VEVEHEAGA VALU
Puipui e Magafaoa Hau Mai he Tau Fakaohoohoaga Moumou
1-3. (a) Mai he tau punaaga fe ne hau ai e tau fakaohoohoaga moumou ne fakahagahaga kelea aki e magafaoa? (e) Ko e heigoa e lagotatai kua lata he tau matua ke puipui aki ha lautolu a magafaoa?
KUA amaamanaki ai a koe ke fakafano hau a tama tane he aoga, ti to lipilipi e uha. To eke fefe e koe e mena nei? To fakatoka kia e koe a ia ke hopo atu ki fafo ti fano ka e nakai age ha koloa pa uha? Po ke fakatui fakafatualoga aki e koe e tau mena tui puipui ke mamafa a ia ti uka ke fano? Moli ni, to nakai taute e koe taha mena ia. To age e koe e mena kua lata ke leveki aki a ia ke momo.
2 Ko e puhala taha ia ni, kua lata e tau matua ke kumi taha puhala lagotatai ke puipui aki ha laua a magafaoa mai he tau fakaohoohoaga moumou ne maligi hifo ki a lautolu mai he tau fakafahi loga—ko e fahi fakafiafia tino, tau tagata fakaohooho kelea, tau atutau taha, mo e falu a magaaho pihia e tau aoga. Ko e falu he tau matua ne tote lahi po ke nakai fai mena ne papa aki ha laua a magafaoa. Ko e falu, ne manatu ko e tau fakaohoohoaga mai i fafo kua hagahaga kelea oti ne kua puipui kaka ti maeke he tau fanau mogoia ke logona tuga kua teitei mole e fafagu. Maeke nakai e lagotatai?
3 E, maeke. Ka e ka molea lahi kua nakai mitaki mo e kua maeke ke uiina mai e matematekelea. (Fakamatalaaga 7:16, 17) Ka e moua fefe he tau matua Kerisiano e lagotatai hako ke puipui aki ha lautolu a tau magafaoa? Manamanatu la ke he tolu e mena: fakaakoaga, lafiaga, mo e fakafiafia tino.
KO HAI KA FAKAAKO E TAU FANAU HAU?
4. Kua lata e tau matua Kerisiano ke kitekite fefe ke he fakaakoaga?
4 Kua tuku fakatokoluga he tau matua Kerisiano e uho he fakaakoaga. Kua iloa e lautolu na fakaako he aoga e tau fanau ke totou, tohi, mo e matutaki, ti pihia foki ni ke tali atu ke he tau mena vihi. Kua fakaako foki ki a lautolu e puhala ke iloa. Ko e lotomatala kua lata he tau fanau ke moua he aoga, kua maeke ke lagomatai aki a lautolu ke kautu ha kua kitia e tau paleko he lalolagi he vaha nei. Ke lafi atu ki ai, kua maeke he fakaakoaga mitaki ke lagomatai a lautolu ke fakakite e tau gahua lalahi.—Tau Fakatai 22:29.
5, 6. Maeke fefe e tau fanau he aoga ke fakatokanoa atu ke he tau fakailoaaga vala he tau lekua he mahani fakatane mo e fifine?
5 Ka e taha e mena, kua lafi he aoga e tau fanau fakalataha mo e falu fanau—ti tokologa mai ia lautolu ia ne moua e tau manatu teteki. Ke fakatai, manamanatu la ke he tau manatu ha lautolu ke he mahani fakatane mo e fifine mo e tau mahani mitaki. He aoga tokoluga i Nigeria, taha e tama fifine ne fakalataha tumau mo e mahani fakatane mo e fifine ne fa mahani ke fakaako hana tau kapitiga hagaao ke he mahani fakatane mo e fifine. Ne fanogonogo fakamakutu a lautolu ki a ia, pete ni he puke hana tau manatu he tau mena nakai fai aoga ne fakaputuputu mai e ia he tau tohi telefua. Ko e falu he tau tama fifine ne taute fakataitai e lautolu ke he hana tau fakaakoaga. Ko e fua, taha e tama fifine ne fatu noa ai i fafo he fakamauaga mo e mate ai ha ko e fakaohooho ne ia a ia ke moumou e tama.
