Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • fy ve. 11 lau 128-141
  • Fakatumau e Mafola he Magafaoa Hau

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Fakatumau e Mafola he Magafaoa Hau
  • Ko e Mena Galo he Fiafia he Magafaoa
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • KAEKE KE KEHE E TUA HE TANE HAU
  • KAEKE KO E HOANA NAKAI KO E KERISIANO FAKAGAHUAHUA
  • FAKAAKOAGA HE TAU FANAU
  • KAEKE KO E LOTU HAU NAKAI KO E HE TAU MATUA HAU
  • KO E PALEKO HE EKE MO MATUA TUTAKI MAI
  • VEVEHE NAKAI HE TUTULI KOLOA E KAINA HAU?
  • Maeke e Magafaoa Haau ke Fiafia
    Ko e Heigoa ka Fakaako Mai he Tohi Tapu?
  • Atihakeaga he Moui Fiafia he Magafaoa
    Ko e Kupu Mooli ke Takitaki Atu ai ke he Moui Tukulagi
  • Ua e Kei ke he Fakamauaga Mau Tumau
    Ko e Mena Galo he Fiafia he Magafaoa
  • Moui Magafaoa ne Fiafia e Atua ki Ai
    Ko e Heigoa e Manako he Atua ma Tautolu?
Kitia Foki
Ko e Mena Galo he Fiafia he Magafaoa
fy ve. 11 lau 128-141

VEVEHEAGA HOGOFULU MA TAHA

Fakatumau e Mafola he Magafaoa Hau

1. Ko e heigoa falu he tau mena ne fa fakatupu aki e tau fakamavehevehe he tau magafaoa?

KUA fiafia a lautolu ne nonofo he tau magafaoa ne ha i ai e fakaalofa, maamaaga, mo e mafola. Kua amaamanaki foki, kua pihia e magafaoa hau. Kua momoko ke talahau, ko e loga he tau magafaoa ne kaumahala ke lata mo e fakamaamaaga ia mo e mavehevehe ai ma e taha kakano po ke taha. Ko e heigoa ne vehevehe aki e tau magafaoa? He veveheaga nei to tutala a tautolu ke he tolu e mena. Ke he falu he tau magafaoa, kua nakai o fakalataha e tau tagata he lotu taha. Ko e falu, kua liga nakai ha he tau fanau e tau matua fanau moli. Ka e ha ha i ai agaia he falu, ko e taufetului ke he moui po ke manako ke loga e tau koloa he tino ne liga fakaohooho aki e vehevehe he tau tagata he magafaoa. Ka e pete ia, ko e tau mena ne vevehe aki e taha magafaoa kua nakai lauia ai e taha. Ko e heigoa ne fakakehekehe aki?

2. Ko e mena fe ne kumi ki ai falu ma e takitakiaga he moui magafaoa, ka ko e heigoa e lagomataiaga ne mua atu ke he takitakiaga pihia?

2 Ko e tau manatu ko e taha matapatu ia. Kaeke ke lali fakamoli a koe ke maama e manatu he taha tagata, to liga kitia mitaki e koe ko e taofi fefe e kaufakalataha he magafaoa. Ko e matapatu ke ua aki ko e puna maiaga he takitakiaga hau. Tokologa e tau tagata ne mumui ke he tau fakaakoaga he tau kapitiga gahua, tau tuuta kaina, tau tagata tohi tala, po ke falu takitakiaga ma e tau tagata. Ko e falu mogoia, kua kitia ko e heigoa he Kupu he Atua ne talahau ke he ha lautolu a tau tutuaga, ka mole ia ti fakaaoga e lautolu e tau mena ne fakaako e lautolu. Maeke fefe he taute e mena nei ke lagomatai e magafaoa ke fakatumau e mafola he kaina?​—2 Timoteo 3:16, 17.

KAEKE KE KEHE E TUA HE TANE HAU

3. (a) Ko e heigoa ne fakatonu mai he Tohi Tapu hagaao ke he mau mo e taha ne kehe e tua? (e) Ko e heigoa e falu he tau matapatu fakaakoaga ne fakaaoga kaeke ko e taha hoa ko e tagata talitonu ko e taha ne nakai?

