Veveheaga 111

Fakamailoga he Tau Aho Fakamui

KO E magaaho pale la he Aho Ua a nei. Ha ha i ai a Iesu ne nofo he Mouga ko Olive, mo e onoono hifo ki lalo ke he faituga, ko Peteru, Aneterea, Iakopo mo Ioane ne o mai ki a ia hoko lautolu ni. Ne tupetupe a lautolu hagaao ia ke he faituga, ha kua talahau tuai e Iesu to nakai toe taha maka ki luga he taha maka.

Ka e maaliali e fai mena foki he ha lautolu a tau manamanatuaga he o atu ki a Iesu. Ko e falu fahi tapu gahoa he mole, ne fita he talahau e ia hagaao ke he hana “ha ha hinei” ke he magaaho taha ia ka “fakakite mai ai e Tama he tagata.” Mo e taha magaaho fakamua foki, ne kua fita he tala age e ia ki a lautolu e “fakaotiaga he fakatokaaga.” Ti ko e mena ia ne fia iloa atu foki e tau aposetolo.

“Kia talahau mai a e koe kia mautolu,” he talahau e lautolu, “po ke hoko a fe e tau mena ia? [e moumouaga ha Ierusalema mo e hana faituga], po ke heigoa foki e fakamailoga he hāu a ha ha hinei, mo e fakaotiaga he fakatokaaga?” Ko e lauiaaga, ko e tolu la e vala he huhu ha lautolu. Fakamua, manako a lautolu ke iloa e fakaotiaga ha Ierusalema mo e hana faituga, ti pihia foki e ha ha hinei ha Iesu ke he pule he Kautu, mo e mena ke fakahiku aki ko e fakaotiaga he fakatokaaga katoa nei.

Ko e hana a tali loa, ne tali oti e Iesu e tau vala ne tolu he huhu. Ne foaki mai e ia e fakamailoga ke kitia aki e magaaho ka fakaoti e fakatokaaga faka-Iutaia; ka e foaki mai foki e ia falu a mena. Ne foaki mai foki e ia e fakamailoga ke fakamataala aki e hana tau tutaki ma e tau vaha i mua ke maeke ia lautolu ke iloa ko e momoui a lautolu ke he hana a ha ha hinei mo e kua tata e fakaotiaga he fakatokaaga katoa nei.

He mole atu e tau tau fakamui ne ono mata he tau aposetolo e fakamoliaga he perofetaaga ha Iesu. E, ko e tau mena ne talahau tuai e ia ne kamata tutupu ni he vaha ha lautolu. Ko e mena ia, ko e tau Kerisiano ne momoui he 37 tau fakamui, he tau 70 V.N., ne nakai moua fakaofo he moumouaga he fakatokaaga faka-Iutaia mo e hana faituga.

Ka e taha e mena, nakai hoko e ha ha hinei ha Keriso he 70 V.N. Ko e hana ha ha hinei ke he pule he Kautu ko e hoko mai la ia fakamui. Ka e he magaaho fe? Ko e onoonoaga ke he perofetaaga ha Iesu ne fakakite mai e mena nei.

Ne talahau tuai e Iesu to ha ha i ai e “tau tau mo e tau ogo tau.” “Ha ko e mena to laga e taha motu ke he taha motu,” he talahau e ia, mo e to ha ha i ai e tau hoge, tau mafuike, mo e tau tatalu. To vihiatia mo e kelipopo hana tau tutaki. To tutu mai e tau perofeta pikopiko tokologa mo e fakahehe e tokologa. To tupu lahi e matahavala, mo e to tote e fakaalofa he tokologa. Ko e magaaho taha ia, ko e tala mitaki he Kautu he Atua to fakamatala mo fakamoliaga ke he tau motu oti kana.