6 Kua momoko ke talahau, ko e mouaaga he falu he tau fakailoaaga hehe he mahani fakatane mo e fifine he aoga, nakai mai he tau fanau, ka e mai he tau faiaoga. Tokologa e tau matua ne ofo he fakaako he tau aoga e mahani fakatane mo e fifine ke he tau fanau ka e nakai taute ha fakailoaaga ke he tau tutuaga ke he mahani mitaki mo e kotofaaga. Ne talahau he taha matua fifine he tama fifine 12 tau: “Kua nonofo a mautolu he matakavi mamafa lahi e fakalotu, ka mole ia haia tonu he aoga tokoluga he matakavi ia, ne tufa e lautolu e tau konotomo ke he tau fanau aoga!” Ne tupetupe lahi a ia mo e hana tane he magaaho ne iloa ai e laua ko e tama fifine ha laua kua kalahi mai he tau tama tane ne atutaha mo ia. Maeke fefe he tau matua ke puipui ha laua a magafaoa mai he tau fakaohoohoaga hehe pihia?
7. Liga mitaki fefe e tau fakaakoaga hehe ke he mahani fakatane mo e fifine ke fakakaumahala?
7 Kua mitaki lahi kia ke papa e tau fanau ke ua tutala ke he tau vala he mahani fakatane mo e fifine? Nakai. Kua mua atu ni e mitaki ke fakaako ni e koe e fanau hau ke he mahani fakatane mo e fifine. (Tau Fakatai 5:1) Moli, he tau vala motu Europa mo Amerika Tokelau, tokologa e tau matua ne ma mo e tiaki e fakaakoaga nei. Tatai ni, he falu vala motu i Aferika, kua fa lavea e tau matua ke tutala e mahani fakatane mo e fifine mo e tau fanau ha lautolu. “Nakai ko e taha vala he aga fakamotu a ia i Aferika ke taute pihia,” he talahau he taha matua tane i Siera Leone. Kua logona he falu he tau matua, ka fakaako e mahani fakatane mo e fifine ke he tau fanau ko e age a ia he tau puhala ki a lautolu ke takitaki aki a lautolu ke taute e tau mahani feuaki! Ka ko e heigoa e kitekiteaga he Atua?
KITEKITEAGA HE ATUA KE HE MAHANI FAKATANE MO E FIFINE
8, 9. Ko e heigoa e fakailoaaga mitaki ke he tau vala he mahani fakatane mo e fifine ne moua he Tohi Tapu?
8 Kua fakamaama mai fakamitaki he Tohi Tapu kua nakai fai mena ke ma ai ka tutala fakamaama fakamitaki e mahani fakatane mo e fifine. I Isaraela, ne tala age ai ke he tau tagata he Atua ke fakapotopoto fakalataha, mo e ha lautolu a tau “tama ikiiki,” ke fanogonogo ke he totouaga he Matafakatufono Faka-Mose. (Teutaronome 31:10-12; Iosua 8:35) Ne talahau fakamoli he Matafakatufono, loga e tau vala he mahani fakatane mo e fifine, lafi ki ai e gagao fifine, pa e vai he tagata tane, faivao, feuaki, mahani Sotoma, tau tagata he magafaoa taha, mo e he tagata mo e manu. (Levitika 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Teutaronome 22:22) Ka oti e tau totouaga pihia, kua nakai fakauaua e tau matua kua loga e tau mena ke fakamaama ke he ha lautolu a tau fanau fia iloa mena.