3 Kua fakatonu fakamalolo he Tohi Tapu a tautolu ke ua mau mo e taha tagata ne kehe e tua fakalotu. (Teutaronome 7:3, 4; 1 Korinito 7:39) Pete ni, kua tupu e mena ia fakalata kaeke kua iloa e koe e kupu moli mai he Tohi Tapu he mole e fakamauaga hau ka e nakai iloa he tane hau. Ko e heigoa mogoia? Moli, ka ko e tau omonuoaga he fakamauaga kua tumau agaia ni. (1 Korinito 7:10) Kua hagaao mamafa e Tohi Tapu ke he mauokafua he pipiaga he fakamauaga mo e ka fakamalolo aki e tau tagata ne mau ke taute fakamitaki e tau mena ne fekehekehe ai ka e ua fehola kehe mai i ai. (Efeso 5:28-31; Tito 2:4, 5) Ka e kua mogoia, kaeke ke totoko fakamao e tane hau ke he fakaakoaga hau ke he lotu he Tohi Tapu? Po kua lali a ia ke taofi a koe he fano ke he tau feleveiaaga he fakapotopotoaga, po ke pehe a ia kua nakai manako a ia ke fano e hoana hana he taha fale ke he taha fale, ke tutala hagaao ke he lotu. Ko e heigoa hau ka taute?

4. Ko e puhala fe ne maeke he hoana ke fakakite e maama mitaki kaeke ke nakai tua fakalataha hana tane mo ia?

4 Kia huhu hifo ki a koe ni, ‘Ko e ha la e tane haku ne manatu pihia ke he puhala ne logona e ia?’ (Tau Fakatai 16:20, 23) Kaeke kua nakai maama mitaki ia ia e mena hau ne taute, to liga tupetupe a ia ki a koe. Po ke fakatupetupe mai he tau magafaoa he tino a ia ha kua nakai lafi fakalataha a koe ke he tau aga fakamotu pauaki ne aoga lahi ki a lautolu. “Ko e nofo tokotaha he fale, ne logona e au e ogoogo noa,” he talahau he taha tane. Ne logona he tagata tane nei kua to e hana hoana ke he lotu. Pete ia, kua taofi he fakatokoluga a ia ke talahau e matimati hana. Kua lata e tane hau ke liu fakamanatu age fakamitaki ko e fakaalofa hau ki a Iehova nakai kakano pehe kua tote e fakaalofa hau mogonei ke he tane hau tuga ne taute e koe he tau magaaho fakamua. Kia manatu tumau ke fai magaaho ke fakalataha mo ia.

5. Ko e heigoa e lagotatai ne kua lata tonu he hoana ke taofi kaeke kua kehe e tua he hana tane?

5 Ka e taha e mena, kua fai mena foki kua mua atu he aoga ne kua lata ke manamanatu ki ai kaeke kua amanaki a koe ke taute fakapulotu e tuaga nei. Kua poaki he Kupu he Atua ke he tau hoana: “Kia omaoma a mutolu ke he ha mutolu a tau tane, tuga ne mena kua lata ha ha he Iki.” (Kolose 3:18) Ko e mena haia, kua hataki mai he agaga he tutokotaha. Ke lafi atu ki ai, ke talahau “tuga ne mena kua lata ha ha he Iki,” kua fakamoli mai he tohiaga tapu nei ko e omaoma ke he tane he tagata kua lata foki ke manamanatu e omaoma ke he Iki. Kua lata ni ke fai lagotatai.

6. Ko e heigoa e tau matapatu fakaakoaga kua lata ke toka he loto he hoana Kerisiano?

6 Ma e Kerisiano, ko e fano he tau feleveiaaga he fakapotopotoaga mo e gahua fakamatala ke he falu hagaao ke he tua hana ne fakave ke he Tohi Tapu ko e tau mena aoga lahi ke he tapuakiaga moli ne kua nakai lata ke tiaki. (Roma 10:9, 10, 14; Heperu 10:24, 25) Ko e heigoa hau ka taute, mogoia, kaeke ke poaki atu fakatonu he tagata ki a koe ke nakai muitua ke he fakatufono pauaki he Atua? Ko e tau aposetolo a Iesu Keriso ne fakailoa: “Kua lata ni ke mua e omaoma ke he Atua ke he omaoma ke he tau tagata.” (Gahua 5:29) Ko e ha lautolu a fakafifitakiaga kua moua mai e fakaholoaga ne felauaki tonu mo e tau tutuaga loga he moui. To omoi nakai he fakaalofa ki a Iehova a koe ke tuku age ki a ia e tapuakiaga ne kua lata tonu ke ta atu ki a ia? Ke he magaaho taha, to fakatupu nakai he fakaalofa mo e fakalilifu hau ke he tane hau a koe ke taute e mena nei he puhala ne mitaki ki a ia?​—Mataio 4:10; 1 Ioane 5:3.

