“Ne Eke Pihia” e Lautolu

“Koe fakaalofa ke he Atua hanai, kia omaoma a tautolu ke he tau poaki hana.”​—1 IOANE 5:3.

1. Ko e heigoa kua maeke ke talahau hagaao ke he laulahi he fakaalofa he Atua?

“KO E ATUA KO E FAKAALOFA A IA.” Ko lautolu oti ne o mai ke iloa e Atua mo e omaoma ke he hana tau poakiaga kua hokulo e fakaaue ma e kakano he fakaalofa ia. “Ko e fakaalofa hanai, nakai koe fakaalofa ha tautolu ke he Atua, ka kua fakaalofa mai a ia kia tautolu; ne fakafano mai foki e ia hana Tama ko e lukutoto mo e tau hala ha tautolu.” He fakagahuahua e tautolu e tua ke he poa lukutoto uho ha Iesu, kua ‘nonofo a tautolu he fakaalofa he Atua.’ (1 Ioane 4:8-10, 16) Ti liga to olioli ai a tautolu ke he mahuiga he tau fakamonuina fakaagaga he mogonei mo e he fakatokaaga he tau mena ka hoko mai, ko e moui tukulagi.​—Ioane 17:3; 1 Ioane 2:15, 17.

2. Kua maeke fefe he omaoma ke he tau poakiaga he Atua ke lagomatai hana a tau fekafekau?

² Kua puke e fakamauaga he Tohi Tapu mo e tau fakafifitakiaga ha lautolu ne kua fanogonogo ke he tau poakiaga he Atua mo e kua fakamonuina lahi a lautolu ha ko e mena ia. Kua putoia a lautolu nei ko e tau fakamoli ato vaha Kerisiano, ti hagaao atu ke he falu ne tohia he aposetolo ko Paulo: “Kua mamate a lautolu oti kana na mo e t[ua], kua nakai moua e tau mena ne talahaua mai, ka kua iloa ai ka e mamao, ne tua foki ki ai, ti talia mo e fiafia e lautolu, mo e talahau mai ko e tau tagata kehe a lautolu mo e tau tagata o fano ke he lalolagi.” (Heperu 11:13) He magaaho fakamui, kua moua he tau fekafekau Kerisiano he Atua e aoga mai he “fakaalofa noa mo e mena moli, mai ia Iesu Keriso ia.” (Ioane 1:17) Mai he tau tau kua teitei 6,000 ke he moui he tagata, ne palepale e Iehova e tau fakamoli ne tua kua omaoma ke he hana tau poakiaga, kua “nakai mamafa foki.”​—1 Ioane 5:2, 3.

He Tau Vaha a Noa

3. Ke he tau puhala fe ne taute “pihia ni” e Noa?

³ Ne talahau he fakamauaga he Tohi Tapu: “Ko e tua ne taute ai e Noa e vaka mo e matakutaku, kia momoui ai hana faoa, ha kua fakailoa he Atua kia ia e tau mena nakaila kitia ke he vaha ia; kua fakahala ai e ia e lalolagi, ti moua e ia e tututonu, ha ha he tua.” Ha “ko e ogo he tututonu,” ne omaoma katoatoa a Noa ke he Atua, he hataki e lalolagi ato Fakapuke ke he fakafiliaga faka-Atua ka hoko mai. (Heperu 11:7; 2 Peteru 2:5) He ta ai e vaka, ne fakaeneene a ia ke muitua ke he tau fakatokatokaaga ne foaki faka-Atua. Ti tamai mogoia e ia ki loto e tau manu fifili mo e tau mena kai. “Ti eke ni e Noa; tuga ne poaki mai he Atua kia ia ke he tau mena oti, ne eke pihia ai e ia.”​—Kenese 6:22.

4, 5. (a) Maeke fefe he tau hufia nakai mitaki ke lauia e tau tagata ke he vaha nei foki? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke taute “pihia ni” he omaoma ke he tau fakaakoaga faka-Atua?