Pete ni he fakakaupa e fakamoliaga he perofetaaga ha Iesu fakamua ia to hoko e moumouaga ha Ierusalema he 70 V.N., ko e fakamoliaga lahi hana ko e hoko la ia he vaha he hana ha ha hinei mo e fakaotiaga he fakatokaaga nei. Ko e onoonoaga fakamakutu ke he tau mena tutupu he lalolagi tali mai he 1914 ne fakakite mai e perofetaaga lahi ha Iesu kua fita ni he hoko e fakamoliaga lahi tali mai he tau ia.

Ko e taha vala foki he fakamailoga ne foaki e Iesu ko e “mena vihiatia ke moumou aki.” Ko e tau 66 V.N. ko e mena vihiatia nei ne tupu mai he “pātakai . . . he tau kau” ha Roma ne viko takai ia Ierusalema mo e moumou e kaupa he faituga. Ko e “mena vihiatia” ne tu ai he mena kua nakai lata.

Ko e fakamoliaga lahi he fakamailoga, ko e mena vihiatia ko e Kautaha he Tau Motu mo ia ne matutaki hake, ko e Tau Motu Kaufakalataha. Ko e fakapotopotoaga nei ma e mafola he lalolagi ne onoono ki ai e Kerisitenitome ko e hukui he Kautu he Atua. Ko e vihiatia ha ia! Ko e mena ia, to hoko e magaaho, ko e tau pule faka-politika ne kau fakalataha mo e UN ka fuluhi atu ke he Kerisitenitome (ko ia ne fakatai a Ierusalema) mo e to moumou a ia.

Ko e mena ne talahau tuai e Iesu: “Ha ko e vaha ia ke lahi ai e matematekelea, nakai pihia taha mena tali mai he kamataaga he lalolagi, kua hoko ni ke he vaha nai; ti nakai tuai pihia foki.” Ko e moumouaga ha Ierusalema he 70 V.N. ko e moumouaga lahi moli, ne molea e miliona ne mamate he hokotakiaga. Ko e fakamoliaga lahi he vala nei he perofetaaga ha Iesu to mua atu e lahi.

Mauokafua he Tau Aho Fakamui

Ko e Aho Ua, Nisana 11, kua tata ke oti, ne matutaki e fakatutalaaga ha Iesu mo e hana tau tutaki hagaao ke he fakamailoga he hana ha ha hinei ke he pule he Kautu mo e fakaotiaga he fakatokaaga nei. Ne poaki e ia ki a lautolu hagaao ke he tutuli ki a lautolu e tau Keriso pikopiko. To ha ha i ai e tau laliaga, ti pehe a ia, “kia fakahehe aki a lautolu ni kua fifili, kaeke ke maeke ai.” Ka e, tuga e tau aeto ne maeke ke kitia mamao, ko lautolu nei kua fifili ka fakapotopoto ke he mena ke moua ai e tau mena kai fakaagaga, ko ia haia, ko e Keriso moli ke he hana a ha ha hinei nakai kitia. To nakai fakahehe a lautolu mo e fakapotopoto auloa ke he Keriso pikopiko.

Ko e fakakite mai ni e tau Keriso pikopiko ke kitia he tau mata. Ka fakatatai, ko e ha ha hinei ha Iesu to nakai maeke ke kitia. Ne pehe a Iesu ka mole e matematekelea: “Ati fakapouli ai agataha e la, nakai huhulu mai foki e mahina.” E, to eke e magahala nei mo pouli kikio tali mai he moui e tagata. To tuga ko e fakapouli e la he aho, mo e tuga kua nakai huhulu mai e maama he mahina he po.

“To lulululu foki e tau kau he lagi,” he matutaki e Iesu. Ko e mena ia ne fakakite mai e ia to matakutakuina e fakakiteaga he lagi. Ko e matakutaku mo e vale to mua ue atu ka fakatatai mo e tau mena tutupu tali mai he fakamauaga he moui he tagata.