7. Ko e heigoa e fifiliaga kua lata ke moua he hoana Kerisiano?

7 Ne mailoga e Iesu kua nakai maeke tumau e mena nei. Ne fakailoa tuai e ia, ko e totokoaga ke he tapuakiaga moli, ko e tau tagata ne talitonu he falu a magafaoa ne logona e mamutu kehe, tuga e pehe kua hoko mai e pelu ke he vahaloto ha lautolu mo e tau tagata oti he magafaoa. (Mataio 10:34-36) Taha e fifine i Sapani ne logona e mena nei. Ne totoko he tane hana a ia ke he 11 e tau tau. Ne ekefakakelea lahi e ia a ia mo e fa pa tumau a ia ki fafo he fale. Ka e fakauka fakalahi a ia. Ne lagomatai he tau kapitiga he fakapotopotoaga Kerisiano a ia. Ne liogi tumau a ia mo e moua mai ai lahi e fakamaloloaga he 1 Peteru 2:20. Kua tua e fifine Kerisiano nei kaeke ke tumau mauokafua a ia, ko e taha aho to matutaki mai hana tane ki a ia ke fekafekau ki a Iehova. Ti matutaki mai moli a ia.

8, 9. Ko e heigoa he hoana kua lata ke taute ke ua tuku e tau mena fakatauhele ne nakai aoga ki mua he hana tane?

8 Ha i ai loga e tau mena gahua ne maeke ia koe ke taute ke lautaki aki e aga he hoa hau. Ke fakatai, kaeke ke totoko he tane hau e lotu hau, ti ua taute ha mena ki a ia ke tupu mai e gugu ke he falu a fahi. Kia leveki e kaina ke mea. Leveki hau a tauteuteaga fakatagata. Kia mahani fakamokoi mo e tau fakakiteaga he fakaalofa mo e fakaaue. Ua tuhituhi ka kia lagomatai. Fakakite age na ono agaia ni a koe ki a ia ko e hau a ulu pule. Aua neke taui atu ke he kelea kaeke ke logona e koe kua fakahepe a koe. (1 Peteru 2:21, 23) Kia fakahaohao ke lata mo e nakai mitaki katoatoa he tagata, mo e kaeke ke tupu e taufetoko, ki a fakatokolalo ke tu matamua ke ole fakamolemole.​—Efeso 4:26.

9 Aua neke eke e fano hau he tau feleveiaaga mo piu he mule e tauteaga he hana a tau mena kai. Kua liga lata foki a koe ke fifili ke fano he fekafekauaga Kerisiano ke he tau magaaho ka nakai nofo e tane hau i kaina. Ko e pulotu ma e hoana Kerisiano ke kalo kehe mai he fakamatala ke he hana tane kaeke ke nakai fakafeleveia fakamitaki e mena nei. Ka kua, mui tua a ia ke he fakatonuaga he aposetolo ko Peteru: “Kia pihia a mutolu ko e tau fifine, kia omaoma ke he tau tane ha mutolu ni, kaeke foki kua faliuliu falu ke he kupu, kia moua a lautolu he mahani mitaki he tau hoana ha lautolu, ka e nakai vagahau. Ka kitekite age a mutolu ki a lautolu kua nonofo fakatekiteki mo e matakutaku.” (1 Peteru 3:1, 2) Kua gahua e tau hoana Kerisiano ke fakakite katoatoa e tau fua he agaga he Atua.​—Kalatia 5:22, 23.

KAEKE KO E HOANA NAKAI KO E KERISIANO FAKAGAHUAHUA

10. Kua lata e tane tali tonu ke taute atu fefe ke he hana hoana kaeke ko ia mai he falanakiaga kehe?

10 Ka e kua kaeke ko e tane ko e Kerisiano fakagahuahua ka e nakai ko e hoana? Kua tuku mai he Tohi Tapu e takitakiaga ma e tau tutuaga pihia. Kua pehe mai: “Kaeke ke ha ha ia taha matakainaga e hoana kua nakai tua, kua loto ke nonofo mo ia, aua neke mavehe mo ia.” (1 Korinito 7:12) Kua tomatoma mai foki ke he tau tane: “Kia fakaalofa ke he tau hoana ha mutolu.”​—Kolose 3:19.

11. Fakakite fefe he tane e loto manamanatu mo e fakagahua fakalaulau e ulu pule ke he hana hoana kaeke ko ia ko e Kerisiano nakai fakagahuahua?

