Kia Mataala, Tuga a Ieremia
“Kua mataala au [Iehova] ke eke haku a tau kupu.”—IERE. 1:12.
1, 2. Ko e ha e “mataala” ha Iehova ne matutaki mo e akau ko e sikati?
KE HE tau mouga i Lepanona mo Isaraela, taha he tau akau fakamua ke fiti ko e akau ko e sikati. Ko e fulufuluola he tau fiti lanu mamē po ke tea ka kitia tuai ke he matahiku ha Ianuari po ke kamataaga ha Fepuari. Ko e higoa Heperu haana kua kakano mooli “ko ia ne ala.”
2 He kotofa e Iehova a Ieremia mo perofeta haana, ko e tuaga nei he akau ko e sikati kua fakaaoga lahi ke fakatātā aki e aoga mooli. He kamataaga he fekafekauaga haana, ne fakakite ke he perofeta e fakakiteaga ke he la he akau ia. Ko e heigoa e kakano he mena ia? Ne fakamaama e Iehova: “Kua mataala au ke eke haku a tau kupu.” (Iere. 1:11, 12) Tuga ni e akau ko e sikati ‘ne matala’ tuai, ti fakatai pihia a Iehova he “uhu matike” ke fakafano e perofeta haana ke hataki e tau tagata haana hagaao ke he tau fua he nakai omaoma. (Iere. 7:25) Mo e to nakai okioki a ia—to “mataala” a ia—ato fakakatoatoa e kupu fakaperofeta haana. He 607 F.V.N., he magaaho kotofa, ne hoko e fakafiliaga ha Iehova ke he motu tiaki taofiaga ha Iuta.
3. Ko e heigoa ka mauokafua a tautolu hagaao ki a Iehova?
3 Pihia foki he vahā nei, kua mataala mo e matakite a Iehova ke he tauteaga he finagalo haana. Kua nakai fakaheu e ia e fakamooliaga he kupu haana. Lauia fēfē a koe he matakite a Iehova? Talitonu nakai a koe he tau nei he 2011, kua “mataala” a Iehova ke he fakamooliaga he tau maveheaga haana? Ka fakauaua a tautolu ke he tau maveheaga mooli a Iehova, ko e magaaho anei ma tautolu ke aala mai he tauveli fakaagaaga. (Roma 13:11) Ko Ieremia ko e perofeta a Iehova ne fakatumau a ia ke mataala. He kumikumi e puhala mo e kakano ne mataala tumau a Ieremia ke he kotofaaga haana ne age he Atua ka lagomatai a tautolu ke kitia e puhala ka fakatumau a tautolu ke he gahua ne mai e Iehova ki a tautolu.
Ko e Ogo Mafiti
4. Ko e heigoa e tau paleko ne fehagai mo Ieremia he uta e ogo haana, ti ko e heigoa ati mafiti ai?
4 Liga kua teitei 25 e tau he moui a Ieremia he mogo ne moua e ia e matagahua haana mai ia Iehova ko e tagata toko. (Iere. 1:1, 2) Ka e logona e ia kua tuga e tama tote a ia, he nakai iloa mooli ke vagahau ke he tau motua he motu, ko e tau patu kua momotua mo e haia he tau tuaga kotofa. (Iere. 1:6) Ha ha ia ia e tau fakailoaaga velagia mo e tau fakafiliaga matakutakuina ke fakailoa, mua atu ke he tau ekepoa, tau perofeta fakavai, mo e tau pule, pihia mo lautolu ne “liliu atu ke he ha lautolu a tau mena ke tafepoi” mo e feaki e “liliu kehe fakaoti.” (Iere. 6:13; 8:5, 6) Ko e faituga homo ue atu he Patuiki ko Solomona, ko e matapatu he tapuakiaga mooli ke teitei fā e senetenari, ka moumou ki lalo. To malona a Ierusalema mo Iuta, mo e to uta fakapaea e tau tagata i ai. Maaliali ai, ko e ogo ne poaki a Ieremia ke fakailoa kua mafiti!