9 Kua ha ha i ai e tau lala he tau veveheaga lima, ono, mo e fitu he Tau Fakatai ne fakahoko mai aki e fakatonuaga fakaalofa fakamatua ke he hagahaga kelea he mahani feuaki he fakatane mo e fifine. Kua fakakite mai he tau kupu nei ko e mahani feuaki kua eke mo kamatamata he falu magaaho. (Tau Fakatai 5:3; 6:24, 25; 7:14-21) Ka kua fakaako e lautolu kua hehe e mena ia mo e ha ha i ai e tau fua he matematekelea, mo e foaki atu e lautolu e tau puhala ke lagomatai aki e tau fuata ke tiaki e tau puhala feuaki. (Tau Fakatai 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27) Ko e falu mena foki, ko e mahani feuaki kua fekehekeheaki mo e fakamakona he fiafia he mahani fakatane mo e fifine ke he hana fakatokaaga pauaki i loto he fakamauaga. (Tau Fakatai 5:15-20) Ko e mitaki ha ia he fakatata e fakaakoaga ma e tau matua ke mumui ki ai!
10. Ko e ha e age ke he tau fanau e lotomatala mahani Atua ke he mahani fakatane mo e fifine kua nakai futiaki atu a lautolu ke taute e mahani feuaki?
10 Kua fa futiaki atu kia he tau fakaakoaga pihia e tau fanau ke taute e mahani feuaki? Kua kehe ai ha kua fakaako he Tohi Tapu: “Ko e iloilo kua laveaki ai e tau tagata tututonu.” (Tau Fakatai 11:9) Nakai kia manako a koe ke laveaki ai hau a tau fanau mai he tau fakaohoohoaga he lalolagi nei? Taha e matua tane ne pehe: “Tali mai he ikiiki e tau fanau ha maua, kua lali a maua ke tutala fakamoli ki a lautolu mua atu he magaaho ka hoko ai ke he mahani fakatane mo e fifine. Ko e puhala ia, kaeke ke logona e lautolu e falu fanau ka tutala ke he mahani fakatane mo e fifine, kua nakai fakaligoa a lautolu. Kua nakai fai mena lahi ke fufu mai i ai.”
11. Maeke fefe e tau fanau ke fakaako tumau hagaao ke he tau vala he mahani mau he moui?
11 Tuga kua fakamau he tau veveheaga fakamua, ko e fakaakoaga ke he mahani fakatane mo e fifine kua lata ke kamata tuai. Ka fakaako e tau fanau ikiiki ke talahau e tau vala he tino, ua hopo loa he ha lautolu a tau vala fufu tuga ko e tau mena fakama a nei. Fakaako ki a lautolu e tau higoa moli he tau mena nei. Ti ka mole e magaaho ia, kua lata tonu mogoia ke fakaako e fakaakoaga ke he tau vala fufu mo e tau fakakatofiaaga ha lautolu. Kua lata tokoua e tau matua ke fakaako e tau fanau, ko e tau vala nei he tino ko e tau vala fakaeneene, kua nakai lata ke amoamo fakahanoa po ke fakatokanoa atu ke he falu, mo e kua nakai lata fakaai ke tutala ki ai he tau puhala kelea. Kaeke ke momotua e tau fanau, kua lata ke tala age ko e fakalataha tokoua fefe e tane mo e fifine ke moua e tama. Ti ko e magaaho ka kamata ai ha laua a tau tino ke hoko atu ke hohoko e motua, kua fita he iloa mitaki e lautolu e tau hikihikiaga ne amaamanaki ki ai. Tuga ne fakatutala ki ai he Veveheaga 5, ko e tau fakaakoaga pihia ke lagomatai ke puipui aki foki e tau fanau mai he fakakelea he mahani fakatane mo e fifine.—Tau Fakatai 2:10-14.
