VEVEHEAGA HOGOFULU
Kaeke ke Gagao e Tagata he Magafaoa
1, 2. Fakaaoga fefe e Satani e matematekelea mo e gagao he lali ke moumou he mahani hakohako a Iopu?
KO E tagata tane ko Iopu kua totou fakalataha mo lautolu ne olioli e moui fiafia he magafaoa. Kua ui he Tohi Tapu a ia ko e “mua atu foki e tagata na he tau tagata oti.” Ne toko fitu la e tama tane hana, mo e toko tolu e tama fifine, toko hogofulu e tama he katoa. Kua loga foki hana tau koloa ne foaki fakamitaki ma e hana magafaoa. Na e mua atu he aoga, ne takitaki ni e ia e tau matagahua fakaagaga mo e onoono lahi a ia ke he tuaga he tau fanau ki mua a Iehova. Ko e tau mena oti nei kua fua mai e pipiaga tata he magafaoa fiafia.—Iopu 1:1-5.
2 Ko e tuaga a Iopu ne nakai fakahao a ia he kitekiteaga a Satani, ko e fi ne mua he Atua ko Iehova. Ko Satani, ko ia ne kumi puhala tumau ke moumou aki e mahani hakohako he tau fekafekau he Atua, ne tau a ia ki a Iopu ha ko e moumouaga he hana magafaoa fiafia. Ka mole ia, ti “fakahoko atu ki a Iopu e gagao fufula kelea, ke kamata mai he tau aloalohui hana, ti hoko atu ke he hana tumuaki ulu.” Ko e mena ia ne amaamanaki a Satani ke fakaaoga e matematekelea mo e gagao ke moumou aki e mahani hakohako ha Iopu.—Iopu 2:6, 7.
3. Ko e heigoa e tau fakamailoga he gagao a Iopu?
3 Kua nakai moua mai he Tohi Tapu ha fakamaamaaga fakaekekafo ke he mamahi a Iopu. Ka e talahau mai moli, ki a tautolu e tau fakamailoga. Ko e hana kakano kua puni he tau uaga, mo e hana kili kua tupu ai e tau mataka mo e otioti he popo. Ko e fafagu a Iopu kua fakalialia, mo e hana tino kua namupaku. Ne lauia a ia he kafokia. (Iopu 7:5; 19:17; 30:17, 30) Ha ko e mamahi lahi, ne nofo a Iopu he efuefu mo e voku e ia a ia aki e tau lapa kapiniu matila. (Iopu 2:8) Moli e fakaalofa he onoono!
4. Ko e heigoa e tau mena ne logona he tau magafaoa oti mai he taha magaaho ke he taha magaaho?
4 Ko e heigoa hau ka taute kaeke kua kafo a koe he gagao hagahaga kelea pihia? Ko e vaha nei, kua nakai ta e Satani e tau fekafekau he Atua ke he gagao tuga ne taute e ia ki a Iopu. Ka e pete ni he pihia, ha ko e kitiaaga ke he nakai mitaki katoatoa he tagata, ko e tau mena fakatupetupe he moui he tau aho takitaha, mo e takatakaiaga kelea mafiti nei ne nonofo ai a tautolu, ko e mena na ia ke amanaki ki ai mai he taha magaaho ke he taha, to gagao e tau tagata he magafaoa. Ha kua kitia e tau fuafuaaga he puipuiaga ne liga moua e tautolu, ko tautolu oti kua fa pikitia he tau gagao, pete ni he gahoa ka mamahi ke hoko ke he mena ne moua e Iopu. Kaeke ke moua oti he gagao ha tautolu a magafaoa, ko e paleko moli e mena nei. Ko e mena ia, o mai a tautolu ke kitia ko e lagomatai fefe he Tohi Tapu a tautolu ke fakafehagai mo e fi nei he tagata ne ha ha agaia hinei.—Fakamatalaaga 9:11; 2 Timoteo 3:16.
FEFE HAU A LOGONA KE HE MENA IA?