Ko e fua, he talahau e Iesu, to ha ha i ai e “matematekelea he tau motu ke he fakahakuhaku; ke go foki e tahi mo e loka; to mamate foki e tau tagata he matakutaku mo e talifaki ke he tau mena ke hohoko mai ke he lalolagi.” Ko e moli, ha ko e magahala pouli kikio nei he moui he tagata kua tata lahi ke he hana fakaotiaga, “ati kitia ai ke he lagi e fakamailoga he Tama he tagata; ti tagi tatuki ai e tau magafaoa oti he lalolagi.”

Ka e nakai tagi aue oti he magaaho ka ‘hau e Tama he tagata mo e malolo’ ke moumou e fakatokaaga kelea nei. Ko “lautolu kua fifili,” ko e 144,000 ka fakalataha mo Keriso ke he hana Kautu he lagi, to nakai tagi aue, pihia foki mo e ha lautolu a tau kapitiga, ko lautolu ne fakahigoa e Iesu fakamua ko e hana a ‘tau mamoe kehe.’ Pete ni he momoui ke he vaha pouli kikio tali mai he fakamauaga tala tuai he moui he tagata, ne logona e lautolu nei e fakamaloloaga ha Iesu: “Ka kamata he eke e tau mena ia kia kitekite hake mo e haga hake a mutolu; ha kua tata tuai ha mutolu a fakamouiaga.”

Ke maeke he tau tutaki hana ne momoui he tau aho fakamui ke iloa e tata lahi mai he fakaotiaga, ne foaki e Iesu e fakatai nei: “Ati kikite a a mutolu ke he mati, katoa mo e tau akau oti; ka kito matalatala mai e tau lau, kua kikite a mutolu, ti iloa ai kua tata tuai e tau mafana. Kia pihia foki a mutolu, ka kitia e mutolu e tau mena ia kua eke, kia iloa ai e mutolu, kua tata tuai e kautu he Atua. Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, Nakai mole atu e hau nai, ato hohoko mai e tau mena oti.”

Ko e mena ia, he magaaho ne kitia he hana tau tutaki e tau vala kehekehe loga he fakamailoga ne kua fakamoli, kua lata ia lautolu ke mailoga kua tata mai e fakaotiaga he fakatokaaga nei mo e to utakehe fakamafiti he Kautu he Atua e tau mena kelea oti. Ko e moli, to hoko mai e fakaotiaga ke he magahala ne momoui agaia ai e tau tagata ne kitia e fakamoliaga he tau mena oti nei ne talahau tuai e Iesu! Ne tomatoma e Iesu e tau tutaki ka momoui he magahala he tau aho fakamui, he pehe a Iesu:

“A mutolu neke pehia ha mutolu a tau loto, he fakaniniko, mo e konahia, mo e fakaatukehe he tau mena he mouiaga nai; neke fakaofo mai e aho ia kia mutolu. Ha ko e mena tuga ne matahele, ke hoko mai ai kia lautolu oti kana kua nonofo ke he lalolagi oti. Hanai, kia mataala a mutolu, mo e liogi nakai noa, kia talahaua a mutolu kua aoga ke hao mai ke he tau mena oti ia ka hohoko mai, ke tutu foki ki mua he Tama he tagata.”

Ko e Tau Tamafine Tote Iloilo mo e Goagoa

Kua fita he tali e Iesu e ole he hana tau aposetolo ke moua e fakamailoga he hana ha ha hinei he pule he Kautu. Ka ko e magaaho nei kua foaki mai e ia e falu vala he fakamailoga ke he tolu e fakataiaga.

Ko e fakamoliaga he tau fakatai takitaha to kitia e lautolu ka momoui he magahala he hana ha ha hinei. Ne kamata e ia e tala fakamua aki e tau kupu: “To fakatai ke he vaha ia e kautu he lagi ke he tau tamafine tote ne tokohogofulu, ne uta ha lautolu a tau lamepa, ti o atu ke fonofono e kitofaihoana. Kua iloilo e tokolima ha lautolu, ka e goagoa e tokolima.”