⁴ Kua fakauka a Noa mo e hana magafaoa ke he tau hufia nakai mitaki he tau agelu liuliu. Kua fakaliliu tino tagata e tau tama tane nei he Atua ti fematutaki mo e tau fifine, ti fanafanau e tau tama hafakati malolo lalahi ne fakamatematekelea e tau tagata. “Ne kelea ni e lalolagi ki mua he Atua; ti puke ni e lalolagi ke he favale.” Ati fakahoko e Iehova e Fakapuke ke fakaoti e atuhau mahani kelea ia. (Kenese 6:4, 11-17; 7:1) He tali mai he vaha ha Noa kua nakai fakaata e tau agelu aga temoni ke liu fakaliliu ke he tino tagata. Ka e pete ni ia, ‘ko e lalolagi oti kua fakatumau ke he pule hana kua mahani kelea,’ ko e Tiapolo ko Satani. (1 Ioane 5:19; Fakakiteaga 12:9) Kua perofeta ai, ne fakatatai e Iesu e atuhau totoko ia he vaha ha Noa ke he atuhau he tau tagata ne tiaki a ia tali mai he kamata e fakamailoga he hana a “ha ha hinei” ke eke ke kitia moli he 1914.​—Mataio 24:3, 34, 37-39, fakatatai NW; Luka 17:26, 27.

⁵ He vaha nei, ke tuga he vaha a Noa, kua lali a Satani ke moumou e tau tagata mo e ha tautolu a palaneta. (Fakakiteaga 11:15-18) Ti kua lata ai ke mafiti ke fanogonogo a tautolu ke he poaki mai he agaga: “Kia tapulu a mutolu ke he tau tapulu tau katoa he Atua, kia maeke ia mutolu ke totoko atu ke he tau lagatau he tiapolo.” (Efeso 6:11) Ke he mena nei, kua fakamalolo a tautolu he fakaako e Kupu he Atua mo e fakagahuahua ai ke he ha tautolu a tau momoui. Ka e mua atu, kua ha ha ia tautolu e fakatokatokaaga mafana ha Iehova, mo e hana a “fekafekau fakamoli mo e loto matala” ne fakauku mo e hana a tau motua ne fai fakaalofa, ke leveki fakaeneene a tautolu ke he puhala kua lata ia tautolu ke o i ai. Kua ha ha ia tautolu e gahua fakamatala ke fakakatoatoa ke he lalolagi katoa. (Mataio 24:14, 45-47) Ke tuga a Noa, ne kua fakaeneene lahi ke omaoma ke he tau fakaakoaga faka-Atua, kia lata ia tautolu ke tumau ke taute “pihia.”

Mose​—Ko e Tagata Totonu Ue Atu he Tau Tagata

6, 7. (a) Ko e heigoa e fifiliaga mitaki lahi ne taute e Mose? (e) Ko e heigoa e fakatokatokaaga malolo ne fakatoka e Mose ma tautolu?

⁶ Kia onoono atu ke he taha tagata he tua​—ko Mose. Kua maeke ia ia ke olioli ke he moui manako lahi he tau mena mitaki lahi ha Aikupito. Ka e kua “fifili e ia e matematekelea fakalataha mo e tau tagata he Atua, ka e nakai ko e fiafia ke he hala kua mole vave.” Ko e fekafekau kotofa ha Iehova, “kua amaamanaki a ia ke he taui [mo e] fakauka a ia tuga ne mena kua kitia e ia a ia nakai kitia.”​—Heperu 11:23-28.

⁷ Ia Numera 12:3, kua totou e tautolu: “Ko e tagata nai foki ko Mose, kua totonu ue atu a ia he tau tagata oti ha he fuga kelekele.” Ke he taha fahi, ko Farao ko e Aikupito kua taute mo tagata fakaikaluga he tau tagata oti. He magaaho ne poaki a Iehova ki a Mose mo Arona ke fakamatala e fakafiliaga hana ki a Farao, fefe ha laua a tali? Kua tala mai ki a tautolu: “Ti eke ai e Mose mo Arona tuga ne poaki mai e Iehova kia laua, ne eke pihia ai e laua.” (Esoto 7:4-7) Ko e fakatokatokaaga malolo ha ia ma tautolu ne fakamatala e fakafiliaga he Atua he vaha nei!

8. Kua lata fefe e tau Isaraela ke taute “pihia ni,” mo e to maeke fefe he fiafiaaga ne fua mai ai ke tatai he vaha ne tata mai anoiha?