5. Kua fa mahani ke gahuahua fefe e tau tagata he magafaoa ke he tau lekua he gagao fakaku?
5 Ko e fakatauhele he fakaholoaga tatai he moui, pete ni ko e heigoa e tupuaga, kua uka tumau, mo e moli pauaki e mena nei kaeke ke fakatauhele he leva e gagao. Ti pihia ni ke he gagao fakaku kua lauia ke he tau hikihikiaga, tau fakaataaga, mo e tau mena foaki. Ko e tau tagata malolo he magafaoa kua lata ke nonofo fakatekiteki ka e toka a ia ne gagao ke moua taha okioki. Kua liga taute a lautolu ke toka foki falu matafekau. Ka e pete ni he pihia, ke he laulahi he tau magafaoa ke hoko foki ke he tau fanau ikiiki kua logona e lautolu e hofihofi he fakaalofa ma e lafu po ke matua ne gagao, pete ni kua fakamanatu ki a lautolu he falu a magaaho ke manamanatu lahi. (Kolose 3:12) Kaeke ko e gagao ku, kua fa mahani e magafaoa ke mautali ke taute e tau mena kua lata. Ko e taha mena, kua lata ke igatia e tagata he magafaoa ke amaamanaki ke he manamanatuaga taha ia ni kaeke ko ia tane po ke fifine kua moua he gagao.—Mataio 7:12.
6. Ko e heigoa e gahuahuaga ne kitia ai he falu a magaaho kaeke ke moua e tagata he magafaoa he gagao kelea lahi, mo e leva lahi?
6 Ko e heigoa, mogoia, kaeke kua kelea lahi e tatalu ti lahi e tau fakatauhele mo e loa? Ke fakatai, ka e kua kaeke ke fai tagata he magafaoa ka mate fahi taha he moua he gagao fakalutukia, mo e fakakulikuli he gagao Alzheimer, po ke fakalolelole he falu gagao foki. Ka e kua kaeke ke lauia e tagata he magafaoa he tatalu ulu heketia, tuga e schizophrenia? Ko e mena fakamua ne fa tupu ko e fakaalofa—momoko ha kua matematekelea lahi e fakahele. Ka e taha e mena, ko e fakaalofa liga kua mui ki ai e falu he tau gahuahuaaga. Kaeke ke kitia he tau tagata he magafaoa kua lauia lahi a lautolu mo e fakakaupa ha lautolu a ataina ha ko e gagao he taha tagata, liga to logona e lautolu e loto fakavihia. To liga manatu a lautolu: “Ko e ha la ne tupu ai e mena nei ki a au?”
7. Vagahau fefe e hoana ha Iopu ke he hana gagao, mo e ko e heigoa kua nimo moli e ia?
7 Ko e taha mena pihia fakalata ne hoko ke he loto he hoana ha Iopu. Manatu, kua fita he logona e ia he mamate hana fanau. Ha kua vevete e tau mena fakamomoko ia, to nakai fai mahalohalo kua logona fakahaga ni e ia e kelea lahi he loto. Fakahiku, ha kua kitia e ia hana tane makaukau mo e hakahakau kua kafo he mamahi, he gagao fakalialia, kua tuga kua galo ia ia e mena aoga ne fakapouli aki e tau matematekelea oti—ko e fakafetuiaga ne mahani ai a ia mo e hana tane ke he Atua. Kua pehe e Tohi Tapu: “Ti pehe age hana [Iopu] hoana kia ia; Kua taofi agaia kia e koe hau a mahani hakohako? Kia vagahau kelea a a koe ke he Atua, mo e mate ai a koe.”—Iopu 2:9.
8. Kaeke ke gagao lahi e taha tagata he magafaoa, ko e heigoa e kupu tohi ka lagomatai e falu tagata he magafaoa ke manamanatu fakamitaki?
