Ko e Tau Palepale he Fakalilifu e Tau Matua Momotua
KO E tau tagata tapuaki moli he Atua kua fakaheke, fakalilifu, mo e leveki ha lautolu a tau matua momotua kakano kua ofania e lautolu a lautolu. Ko e vala he ha lautolu a tapuakiaga. Ne tohi he Tohi Tapu: “Kia ako [e tau tama po ke fanau he tama] ke fakamua e mahani mitaki ke he tau faoa ha lautolu, mo e taui atu ke he tau matua a lautolu; ha ko e mena mitaki ia mo e fakafiafia ke he Atua.” (1 Timoteo 5:4) Pete ko e fuata po ke fuakau a tautolu, kua lata ke “taui” age ke he ha tautolu a tau matua mo e tau matua tupuna. Ko e puhala nei kua fakakite e tautolu e fakaaue ma e ha lautolu a fakaalofa, ha lautolu a gahua uka, mo e ha lautolu a leveki ki a tautolu ke he tau tau loga. Ko e kakano haia, kua foaki e tautolu ha tautolu a moui ke he ha tautolu a tau matua!
Kia mailoga ko e taui atu ke he tau matua mo e tau matua tupuna “ko e mena mitaki ia mo e fakafiafia ke he Atua.” Kua matutaki ai ke he ha tautolu a “mahani mitaki.” Ti, he hahamo e fakatonuaga nei, kua palepale a tautolu, he iloa na fiafia e Atua ke he mena ne taute e tautolu. Kua ta mai he naia e fiafia ki a tautolu.
Kua ha ha ai e fiafia he foaki ke he falu, mua atu ka foaki e tautolu ki a lautolu kua fakamokoi mai ki a tautolu. (Gahua 20:35) Ko e palepale ha i ai, mogoia, he gahua lagotatai atu ke he matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu: “Kia tuku age ke he hāu a matua tane mo e hāu matua fifine e kakano ke fiafia; kia toka a ia ne fanau a koe ke olioli”!—Tau Fakatai 23:25, The New English Bible.
Maeke fefe ia tautolu ke taui ke he ha tautolu a tau matua mo e tau matua tupuna? Ke he tolu e puhala: ko e koloa he tino, logonaaga, mo e fakaagaga. Ta mai takitaha he tau mena ia e tau palepaleaga.
Foaki e Koloa he Tino
Kua iloa e lautolu ne fekafekau ke he Atua e aoga lahi ke foaki e koloa he tino ma lautolu ne fakafetui tata mai he magafaoa. Ne tomatoma mai he aposetolo ko Paulo: “Kaeke kua nakai leveki e taha hana faoa, ti au atu kia lautolu kua nonofo mo ia, kua fakatikai e ia e tua, kua mua foki hana kelea kia ia kua faliuliu.”—1 Timoteo 5:8.
Ko Tunji mo Joy kua nonofo he Fahi Lalo i Aferika. Pete ni kua matematekelea ke he tupe, ne uiina e laua e tau matua momotua ha Joy ke nonofo mo laua. Na gagao e matua tane ati fakahiku mate. Ne liu a Tunji ke manatu: “He magaaho ne mate a Papa, ne lopoti mai e Mama haku hoana mo e pehe: ‘Kua taute e koe e tau mena kua lata ai. Kua nakai lata ia koe ke logona hifo ha agahala ha ko e mate ha Papa.’ Pete ni kua momoko a maua he mate a Papa, iloa e maua kua age e maua e vai lakau mitaki lahi ma hana mo e lali tumau ke taute a ia ke logona hifo kua loto mo e manako ki a ia; taute e maua e mena kua lata ke fehagai mo e ha maua a matagahua ne foaki he Atua. Kua moua e maua e makonaaga he naia.”
Moli, nakai maeke e tau tagata oti ke lagomatai e falu aki e tau koloa he tino. Ne talahau he tagata tane ne nofo i Nigeria: “Kaeke ke nakai maeke e tagata ke leveki e ia a ia, to maeke fefe mogoia ia ia ke leveki e taha tagata?” He tau motu loga liga to au atu e kelea he tau tutuaga he tau tau i mua. Hagaao atu ai ke he fuafuaaga he Tau Motu Kaufakalataha, to nakai leva ti kelea lahi e nonofogati he puke tagata he taha fahi he Sahara i Aferika.