VALA GAHUA NE HA HA HE TAU MATUA
12. Ko e heigoa e tau manatu teteki ne fakaako tumau he tau aoga?
12 Ko e tau matua kua lata ke mau amaamanaki ke totoko ke he falu he tau manatu pikopiko ne liga fakaako he aoga—tau pulotu fakalalolagi tuga e tupumainoa, papale fakamotu, po ke manatu ne pehe kua nakai fai kupu moli ne hakotika. (1 Korinito 3:19; fakatatai Kenese 1:27; Levitika 26:1; Ioane 4:24; 17:17.) Tokologa e tau lilifu fakamoli he tau aoga ne lafi ki luga e mena aoga nakai lata ke fakalaulahi aki e fakaakoaga. Ha ko e fekau ke he fakaakoaga lagomatai nei ko e fifiliaga ni fakatagata, ko e falu he tau faiaoga ne taofi ko e puhala ni a nei ke he kautuaga he ha tagata.a—Salamo 146:3-6.
13. Puipui fefe e tau fanau ne o he aoga mai he tau manatu hehe?
13 Kaeke ke totoko he tau matua e tau fakaakoaga hehe po ke teteki, kua lata a lautolu ke iloa ti ko e heigoa mogoia e tau fakaakoaga he tau fanau ha lautolu ne moua. Tau matua, manatu na fai vala gahua foki a mutolu! Kia fakakite e loto fakamakutu ke he tau gahua aoga he tau fanau ha mutolu. Tutala mo lautolu ka hili e aoga. Huhu ko e heigoa ha lautolu ne fakaako, ko e heigoa ha lautolu ne loto lahi ki ai, ko e heigoa ne kitia e lautolu ne mua atu he paleko. Kitekite ke he falu he tau vala gahua ne kotofa ka taute i kaina, tau mena ne fakamaumau hifo, mo e tau ola he kamatamata. Lali ke iloa e tau faiaoga ha lautolu. Kia tala age ke he tau faiaoga e hau a fakaaue ke he tau gahua ha lautolu mo e manako hau ke lagomatai ke he ha mena ne maeke ia koe.
TAU KAPITIGA HE TAU FANAU HAU
14. Ko e ha kua lata tonu ai e tau fanau mahani Atua ke fifili e tau kapitiga mitaki?
14 “Ko e fakaako mai e koe i fe e tau mena ia?” Toko fiha e tau matua ne huhu e huhu ia, he ofomate ke he taha mena ka talahau po ke taute he tama he agaga kehe mamao nakai fai talahauaga? Mo e laga fiha e tali ne lauia ai, ko e falu he tau kapitiga fou he aoga po ke ko e tau tuuta kaina? E, ko e tau kapitiga kua pikitia hokulo ai a tautolu, ko e ikiiki po ke fuakau a tautolu. Ne fakailoa he aposetolo ko Paulo: “Aua neke fakahehe ai a mutolu, Ko e feoaki mo lautolu kua mahani kelea kua kelea ai e tau mahani mitaki.” (1 Korinito 15:33; Tau Fakatai 13:20) Kua pauaki ke he tau fuata ne mukamuka lahi ke fakahehe he malolo he atuhau taha. Kua eke a lautolu ke nakai iloa e lautolu a lautolu, mo e maluia he falu a magaaho he manako ke fakafiafia ha lautolu a tau kapitiga. Ko e lata tonu ha ia, mogoia, a lautolu ke fifili e tau kapitiga mitaki!
15. Takitaki fefe he tau matua ha lautolu a tau fanau ke he fifiliaga he tau kapitiga?
15 Tuga kua iloa he tau matua oti, ko e tau fanau kua nakai fifili tonu tumau; kua lata a lautolu ke fai takitakiaga. Nakai ko e fifili noa ni he tau kapitiga ma lautolu. Ka ko e, kaeke ke lalahi fakahaga a lautolu, ti fakaako a lautolu ke fifili tonu mo e lagomatai a lautolu ke kitia ko e heigoa e tau fua kua lata ke tokiofa e lautolu he tau kapitiga. Ko e fua pauaki ko e fakaalofa a Iehova mo e taute e tau mena tonu ke he hana tau mata. (Mareko 12:28-30) Kia fakaako ki a lautolu ke fakaalofa mo e fakalilifu a lautolu ne taofi e mahani fakamoli, totonu, fulumokoi mo e fakamakutu. He fakaako fakamagafaoa, kia lagomatai e tau fanau ke mailoga e tau fua pihia he tau tagata he Tohi Tapu mo e maeke ke kitia e tau aga taha ia ni he falu i loto he fakapotopotoaga. Kia fakatoka e fakafifitakiaga ke fakaaoga e tau tutuaga taha ia ni he fifiliaga he tau kapitiga mau ni.