Ko e talahauaga “to fakatai ke he vaha ia e kautu he lagi ke he tau tamafine tote ne tokohogofulu,” ne nakai kakano a Iesu ko e hafa a lautolu ka moua e Kautu he lagi ko e tau tagata goagoa mo e hafa ha lautolu ko e tau iloilo! Nakai, ka ko e kakano hana ke lata mo e Kautu he lagi, to ha ha i ai e vala ka pehe ha e, po ke pehe ha ko, po ke tau mena ke lata mo e Kautu to tuga e tau mena pehe mo e pehe ko.

Kua fakatino he tau tamafine tote e tau Kerisiano oti ka eke po ke talahaua ia ma e Kautu he lagi. Ko e aho Penetekoso 33 V.N. ne mavehe ai e fakapotopotoaga Kerisiano ma e fakamauaga mo e lilifu ne liu tu mai ko e Kitofaihoana ko Iesu Keriso. Ka e fakahoko la e fakamauaga he lagi ke he falu magaaho ne nakai la iloa ia anoiha.

Ke he fakatai, ne o e tau tamafine tote mo e kakano ke fakafeleveia he kitofaihoana mo e ke matutaki mo e laini he fakamauaga. Ko e magaaho ka hoko mai a ia, to fakamaama e lautolu e puhala ne fakaatuatu aki ha lautolu a tau moli, ko e fakalilifuaga ki a ia he ta mai hana hoana ke he fale ne kua taute ma hana. Ka e taha e mena, ne fakamaama e Iesu: “Ko e tau goagoa ne uta ha lautolu a tau lamepa, ka e nakai uta fakalataha mo e magalolo. Ka ko e tau iloilo ne uta e magalolo ke he tau lupo ha lautolu fakalataha mo e tau lamepa ha lautolu. Kua fakamule mai e kitofaihoana ti fia momohe ai a lautolu oti, kua pulumohea ni.”

Ko e mule mai he kitofaihoana ne mailoga ai e ha ha hinei ha Keriso ko e Patuiki ke pule ko e mena ma e anoiha mamao atu. Ko e hoko mai la ia ke he hana nofoaiki he tau 1914. Ko e magahala loa ia he po to hoko mai ai, ne pulumohea oti e tau tamafine tote. Ka e nakai fakahala a lautolu ha ko e mena nei. Ko e fakahala e tau tamafine goagoa ha ko e ha lautolu a nakai fai magalolo ma e ha lautolu a tau lupo. Ne fakamaama e Iesu ke he magaaho ne aala e tau tamafine tote ato hoko mai e kitofaihoana: “Ka ko e tuloto po, kua tu ai e ogo, Kitiala, ko e kitofaihoana ne hau! ati o a a mutolu ke fonofono a ia. Ti mamatike ai e tau tamafine tote oti kana na, mo e tauteute ha lautolu a tau lamepa. Ati tala age ai e tau goagoa ke he tau iloilo, Ta mai a e taha magalolo ha mutolu ma mautolu; ha ko e mamate ha ne fai ha mautolu a tau lamepa. Ka kua tali age e tau iloilo, kua pehe age, Neke nakai lahi kia lautolu oti; ka e mitaki ke o a mutolu ke he tau tagata fakafua, ti fakafua mai ai ma mutolu.”

Kua fakatino he magalolo e mena ne fakapuho tumau aki e tau Kerisiano ke eke a lautolu mo tau tagata fakamaama. Ko e Kupu omoi he Atua a nei mai he agaga ne kuku mau nivaniva he tau Kerisiano, fakalataha ia mo e agaga tapu, ne lagomatai aki a lautolu ke maama e Kupu. Ko e magalolo fakaagaga ati maeke ai e tau tamafine tote iloilo ke hulu e maama ke he fakafeleveiaaga he kitofaihoana he o atu ke he taonaga he fakamauaga. Ka ko e vahega he tau tamafine tote ne nakai haha ia lautolu, ke he tau lupo ha lautolu, e magalolo fakaagaga ne kua lata. Ti ko e mena ia ne fakamaama e Iesu e mena ne tupu:

“Kua o [e tau tamafine tote goagoa] ke fakafua ai [e magalolo], ti hau ai e kitofaihoana; ko lautolu foki ne tauteute kua huhu fakalataha a lautolu mo ia ke he taonaga, ti pa ai e gutufale. Ti o mai fakamui e tau tamafine tote ne toe, kua pehe mai, Ko e iki na e, ko e iki na e, kia vevete a e koe e gutuhala ma mautolu. Ka e tala age a ia, kua pehe age, Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, nakai iloa e au a mutolu.”