Kaeke kua ha ha a koe he tau tutuaga matematekelea ke he tupe, kua maeke ia koe ke moua e mafanatia mai he tala moli he fifine takape nofogati. He magaaho ne nofo a Iesu he lagi, ne mailoga e ia e fifine takape ne tuku e poa he puha tupe he faituga. Ne tuku ni e ia “ua e tupe ikiiki.” Ha kua iloa ai hana a tuaga, ne pehe a Iesu: “Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, ko e tau mena he fifine takape nofogati na kua tolo ki ai, kua mua ia ke he tau mena ha lautolu oti. Ha ko e mena tolo e lautolu oti e falu a mena mai he tau mena loga ha lautolu ke he tau poa he Atua; ka ko ia kua nofogati kua tolo e ia ki ai hana tau mena oti ne moui ai a ia.”—Luka 21:1-4.
Kua pihia foki kaeke ke fakamakamaka a tautolu ke leveki ha tautolu a tau matua po ke tau matua tupuna ke he koloa he tino, pete ni he tote, kua kitia mo e fakaaue a Iehova ki ai. Kua nakai amanaki mai a ia ki a tautolu ke mua atu e tau gahua ke he mena ne fahia ki ai. Ligaliga ke pihia e logonaaga he tau matua po ke tau matua tupuna ha tautolu.
Foaki ke he Logonaaga he Loto
Ke foaki ke he tau matua mo e tau matua tupuna ha tautolu kua mua atu he leveki ni ha lautolu a tau manako koloa he tino. Kua ha ha ia tautolu oti e tau manako he logonaaga he loto. Ko e tau tagata oti, fakalataha mo lautolu kua momotua, kua ha i ai e manako ke moua e fakaalofa, e logonaaga ke lagomatai mo e ke manako, mo e ke eke mo tagata aoga he magafaoa.
Ko Mary, ne nofo i Kenya, kua leveki hana a matua fifine fugavai motua ke he tolu e tau tau. Ne talahau e Mary: “Kehe mai he foaki ma e hana tau manako koloa he tino, kua fetutalaaki tumau a maua. Kua nakai fahia a Mami ke lahi e mena ka taute he fale, ka e fetutalaaki a maua mo e kua eke ai mo tau kapitiga fakahele. He falu magaaho ne fetutalaaki a maua hagaao ke he Atua, falu magaaho hagaao ki a lautolu he kavi ne o mai ai. Pete ni kua molea e 90 e tau tau he moui hana, kua mitaki lahi hana a manatuaga. Ne manatu e ia mo e tutala hagaao ke he moui he magaaho ne tamafine tote a ia, he tau vaha ato hoko e 1914.”
Ne fakaholo atu a Mary: “Nakai ko e mena mukamuka ke leveki e tagata fuakau, ka e ta mai a ia ke nonofo mo maua kua moua ai e tau palepale uho lahi. Ha ha ia mautolu e mafola mo e totoka i loto he magafaoa. Ko e haku a foakiaga ki a ia kua fakaohooho e agaga foaki he falu i loto he magafaoa. Kua mua atu e fakaheke he tane haku ki a au. Mo e ka logona e Mami taha ka vagahau vale ki a au, ne mafiti a ia ke puipui au. Nakai fai tagata ke vale ki a au ka nofo ai a ia!”
Foaki Fakaagaga
Tuga ni he moua he tagata e palepale ha ko e foaki e koloa he tino mo e logonaaga he loto, ti kua pihia foki mo e tau mena fakaagaga. Ne tohia e aposetolo ko Paulo ke he fakapotopotoaga Kerisiano i Roma: “Kua manako lahi au ke feleveia mo mutolu, kia ta atu ai e au kia mutolu taha mena fakaalofa ke lata mo e Agaga ke fakatumau ai a mutolu. Ko e kakano hanai, kia fefakamafanaaki a tautolu ke he tua ha tautolu, ko mutolu katoa mo au.”—Roma 1:11, 12.
Ke he puhala taha ia ni, ka foaki fakaagaga atu ki a lautolu kua momotua ne fa e fekafekau ke he Atua, kua fa mahani ai ke fefakamafanaaki. Ko Osondu, ne nofo i Nigeria, kua tala mai: “Ko e tau mena ne fiafia lahi au ke he haku a tau matua tupuna ko e magaaho ne foaki mai e laua ki a au ke onoono atu ke he vaha i tuai. To tala e haku a matua tane tupuna, mo e hana tau mata kua fiafia, hagaao ke he matakavi ne gahua ko e fekafekau gahua mau ai a ia he tau atu tau he 1950 mo e 1960. Ne fakatatai e ia e talagaaga he fakapotopotoaga he vaha nei ke he magaaho ne eke a ia mo Fakamoli. Ko e tau tala nei kua lagomatai mai au he haku a fekafekauaga ko e paionia.”