5, 6. (a) Fakaaoga fēfē e Iehova e vahega Ieremia he vahā nei? (e) To hagaaki ke he heigoa e fakaakoaga ha tautolu?
5 He vahā foou nei, ne foaki fakaalofa e Iehova ke he tau tagata e matakau he tau Kerisiano fakauku ne eke mo tau toko fakatai ke hataki hagaao ke he fakafiliaga haana ke he lalolagi nei. Totou tau tuai he tomatoma he vahega Ieremia nei e tau tagata ke mataala ke he tau magaaho kua momoui ai a tautolu. (Iere. 6:17) Kua peehi he Tohi Tapu ko Iehova, ko e Leveki Magaaho ne Mua, kua nakai fakatuai. To hau e aho haana he magaaho tonu, ko e magaaho ne nakai amanaki e tau tagata ki ai.—Sefa. 3:8; Mare. 13:33; 2 Pete. 3:9, 10.
6 He tokaloto kua mataala a Iehova mo e to tamai e haana lalolagi foou tututonu he magaaho fafati. He iloa e mena ia kua lata ke tomatoma a lautolu he vahega Ieremia mo e lagomatai e tau hoa tukulele ha lautolu ke mataala tumau ke he mafiti lahi he ogo ha lautolu. Lauia fēfē a koe he mena ia? Ne fakakite e Iesu kua lata oti ke tutū he faahi he Kautu he Atua. Kia kumikumi la tautolu ke he tolu e mahani ne lagomatai a Ieremia ke mataala tumau ke he matagahua haana mo e to lagomatai he mena ia a tautolu ke taute pihia.
Fakaalofa ke he Tau Tagata
7. Fakamaama e puhala he fakaalofa ne fakaohooho a Ieremia ke fakamatala pete ne tau tuaga uka.
7 Ko e heigoa ne omoomoi a Ieremia ke fakamatala pete ne tau tuaga paleko? Ha ha ia ia e fakaalofa ma e tau tagata. Ne iloa e Ieremia ko e tau leveki mamoe fakavai ne fakatupu lahi e lekua ne feleveia mo e tau tagata. (Iere. 23:1, 2) Ko e iloilo nei ne lagomatai a ia ke taute e gahua haana ke he fakaalofa mo e fakaalofa hofihofi noa. Ne manako a ia ke he tau tagata he motu haana ke logona e kupu he Atua mo e momoui ai. Ne tupetupe lahi a ia ti maanu a ia ke he matematekelea ka hoko ki a lautolu. (Totou Ieremia 8:21; 9:1.) Ko e tohi he Tagi Aue ne fakakite fakamalolō e fakaalofa hokulo a Ieremia mo e manamanatu ke he higoa a Iehova mo e tau tagata. (Aue 4:6, 9) Ka kitia e koe e tau tagata kua “tiaki atu ai, tuga e tau mamoe nakai fai leveki” he vahā nei, nakai kia logona e koe e manako ke tala age ki a lautolu e tala mafanatia he Kautu he Atua?—Mata. 9:36.
8. Ko e heigoa ne fakakite kua nakai taute he matematekelea a Ieremia ke ita?
8 Ne matematekelea a Ieremia he tau tagata ne amanaki a ia ke lagomatai, ka e nakai taui po ke ita a ia. Kua fakamanavalahi mo e totonu a ia, pihia foki ke he Patuiki ko Setekaia ne kolokolovao! He mole e tuku atu e Setekaia a Ieremia ke tamate, ne ole agaia a ia ki a Setekaia ke omaoma ke he leo a Iehova. (Iere. 38:4, 5, 19, 20) Kua malolō nakai e fakaalofa ha tautolu ma e tau tagata ke tuga ha Ieremia?
Loto Malolō ne Foaki he Atua
9. Iloa fēfē e tautolu ko e loto toa a Ieremia kua mai he Atua?
9 He magaaho fakamua ne vagahau a Iehova ki a Ieremia, ne lali a ia ke kalo. Mai he mena nei, kitia e tautolu e fakamalolō mo e mauokafua he matutaki a ia ke fakakite kua nakai tupu pauaki i loto haana. Nakai, ko e malolō ue atu a Ieremia kua fakakite he gahua fakaperofeta haana na moua mooli mai he falanaki katoatoa haana ke he Atua. Ne fakalataha mooli a Iehova mo e perofeta “tuga ne toa ne matakutakuina” ti lalago e ia a Ieremia mo e foaki ki a ia e malolō ke fakahoko e matagahua haana. (Iere. 20:11) Kua talahaua mitaki a Ieremia he fakamalolō mo e loto toa ati hoko ai ke he magahala he fekafekauaga a Iesu he lalolagi, ne manatu falu ko Iesu a Ieremia kua liu moui!—Mata. 16:13, 14.
10. Ko e ha kua talahau ai ko lautolu ne fakauku ne toe hane “pule ke he tau motu mo e tau kautu”?
10 Ko Iehova ko e “Patuiki he tau motu,” ne poaki ki a Ieremia ke fakailoa e ogo he fakafiliaga ke he tau motu mo e tau kautu. (Iere. 10:6, 7) Ka e kakano fe ha lautolu ne fakauku ne toe kua “pule ke he tau motu mo e tau kautu”? (Iere. 1:10) Tuga e perofeta i tuai, ko e vahega Ieremia ne foaki ki ai e kotofaaga mai he Pule Katoatoa he lagi mo e lalolagi katoa. Ko e tau fekafekau fakauku he Atua kua fakaatā ke taute e tau fakailoaaga ke he lalolagi katoa ke he tau motu mo e tau kautu. He foaki ki ai e pule mai he Atua Mua Ue Atu mo e fakaaoga e vagahau maama he Kupu omoomoi haana, kua fakapuloa he vahega Ieremia to taaki mo e ulu ki lalo e tau motu mo e tau kautu he vahā nei he magaaho ni he Atua mo e tau puhala ni haana ne fifili. (Iere. 18:7-10; Fakakite. 11:18) Ko e vahega Ieremia kua fifili ke nakai fakalolelole ke he matagahua ne tuku age he Atua ke fakapuloa e tau ogo he fakafiliaga a Iehova ke he lalolagi oti.
11. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakatumau e fakamatala ka e nakai okioki ka fehagai mo e tau tuaga uka?
11 Ko e aga pauaki ke loto lolelole he tau magaaho ka feleveia mo e totokoaga, fekehekeheaki, po ke tau tuaga uka. (2 Kori. 1:8) Ka e tuga a Ieremia, kia fakatumau a tautolu. Ua loto lolelole. Kia igatia a tautolu mo e fakatumau ke olelalo ke he Atua, falanaki ki a ia, mo e “fakamalolo” he kumi a tautolu ki a ia ma e lagomatai. (1 Tesa. 2:2) He eke mo tau tagata tapuaki mooli, kua lata ia tautolu ke fakatumau ke mataala ke he tau matagahua ha tautolu ne foaki mai he Atua. Kua lata ia tautolu ke fifili ke fakatumau e fakamatala mo e nakai okioki hagaao ke he moumouaga ha Kerisitenitome, ne fakaata e Ierusalema kua nakai fakamooli. To fakapuloa he vahega Ieremia e “tau ke fakaalofa mai ai a Iehova” pihia foki mo e “aho ke lalago ai he Atua ha tautolu.”—Isaia 61:1, 2; 2 Kori. 6:2.
Fiafia Mai he Loto
12. Ko e ha ka fakahiku e tautolu kua fakatumau e fiafia a Ieremia, ti ko e heigoa e matapatu manatu he taute pihia e ia?
12 Ne moua e Ieremia e fiafia he gahua haana. Pehē a ia ki a Iehova: “Ne moua hau a tau kupu, ti kai ai e au; ti eke hau a tau kupu kia au mo mena ke olioli ai mo e fiafia ia haku loto; ha kua ui au ke he hau a higoa, Iehova na e.” (Iere. 15:16) Ma Ieremia, ko e lilifu ke hukui e Atua mooli mo e fakamatala e kupu Haana. Kua mailoga ai he magaaho ne hagaaki a Ieremia ke he vaiga he tau tagata, ne galo e ia e fiafia haana. He hiki e onoonoaga haana ke he fulufuluola mo e aoga he ogo haana, ne liu e fiafia haana fakamata foki.—Iere. 20:8, 9.
13. Ko e ha e fagai ke he tau kupu hokulo lahi fakaagaaga kua aoga ke fakatumau a tautolu ke fiafia?
13 Ke fakatumau e fiafia ke he gahua fakamatala he vahā ha tautolu, kua lata ke fagai e tautolu a tautolu ke he “tau mena kakano,” ko e tau kupu hokulo he Kupu he Atua. (Hepe. 5:14) Ko e fakaako fakahokulo kua atihake e tua. (Kolo. 2:6, 7) Kua peehi ai ki a tautolu e puhala he tau mahani ha tautolu kua lauia mooli e loto ha Iehova. Ka taufetului a tautolu ke kumi magaaho ke totou mo e fakaako e Tohi Tapu, kua lata ia tautolu ke liu kitekite ke he fakaholoaga ha tautolu. Pete foki e gahoa e minuti he fakaako mo e manamanatu fakahokulo he tau aho takitaha ka fakatata lahi a tautolu ki a Iehova mo e to lafi ke he ‘olioli mo e fiafia he loto’ tuga ne tupu ki a Ieremia.
14, 15. (a) Ko e heigoa e fua kua tupu mai he pipiki fakamooli a Ieremia ke he matagahua haana? (e) Ko e heigoa ne loto fakaaue ai e tau tagata he Atua he vahā nei ke he gahua fakamatala?
14 Ne fakapuloa fakamalolō e Ieremia e tau ogo he hatakiaga mo e fakafiliaga a Iehova, ka e tokaloto e ia e matagahua haana ke “ati hake foki mo e to.” (Iere. 1:10) Ko e gahua haana he ati hake mo e to kua fua loga. Falu Iutaia, pihia mo lautolu ne nakai ko e tau Isaraela ne hao mai he moumouaga ha Ierusalema he 607 F.V.N. Na iloa e tautolu e tau Rakapā, Epetameleka, mo Paruka. (Iere. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Ko e tau kapitiga fakamooli mo e matakutaku Atua nei ha Ieremia kua fakakite fakamitaki a lautolu ne moua e amaamanakiaga he lalolagi he vahā nei kua kapitiga mo e vahega Ieremia. Kua fiafia lahi e vahega Ieremia he atihake fakaagaaga e “moto tagata tokologa” nei. (Fakakite. 7:9) Pihia foki, ko e tau hoa fakamooli nei ha lautolu ne fakauku kua moua e fiafia lahi mahaki he lagomatai a lautolu ne loto fakamooli ke iloa e kupu mooli.
15 Kua loto fakaaue e tau tagata he Atua ha ko e fakamatala e tala mitaki kua nakai ni ko e fekafekauaga ki a lautolu kua logona ai ka ko e tapuakiaga foki ke he Atua ha tautolu. He moua e tautolu e teliga kua fanogonogo po ke nakai, ko e taute e fekafekauaga tapu ha tautolu ki a Iehova he puhala he gahua fakamatala ha tautolu kua tamai ki a tautolu e fiafia lahi.—Sala. 71:23; totou Roma 1:9.
‘Kia Mataala’ ke he Kotofaaga Haau!
16, 17. Fakakite fēfē he Fakakiteaga 17:10 mo e Hapakuka 2:3 e mafiti he tau magaaho ha tautolu?
16 Ko e mafiti he tau magaaho ne nonofo ai a tautolu kua fakamaama ka fakatutala a tautolu ke he perofetaaga ia Fakakiteaga 17:10. Ko e patuiki ke fituaki, ko e Pule Malolō he Lalolagi ko Igilani-Amerika, ne ha ha i ai. Hagaao ki ai ne totou e tautolu: “Ka hoko mai a ia [ko e pule malolō he lalolagi ke fituaki] ti tumau ai a ia ke he vaha tote ke lata ai.” He magaaho nei ko e “vaha tote” kua liga tata ai ke fakakatoatoa. Ko e perofeta ko Hapakuka ne mai ki a tautolu e fakamooliaga hagaao ke he moumouaga he fakatokaaga kelea nei: “Kua tuku mai e fakakiteaga mo e hana tau aho ne kotofa . . . ka kia tatali atu ki ai; ha ko e mena to hoko mai ni, nakai mule mai.”—Hapa. 2:3.
17 Hūhū ki a koe ni: ‘Kua fakakite mooli kia he moui haaku e mafiti he tau magaaho ha tautolu? Kua fakakite kia he puhala moui haaku kua amanaki au ke hoko mai vave e fakaotiaga? Po ke fakakite nakai he tau fifiliaga mo e tau mena ne aoga ki a au kua nakai amanaki au ke hoko mai vave ai po ke fakauaua au to hoko mai nakai e fakaotiaga?’
18, 19. Ko e ha ne nakai ko e magaaho anei ke fakamanou hifo?
18 Kua nakaila oti ia e gahua he vahega toko. (Totou Ieremia 1:17-19.) Ko e punaaga fiafia mooli ha kua tumauokafua a lautolu ne fakauku ne toe, tuga e “pou lapatoa” mo e ‘motu malolō’! Ko e “tau tokupu ha [la]utolu kua pipi ke he kupu moli” ti fakaatā e lautolu e Kupu he Atua ke fakamalolō a lautolu ato fakakatoatoa e gahua ne kotofa ki a lautolu. (Efeso 6:14) Ka eketaha pihia, ko lautolu he moto tagata tokologa kua lalago fakamakutu e vahega Ieremia he taute e matagahua faka-Atua ia.
19 Nakai ko e magaaho anei ke fakamanou hifo e gahua he Kautu ka kia manamanatu ke he aoga he Ieremia 12:5. (Totou.) lgatia a tautolu oti mo e fehagai mo e tau kamatamata kua lata ke fakauka ki ai. Ko e tau kamatamata nei he tua kua liga fakatatai ke he “tau tagata ne tafepoi he kelekele” ti lata a tautolu ke tafepoi mo lautolu. Ko e mena ia, hane hoko mai e ‘matematekelea lahi,’ ti liga amanaki a tautolu ke tupu ki mua e tau mena uka. (Mata. 24:21) He taufetului mo e tau paleko uka loga i mua kua tuga ke tafepoi he ‘poitufi mo e tau solofanua.’ Kua lata ke lahi e malolō he fakauka he tagata ke tafepoi fakatatau mo e tau solofanua. Kua aoga lahi ai ke fakauka ke he tau kamatamata hane fehagai mo tautolu mogonei, ti liga tauteute a tautolu ke fakauka ke he tau kamatamata hane fakatoka mai i mua.
20. Ko e heigoa haau kua fifili ke taute?
20 Maeke ia tautolu oti ke fifitaki a Ieremia mo e fakamooli katoatoa e matagahua ha tautolu ke fakamatala! Ko e tau fua tuga e fakaalofa, loto malolō, mo e fiafia ne fakalagalaga a Ieremia ke taute fakamooli e fekafekauaga haana ke 67 e tau he loa. Ko e tau fiti fulufuluola he akau ko e sikati kua fakamanatu ki a tautolu to ‘mataala tumau’ a Iehova ke eke haana a tau kupu. Ha ha ia tautolu e kakano mitaki mogoia ke taute pihia. Ne ‘mataala tumau’ a Ieremia, ti maeke foki ia tautolu.
Manatu Nakai e Koe?
• Maeke fēfē he fakaalofa ke lagomatai a Ieremia ke ‘mataala tumau’ ke he matagahua haana?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke moua e loto malolō mai he Atua?
• Ko e heigoa ne lagomatai a Ieremia ke fakatumau e fiafia haana?
• Ko e ha kua manako a koe ke ‘mataala tumau’?
[Tau Fakatino he lau 31]
To fakatumau nakai a koe ke fakamatala pete ne totokoaga?