⁸ Lago fakamoli atu nakai e tau Isaraela ki a Mose? He mole atu he fakamatematekelea e Iehova a Aikupito aki e hiva he tau tatalu ne hogofulu, ne fakamatafeiga age e ia ki a Isaraela e tau fakaakoaga ke fakamanatu e Paseka. “Ti tukutuku hifo e motu mo e hufeilo. Ti o atu ai e fanau a Isaraela mo e eke e lautolu tuga ne poaki e Iehova kia Mose mo Arona; ne eke pihia ni e lautolu.” (Esoto 12:27, 28) He tuloto po he aho manatu lahi ia, ko e Nisana 14, 1513 F.V.N., ne o atu e tau agelu he Atua ke kelipopo e tau tama uluaki oti ha Aikupito ka e o loa he tau fale he tau Isaraela. Ko e ha kua tokanoa ai e tau tama uluaki ha Isaraela? Ha kua moua e lautolu e puipuiaga mai he toto he punua mamoe he Paseka, ne kua vali ke he ha lautolu a tau gutuhala. Kua taute e lautolu tuga ni he poaki e Iehova ki a Mose mo Arona. E, “ne eke pihia ni e lautolu.” (Esoto 12:50, 51) Ke he Tahi Kula, ne taute e Iehova e taha mana foki ke fakahao hana tau tagata omaoma he fakaotioti a Farao mo e hana a matakautau lahi. Kua fiafia ha e tau Isaraela! Ke tuga he vaha nei, tokologa ne omaoma ke he tau poakiaga ha Iehova ka fiafia ke kitia mata hana fakatokolugaaga i Amaketo.​—Esoto 15:1, 2; Fakakiteaga 15:3, 4.

9. Ko e heigoa e tau monuina ne fakatino mai he tau Isaraela ne taute “pihia ni” he hagaao atu ke he faituga uta fano?

⁹ He magaaho ne poaki a Iehova ki a Isaraela ke uta e tau mena fakaalofa mo e ta e faituga uta fano he tutakale, ne foaki fakamakoi he tau tagata e lagomatai ha lautolu. Ti, ke he tau matafeiga ikiiki foki, ne mumui fakamakai a Mose mo e hana a tau tagata gahua ke he tau fakatokatokaaga ta fale ne foaki e Iehova. “Ti oti pito ai e tau gahua oti he faituga ko e fale uta fano he tutuutaga; kua eke tuai he fanau Isaraela tuga ne tau mena oti ne poaki mai ai e Iehova kia Mose, kua eke pihia e lautolu.” Ke tuga ai, he kamataaga he matakau ekepoa, “ti eke ni e Mose tuga ne tau mena oti ne poaki mai e Iehova kia ia, ne eke pihia ni e ia.” (Esoto 39:32; 40:16) He tau vaha fou, kua ha ha ia tautolu e magaaho ke lagomatai mo e loto katoa ke he gahua fakamatala mo e tau polokalama ma e fakalaulahiaga he Kautu. Ko e ha tautolu a monuina ke kaufakalataha ke taute “pihia ni.”

Iosua​—Loto Toa mo e Lahi e Malolo

10, 11. (a) Ko e heigoa ne taute aki a Iosua ke kautu? (e) Kua maeke fefe a tautolu ke fakamalolo ke fehagaiaki mo e tau kamatamata he vaha fou nei?

¹⁰ He magaaho ne kotofa e Mose a Iosua ke takitaki a Isaraela ke he motu he maveheaga, kua tuga ai ko e tau Kupu omoi he agaga ha Iehova kua tohia ni he tau tohi ne lima ha Mose, taha po ke ua he tau salamo, mo e tohi ha Iopu. Ne fakatonu e Mose a Iosua ke fakapotopoto e tau tagata ka hokohoko ke he Motu he Maheveaga mo e ke “totou atu ai e fakatufono nai ki mua a Isaraela oti ke logona ai e lautolu.” (Teutaronome 31:10-12) Ke lafi ki ai, ne poaki atu ni a Iehova ki a Iosua: “Nakai uta kehe mo e gutu hau e tohi he fakatufono nai, ka kia manamanatu ai a koe ke he aho katoa mo e po, kia taofi e koe ke eke ai ke lata mo e tau mena oti kua tohi ai; ti monuina a koe ke he tau puhala oti ke fano ai a koe, ti monuina ai ni.”​—Iosua 1:8.