11 Kaeke ko koe ko e tane he hoana ne kehe e tua mai he hau, kia fakaeneene fakalahi ke fakakite e fakalilifu ma e hoana hau mo e manamanatu ke he hana tau logonaaga. Ha ko ia ko e tagata lahi, kua tonuhia a ia ke fuafua e ataina ke fakaako hana tau taofiaga fakalotu, pete ni he nakai talia e koe a lautolu. Ko e magaaho fakamua ka tutala a koe ki a ia hagaao ke he tua hau, ua amaamanaki a koe ki a ia ke tiaki e tau taofiaga kua leva a ia ki ai he fiafia ke he mena fou. Ke nakai tala age fialahi ki a ia ko e fakaakoaga fakalotu ne ofaofa a ia mo e hana magafaoa ki ai he vaha leva ko e mena pikopiko, kia lali ke fakauka mo e tutala fakamitaki mo ia mai he tau Tohiaga Tapu. Po ke liga ko e logona e ia kua tiaki kaeke ke tuku fakalahi e koe e magaaho ke he tau gahua he fakapotopotoaga. To liga totoko e ia hau a tau malolo ke fekafekau ki a Iehova, ka ko e matapatu manatu ni liga kua lata ni ke pehe: “Kua manako au ke lahi e magaaho mai ia koe!” Kia fakahautoka. Fakalataha mo e manamanatuaga fakaalofa hau, to hoko ke he taha magaaho to liga lagomatai a ia ke talia fiafia e tapuakiaga mea.​—Kolose 3:12-14; 1 Peteru 3:8, 9.

FAKAAKOAGA HE TAU FANAU

12. Pete ni kua ha ha he tane mo e hana hoana e tau tua kehekehe, ka kua lata fefe he tau matapatu fakaakoaga faka-Tohiaga Tapu ke fakaaoga ke he fakaakoaga he tau fanau ha laua?

12 I loto he magafaoa ne nakai taha e tapuakiaga, ko e fakaakoaga fakalotu ke he tau fanau he falu a magaaho kua eke mo matakupu lahi. Kua maeke fefe e tau matapatu fakaakoaga he Tohiaga Tapu ke fakaaoga? Kua kotofa pauaki he Tohi Tapu e matua tane ke he matagahua ma e fakaakoaga he tau fanau, ka kua fai vala aoga lahi foki e matua fifine ke taute. (Tau Fakatai 1:8; fakatatai Kenese 18:19; Teutaronome 11:18, 19.) Pete ni he nakai talia e ia e ulu pule ha Keriso, ka ko e matua tane agaia ni ko e ulu he magafaoa.

13, 14. Kaeke ke pa he tane e hoana hana he uta e tau fanau ke he tau feleveiaaga Kerisiano po ke fakaako mo lautolu, ko e heigoa he hoana ka taute?

13 Ko e falu he tau matua tane ne nakai talitonu, kua nakai totoko a lautolu kaeke ke fakaako he matua fifine e tau fanau ke he tau mena fakalotu. Ka e fa totoko e falu. Ka e kua kaeke ke nakai talia he tane hau ke fakaata a koe ke uta e tau fanau he tau feleveiaaga he fakapotopotoaga po ke pa a koe he fakaako e Tohi Tapu mo lautolu he kaina? Ko e magaaho nei kua lata ia koe ke fakalagotatai e falu he tau kotofaaga​—hau a kotofaaga ke he Atua ko Iehova, ke he hau a ulu fakatane, mo e ke he hau a tau fanau fakahelehele. Maeke fefe ia koe ke fakamatuuta e tau mena nei?

14 Kua moli ni to liogi a koe ke he mena nei. (Filipi 4:6, 7; 1 Ioane 5:14) Ka ko e fakaotiaga, ko koe e tagata kua lata ke fifili ko e puhala fe hau ka uta. Kaeke ke lali a koe ke fakalaulau iloilo, ki a fakamaama fakamitaki ke he tane hau nakai ko e paleko a koe ke he hana ulu pule, to liga fakatote hifo hana a totoko he magaaho fakamui. Pete ni he pa he tane hau a koe he uta e tau fanau he tau feleveiaaga po ke fai fakaakoaga pauaki ke he Tohi Tapu mo lautolu, ka e maeke agaia ni ia koe ke fakaako a lautolu. Ke he hau a tau fakatutalaaga he tau aho takitaha mo e hau a fakafifitakiaga mitaki, lali ke fakaako ki a lautolu e fuafuaaga he fakaalofa ki a Iehova, tua ke he hana Kupu, fakalilifu ke he tau matua​—fakalataha mo e ha lautolu a matua tane​—​fakaalofa noa ma e falu a tagata, mo e fakaaue ke he tau aga gahua fakamakutu. To hoko e magaaho, to mailoga he matua tane e tau fua mitaki mo e liga fakaaue ke he aoga he hau a tau fakamalolo.​—Tau Fakatai 23:24.