Kua mole e hoko mai e Keriso he hana a Kautu he lagi, ko e vahega he tau tamafine tote ne iloilo he tau Kerisiano fakauku ne aala ke he ha lautolu a monuina ke hulu e maama ke he lalolagi pouli nei he fakaheke ke he Kitofaihoana ne liu mai. Ka ko lautolu ne fakatino he tau tamafine tote goagoa ne nakai mau tauteute ke foaki e fakafeleveiaaga fakaheke nei. Ti ko e mogo ne hoko ai e magaaho, ne nakai hafagi e Keriso e gutuhala he taonaga he fakamauaga he lagi ki a lautolu. Ne toka e ia a lautolu i fafo ke he pouli kikio he po he lalolagi, ke mamate fakalataha mo lautolu oti ne eke e tau mahani kelea. “Hanai, kia mataala a mutolu,” he fakahiku aki e Iesu, “ha kua nakai iloa e mutolu e aho, po ke magaaho.”

Ko e Fakatai ke he Tau Taleni

Ne matutaki e Iesu e fakatutalaaga mo e hana tau aposetolo he Mouga ko Olive he tala age e ia e taha fakatai, ko e tala ke ua aki he tau tala ne tolu. Ko e tau aho gahoa fakamua, he nofo agaia a ia i Ieriko, ne foaki e ia e fakatai ke he tau mina ke fakakite ko e Kautu ko e loa agaia e magaaho anoiha. Ko e fakatai ne talahau e ia he magaaho nei, ne ha ha i ai e tau vala ne fetataiaki, ne fakamaama e fakamoliaga he tau gahua he vaha he ha ha hinei ha Keriso ke he pule he Kautu. Ne fakatai ai ke he hana tau tutaki kua lata ke gahua he nonofo agaia he lalolagi ke fakatapu “hana tau mena.”

Ne kamata a Iesu: “Tuga foki [ko e pehe a ia, ko e tau mena ne matutaki mo e Kautu] e taha tagata ne fano he fenoga, kua ui ke he hana tau fekafekau, ti tuku age e ia hana tau mena kia lautolu.” Ko Iesu e tagata, fakamua to fano he fenoga ke he lagi, ne foaki ke toka he hana tau fekafekau​—ko e tau tutaki ma e Kautu he lagi​—ko e hana tau mena. Ko e tau mena nei nakai ko e tau mena he tino, ka e hukui e lautolu e fonua ne kua gahua, ko e mena kua ati ai e ia e amaamanakiaga ke moua mai e falu a tutaki foki.

Ne toka e Iesu hana tau mena he hana tau fekafekau he magaaho ku ia ni to hake a ia ke he lagi. Taute fefe e ia e mena ia? He fakaako e ia a lautolu ke gahua tumau he fonua ke fakamatala e fekau he Kautu ke he tau motu oti kana he lalolagi. Tuga he talahau e Iesu: “Kua age e ia e lima a taleni ke he taha, ka e ua ke he taha, ka e taha ke he taha; kua fakalata ke he malolo ha lautolu takitokotaha, ti fano agataha a ia he hana fenoga.”