16. Kitekite fefe he tau matua e tau fanau ha lautolu ke he fifiliaga he tau kapitiga?
16 Kua iloa nakai e koe ko hai e tau kapitiga he tau fanau hau? Ko e ha ne nakai tala age ai ke he tau fanau hau ke ta mai a lautolu ki kaina ke maeke ia koe ke feleveia mo lautolu? Liga huhu foki a koe ke he tau fanau hau ko e heigoa e manatu he falu fanau ke he tau kapitiga nei. Kua talahaua nakai a lautolu ma e fakatataaga he mahani hakohako fakatagata ha lautolu po ke ko e momoui ni he moui fahiua ha lautolu? Kaeke ke moli e vala fakahiku, kia lagomatai e tau fanau ha mutolu ke maama ko e ha e lafiaga pihia ne maeke ke fakamamahi aki ai a lautolu. (Salamo 26:4, 5, 9-12) Kaeke ke mailoga e koe e tau hikiaga nakai mitaki he tau mahani he tama hau, tauteuteaga, aga, po ke vagahau, kua lata a koe mogoia ke tutala ke he hana tau kapitiga. Neke fai magaaho e tama hau ne fakalataha mo e kapitiga ne moua he fakaohoohoaga kelea.—Fakatatai Kenese 34:1, 2.
17, 18. He nakai ni ko e hataki mai he tau tagata fio kelea, ko e heigoa e lagomataiaga gahuahua ne maeke he tau matua?
17 Pete ni he pihia, ka e nakai la lahi ia ke fakaako ni e tau fanau hau ke tiaki e tau lafiaga kelea ni hokoia. Lagomatai a lautolu ke kumi e tau kapitiga mitaki. Taha e matua tane ne pehe: “Kua lali tumau a maua ke tautui. Ti ko e magaaho ka manako e aoga ke hu e tama tane ha maua he matakau pele polo, ne nonofo fakalataha e hoana haku mo au mo e tama tane ha maua mo e tutala ai ko e ha ne nakai mitaki ai e manatu ia—kakano ha kua fakalataha ki ai e tau kapitiga fou. Ka e pulega age a maua mogoia ke ta mai falu he tau fanau he fakapotopotoaga mo e fakatauo a lautolu oti ke he male pele ke pele polo. Ti gahuahua mitaki e puhala ia.”
18 Ko e tau matua pulotu kua lagomatai e tau fanau ha lautolu ke kumi e tau kapitiga mitaki ka mole ia ke olioli ke he malolo he fakafiafia tino mo lautolu. Ke he tokologa he tau matua, mogoia, ko e mena nei ko e fakafiafia tino kua fakatoka mai e tau paleko tutokotaha.
KO E HEIGOA E TAU FAGA FAKAFIAFIA TINO?
19. Ko e heigoa e tau fakatai he Tohi Tapu ne fakakite mai nakai ko e agahala ma e magafaoa ke fakafiafia?
19 Kua vihiatia kia he Tohi Tapu e fakafiafia? Mamao mai he mena ia! Kua pehe e Tohi Tapu kua ha ha i ai e “vaha ke kata ai . . . mo e vaha ke kolikoli ai.”b (Fakamatalaaga 3:4) Ko e tau tagata he Atua i Isaraela i tuai ne olioli ke he tau leo kofe mo e koli, tau fefeua, mo e tau fakafilimoki. Ne fano a Iesu ke he taonaga lahi mo e “kaiaga mena lahi” ne taute e Mataio Levi ki a ia. (Luka 5:29; Ioane 2:1, 2) Kua maama mitaki ai, kua nakai moumou fiafia a Iesu. Aua neke eke e tau feki mo e fiafia mo tau manatu hala he magafaoa hau!