15. Ko e heigoa e matagahua he matua tane talitonu ke he fakaakoaga he tau fanau?

15 Kaeke ko koe ko e tane ko e tagata talitonu mo e nakai talitonu hau a hoana, kua lata ia koe ke hahamo e kavega ke feaki hau a tau fanau “ke he tau kupu akonaki mo e tau kupu fakamafana he Iki.” (Efeso 6:4) Kaeke ke taute pihia, kua lata moli ia koe mogoia, ke totonu, fakaalofa, mo e lotomatala he fehagai mo e hoana hau.

KAEKE KO E LOTU HAU NAKAI KO E HE TAU MATUA HAU

16, 17. Ko e heigoa e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ne kua lata he tau fanau ke manatu kaeke ke talia e lautolu e tua ne kehe mai he tua he tau matua ha lautolu?

16 Kua nakai tuai ko e mena ai mahani ti hoko foki ke he tau fanau ikiiki ke talia fiafia e tau manatu fakalotu ne kehe mai he tau manatu he tau matua ha lautolu. Kua taute nakai e koe e mena ia? Kaeke ke pihia, kua ha ha i ai e fakatonuaga he Tohi Tapu mau.

17 Kua pehe e Kupu he Atua: “Kia omaoma ke he tau matua ha mutolu ke he Iki, ha ko e mena tonu ni haia. Kia fakalilifu a koe ke he hau a matua tane, mo e hau a matua fifine.” (Efeso 6:1, 2) Kua putoia ai e fakalilifu mitaki ke he tau matua. Ka e taha e mena, ha kua aoga lahi e omaoma ke he tau matua, kua nakai lata ke foaki mo e nakai fakalilifu ke he Atua moli. Kaeke ke lahi e tama ke kamata ke taute e tau fifiliaga, kua hahamo e ia e fuafuaaga he kotofaaga lafi ki luga ke he hana tau gahua. Kua moli e mena nei nakai ni kua hagaao ke he matafakatufono fakalalolagi ka e mua atu e hagaao ke he matafakatufono faka-Atua. “To takitokotaha a tautolu mo e talatala atu hana mahani ke he Atua,” he talahau he Tohi Tapu.​—Roma 14:12.

18, 19. Kaeke ke kehe e lotu he tau fanau mai he lotu he tau matua ha lautolu, to lagomatai fefe e lautolu ha lautolu a tau matua ke maama mitaki ha lautolu a tua?

18 Kaeke ke fakaohooho he taofiaga hau a koe ke taute e tau hikiaga he moui hau, lali ke maama e tau manatu he tau matua hau. To liga fakaaue a laua kaeke, ha ko e tau fua he hau a fakaako mo e fakaaoga e tau fakaakoaga he Tohi Tapu, ti mahomo atu ai e fakalilifu hau, mua atu e omaoma, mua atu e fakamakamaka hau ke he tau mena ne manako a lautolu mai ia koe. Ka e taha e mena, kaeke ke fakaohooho foki he tua fou hau a koe ke tiaki e tau taofiaga mo e tau aga fa mahani ne ofaofa e laua ni, fakatagata, to liga logona e laua kua tiaki tuai e koe e tufaaga ne fakatokatoka e laua ke atu ki a koe. To liga matakutaku foki a laua ke he tau levekiaga hau kaeke ke nakai talahaua hau a tau gahua ne taute ma e maga po ke fakaliu ki tua hau a fakamakai ke tutuli ke he tau mena ne logona e laua kua maeke ke lagomatai aki a koe ke moua e tau koloa loga he tino. Ko e mahani fakatokoluga kua eke foki mo mena ke taofi. Ti liga logona e laua ko e tuga ko e pehe a koe, kua hako a koe ka e hepe a laua.

19 Ko e mena ia, kia taute fakaave, lali ke fakatoka mo e tau matua hau ke feleveia mo e falu he tau motua po ke falu he tau Fakamoli motua he fakapotopotoaga he matakavi ia. Kia fakamalolo ke he tau matua hau ke o ke he Fale he Kautu ke logona ma laua ni ko e heigoa e tau mena ne tutala ki ai mo e kitia tonu ko e tau vahega tagata fefe e tau Fakamoli a Iehova. To hoko ke he taha magaaho, to liga molu hifo e aga he tau matua hau. Pete foki ni he totoko lahi e tau matua, he moumou e tau tohi lagomatai ke he Tohi Tapu, mo e pa e tau fanau he o ke he tau feleveiaaga Kerisiano, kua fa mahani ke fai magaaho agaia ni ke totou he taha matakavi, ke tutala ke he tau matakainaga Kerisiano, mo e fakamatala ki ai mo e lagomatai falu he ha magaaho ni he tau magaaho. Kua maeke foki a koe ke liogi ki a Iehova. Ko e falu he tau fuata ne fakatali a lautolu ke lalahi mo e maeke ke nonofo i fafo he kaina he magafaoa to maeke laia a lautolu ke taute falu a mena. Ko e heigoa ni e tuaga he kaina, ka e taha e mena, aua neke nimo, ke “fakalilifu a koe ke he hau a matua tane mo e hau a matua fifine.” Kia taute hau a vala ke lafilafi ke he mafola he kaina. (Roma 12:17, 18) Ki luga he tau mena oti, kia tutuli e mafola mo e Atua.