Ko e valu e taleni​—tau mena ha Keriso​—kua tufa fakalata ke he tau malolo, po ke tau malolo fakaagaga, he tau fekafekau. Kua hagaao e tau fekafekau ke he tau vahega he tau tutaki. Ko e senetenari fakamua, ko e vahega ne moua e lima e taleni ne putoia maaliali ai e tau aposetolo. Ne matutaki e tala ha Iesu, ko e tau tutaki ne moua e lima mo e ua e taleni, ne fakalahi ua ha laua ke he gahua fakamatala he Kautu mo e taute tutaki. Ka e taha e mena, ko e fekafekau ne moua e taha e taleni ne tanu e ia he kelekele.

“Kua mole e tau po loga,” he matutaki e Iesu, “ati hau ai e iki he tau fekafekau ia, ti fakafili e tau mena hana ne toka ia lautolu.” Ne nakai hau ato hoko ke he senetenari ke 20 aki, ko e 1,900 e tau ia fakamui, ne liu mai a Keriso ke fakafili e tau mena hana ne toka, ti ko e mena ia moli, “kua mole e tau po loga.” Ne fakamaama e Iesu:

“Ti hau ai a ia ne toka ai lima e taleni kua ta mai e falu a taleni ne lima, kua pehe mai, Ko e iki na e, ne tuku mai e koe kia au lima e taleni; kitiala, kua moua ai foki e au e falu a taleni ne lima ke lafi ki ai. Ati tala age ai hana iki kia ia, Kua mitaki ko e fekafekau mitaki na e, mo e fakamoli; kua fakamoli e koe ke he tau mena gahoa, to kotofa e au a koe ke pule ke he tau mena loga; ati hu mai a a koe ke he fiafia he hau a iki.” Ko e fekafekau ne moua e ua e taleni ne fakalahi ua foki hana tau taleni, mo e moua foki e ia e nava mo e taui taha ia foki.

Pete ia, ka e huhu fefe e tau fekafekau fakamoli nei ke he fiafia he ha lautolu a Iki? Ko e fiafia he ha lautolu a Iki, ko Iesu Keriso, ko e mouaaga he Kautu he magaaho ne fano fenoga a ia ke he hana a Matua he lagi. Ka ko lautolu e tau fekafekau fakamoli he vaha nei, ne fiafia lahi a lautolu he toka ia lautolu e tau gahua he Kautu, mo e ko e magaaho ka oti ha lautolu a moui ke he lalolagi, to ha ha ia lautolu e fiafia lahi mahaki ka liliu tutu mai ke he Kautu he lagi. Ka e kua e fekafekau ke tolu aki?

“Ko e iki na e, mena iloa e au ko koe ko e tagata uka,” e kono he fekafekau nei. “Ti matakutaku na au, ti fano au mo e tanu e taleni hau ke he kelekele; kitiala, ko e mena hau ha ē.” Ne nakai gahua pauaki e fekafekau ke he fonua ke he gahua fakamatala mo e taute tutaki. Ti ko e mena ia ne ui he iki a ia “ko e fekafekau kelea na e, mo e teva” mo e fakailoa e fakafiliaga: “Kia fofo e mutolu e taleni ia ia . . . Kia liti foki e mutolu e fekafekau nakai aoga ke he pouli i fafo, ha ha i ai e tagi aue mo e konoi he tau nifo.” Ko lautolu he vahega fekafekau kelea nei, ne liti ia ki fafo, kua utakehe e fiafia fakaagaga.

Kua tuku mai he mena nei e fakaakoaga uho lahi ma lautolu oti ne talahaua ko lautolu ne mumui ki a Keriso. Kaeke ke fiafia a lautolu ke he hana a nava mo e taui, mo e kalo kehe mai he liti ke he pouli i fafo mo e fakaoti tukulagi, kua lata ia lautolu ke gahua ke fakaloga e tau mena he ha lautolu a Iki he lagi, he gahua katoatoa auloa ke he gahua fakamatala. Fakamakutu nakai a koe ke he gahua nei?