20. Ko e heigoa he tau matua ka tokaloto he magaaho ka fakatoka e fakafiafia tino ma e magafaoa?
20 Ko Iehova ko e “Atua fiafia.” (1 Timoteo 1:11, NW) Ti ko e tapuakiaga a Iehova kua lata ke eke mo punaaga he fiafia, nakai ko e taha mena ke fakatupu mai e nakai olioli he moui. (Fakatatai Teutaronome 16:15.) Ko e tau fanau na mahani fiafia pauaki mo e puke ke he malolo ne kua lata ke fakahola mai ki fafo he fefeua mo e fakafiafia tino. Ko e tau fakafiafia tino ne fifili fakamitaki kua mua atu ke he fiafia. Ko e puhala ma e tama ke fakaako mo e motua e loto. Ko e ulu he magafaoa kua lata ke fakatoka e tau mena kua lata ma e hana a magafaoa he tau mena oti, lafi ki ai foki e fakafiafia tino. Ka e taha e mena, kua lata ke lagotatai.
21. Ko e heigoa e matahele ne gahuahua he fakafiafia tino he vaha nei?
21 Ke he “tau aho fakamui” matematekelea nei, ko e kaufakalatahaaga he tagata kua puke ke he tau tagata ne “manako lahi ke he tau mena ke fiafia ki ai, ka e manako tote ke he Atua,” tuga ni ne perofeta mai he Tohi Tapu. (2 Timoteo 3:1-5) Ke he tokologa, ko e fakafiafia tino ko e matapatu mena he moui. Ha kua loga lahi e tau fakafiafiaaga ne ha ha i ai, to mukamuka lahi ke fakakaumahala aki e tau mena ne mua atu he aoga. Ko e falu mena foki, ko e laulahi he tau fakafiafiaaga fou kua hagaao ni ke he feuaki he mahani fakatane mo e fifine, favale, fakakelea he tau tulaki, mo e falu he tau gahua agahala kelea. (Tau Fakatai 3:31) Ko e heigoa e mena kua lata ke taute ke puipui aki e tau fanau mai he fakafiafiaaga hagahaga kelea?
22. Fakaako fefe he tau matua e tau fanau ha lautolu ke taute e tau fifiliaga iloilo hagaao ke he fakafiafia tino?
22 Kua lata e tau matua ke fakatoka e tau kaupaaga mo e tau puipui kaka. Ka e mahomo atu ke he mena ia, kua lata a lautolu ke fakaako ke he ha lautolu a tau fanau e puhala ke fifili ko e heigoa e tau fakafiafia tino hagahaga kelea mo e ke iloa ko e lahi fefe e lahi mahaki. Ko e tau fakaakoaga pihia kua lahi e magaaho mo e malolo ka fakamole ki ai. Manamanatu la ke he fakataiaga. Ko e matua tane he tau tama tane tokoua ne mailoga e ia ko e hana a tama tane uluaki ne fanogonogo tumau ke he fahi letio fou. Ko e taha aho ne fina atu a ia ke gahua he hana tulaki, ne vivilo he matua tane e letio ke he fahi letio taha ia ni. He falu a magaaho ne tu a ia ke fakamau hifo e tau kupu he falu he tau lologo. Ko e magaaho fakamui ne nofo a ia mo e hana tau tama tane ke fakatutala ke he tau mena ne logona e ia. Ne huhu e ia e tau huhu ke he tau matapatu manatu, ne kamata aki e “Ko e heigoa ha mua a tau manatu?” mo e fakanogonogo fakatekiteki ke he ha laua a tau tali. Ko e magaaho ne oti ai e fakamaamaaga ke he mena ne tupu mo e fakaaoga e Tohi Tapu, ne talia he tau tama tane ke nakai liu fanogonogo ke he fahi letio ia.