8 Kua tokologa ne ita, mo e vale foki, he mafiti e hiki he tau momoui ha lautolu ha ko e gagao he taha tagata. Ka e pete ni he pihia, ko e Kerisiano kua manamanatu ke he tuaga nei kua lata ke mailoga agataha kua maeke he mena nei ke moua e ia e magaaho ke fakakite e fakamakai he hana fakaalofa. Ko e fakaalofa moli ko e “fakauka, . . . to totonu . . . nakai kumi e ia hana tau mena . . . Kua fakauka ke he tau mena oti, kua talia e tau mena oti, kua amaamanaki ke he tau mena oti, kua fakamanavalahi ke he tau mena oti.” (1 Korinito 13:4-7) He nakai fakaata e tau logonaaga kelea ke pule lahi, ko e mena ia, kua lata ia tautolu ke eketaha ke puipui a lautolu.—Tau Fakatai 3:21.
9. Ko e heigoa e tau fakamoliaga kua maeke ke lagomatai aki fakaagaga mo e ke he tau loto manamanatuaga he magafaoa kaeke ke gagao kelea lahi taha?
9 Ko e heigoa kua lata ke taute ke laulautaki mai e malolo fakaagaga mo e manamanatuaga he magafaoa kaeke ke gagao lahi taha tagata i ai? Moli lahi, kua igatia e gagao mo e hana ni a levekiaga pauaki mo e tuluiaga, mo e nakai mitaki he tohi nei ke tokutoku ha fakaholoaga fakaekekafo po ke ha fakaholoaga leveki fakaekekafo i kaina. Pete ni ia, ke he manamanatuaga fakaagaga, ko Iehova ne “fakatu hako a lautolu oti kua fakatolotolo.” (Salamo 145:14) Ne tohi he Patuiki ko Tavita: “Uhoaki e tagata kua manatu ke he tagata nofogati, to fakahao e Iehova a ia ke he aho kelea. To leveki e Iehova a ia mo e fakamoui . . . To faihoani a Iehova kia ia ka takoto a ia he hana gagao.” (Salamo 41:1-3) Kua fakahao e Iehova hana tau fekafekau ke fakamoui fakaagaga, pete ni kua kamatamata a lautolu ke molea he ha lautolu a tau mena ne fahia ki ai. (2 Korinito 4:7) Kua tokologa e tau tagata he magafaoa ne feleveia mo e tau gagao hagahaga kelea he ha lautolu a magafaoa ne taogo e tau kupu he salamo: “Kua matematekelea lahi na au; Iehova na e, kia fakamalolo e koe au ke lata mo e hau a kupu.”—Salamo 119:107.
KO E AGAGA FAKAMAULU
10, 11. (a) Ko e heigoa e mena aoga kaeke ke fahia e magafaoa ke kautu ke he gagao? (e) Fahia fefe e taha fifine mo e gagao he hana tane?
10 “Ko e loto he tagata kua fakauka ai a ia ke he hana gagao,” talahau he fakatai he Tohi Tapu, “ka ko e loto malipilipi, ko hai kia ke toto hake a ia?” (Tau Fakatai 18:14) Ko e loto mafatifati kua maeke ke fakakafo aki e agaga he magafaoa ti pihia ni mo e “agaga he tagata.” Pete ia, “ko e loto mitaki, ko e moui he tino haia.” (Tau Fakatai 14:30) Ko e fahia he magafaoa ke kautu ke he tau gagao kelea po ke nakai, kua falanaki fakalahi ni ke he tau aga, po ke agaga, he hana tau tagata.—Fakatatai Tau Fakatai 17:22.
11 Taha e fifine Kerisiano ne fakauka he kitia e lolelole he tane hana ha ko e gagao tupu fakalutukia he ono laia e mahina he mole e mau ha laua. “Ne lauia kelea e vagahau he tane haku, ti teitei ke nakai maeke ke tutala mo ia,” he manatu e ia. “Ko e mamahi he loto he lali ke maama ko e heigoa hana ne taufetului ke talahau kua lahi mahaki.” Manamanatu la foki, ke he mamahi lahi mo e ita ne liga logona he tane. Ko e heigoa ne taute e tokoua? Pete ni he nonofo mamao ligo a laua mai he fakapotopotoaga Kerisiano, ne fakamalolo ni e matakainaga fifine ke nofo malolo fakaagaga he lali ke moua tumau e tau fakailoaaga fou he fakatokatokaaga ti pihia foki ni mo e moua tumau e tau mena kai fakaagaga he tau mekasini ko e Kolo Toko mo e Awake! Ko e mena hanei ne moua ai e ia e malolo fakaagaga ke leveki hana tane fakahelehele ato hoko ke he mate hana, fa e tau he mole.