¹¹ Ko e totou he “tohi” a Iehova ke he tau aho takitaha kua tauteute a Iosua ke fehagai mo e tau kamamata i mua, tuga e totou ke he tau aho takitaha e Kupu a Iehova, ko e Tohi Tapu, kua fakamalolo Hana a Tau Fakamoli he vaha fou nei ke fehagai mo e tau kamatamata he “tau aho fakamui” ne uka nei. (2 Timoteo 3:1) Kua agaagai ai ke tuga a tautolu he lalolagi favale, kia o mai a tautolu ke toka loto e tomatomaaga ha Iosua: “Kia fakamalolo, mo e fakamanavalahi a koe; aua neke matakutaku a koe; ti ua fakaatukehe; ha koe mena fakalataha a mua mo Iehova hau a Atua ke he tau mena oti ke fano a koe ki ai.” (Iosua 1:9) He mole ai e kautu ki Kanana, kua lahi e palepale he tau magafaoa a Isaraela he magaaho ne nonofo a lautolu ke he ha lautolu a tufaaga. “Tuga ne poaki mai e Iehova kia Mose, ne eke pihia ni he fanau a Isaraela, ti tufatufa ai e lautolu e motu.” (Iosua 14:5) Kua pihia foki e palepale ne tatali ki a tautolu oti ne totou e Kupu he Atua he vaha nei, mo e fakagahuahua ai ke he ha tautolu a tau momoui, he omaoma ke taute “pihia ni.”

Tau Patuiki​—Loto Fakamoli mo e Nakai Omaoma

12. (a) Ko e heigoa e poakiaga ne kua foaki age ke he tau patuiki i Isaraela? (e) Ko e kaumahala he patuiki ke omaoma kua fua mai e heigoa?

¹² Ka e kua e tau patuiki i Isaraela? Ne tuku e Iehova ke he patuiki e poakiaga nei: “Ka nofo foki a ia ke he nofoaiki he hana kautu, ti tohi ai e ia mana e tohi he fakatufono nai mai he tohi na ha i mua he tau ekepoa ko e tau tagata Levi; Kia ha ia ia e tohi ia, kia totou ai e ia ke he tau aho oti he hana moui; kia fakaako a ia ke matakutaku ai kia Iehova hana Atua; mo e omaoma ni a ia ke he tau kupu oti he fakatufono nai mo e tau poakiaga nai ke eke ai e ia.” (Teutaronome 17:18, 19) Omaoma nakai e tau patuiki Isaraela ke he poakiaga ia? Ke he tau mena loga, ne to lahi e kaumahala ha lautolu, ti kua matematekelea a lautolu ke he tau malaia ne talahau tuai mai ia Teutaronome 28:15-68. Ati ke he magaaho fakamui kua fakamavehevehe a Isaraela “ke kamata mai he taha kala he lalolagi ke hoko atu ke he taha kala he lalolagi.”

13. Kua maeke fefe a tautolu ke moua e aoga, ke tuga a Tavita, he fakakite e fakaalofa ma e Kupu ha Iehova?

¹³ Ka e pete ni ia, ko Tavita​—ko e patuiki fakamua ne tua fakamoli i Isaraela​—kua fakakite e fakamoli mua atu e mitaki ki a Iehova. Kua eke moli a ia mo “punua leona a Iuta,” ne fakatino a Iesu Keriso, ko e “Leona he magafaoa a Iuta, ko e Vaka a Tavita” ne kautu. (Kenese 49:8, 9; Fakakiteaga 5:5) Kua moua mai fe e malolo a Tavita? Ne hokolu e fakaaue hana ma e Kupu a Iehova mo e moui hagaao ki ai. He Salamo 19, “ko e Salamo a Tavita,” kua totou e tautolu: “Kua hakohako e fakatufono a Iehova.” He mole he vagahau hagaao ke he tau fakamanatuaga, tau poakiaga, fakatufono mo e tau fakafiliaga a Iehova, ne fakaholo atu a Tavita ke talahau: “Kua mua hana mitaki ke he auro, ko e tau auro homo ne loga; kua mua hana humelie, ke he humelie he meli, ko e meli kua hihina hifo. Kua fakamafanatia mai ai foki hāu a fekafekau; kua lahi foki e totogi ka taofi ki ai.” (Salamo 19:7-11) Kaeke kua mua atu e aoga he totou e Kupu ha Iehova ke he tau aho takitaha he 3,000 he tau tau kua mole, kua mua atu fefe foki e mena nei he vaha nei!​—Salamo 1:1-3; 13:6; 119:72, 97, 111.