23. Puipui fefe he tau matua ha lautolu a tau fanau mai he tau fakafiafiaaga ne nakai fai fakamaloloaga?
23 Ko e tau matua iloilo kua tivi e lautolu e tau leo kofe, tau fakaholoaga TV, ata vitio, tau komiki, tau pele vitio, mo e tau ata kifaga ne fiafia e tau fanau ha lautolu ki ai. Ne onoono a lautolu ke he tau fakatino he kili tohi, ko e tau kupu, mo e tama puha, mo e totou e lautolu e tau fakailoaaga he filifiliaaga he tohitala mo e kitekite ke he tau vala tala tapaki. Tokologa ne ofomate ke he falu he tau “fakafiafiaaga” ne takitaki aki e tau fanau he vaha nei. Ko lautolu ne manako ke puipui ha lautolu a tau fanau mai he tau fakaohoohoaga nakai mea kua nonofo hifo a lautolu mo e magafaoa mo e fakatutala ke he tau hagahaga kelea, mo e fakaaoga ai e Tohi Tapu mo e tau tohi fakave ke he Tohi Tapu, tuga e tohi Questions Young People Ask—Answers That Work mo e tau tala he tau mekasini Kolo Toko mo e Awake!c Kaeke ke fakatoka he tau matua e tau fakakaupaaga mau nivaniva, ke tatai tumau mo e fakalotomatala, fa mahani ke kitia e tau fua mitaki.—Mataio 5:37; Filipi 4:5.
24, 25. Ko e heigoa falu he tau vahega fiafia tino fakamalolo ne maeke he tau magafaoa ke olioli fakalataha?
24 Moli, ko e puipui kaka he tau vahega hagahaga kelea he fakafiafia tino nakai ko e vala ni a ia he tauaga. Ko e kelea kua lata ke mahala he mitaki, neke teki kua tafea atu e tau fanau ke he fakaakoaga hepe. Loga e tau magafaoa Kerisiano ne manatu e mafanatia mo e fiafia nakai fai gataaga ha ko e olioli fakalataha e fakafiafia tino—ko e pikiniki, o hui, kemu, pele polo mo e tau sipote, o ke ahiahi e tau magafaoa tino po ke tau kapitiga. Ko e falu ne kitia ko e totou tohi fakaleo lahi auloa he tau magaaho okioki ko e mouaaga mua ue atu he loto fiafia mo e mafanatia. Ko e falu ne olioli lahi ke talahau e tau tala fakahulahula mo e fulufuluola. Ka e ha ha i ai agaia ni e falu ne ati auloa e tau matafekau, ke fakamaama, tuga e gahua patuakau mo e falu gahua lima, ti pihia foki ni mo e ta he tau kofe fakatagitagi, vali fakatino, po ke kumikumi he tau tufugatiaaga he Atua. Ko e tau fanau ne fakaako ke olioli ke he tau gahua pihia kua puipui mai he laulahi he tau fakafiafiaaga nakai mea, mo e iloa e lautolu kua loga atu e tau mena he fakafiafia tino ke he nonofo noa ni mo e ke fakafiafia mai ai. Ko e fakalataha ki ai kua mua atu e fiafia ke he kitekite noa.
25 Ko e fakapotopoto ke fiafia fakalataha kua eke foki mo taha vahega fakafiafia tino fai taui. Kaeke ke fai levekiaga fakamitaki ki a lautolu mo e nakai taute mena fakaliga kehe po ke moumou magaaho, to age ke he tau fanau ha mutolu e tau mena ne mua atu ke he fakafiafia ni hokoia. Kua maeke a lautolu ke lagomatai ke fakahokulo e pipiaga he fakaalofa i loto he fakapotopotoaga.—Fakatatai Luka 14:13, 14; Iuta 12.