12. Ha kua kitia he lekua a Iopu, ko e heigoa e tau mena lafi ki luga ne fa taute he tagata ne gagao he falu a magaaho?
12 Ko e lekua ha Iopu ko ia ni, e tagata ne kafo lahi, ne tumau e malolo. “Ke talia kia e tautolu e tau mena mitaki mai he Atua, ka e nakai kia talia ai foki e tautolu e tau mena kelea?” he ole e ia ke he hana hoana. (Iopu 2:10) Ko e mena ia ni kia ne talahau ai he tutaki ko Iakopo he magaaho fakamui a Iopu ko e fakafifitakiaga mua atu e fakauka mo e fakamanavalahi! Kua totou e tautolu he Iakopo 5:11: “Kua fanogonogo a mutolu ke he fakauka a Iopu, kua iloa foki e mutolu e fakahikuaga ha he Iki, kua fakaalofa fakalahi mai e Iki mo e hofihofi noa.” Kua tatai ni mo e vaha nei, ke he loga he tau lekua, ko e aga fakamalolo he tagata gagao he magafaoa ka lagomatai aki e falu he magafaoa ke tumau e levekiaga mitaki.
13. Ko e heigoa e fakatataiaga kua nakai lata ke taute he magafaoa ne fai gagao kelea lahi?
13 Ko e tokologa ia lautolu ne fehagai mo e gagao he magafaoa, ne talia, ko e magaaho fakapa kua nakai fa mahani e tau tagata he magafaoa ke moua e magaaho uka lahi ka feleveia mo e tau mena moli. Ne tuhi mai foki e lautolu ko e puhala ke maeke he tagata ke kitia aki e mena ne tupu kua aoga lahi mahaki. Ko e tau hikihikiaga he fakaholoaga he magafaoa liga uka he magaaho fakapa. Ka e, kaeke ke fakamalolo fakalahi e tagata, kua maeke ia ia ke hiki ke he tuaga fou. Kaeke ke taute pihia, kua aoga lahi ke ua fakatatai e tautolu ha tautolu a tau tutuaga mo e falu ia lautolu ne nakai fai gagao e magafaoa, mo e manatu kua mukamuka lahi ha lautolu a moui mo e ‘kua nakai ni tonu e mena ia!’ Kua moli, nakai iloa he taha ko e heigoa e tau kavega he falu ne hahamo. Ko e tau Kerisiano oti kua moua e mafanatia he tau kupu a Iesu: “Kia o mai a mutolu ki a au, ko mutolu oti ne matematekelea mo e pehia he tau kavega; ko au foki ke okioki ai a mutolu.”—Mataio 11:28.
FAKATOKATOKA E TAU MENA FAKAMUA
14. Maeke fefe ke fakatoka fakamitaki e tau mena fakamua?
14 Ke he fehagaiaga he gagao hagahaga kelea, kua mitaki lahi ke he magafaoa ke manatu e tau kupu omoomoi he agaga: “Ka e fakamau ai ni ke he tau pule tokologa.” (Tau Fakatai 15:22) Maeke nakai he tau tagata he magafaoa ke fakatutala auloa e mena ne tupu mai ai he gagao? Kua lata tonu moli ke taute pihia ke he liogi mo e hahaga atu ke he Kupu he Atua ma e takitakiaga. (Salamo 25:4) Ko e heigoa ka manamanatu ki ai he fakatutalaaga pihia? Mitaki, kua ha ha i ai e fahi fakaekekafo, tau tupe, mo e tau fifiliaga he magafaoa ke taute. Ko hai ka foaki e levekiaga pauaki? Lagomatai fefe he kaufakalataha he magafaoa ke lagomatai e levekiaga ia? To lauia fefe e tau fakatokatokaaga ia ne taute ke he tau tagata takitokotaha he magafaoa? To leveki fefe e tau manako fakaagaga mo e falu manako hana ne foaki leveki pauaki?