Ko e Magaaho ka Hau a Keriso he Pule he Kautu

Ne ha ha i ai agaia a Iesu mo e hana a tau aposetolo he Mouga ko Olive. Ko e tali ke he ha lautolu a ole ke he fakamailoga he hana a ha ha hinei mo e fakaotiaga he fakatokaaga nei kua tala age e ia ki a lautolu he magaaho nei e fakatai fakahiku mai he tolu e fakatai. “Ka hau e Tama he tagata mo e hana lilifu, ko e tau agelu tapu oti foki fakalataha mo ia,” he kamata e Iesu, “ti nofo ai a ia ke he hana nofoaiki lilifu.”

Ne hau ia ke he magaaho ne teitei ke oti e fakaotiaga he fakatokaaga nei. Ka ko e heigoa e kakano? Ne fakamaama e Iesu: “To fakapotopoto ki mua hana e tau motu oti kana; ati vevehe kehekehe ai e ia a lautolu, tuga e leveki mamoe kua vevehe e tau mamoe mo e tau koti; to tuku e ia e tau mamoe ke he hana fahi matau, ka ko e tau koti ke he fahi hema.”

Ko e fakamaamaaga ke he mena ka tupu ki a lautolu ne vevehe ke he fahi mitaki, ne pehe a Iesu: “Ati tala age ai e patuiki kia lautolu ha he fahi matau hana, O mai a, ko mutolu kua fakamonuina he haku a Matua, kia eke ma mutolu, e kautu kua taute ma mutolu, ka e nakaila fakave e lalolagi.” Ko e tau mamoe he fakatai nei to nakai pule mo Keriso he lagi ka e to eke ma lautolu e Kautu he kakano ha ko lautolu he lalolagi ke lata mo e Kautu ia. Ko e “fakave e lalolagi” ne kamata he magahala ia Atamu mo Eva ne fanafanau fakamua e tau fanau ne maeke ke monuina mai he foakiaga he Atua ke fakafeilo e tau tagata he lalolagi.

Ka ko e ha e tau mamoe ne vevehe ai ke he fahi mitaki he fahi matau he Patuiki? “Ha ko e mena fia kai au,” he tali he patuiki, “ti ta mai e mutolu e tau mena kou kai; ne fia inu au, ti fakainu e mutolu au; ko au ko e tagata kehe, ti talia e mutolu au; nakai fai felevehi au, ti fakatapulu e mutolu au; ne gagao au, ti ahi mai e mutolu au; ne nofo au ke he fale puipui, ti o mai a mutolu kia au.”

Ha kua ha ha he lalolagi e tau mamoe, ne manako a lautolu ke iloa ko e maeke fefe ia lautolu ke taute e tau mena mitaki ia ma e Patuiki ha lautolu he lagi. “Ko e Iki na e, ne fe ne kitia ai e mautolu a koe kua fia kai, ti fagai e mautolu a koe?” he huhu e lautolu, “po ke fia inu, ti fakainu e mautolu a koe? Ne fe foki ne kitia ai e mautolu a koe ko e tagata kehe, ti talia e mautolu a koe? po ke nakai fai felevehi, ti fakatapulu e mautolu a koe? Ne fe foki ne kitia ai e mautolu a koe kua gagao, po ke nofo he fale puipui, ti o atu ai a mautolu kia koe?”

“Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu,” he tali he Patuiki, “ha ko e tau mena ne eke e mutolu ke he taha ne muikau ia lautolu ko e haku a tau matakainaga nai, ko au haia ne eke e mutolu ki ai.” Ko e tau matakainaga he Keriso a lautolu ia he 144,000 ne toe agaia he lalolagi ka pule mo ia ke he lagi. Ko e taute fakamitaki a lautolu, ne pehe a Iesu, ko e tatai ni mo e taute fakamitaki ki a ia.

Ne oti ti vagahau e Patuiki ke he tau koti. “Ko mutolu kua ulaafia, o kehe a a mutolu ia au ke he afi tukulagi kua taute tuai mo e Tiapolo mo e hana tau agelu. Ha ko e mena fia kai au, ti nakai ta mai e mutolu ha mena kou kai; ne fia inu au, ti nakai fakainu e mutolu au; ko au ko e tagata kehe, ti nakai talia e mutolu au; nakai fai felevehi au, ti nakai fakatapulu e mutolu au; ne gagao au, ne nofo foki au ke he fale puipui, ti nakai ahi mai e mutolu au.”