KO E PALEKO HE EKE MO MATUA TUTAKI MAI

20. Ko e heigoa e tau logonaaga ne ha ha he tau fanau kaeke ko e matua tane po ke matua fifine ha lautolu ko e matua tutaki mai?

20 Ke he loga he tau kaina ko e tuaga ne tamai e paleko mua atu nakai ko e tau mena fakalotu ka ko e tau mena he magafaoa tutaki mai. Kua tokologa e tau magafaoa he vaha nei ne lafi ki ai e tau fanau mai he tau fakamauaga fakamua he taha po ke ua e matua. Ke he magafaoa pihia, kua liga logona he tau fanau e femahekehekeaki mo e fakavihia po ke liga fekehekeheaki e tau mahani fakamoli. Ti ko e fua, to liga fakatikai e lautolu e tau laliaga fakamoli he matua tutaki mai ke eke mo matua tane po ke matua fifine mitaki. Ko e heigoa ne maeke ke lagomatai aki e magafaoa tutaki mai ke kautu?

21. Pete ni ko e tau tutuaga pauaki, ko e ha kua lata ai he tau matua tutaki mai ke kumi ke he tau matapatu fakaakoaga ne moua he Tohi Tapu ke eke mo lagomatai?

21 Kia mailoga ko e pete ni ko e tau tutuaga pauaki, ko e tau matapatu fakaakoaga ne tamai e kautu ke he falu he tau magafaoa kua fakaaoga foki he tuaga nei. Kaeke ke tiaki e tau matapatu fakaakoaga ia to liga ke fakahagahaga mitaki fakaku aki ni e mena vihi ka e kua tuga ke takitaki atu ke he loto mamahi fakamui. (Salamo 127:1; Tau Fakatai 29:15) Kia fakagahuahua e pulotu mo e loto manamanatu​—ko e pulotu ke fakaaoga e tau matapatu fakaakoaga he mahani Atua he manatu ke he tau mena aoga ne leva, mo e loto manamanatu ke kitia mitaki ko e ha e tau tagata he magafaoa ne talahau ai mo e taute ai e falu mena ia. Kua lata foki ke ha ha i ai e maama mitaki.​—Tau Fakatai 16:21; 24:3; 1 Peteru 3:8.

22. Ko e ha ne tuga e uka ke he tau fanau ke talia e matua tutaki mai?

22 Kaeke ko e matua tutaki mai a koe, to liga manatu e koe ha ko koe ko e kapitiga he magafaoa, kua liga fakafeleveia he tau fanau a koe. Ka ko e magaaho ne eke ai a koe mo matua tutaki mai ha lautolu, kua liga hiki ha lautolu a tau aga. Ha kua manatu e matua fanau moli ne nakai tuai nofo mo lautolu, to liga taufetului e tau fanau mo e fekehekeheaki he tau mahani fakamoli, po ke manatu foki a lautolu kua manako a koe ke fofo e fakaalofa hofihofi ne toka ia lautolu ma e matua ne kua galo kehe. Ko e falu a magaaho, to liga fakamanatu atu ni e lautolu fakakelea ki a koe nakai ko e matua tane ha lautolu a koe po ke matua fifine ha lautolu a koe. Kua fakahukia lahi e tau talahauaga pihia. Ka e pete ia, “aua neke fakatepetepe hāu a loto ke ita.” (Fakamatalaaga 7:9) Kua lata ke loto manamanatu mo e fai maama mitaki ke maeke ke fehagai mo e tau manamanatuaga he tau fanau.

23. To taute fefe e akonakiaga he magafaoa ne ha ha i ai e tau fanau tutaki mai?

23 Ko e tau fua ia kua aoga lahi he magaaho ka taute ai he taha e akonakiaga. Kua lata ke tatai tumau e akonakiaga. (Tau Fakatai 6:20; 13:1) Ha kua nakai tatai oti e tau fanau, ti ko e akonakiaga kua liga kehe mai he taha lekua ke he taha. Ko e falu he tau matua tutaki mai ne kitia e mena ia, he kamataaga he ute he pihia, ti kua liga mitaki lahi ni ke taute he matua fanau moli e vala nei fakamatua. Kua lata tonu ni mogoia, ke talia tokoua he tau matua e akonakiaga mo e taofi mau ki ai, nakai fiafia ke mua ni e tama fanau moli ke he tama tutaki mai. (Tau Fakatai 24:23) Ko e omaoma kua aoga lahi, ka kua lata ke taute taha fakaataaga ma e nakai mitaki katoatoa. Aua neke molea e tau gahua. Kia akonaki ke he fakaalofa.​—Kolose 3:21.