15. Ko e heigoa e lagomatai ne moua mai ia Iehova ma e tau magafaoa ne fai gagao kelea lahi?
15 Ko e liogi fakamakamaka ke he takitakiaga a Iehova, manamanatu fakahokulo ke he hana Kupu, mo e mumui fakamalolo ke he puhala ne fakakite mai he Tohi Tapu kua fua tumau ke molea e tau fakamonuinaaga ne amaamanaki a tautolu ki ai. Ko e gagao he taha tagata he magafaoa kua nakai fa mahani tumau ke malolo fakaku. Ka ko e falanaki ki a Iehova kua fa takitaki tumau ke he fakahikuaga mitaki lahi he ha tuaga. (Salamo 55:22) Ne tohia he salamo: “Ti toto hake ai au he hau a fakaalofa, Iehova na e. Ko e tau manamanatu loga he haku a loto kua fiafia ai au ha ko e fakamafanaaga mai ia koe.”—Salamo 94:18, 19; kikite foki e Salamo 63:6-8.
LAGOMATAI E TAU FANAU
16, 17. Ko e heigoa e tau matakupu ka taute he magaaho ka fakatutala ai mo e tau fanau ikiiki e gagao he taha lafu?
16 Ko e gagao hagahaga kelea kua maeke ke fakatupu e tau mena vihi ma e tau fanau he magafaoa. Ti kua aoga lahi ke lagomatai he tau matua e tau fanau ke maama e tau manako ne fa tutupu mo e ko e heigoa ha lautolu ka taute ke lagomatai. Kaeke ko e tama e tagata ne gagao, kua lata e lafu ke lagomatai ke maama ko e fakamahomo he levekiaga ne moua he tagata ne gagao kua nakai pehe kua fakatote e fakaalofa ke he falu he tau fanau. Ka e, aua fakaata e fakavihia po ke fetoko ke tupu, kua lata e tau matua ke lagomatai e falu fanau ke taute e pipiaga fetataaki ko e taha ke he taha mo e moua e hofihofi he fakaalofa moli ka kaufakalataha a lautolu ke taute e tuaga ne tupu mai ha ko e gagao.
17 To fa mahani e tau fanau ikiiki ke mukamuka lahi ni ke fanogonogo kaeke kua hokotia e tau matua ke he tau mena he ha lautolu a logonaaga ke he tau fakamaamaaga loa mo e mata kehe hagaao ke he tau tutuaga fakaekekafo. Ti kua lata ke age falu fakamaamaaga ko e heigoa ne logona he tagata he magafaoa ne gagao. Kaeke ke kitia he tau fanau ne malolo kua taofi mai he kafo e tagata ne gagao ke ua taute e tau mena loga ne uta fakateaga noa e lautolu, liga to mitaki lahi ha lautolu a “fakaalofa ke he tau matakainaga” mo e ke “hofihofi noa e fakaalofa.”—1 Peteru 3:8.
18. Maeke fefe e tau fanau lalahi ke lagomatai ke maama e tau mena vihi ne tupu mai he gagao, mo e liga aoga fefe e mena nei ki a lautolu?
