tautolu ko Mekaeli (Iesu) ko e agelu ne mua kua eke mooli mo Takitaki malolō ha Isaraela. Fakamui, ko Iesu ko e Takitaki malolō mo e Leveki fakaalofa he tau tutaki fakamua haana. He fekafekauaga haana he lalolagi, ne takitaki e ia e gahua fakamatala. Ti he mole e liu tu mai haana ne leveki fakalahi atu a ia ke he folafolaaga he tala mitaki he Kautu.
15 Puhala he agaaga tapu, to fakahiku a Iesu ke fakalaulahi atu e gahua fakamatala ke he tau kalakala oti he lalolagi. Ato haele hake ke he lagi, ne pehē a Iesu ke he tau tutaki haana: “To moua e mutolu e malolo, ka haele hifo e [a]gaga [t]apu ki luga ia mutolu; to eke foki a mutolu mo tau talahau haku ki Ierusalema, mo Iutaia oti ni, mo Samaria, ke hoko ni ke he fakaotiaga he lalolagi.” (Gahua 1:8; totou 1 Peteru 1:12.) I lalo he takitakiaga he Keriso, ne lahi mahaki e fakamatala ne taute he senetenari fakamua.—Kolo. 1:23.
16 Ka e fakakite ne Iesu to matutaki e gahua nei ke hoko ke he vahā he fakaotiaga. Mole e poaki ke he tau tutaki haana ke fakamatala mo e taute tutaki ke he tau motu oti, ne mavehe a Iesu ki a lautolu: “To fakalataha au mo mutolu ke he tau aho oti, ato hoko ni ke he fakaotiaga he lalolagi.” (Mata. 28:19, 20) Tali mai he foaki ki ai e pule fakapatuiki he 1914, ko Keriso kua mua atu e “fakalataha” mo e tau tutaki haana ti kua hakahakau ko e Takitaki ha lautolu. Ko e gahua lahi mahaki haana tali mai he 1914 to kumikumi ki ai he vala tala ka mui mai.
[Matahui Tala]
a Ma e fakatutalaaga ke he perofetaaga nei, kikite e veveheaga 11 he Pay Attention to Daniel’s Prophecy!
Ko e Puhala he Fakamanatu
• Eke mooli fēfē e Tama he Atua mo Takitaki malolō ha Isaraela?
• Puhala fe ne takitaki he Keriso e fakapotopotoaga haana he lalolagi?
• Takitaki fēfē he Keriso e folafolaaga he tala mitaki?
• Ko e heigoa ne fakakite kua muitua fakatata e Keriso ke he tuaga fakaagaaga he tau fakapotopotoaga takitaha?
[Fakatino he lau 21]
“Kua fakafano atu e au ni e agelu ki mua hau”
[Fakatino he lau 23]
Tuga e vahā fakamua, ne fakaaoga he Keriso e “tau mena fakaalofa ke he tau tagata” ke leveki e tau mamoe haana