24. Ko e heigoa ka lagomatai ke puipui mai he tau mena vihi he tau mahani he vahaloto he tau tagata tino kehe he magafaoa tutaki mai?

24 Ko e tau fakatutalaaga he magafaoa kua aoga lahi ke taofi aki e tau lekua. Kua maeke he tau mena nei ke lagomatai aki e magafaoa ke onoono tumau ke he tau mena ne mua atu e aoga ke he moui. (Fakatatai Filipi 1:9-11.) Kua maeke foki ki a lautolu ke lagomatai e taha ke he taha ke kitia ko e maeke fefe a ia ke foaki e lagomatai ke hoko ke he tau foliaga he magafaoa. Ke lafi atu ki ai, kua maeke he fakatutalaaga fakamoli he magafaoa ke uta kehe aki e tau mena vihi he tau mahani. Kua lata e tau fanau fifine ke maama e puhala tauteute mo e fakatokotoko mitaki ni e lautolu a lautolu ke he matua tane tutaki mai mo e ha lafu tugaane tutaki mai ha lautolu, mo e kua lata e tau fanau tane ke fakatonu ke mahani fakamitaki atu ke he matua fifine tutaki mai mo e ha lafu mahakitaga tutaki mai ha lautolu.​—1 Tesalonia 4:3-8.

25. Ko e heigoa e tau fua ka lagomatai ke taofi e mafola he magafaoa tutaki mai?

25 Ka feleveia mo e paleko pauaki he eke mo matua tutaki mai, kia fakauka. Na fai magaaho ke moua e tau fakafetuiaga fou. Ko e uku he fakaalofa mo e fakalilifu he tau fanau, ko lautolu ne nakai ko e tau fanau fanau moli hau, kua eke mo matagahua uka lahi ke taute. Ka e maeke moli. Ko e loto pulotu mo e manamanatu hoa aki e manako malolo ke fakafiafia a Iehova, ko e kei ke he mafola he magafaoa tutaki mai. (Tau Fakatai 16:20) Kua maeke he tau fua pihia ke lagomatai a koe ke fahia ke he falu a tutuaga foki.

VEVEHE NAKAI HE TUTULI KOLOA E KAINA HAU?

26. Ko e heigoa e tau puhala kua maeke he tau mena vihi mo e tau aga hagaao ke he tau koloa he tino ke vevehe aki e magafaoa?

26 Ko e tau mena vihi mo e tau aga hagaao ke he tau koloa he tino kua maeke ke vehevehe aki e tau magafaoa ke he tau puhala loga. Kua momoko lahi, ko e falu he tau magafaoa ne tauhele he taufetoko ha ko e tau tupe mo e manako ke mautu​—po ke mautu fakatote he ute he pihia. Kua liga tupu e mavehevehe he magaaho ka gahua lalolagi tokoua e tau hoa mo e fakagahuahua e aga “ko e tau tupe haku, ko e tau tupe hau.” Pete ni he nakai taufetoko, ka e gahua tokoua e tau hoa to liga kitia agaia ni e laua mo e ha laua a tau fakaholoaga kua tote lahi e magaaho he taha ma e taha. Ko e puhala kua tupu lahi he lalolagi ko e tau matua tane ke nonofo kehe mai he tau magafaoa ha lautolu ke loa e tau magaaho​—totou mahina po ke totou tau foki​—​ke maeke ke uku fakaloga e tau tupe ne nakai maeke a lautolu ke uku pihia i kaina. Kua takitaki atu e mena nei ke he tau mena vihi hagahaga kelea lahi.

27. Ko e heigoa falu he tau matapatu fakaakoaga ne maeke ke lagomatai aki e magafaoa ne pehia he tupetupe ke he tau tupe?