Kua maeke foki e falu he fakapotopotoaga Kerisiano ke lagomatai he foaki ki a lautolu kua momotua. Ko Junji, kua totoku he vala fakamua, ne fakamaama mai e mena ne tupu he hana a fakapotopotoaga: “Ko e matakainaga paionia fuata ne kotofa ki ai e lauga, kua ta mai e fakatokaaga he lauga ki a Papa ke tauteute tokoua e laua. Ko e takitaki he Fakaakoaga he Kolo Toko ne hau mo e pehe ki a Papa: ‘Lahi e iloilo hau. Ko e heigoa hau ka talahau mai ke lagomatai au ke holo ki mua.’ Kua maeke ia Papa ke age ke he motua ia e falu tomatomaaga kua lata. Ne lagaloga e totoku he tau matakainaga tane e higoa ha Papa he tau liogi he fakapotopotoaga. Ko e tau mena oti nei kua taute a ia ke logona hifo e manako.”
Futiaki he Mahani Mitaki e Tau Tagata ke he Atua
He falu magaaho, ka fakakite e tautolu e fakalilifu mo e fakaalofa ke he ha tautolu a tau matua mo e tau matua tupuna, kua futiaki e tautolu e tau tagata ke he Atua. Ne tohia he aposetolo ko Peteru: “Kia mitaki ha mutolu a mahani ki mua he tau motu kehe, ko e mena kua kupu kelea ai kia mutolu tuga ne tau tagata mahani kelea a mutolu, ka kitekite a lautolu ke he tau gahua mitaki ha mutolu, ti fakaheke atu ai a lautolu ke he Atua.”—1 Peteru 2:12.
Ko Andrew, ko e motua Kerisiano he Fahi Lalo i Aferika, ne fenoga lagaua ke 95 e kilomita he tau fahi tapu ke leveki hana matua tane gagao, ne nakai ko e tagata talitonu. Ne talahau e ia: “He eke au mo taha he Tau Fakamoli a Iehova, ne totoko fakamalolo mai e matua tane haku. Ka e he kitia e ia e puhala ne leveki e au a ia he mogo ne gagao a ia, ne hataki atu a ia ke he tau matakainaga mo e tau mahakitaga ikiiki haku: ‘Kua lata ia mutolu ke fakalataha atu ke he lotu he ha mutolu a matakainaga!’ Kua omoi he naia a lautolu, ti he mogonei ko e fanau tokohiva he matua tane haku ko e Tau Fakamoli a Iehova.”
Kua maeke e fakalilifu mo e levekiaga ke he ha tautolu a tau matua momotua mo mena uka, mahomo atu he tau magaaho uka lahi he tupe. Ka e he uku e tau Kerisiano ke taute e mena nei, kua moua e lautolu e tau palepale loga. Ke he tau mena oti, kua iloa tonu e lautolu e fiafia he foaki age, mo e kua mauokafua he iloa kua fakafiafia e lautolu a Iehova ko e Atua, ko ia ni “ko e Matua he tau tagata oti kana.”—Efeso 4:6.
[Puha he lau 4]
Tomatomaaga Mahani Atua ma Lautolu ne Moua e Levekiaga mo e ma Lautolu ne Foaki Ai
Kia Fakamalolo Atu: “Ka kia takitokotaha a tautolu mo e fakafiafia a ia ne katofia mo ia, kia mitaki ai a ia, to fakamafanatia ai.”—Roma 15:2.
Kia Tu Mau: “Aua neke fakalolelole a tautolu ke he mahani mitaki; ha ko e mena to helehele mai e tautolu ke he vaha ke lata ai, kaeke kua nakai fakalolelole a tautolu.”—Kalatia 6:9.
Kia Fakatokolalo: “Aua neke manatu ha mena mo e fetoko mo e hula noa, ka kia igatia a mutolu mo e manatu he loto fakatokolalo kua mua e faoa oti kia ia.”—Filipi 2:3.
Kia Taute e Mitaki: “Aua neke kumi e taha e mitaki hana ni, ka kia takitokotaha mo e kumi e mitaki he falu.”—1 Korinito 10:24.
Kia Mahani Totonu: “Kia iloa ha mutolu a mahani totonu he tau tagata oti kana.”—Filipi 4:5.
Kia Hofihofi e Fakaalofa: “Kia eke a mutolu mo tau tagata totonu ko e taha ke he taha, kia hofihofi ha mutolu a fakaalofa, mo e fefakamagaloaki a mutolu.”—Efeso 4:32.