MAEKE HE MAGAFAOA HAU KE KAUTU KE HE LALOLAGI
26. Ka hoko mai e magaaho ke puipui e magafaoa mai he tau fakaohoohoaga ne nakai fai fakamaloloaga, ko e heigoa e fua ne mua atu he aoga?
26 Kua nakai fai huhu, ko e puipui he magafaoa hau mai he tau fakaohoohoaga moumou he lalolagi kua lata ke lahi mahaki e gahua ki ai. Ka e taha e mena ne mahomo atu ke he tau mena oti, ka taute e kautu ke aoga. Ko e fakaalofa! Ko e pipiaga tata he fakaalofa he magafaoa, ka taute e kaina hau mo huaga malu mo e to fakaholo ki mua e matutakiaga, ko e puipuiaga ne mua atu mai he tau fakaohoohoaga kelea. Ko e falu mena foki, ko e fakagahuahua he taha faga fakaalofa kua mahomo atu e lahi he aoga—ko e fakaalofa a Iehova. Kaeke ke hufia e fakaalofa pihia ke he magafaoa, kua mahani e tau fanau ke tutupu hake mo e vihiatia e manatu ia ni ke fakaita e Atua ha ko e fakaata atu ke he tau fakaohoohoaga fakalalolagi. Ti ko e tau matua ne fakaalofa ki a Iehova mai he loto to kumi ke fifitaki hana fakaalofa noa, manatu tonu, lagotatai e mahani fakatagata. (Efeso 5:1; Iakopo 3:17) Kaeke ke taute he tau matua e mena ia, to nakai fai kakano e tau fanau ha lautolu ke manatu ko e tapuakiaga a Iehova ko e tohi ni he tau mena ne nakai fakaata a lautolu ke taute, po ke, ko e puhala moui matetula nakai fai fiafia po ke tau feki, ko e mena ne manako a lautolu ke fehola kehe fakaave mai ai. Ka e to kitia e lautolu ko e tapuakiaga ke he Atua ko e puhala moui ne mua atu e fiafia mo e puke katoatoa kua lata.
27. Maeke fefe e magafaoa ke kautu ke he lalolagi?
27 Ko e tau magafaoa ne nonofo fakalataha he fiafia mo e lagotatai e fekafekauaga ke he Atua, kua fakamakamaka mo e tau loto katoa ke nonofo mau mo e “nakai fai ila, mo e nakai talahaua kelea” mai he tau fakaohoohoaga kelea he lalolagi nei, ko e punaaga he olioli ki a Iehova. (2 Peteru 3:14; Tau Fakatai 27:11) Ko e tau magafaoa pihia kua mumui ke he tau tuagahui ha Iesu Keriso, ko ia ne tiaki oti e malolo he lalolagi ha Satani ke fakakelea a ia. Tata atu ke he fakaotiaga he hana moui tagata, kua maeke a Iesu ke pehe: “Kua kautu au ke he lalolagi.” (Ioane 16:33) Kia pihia foki hau a magafaoa kia kautu ke he lalolagi mo e olioli e moui tukulagi!
a Ma e fakatutalaaga ke he fakaakoaga lagomatai, kikite ke he porosua Jehovah’s Witnesses and Education, ne lomi fakailoa he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., tau lau tohi 4-7.
b Ko e kakano he kupu Heperu nei “ke kata” kua maeke, he falu a magaaho foki, ke kakano “ke fefeua,” “ke foaki taha fakafiafiaaga,” “ke fakamanatu,” po ke pihia foki “ke fakafiafia.”
c Ne lomi fakailoa he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
[Fakatino he lau 99]
Ko e fifiliaga mitaki ke he fakafiafia tino, tuga e fenoga kemu he magafaoa nei, kua maeke ke lagomatai e tau fanau ke ako mo e tutupu fakaagaga