18 Kua lata ke lagomatai e tau fanau lalahi ke mailoga e tuaga uka kua gahuahua mo e kua lata ke foaki mo e tau loto katoa ko e taha vala he tau tagata oti he magafaoa. Lafi ki ai e tau tupe ke he ekekafo mo e tau kaitalofa he fahi fakaekekafo ke totogi, kua nakai liga maeke he tau matua ke foaki ma e falu he tau fanau ke tuga ne manako a laua ki ai. To ita kia e tau fanau ha ko e mena nei mo e manatu kua tiaki a lautolu? Po ke to maama nakai e lautolu e tuaga ia mo e talia ke foaki mo e tau loto katoa ke he mena kua lata? Ko e laulahi he tau mena kua falanaki ni ke he puhala ne fakatutala aki e lekua mo e agaga ne fakahoko aki he magafaoa. Moli, ke he tau magafaoa loga ko e gagao he taha tagata he magafaoa kua lagomatai ke fakaako e tau fanau ke mumui ke he fakatonuaga a Paulo: “Aua neke manatu ha mena mo e fetoko mo e hula noa, ka kia igatia a mutolu mo e manatu he loto fakatokolalo kua mua e faoa oti kia ia. Aua neke takitokotaha mo e manamanatu ke he tau mena hana, ka e takitokotaha mo e manamanatu ke he tau mena he falu.”—Filipi 2:3, 4.
KITEKITE FEFE KE HE TULUIAGA FAKAEKEKAFO
19, 20. (a) Ko e heigoa e tau kotofaaga ne lago ke he tau ulu magafaoa kaeke gagao taha tagata he magafaoa? (e) Pete ni nakai ko e tohi fakaekekafo, ko e puhala fe ne moua mai he Tohi Tapu e takitakiaga ke fehagai aki e gagao?
19 Ko e tau Kerisiano lagotatai kua nakai totoko ke he tuluiaga fakaekekafo kaeke kua nakai totoko atu ke he matafakatufono he Atua. Kaeke ke gagao taha tagata he magafaoa, kua fakamakutu a lautolu ke kumi lagomatai ke taofi aki e matematekelea he tagata ne mamahi. Ka e pete ni he pihia, kua ha ha i ai e fekehekeheaki he tau manatu fakaekekafo ne kua lata ke fuafua. Ke lafi ki ai, ko e tau tau nakai la leva, kua tupu fakaofo mai e tau gagao mo e tau gagao fiofio fou, mo e ko e loga he tau mena nei, kua nakai fai puhala tuluiaga kua talia ai. Pihia ni e tau kumikumiaga kua tonu kua uka lahi he falu a magaaho ke moua. Ko e heigoa, mogoia, he Kerisiano kua lata ke taute?
20 Pete ni ko e taha he tau tagata ne tohia e Tohi Tapu ko e ekekafo mo e age he aposetolo ko Paulo e fakaakoaga aoga fakaekekafo ke he hana kapitiga ko Timoteo, ka ko e tau Tohiaga Tapu ko e takitakiaga he loto manamanatu mo e agaga, nakai ko e tohi fakaekekafo. (Kolose 4:14; 1 Timoteo 5:23) Ko e mena ia, ko e tau lekua he tuluiaga fakaekekafo, kua lata e tau ulu he magafaoa Kerisiano ke taute ha lautolu ni a tau fifiliaga lagotatai. Po ke neke logona e lautolu kua lata a lautolu ke moua e tau manatu he tau ekekafo kehekehe. (Fakatatai Tau Fakatai 18:17.) To manako moli a lautolu ke moua e lagomataiaga kua mua he mitaki ma e tagata gagao he magafaoa, mo e tokologa ne kumi e mena nei ke he tau ekekafo ne o tumau ki ai. Ko e falu ne logona e mafanatia ke he falu tuluiaga malolo tino kehe. Ko e mena nei kua uta foki ni ke he fifiliaga fakatagata. Ka e pete ni he pihia, kaeke ke taute e tau mena vihi he malolo tino, kua nakai tiaki he tau Kerisiano e ‘kupu he Atua ke eke mo hulu he ha lautolu a tau hui mo e maama ke he ha lautolu a puhala.’ (Salamo 119:105) Ko e mumui tumau ni a lautolu ke he tau puhala ne fakatoka he Tohi Tapu. (Isaia 55:8, 9) Ko e mena haia, ne tiaki ai e lautolu e kumi e tau lagatau mo e tau puhala he tau matutakiaga fakataulatua, mo e tiaki e lautolu e tau tuluiaga ne ekefakakelea e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu.—Salamo 36:9; Gahua 15:28, 29; Fakakiteaga 21:8.
21, 22. Manamanatu fefe e taha fifine Asia ke he matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, mo e maeke fefe e fifiliaga ne taute e ia ke hako ke he mena ne tupu ki a ia?
21 Manamanatu la ke he mena ne tupu ke he fifine fuata i Asia. Nakai leva e mole he kamata a ia ke iloa e Tohi Tapu ha ko e fua mai he fakaako mo e taha he tau Fakamoli a Iehova, ti fanau maua e ia e tama fifine mo e hana mamafa ko e tolu mo e kuata ni e matapauna. Ne malipilipi e loto he fifine he magaaho ne tala age ai e ekekafo ki a ia to uka lahi e tama ke tupuaki e tino mo e to nakai maeke e tama ke fano. Ne tala age a ia ke he fifine ke age e tama ke he fahi fale gagao. Ko e tane hana kua nakai fai talahauaga tonu ke he mena ne tupu. Ko hai hana ka fuluhi ki ai?
22 Ne pehe a ia: “Kua manatu e au he fakaako mai he Tohi Tapu ‘ko e fanau ko e mena moua ia mai ia Iehova, ko lautolu ne fanau mai ko e taui ia mai ia ia.’” (Salamo 127:3) Ne fifili a ia ke uta e “mena moua ia” ki kaina mo e leveki ai ki a ia. Kua uka lahi e tau mena he magaaho fakamua, ka e ha ko e lagomatai mai he tau kapitiga Kerisiano he fakapotopotoaga he tau Fakamoli a Iehova he matakavi ia, kua maeke he fifine ke leveki mo e taute e tama aki e tau levekiaga pauaki ne kua lata. Hogofulu ma ua e tau tau fakamui, ne fano e tama he tau feleveiaaga he Fale he Kautu mo e olioli he fakalataha mo e falu he fanau i ai. Kua talahau he matua fifine: “Kua fakaaue lahi au ha kua omoi he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu au ke taute e mena kua hako. Ne lagomatai he Tohi Tapu au ke taofi e manamanatuaga maama ki mua he Atua ko Iehova mo e nakai momoko ke nofo e mena ia mo au ke he tau aho oti he haku a moui.”
23. Ko e heigoa e fakamafanaaga ne mai he Tohi Tapu ma e tagata gagao mo lautolu ne leveki a ia?
23 Ko e gagao to nakai nofo tukulagi mo tautolu. Ne tuhi atu e perofeta ko Isaia ke he magaaho ka “nakai pehe mai foki taha kua nofo ai, Kua gagao au.” (Isaia 33:24) Ko e maveheaga ia to fakamoli ai he lalolagi fou ka hoko mafiti mai. Ka e taha e mena, ato hoko atu ke he magaaho ia, kua nonofo ni a tautolu mo e gagao mo e mate. Kua fiafia ai, ha kua mai he Kupu he Atua ki a tautolu e takitakiaga mo e lagomataiaga. Ko e tau matapatu fakatufono ke he puhala moui ne moua mai he Tohi Tapu kua tumau, mo e tokoluga hake ke he tau manatu ne fa hikihiki tumau he tau tagata nakai mitaki katoatoa. Ko e mena haia, ne talitonu e tagata pulotu mo e salamo ne tohia: “Kua hakohako e fakatufono a Iehova, kua liuaki mai e agaga; kua fakamoli e talahau a Iehova, kua fakailoilo a lautolu kua goagoa. . . . Ko e tau fakafiliaga foki a Iehova kua moli ia, mo e tonu fakaoti. . . . Kua lahi foki e totogi ka taofi ki ai.”—Salamo 19:7, 9, 11.
[Fakatino he lau 118]
Fakakite he tau Kerisiano e hokulo he fakaalofa ha lautolu kaeke ke gagao e tau hoa ha lautolu
[Fakatino he lau 125]
Kaeke ke gahua auloa e magafaoa, to maeke e tau mena vihi ke taute