14. Kua fakakite mai fefe he puhala ha Solomona e lata ke moua nakai ni ko e iloilo?

¹⁴ Ka e nakai lata agaia ni ke moua hokoia e iloilo ne lata ke moua. Kua aoga lahi foki ma e tau fekafekau he Atua ke fakagahuahua e iloilo ia, ke fakagahuahua ai ke felauaki ke he finagalo faka-Atua​—e, ke taute “pihia ni.” Kua maeke e mena nei ke kitia ke he mena ne tupu ke he tama a Tavita ko Solomona, ne kua fifili e Iehova ke “nofo ai ke he nofoaiki he kautu a Iehova ke pule kia Isaraela.” Ne moua e Solomona e kotofaaga ke ta e faituga, ti fakaaoga ai e tau fakatai he fakamaluaga ne moua e Tavita mai “he Agaga.” (1 Nofoaga he Tau Patuiki 28:5, 11-13) To maeke fefe a Solomona ke taute e gahua lahi mahaki nei? He tali e liogi, ne foaki e Iehova ki a ia e pulotu mo e iloilo. Mo e tau mena nei, mo e he tapiki mau ke he tau fakatokatokaaga ne foaki faka-Atua, kua maeke a Solomona ke ta e fale mahaki ia, ne kua taute ke puke ke he lilifu ha Iehova. (2 Nofoaga he Tau Patuiki 7:2, 3) Ka e he magaaho fakamui, ne kaumahala ai a Solomona. Ke he puhala fe? Kua tohi e matafakatufono ha Iehova hagaao ke he patuiki i Isaraela: “Aua neke fakaloga ai foki e ia e tau hoana māna, neke liliu kehe ai e lautolu hana loto.” (Teutaronome 17:17) Ka e kua “ha ha ia ia e tau hoana ko e tau tama fifine he tau patuiki toko fitu e teau, mo e tau hoana fakahoa tokotolu e teau; ti fakaliliu kehe ai he tau hoana hana . . . hana loto ke mumui atu ke he tau atua kehe.” He hana a tau tau fakahikuhiku, ne fuluhi kehe mai a Solomona he taute “pihia ni.”​—1 Tau Patuiki 11:3, 4; Nehemia 13:26.

15. Kua taute “pihia ni” fefe e Iosia?

¹⁵ Gaogao e tau patuiki omaoma i Iuta, ko e patu fakamui ko Iosia. He tau 648 F.V.N., ne fakamua a ia ke uta kehe e tapuaki tupua mai he motu mo e ke fakafou e faituga ha Iehova. Ko e he naia ne moua he ekepoa ne mua e “tohi he fakatufono a Iehova ne tohi e Mose.” Ko e heigoa ne taute e Iosia hagaao ke he mena nei? “Ti hake ai e patuiki ke he fale a Iehova, ko ia katoa mo e tau tagata Iuta oti, mo lautolu ne nonofo i Ierusalema, mo e tau ekepoa, mo e tau tagata Levi, mo e motu oti ni, ko e tau tagata momotua katoa mo e tau tama ikiiki; to totou atu e ia ke logona ai e lautolu e tau kupu oti he tohi he maveheaga ne moua ai ke he fale a Iehova. Ti tu ai e patuiki ke he hana tuaga mo e eke ai e ia e maveheaga ki mua a Iehova, ke mui atu a ia kia Iehova, mo e omaoma a ia ke he hana tau poaki, mo e hana tau fakatufono, katoa mo e hana tau kotofaaga, mo e hana loto katoa, mo e hana agaga katoa, ke eke foki e tau kupu he maveheaga kua tohi ke he tohi nai.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 34:14, 30, 31) E, kua “taute pihia” e Iosia. Ha ko e fua he hana a puhala tua fakamoli, ati nakai fakahoko ai e fakafiliaga ha Iehova ki a Iuta nakai tua fakamoli ato fakahoko la he tau aho he hana a tau tama tane matahavala.

Moui ke he Kupu he Atua

16, 17. (a) Ko e mena fe kua lata ia tautolu ke mumuitua ke he tau tuaga hui a Iesu? (e) Ko e heigoa e falu fekafekau loto fakamoli he Atua ne foaki e tau fakafifitakiaga ma tautolu?

¹⁶ Mai ai he tau tagata oti ne kua momoui, ko e fakafifitakiaga ne mua atu he manamanatu fakahokulo ke he Kupu he Atua mo e moui hagaao ki ai ko e Iki ko Iesu Keriso. Kua eke e Kupu he Atua mo mena kai ki a ia. (Ioane 4:34) Ne tala age a ia ke he hana tau tagata fanogonogo: “Nakai maeke ke he Tama ke eke taha mena, ko ia ni hokoia; ka ko e tau mena ne kikite atu ke he Matua ha ne eke; ko e tau mena foki ne eke e ia, ko e tau mena foki ia ha ne eke pihia he Tama.” (Ioane 5:19, 30; 7:28; 8:28, 42) Kua “taute pihia ni” e Iesu, he talahau: “Ha ko e mena nakai hifo mai au he lagi ke eke ni hoku loto, ka ko e finagalo hana ne fakafano mai au.” (Ioane 6:38) Ko tautolu ko e Tau Fakamoli ha Iehova ne tukulele kua poaki ke taute “pihia ni” he mumuitua ke he tau tuaga hui ha Iesu.​—Luka 9:23; 14:27; 1 Peteru 2:21.

¹⁷ Ko e taute he finagalo he Atua ko e mena ne mua a ia he loto ha Iesu. Kua lahi e fakamahani hana mo e Kupu he Atua ti kua mautali ke foaki e tau tali faka-Tohiaga Tapu. (Mataio 4:1-11; 12:24-31) Ka omaoma tumau ke he Kupu he Atua, kua maeke foki ia tautolu ke eke ke ‘katoatoa ai e mitaki, kia taute ni a ia ke he tau gahua mitaki oti kana.’ (2 Timoteo 3:16, 17) Kia o mai a a tautolu ke mumuitua ke he fakafifitakiaga he tau fekafekau tua fakamoli ha Iehova he tau vaha i tuai mo e ne mole mai ai, mo e ke he mena ne mua ko e he ha tautolu a Iki, ko Iesu Keriso, ne pehe: “Kia iloa he lalolagi, kua fakaalofa au ke he Matua, tuga e poaki mai foki he Matua kia au, pihia he eke e au.” (Ioane 14:31) Kia lata foki ia tautolu ke fakakite ha tautolu a fakaalofa ma e Atua he fakatumau ke taute “pihia ni.”​—Mareko 12:29-31.

18. Ko e heigoa ka fakaohooho aki a tautolu ke ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu,’ mo e ko e heigoa ne mui mai ka fakatutala ki ai?

¹⁸ He manamanatu fakahokulo a tautolu ke he puhala omaoma he tau fekafekau he Atua he tau vaha Tohi Tapu, nakai kia kua fakamalolo mai ki a tautolu ke taute e tau gahua fakamoli he magahala he tau aho fakahikuhiku he fakatokaaga kelea ha Satani? (Roma 15:4-6) Kua lata moli ia tautolu ke fakaohooho ke ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu’ ke he kakano katoa, ke tuga ka fakatutala ki ai he vala tala ka mui mai.​—Iakopo 1:22.

Manatu Nakai e Koe?

◻ Ko e heigoa e kakano he “fakaalofa ke he Atua” kua lata ma tautolu?

◻ Ko e heigoa ne ako mai e tautolu he tau fakafifitakiaga mai ia Noa, Mose, mo Iosua?

◻ Ne hoko ki fe e omaoma he tau patuiki i Isaraela ke he “kupu” he Atua?

◻ Kua eke fefe a Iesu mo ha tautolu a Fakafifitakiaga he taute “pihia ni”?

[Tau Fakatino he lau 11]

Noa, Mose, mo Iosua “ne eke pihia ni”