27 Kua nakai fai fakatufono ne fakatoka ma e tauteaga he tau tutuaga nei, ha kua kehekehe e tau magafaoa ti fehagai mo e kehekehe he tau fakatupetupe mo e tau manako. Ka e pete ni he pihia, kua maeke e fakatonuaga he Tohi Tapu ke lagomatai. Ke fakatai, kua fakakite mai he Tau Fakatai 13:10 ko e taufetoko he falu a magaaho kua maeke ke fakakaumahala he “iloilo ha lautolu.” Kua putoia e mena nei he nakai ko e fakakite he tau manatu ni he taha ka e kumi lagomatai mo e kumikumi ko e fefe e onoonoaga he taha ke he mena ne tupu. Ko e falu a mena foki, ko e tauteute he fakaholaholaaga he tau tupe kua maeke ke lagomatai ke fakamaopoopo aki e tau malolo he magafaoa. Ko e falu a magaaho kua hagahaga mitaki​—liga ke mitaki fakaku​—​ma e tau hoa tokoua ke gahua i fafo he kaina ke leveki aki e tau mena totogi ne lafi ki luga, mua atu kaeke ke fai fanau po ke ka fai tagata foki ne leveki. Kaeke ko e mena hanei ne tupu, kua maeke he tane ke fakamanatu ke he hana hoana kua fai magaaho agaia ni a ia mana. Kua maeke ia ia fakalataha mo e tau fanau ke lagomatai fakaalofa ke he falu he tau gahua ne fa mahani e hoana ke taute tokotaha.​—Filipi 2:1-4.

28. Ko e heigoa e tau fakamanatuaga, kaeke kua onoono ki ai, ka lagomatai e magafaoa mai ka toka he tau loto ke gahua ke he kaufakalatahaaga?

28 Ka e, tokamau he loto ko e pete ni ko e mena aoga e tupe he fakatokaaga he tau mena nei, ka e nakai moua ai ha fiafia lahi. Kua nakai tamai moli e moui. (Fakamatalaaga 7:12) Moli lahi, ka molea e haga ke he tau mena he tino kua maeke ke fakatupu aki e malona fakaagaga mo e malona e tau mahani. (1 Timoteo 6:9-12) Ko e mitaki lahi ha ke kumikumi fakamua e Kautu he Atua mo e hana tututonu, mo e iloa moli hana fakamonuinaga ke he ha tautolu a tau fakamalolo ke moua e tau mena he moui kua lata! (Mataio 6:25-33; Heperu 13:5) Ke tuku fakamua tumau e tau mena fakaagaga mo e ke tutuli fakamua e mafola mo e Atua, to kitia e koe e magafaoa hau, pete ni he vevehe he falu a mena tutupu, ka to eke ni mo taha magafaoa ne moli e kaufakalataha he tau puhala kua mua atu he aoga.

MAEKE FEFE HE TAU MATAPATU FAKAAKOAGA TOHI TAPU NEI KE LAGOMATAI . . . E TAU TAGATA HE MAGAFAOA KE MAU E MAFOLA HE KAINA?

Fakagahuahua he tau Kerisiano e loto manamanatu.​—Tau Fakatai 16:21; 24:3.

Ko e tane mo e hoana ne fakakite e fakaalofa mo e fakalilifu he fakamauaga kua nakai falanaki ke he ha laua a nonofo he lotu taha.​—Efeso 5:23, 25.

To nakai fakaai e Kerisiano ke moumou pauaki e matafakatufono he Atua.​—Gahua 5:29.

Ko e tau Kerisiano ko e tau tagata taute mafola.​—Roma 12:18.

Aua neke mafiti ke ita.​—Fakamatalaaga 7:9.

TAMAI HE TAU FAKAMAUAGA TONU E LILIFU MO E MAFOLA

Ke he vaha ha tautolu tokologa e tau tagata tane mo e fifine ne nonofo tokoua ko e tane mo e hoana ka e nakai fai fakamoli fakamatafakatufono. Ko e tuaga anei ka liga ke fehagai e tagata talitonu fou ki ai. Ke he falu mena foki kua liga talia he mahani fakamotu he matakavi po ke magafaoa, ka e nakaila fakamatafakatufono. Ko e poakiaga he Tohi Tapu, kua poaki mai ke fakamau fakamoli fakamitaki e fakamauaga. (Tito 3:1; Heperu 13:4) Ma e tau tagata he fakapotopotoaga Kerisiano, kua fakamau foki he Tohi Tapu ko e taha ni e tane mo e taha ni e hoana ke he fakalatahaaga he fakamauaga. (1 Korinito 7:2; 1 Timoteo 3:2, 12) Muitua ai ke he poakiaga nei ko e lakaaga fakamua haia ke moua e mafola he kaina hau. (Salamo 119:165) Ko e tau poaki a Iehova kua nakai fakavai po ke mamafa. Ko e mena ne fakaako e ia ki a tautolu kua talaga ai ke aoga ai a tautolu.​—Isaia 48:17, 18.

[Fakatino he lau 130]

Kia lali ke maama e manatu he taha tagata

[Fakatino he lau 138]

Pete ko e matua fanau po ke matua tutaki mai, kia falanaki ke he Tohi Tapu ma e takitakiaga

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa