‘Kia Fakaalofa Atu a Koe ke he Katofia, Tuga Foki Na Koe kia Koe’
“Kua pihia foki mo ia [poakiaga] ne ua aki, Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe.”—MATA. 22:39.
1, 2. (a) Ko e heigoa e poakiaga ke uaaki ne mua ue atu he Fakatufono ne talahau e Iesu? (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka tali e tautolu?
KO E mogo ne hūhū e Farasaio ki a Iesu ko e poakiaga fe ne mua ue atu he Fakatufono, ne tala age a Iesu: “Kia fakaalofa a koe [ki a Iehova] hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa.” Ne fakatutala a tautolu ke he kakano nei he vala tala fakamua. Ne talahau foki e Iesu e poakiaga mua ue atu ke uaaki. Pehē a ia: “Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe.”—Mata. 22:34-39.
2 Pehē a Iesu kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he katofia ha tautolu. Ka ko hai e katofia ha tautolu? Maeke fēfē a tautolu ke taute e mena ne talahau e Iesu? He vala tala nei, to tali e tautolu e tau hūhū ia mo e to kitia e fakaalofa ha tautolu ke he katofia kua fakafiafia ki a Iehova mo e aoga ke he tau tagata oti.
KO E HEIGOA E KAKANO KE FAKAALOFA KE HE KATOFIA HA TAUTOLU?
3, 4. (a) Ko e heigoa e fakatai ne fakaaoga e Iesu ke fakakite e kakano ke fakaalofa ke he katofia ha tautolu? (e) Lagomatai fēfē he Samaria e tagata ne fofō, keli, mo e toka he puhalatū ke mate? (Kikite fakatino he kamataaga.)
3 Fa mahani a tautolu ke manatu ko e katofia ko e tagata kua nofo tata ki a tautolu. (Fakatai 27:10) Ka ko e mogo ne hūhū e tagata ki a Iesu: “Ko hai kia e tagata ne katofia mo au?” ne tali e Iesu a ia he fakaaoga e fakatai he Samaria ti fakamaama e kakano ke fakaalofa ke he falu. (Totou Luka 10:29-37.) Ne fofō, keli, mo e toka e tagata Iutaia he puhalatū ke mate. Ko e ekepoa Isaraela mo e tagata Levi ne tuga ko e tau katofia mitaki ne kitia a ia ka e nakai lagomatai a ia. Ka ko e Samaria ne lagomatai a ia. He magahala ia, laulahi he tau Iutaia mo e tau Samaria ne fevihiatiaaki.—Ioane 4:9.
4 Ne liligi he Samaria e magalolo mo e uaina ke he tau kafokia he tagata ne pakia ke lagomatai aki e tau kafokia ke maulu. Ti uta e ia e tagata ke he patu he fale ti age ke he patu he fale ua e tenari. Tatai e mena nei ke he totogi he tagata ka moua ke he ua e aho gahua. (Mata. 20:2) Ka manamanatu a tautolu ke he lahi he mena ne taute he Samaria ia ke lagomatai e tagata pakia, iloa e tautolu kua fakaalofa mooli a ia ke he katofia haana. Pihia foki a tautolu tuga e Samaria ia ka ha ha ia tautolu e fakaalofa hofihofi noa mo e fakaalofa ma e tau tagata.
Mafiti e tau fekafekau ha Iehova ke lagomatai ha lautolu a katofia (Kikite paratafa 5)
5. Fakakite fēfē he Tau Fakamoli a Iehova e fakaalofa ma e ha lautolu a tau katofia he mole e Afā Sandy?
5 Kua nonofo a tautolu he “tau aho fakamui” ne tokologa e tau tagata ne nakai fai fakaalofa hofihofi noa. Tokologa ne vale, fiafia ke he favale, mo e nakai fai fakaalofa ke he katofia ha lautolu. (2 Timo. 3:1-3) Ma e fakatai, ia Oketopa 2012, ne malona tiaki e matakavi i New York City he Afā Sandy. Tokologa e tau tagata ne nakai fai hila, tau mena fakamafana, po ke tau mena kua lata mo lautolu. Momoko ai, ne fofō e tau tagata kaihā mai ia lautolu ne fitā e matematekelea. Nakai pihia e Tau Fakamoli a Iehova. Ne fakatokatoka e lautolu e lagomatai ma e tau matakainaga ha lautolu mo e falu he matakavi ha kua fakaalofa e tau Kerisiano mooli ke he tau katofia ha lautolu. Ko e heigoa falu puhala ke fakakite e fakaalofa ke he ha tautolu a katofia?
TAU PUHALA KE FAKAKITE E FAKAALOFA KE HE KATOFIA HA TAUTOLU
6. Ko e heigoa e lagomatai mai he Tohi Tapu ka foaki e tautolu ke he ha tautolu a katofia?
6 Foaki e lagomatai mai he Tohi Tapu. He gahua fakamatala ha tautolu, foaki e tautolu ke he katofia ha tautolu e “fakamafanatia mai he tau Tohi.” (Roma 15:4) Fakakite e tautolu e fakaalofa ki a ia ka fakaaoga e tautolu e Tohi Tapu ke tala age ki ai e tala mitaki he Kautu he Atua. (Mata. 24:14) Ko e lilifu ke ta atu e fekau nei he amaamanakiaga mai ia Iehova ko e Atua ke he katofia ha tautolu.—Roma 15:13.
7. Ko e heigoa e Mahani Mitaki, ti ko e heigoa ka tupu ka muitua ai e tautolu?
7 Muitua e Mahani Mitaki. Tala mai e Iesu ki a tautolu e kakano he Mahani Mitaki he pehē a ia: “Ko e tau mena oti kua loto a mutolu ki ai, ke eke he tau tagata kia mutolu; ati eke ā e mutolu e tau mena ia kia lautolu; ha ko e fakatufono haia, mo e tau perofeta.” (Mata. 7:12) “Ko e fakatufono” kua hagaao ke he tau tohi ha Kenese ke hoko ki a Teutaronome, ti ko e “tau perofeta” kua hagaao ke he tau tohi fakaperofeta he Tohiaga Tapu Heperu. Ne tuku age e Iehova e “fakatufono” mo e “tau perofeta” ke he tau tagata haana ha kua fakaalofa a ia ki a lautolu ti manako a ia ki a lautolu ke fakaalofa ke he taha mo e taha. Kua amanaki foki a Iehova ki a tautolu he vahā nei ke fakaalofa ke he katofia ha tautolu. He tohi ha Isaia, pehē a Iehova: “Kia omaoma a mutolu ke he fakafiliaga, mo e eke e mutolu e mahani tututonu . . . Uhoaki e tagata ka eke e ia e tau mena nai.” (Isaia 56:1, 2) Ka fakakite e tautolu e fakaalofa ke he katofia ha tautolu ti muitua e Mahani Mitaki, to fiafia a tautolu.
8. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he tau fī ha tautolu, ti ko e heigoa ka tupu ka taute pihia e tautolu?
8 Fakaalofa ke he tau fī haau. Fakaako tumau e Iehova a tautolu ke fakaalofa ke he tau fī ha tautolu. He vahā ha Iesu falu ne fakaako nukua lata e tau tagata ke vihiatia e tau fī ha lautolu. Ka e fakatonu e Iesu: “Kia fakaalofa atu a mutolu kia lautolu kua fai fi kia mutolu . . . kia liogi foki a mutolu ma lautolu ne . . . favale mai kia mutolu.” (Mata. 5:43-45) Ne talahau e Paulo e fakatonuaga pihia he pehē a ia: “Kaeke kua hoge a ia kua fai fi kia koe, kia fagai e koe a ia; ka fia inu a ia kia fakainu e koe a ia.” (Roma 12:20; Fakatai 25:21) I Isaraela i tuai, ne tuku age e Iehova ke he tau tagata haana e tau fakatufono he fakaako a lautolu ke lagomatai e tau fī ha lautolu ti pihia mo e tau manu he fī ha lautolu. (Esoto 23:5) He fakagahua e fakatonuaga ia, falu tagata ne vihiatia e taha tagata he taha magahala ne liga eke mo tau kapitiga mitaki. Ha ko e tau Kerisiano, he fakakite e fakaalofa ma e tau fī ha tautolu ka hiki e puhala kua logona hifo a lautolu ki a tautolu. Falu ia lautolu ne eke foki mo tau fekafekau ha Iehova.
9. Ko e heigoa ne talahau e Iesu hagaao ke he taute e mafola mo e matakainaga ha tautolu?
9 “Kia tutuli e mutolu e mafola mo e tau tagata oti kana.” (Hepe. 12:14) Ka taute e tautolu e mafola mo e tau tagata oti kana, kua lata mooli ia tautolu ke taute e mafola mo e tau matakainaga ha tautolu. Pehē a Iesu: “Kaeke foki ke ta atu e koe hau a poa ke he fatapoa, ti manatu ai a koe ke he hau a matakainaga ha i ai taha mena kua mamahi ai kia koe. Kia toka ai hau a poa i mua he fatapoa, ka e fano a a koe ke fakafeilo fakamua mo e hau a matakainaga, ti hau ai a koe, mo e ta atu hau a poa.” (Mata. 5:23, 24) Ka fai lekua a tautolu mo e taha he tau matakainaga ha tautolu, kua lata a tautolu ke fakakite e fakaalofa ki a ia he lali ke taute fakamafiti e tautolu e mafola. Ka mafiti a tautolu he taute e mafola, to fakafiafia lahi ai ki a Iehova.
10. Ko e ha kua nakai lata ke fakafili e tautolu e falu?
10 Ua fakafili e falu. “Aua neke fakafili atu e mutolu, neke fakafili a mutolu.” Ne fakaako e Iesu a tautolu ke nakai fakafili e falu ma e tau hehē ne taute e lautolu. Pehē foki a ia: “Ko heigoa e mena kua kitekite ai e koe ka he mala akau ke he mata he hau a matakainaga, ka e nakai kitia e koe e akau fakalava ke he mata hau. Ke tala age foki fefe e koe ke he hau a matakainaga, Tuku mai a, ke kape kehe e au e mala akau he mata hau; kitiala, ha ha he mata hau foki e akau fakalava? Ko koe na ko e fakavai, ati tiaki a fakamua e koe e akau fakalava he mata hau, ati kitia mitaki ai e koe ke kape kehe e mala akau he mata he hau a matakainaga.” (Mata. 7:1-5) Ko e fakaakoaga kua nakai lata ia tautolu ke tuhituhi e falu tagata ka taute e lautolu e tau hehē ha ko e mena loga foki e tau hehē ha tautolu ne taute.
PUHALA MITAKI LAHI KE FAKAKITE E FAKAALOFA
11, 12. Ko e heigoa e puhala aoga ke fakakite e fakaalofa ma e katofia ha tautolu?
11 Loga e puhala ke fakakite e tautolu e fakaalofa ke he katofia ha tautolu. Ka e fakaako e Iesu a tautolu ko e puhala mitaki lahi mahaki ke taute e tautolu ke fakamatala e tala mitaki he Kautu. (Luka 8:1) Ne tala age a ia ke he tau tutaki haana: “Eke e tau motu oti kana mo tutaki.” (Mata. 28:19, 20) Ka omaoma a tautolu ki a Iesu, maeke a tautolu ke lagomatai e katofia ha tautolu ke toka e puhala laulahi kua takitaki atu ke he moumouaga mo e fakakite ki a ia e puhala ke fano he hala lautote kua takitaki atu ke he moui. (Mata. 7:13, 14) Iloa e tautolu ko e tau laliaga ha tautolu kua fiafia lahi ki a Iehova.
12 Ne lagomatai e Iesu e tau tagata tokologa ke maama kua lata a lautolu ke fai Iehova. (Mata. 5:3) Fifitaki e tautolu a Iesu ka tala age e tautolu ke he tau tagata hagaao ke he “vagahau mitaki he Atua.” (Roma 1:1) Fakaako e tautolu a lautolu kua maeke he poa ha Iesu ke moua e lautolu e taliaaga mo e kapitiga ha Iehova. (2 Kori. 5:18, 19) Ko e fakamatala e tala mitaki ko e puhala aoga mooli ke fakakite e fakaalofa ke he ha tautolu a katofia.
13. Fēfē e logonaaga haau ka fakaako e koe e tau tagata hagaao ki a Iehova?
13 Ka mautauteute mitaki a tautolu ma e tau liu aahi atu mo e tau fakaako Tohi Tapu ha tautolu, kua maeke a tautolu ke fakaako e tau tagata ke omaoma ki a Iehova. Falu kua liga lata ke loga e tau hikihiki he tau momoui ha lautolu. (1 Kori. 6:9-11) Kua fiafia lahi a tautolu ke kitia e puhala ne lagomatai e Iehova a lautolu ne fakatokolalo ke holo ki mua ti eke mo tau kapitiga haana. (Gahua 13:48) Ka fakaako he tau tagata e Tohi Tapu, ko lautolu ne nakai fai amaamanakiaga kua fiafia. Ko e fakaatukehe ha lautolu kua hukui he mauokafua ki a Iehova. Ko e lilifu ke fakakite e fakaalofa ke he ha tautolu a katofia he puhala he gahua pauaki nai.
FAKAMAAMAAGA HA PAULO KE HE FAKAALOFA
14. Fakamaama fēfē e Paulo e fakaalofa ia 1 Korinito 13:4-8?
14 Ka fakaalofa a tautolu ke he katofia ha tautolu he puhala kua fakamaama e Paulo, to fakafiafia e tautolu a Iehova, gahoa e tau lekua, ti fiafia foki. Ko e mena ne tohi e Paulo ia 1 Korinito 13:4-8 ka fakaako a tautolu ke he falu puhala ke fakaalofa a tautolu ke he ha tautolu a katofia tuga na tautolu ki a tautolu ni.—Totou.
15. (a) Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakauka mo e totonu? (e) Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke mahekeheke po ke fakaikaluga?
15 “Kua fakauka e fakaalofa, to totonu.” Kua fakauka mo e totonu a Iehova ke he tau tagata oti pete ne nakai mitaki katoatoa a lautolu. Ti kua lata a tautolu ke fakauka mo e totonu ka taute he falu e tau hehē, pete he nakai totonu po ke hemu a lautolu ki a tautolu. Talahau he Tohi Tapu kua “nakai mahekeheke e fakaalofa.” Falu he tau matakainaga taane ha tautolu kua liga moua e tau kotofaaga he fakapotopotoaga po ke falu mena kua nakai fai a tautolu. Ka e ka fakaalofa mooli a tautolu ke he tau matakainaga taane ha tautolu, to nakai mahekeheke a tautolu ki a lautolu. Nakai lata foki a tautolu ke fakaikaluga po ke fakamatalahi ne tautolu a tautolu. Talahau he Tohi Tapu ki a tautolu na vihiatia e Iehova a lautolu kua “mata fakaikaluga, mo e loto fakatokoluga.”—Fakatai 21:4.
16, 17. Ko e heigoa e tau puhala ke fakakite e fakaalofa ma e ha tautolu a katofia kua fakamaama ia 1 Korinito 13:5, 6?
16 “Nakai mahani fuafuakelea” e fakaalofa. Ka fakakite e tautolu e fakaalofa ke he katofia ha tautolu, to nakai manako a tautolu ke pikopiko ki a ia po ke kaihā mai ia ia po ke taute ha mena foki kua nakai fiafia a Iehova. To nakai lotokai a tautolu ha ko e fakaalofa kua “nakai kumi e ia hana tau mena.” Ti taute tumau e tautolu e tau mena oti kua maeke ke lata mo e katofia ha tautolu.—Filipi 2:4.
17 Ko e fakaalofa kua “nakai ita vave, nakai talahaua e kelea ke he taha.” Ka taute he taha tagata e mena kelea ki a tautolu, kua nakai mafiti a tautolu ke ita. Nakai lata ke fakamau e tautolu e tau magaaho oti ne fakamamahi he tagata a tautolu. (1 Tesa. 5:15) Ka fakafualoto a tautolu, to maeke e ita ha tautolu ke vela tuga e afi ti fakamamahi e tautolu a tautolu mo e falu. (Levi. 19:18) Ka kua lata ia tautolu ke fakamagalo mo e fakanimo. “Nakai fiafia ke he tau mahani kelea” e fakaalofa. Ka taute fakakelea e tagata ne vihiatia a tautolu, nakai fiafia a tautolu ke kitia a ia ne matematekelea.—Totou Tau Fakatai 24:17, 18.
18. Ko e heigoa ne fakaako e tautolu hagaao ke he fakaalofa mai ia 1 Korinito 13:7, 8?
18 Ne tohi e Paulo ko e fakaalofa “kua fakauka ke he tau mena oti.” Ka fakaalofa a tautolu ke he katofia ha tautolu, to fakamagalo e tautolu a ia ka taute e ia e mena ne fakaita a tautolu. Pehē foki a Paulo ko e fakaalofa “kua talia e tau mena oti.” Talia e tautolu e tau mena kua totou e tautolu he Tohi Tapu ti fakaaue a tautolu ha kua fakaako he fakatokatokaaga ha Iehova. Ko e fakaalofa “kua amaamanaki ke he tau mena oti.” Kua ha ha ia tautolu e amaamanakiaga ha kua falanaki a tautolu ke he tau mena oti kana ne mavehe e Iehova ki a tautolu. Ha kua fakaalofa a tautolu ke he tau tagata, to taute e tautolu e tau mena oti ke tala age ki a lautolu e amaamanakiaga ha tautolu. (1 Pete. 3:15) Ka fehagai a tautolu mo e tau tuaga uka lahi, liogi mo e amaamanaki a tautolu ma e tau fua mitaki lahi mahaki. Pete ka agahala e taha tagata ki a tautolu po ke favale ki a tautolu, fakauka a tautolu. Pehē a Paulo, ko e fakaalofa “kua fakamanavalahi ke he tau mena oti.” Pehē foki a ia: “Nakai tuai oti e fakaalofa.” Ko lautolu kua omaoma ki a Iehova to fakakite tukulagi e fakaalofa ke he ha lautolu a katofia.
TUMAU E FAKAALOFA HAAU KE HE KATOFIA TUGA FOKI NA KOE KI A KOE
19, 20. Ko e heigoa e tau kupu tohi kua fakaako ki a tautolu kua lata ia tautolu ke fakakite e fakaalofa ke he ha tautolu a katofia?
19 Ka muitua e tautolu e fakatonuaga he Tohi Tapu, to fakaalofa tumau a tautolu ke he katofia ha tautolu tuga ni he fakaalofa a tautolu ki a tautolu ni. (Mata. 22:39) Manako a Iehova mo Iesu ke taute e tautolu e mena nei. Lata ia tautolu ke fakaalofa ke he tau tagata oti, pete ne matakavi ne o mai ai po ke aga fakamotu ha lautolu. Ka eke ke uka ke fakakite e fakaalofa ke he katofia ha tautolu, maeke a tautolu ke liogi ki a Iehova mo e ole ke he haana agaaga tapu. Iloa e tautolu to fakafiafia he mena nei a Iehova, mo e to lagomatai e ia a tautolu.—Roma 8:26, 27.
20 Ko e poakiaga ke fakaalofa ke he ha tautolu a katofia kua aoga lahi ti kua fakahigoa ai ko e “fakatufono kua mua ue atu.” (Iako. 2:8) He Fakatufono faka-Mose, ne foaki e Iehova ke he tau tagata haana loga e poakiaga ne fakaako a lautolu ke fakaalofa ke he katofia ha lautolu. Fakamui, ne omoomoi e Iehova a Paulo ke tohi: “Kaeke foki kua toe e poaki kua fakamaopoopo ia ke he kupu nai, Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe.”—Roma 13:8-10.
21, 22. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakaalofa ke he Atua mo e ha tautolu a katofia?
21 Lagomatai e Iesu a tautolu ke maama atu foki ko hai e katofia ha tautolu he mogo ne pehē a ia ko e Matua haana “kua fakahake ne ia hana la kia lautolu kua mahani kelea katoa mo lautolu kua mahani mitaki, kua fakato hifo foki e ia e uha kia lautolu kua tututonu katoa mo lautolu kua nakai tututonu.” (Mata. 5:43-45) Ne fakaako e Iesu a tautolu kua lata ke fakakite e tautolu e fakaalofa ke he tau tagata oti, he tututonu po ke nakai tututonu a lautolu. He fitā he talahau, ko e puhala aoga ke fakakite e fakaalofa ke he katofia ha tautolu ko e fakaako a ia hagaao ki a Iehova mo e haana Kautu. Ka taute he katofia e mena ne fakaako e ia mai he Tohi Tapu, to moua e ia e fiafia lahi he eke mo kapitiga he Atua.
22 Fitā he fakaako e tautolu e kakano kua lata ia tautolu ke fakaalofa ki a Iehova mo e ha tautolu a loto, agaga, mo e manatu katoa. Fakaako foki a tautolu ke he puhala ka fakakite e tautolu e fakaalofa ke he ha tautolu a katofia. Ka fakaalofa a tautolu ki a Iehova mo e ha tautolu a katofia, kua omaoma a tautolu ke he ua e poakiaga mua ue atu. Mahomo atu ke he tau mena oti, kua fakafiafia e tautolu e ha tautolu a Matua fakaalofa he lagi ko Iehova.