Ka e taha e mena, ko e tau koti ne kono: “Ko e Iki na e, ne fe ne kitia ai e mautolu a koe kua fia kai, po ke fia inu, po ke tagata kehe, po ke nakai fai felevehi, po ke gagao, po ke nofo he fale puipui, ti nakai fekafekau atu a mautolu kia koe?” Ne fakafili e tau koti ke he fahi kelea ti ko e fakafiliaga taha ia ni ne fakafili ai e tau mamoe ke he fahi mitaki. “Ha ko e tau mena nakai eke e mutolu ke he taha tagata muikau ia lautolu nai [ko e haku a tau matakainaga],” he tali e Iesu, “ko au haia kua nakai eke e mutolu ki ai.”

Ti ko e ha ha hinei ha Keriso ke he pule he Kautu, fakamua to hoko e fakaotiaga he fakatokaaga kelea nei he vaha matematekelea lahi, to putoia ai e magahala he fakafiliaga. Ko e tau koti ka “o atu ai a lautolu ke he fakahala tukulagi; ka ko e tau tagata tututonu [ko e tau mamoe] ke he moui tukulagi.” Mataio 24:​2–​25:46; 13:​40, 49; Mareko 13:​3-37; Luka 21:​7-36; 19:​43, 44; 17:​20-30; 2 Timoteo 3:​1-5; Ioane 10:16.

▪ Ko e heigoa ne fakalaga aki e huhu he tau aposetolo, ka e maali ai ko e heigoa foki ne ha ha he ha lautolu a tau manamanatuaga?

▪ Ko e vala fe he perofetaaga ha Iesu ne fakamoli he 70 V.N., ka ko e heigoa ne nakai hoko he magahala ia?

▪ Ko e magaaho fe ne fakamoli fakamua ai e perofetaaga ha Iesu, ka ko e magaaho fe ne fakamoli ai e fakamoliaga lahi?

▪ Ko e heigoa e mena vihiatia ke he hana fakamoliaga fakamua mo e fakamoliaga fakaoti?

▪ Ko e ha e vaha matematekelea lahi ne nakai hoko e fakamoliaga fakahiku he moumouaga ha Ierusalema?

▪ Ko e heigoa e tau tutuaga he lalolagi ke fakamailoga aki e ha ha hinei ha Keriso?

▪ Ko e magaaho fe ka ‘tagi tatuki ai e tau magafaoa oti he lalolagi,’ ka ko e heigoa ha lautolu ne mumui ki a Iesu ka taute?

▪ Ko e heigoa e fakatai ne foaki mai e Iesu ke lagomatai aki e tau tutaki hana he tau aho ke maama ka tata mai e fakaotiaga?

▪ Ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki e Iesu ma lautolu e hana tau tutaki ka momoui he tau aho fakamui?

▪ Ko hai ne fakatai ki ai e tau tamafine tote tokohogofulu?

▪ Ko e magaaho fe ne taute e maveheaga he fakapotopotoaga Kerisiano ke fakamau mo e kitofaihoana, ka ko e magaaho fe ne hoko mai e kitofaihoana ke uta hana hoana ke he taonaga he fakamauaga?

▪ Ko e heigoa e kakano he magalolo mo e ko e heigoa ne maeke he tau tamafine tote iloilo ke taute he ha ha ia lautolu e lolo ia?

▪ Taute i fe e taonaga he fakamauaga?

▪ Ko e heigoa e taui mua ue atu ne nakai moua he tau tamafine tote goagoa, mo e ko e heigoa ha lautolu a fakahikuaga?

▪ Ko e heigoa e fakaakoaga ne fakaako he fakatai ke he tau taleni?

▪ Ko hai e tau fekafekau, mo e ko e heigoa e tau mena ne age ke toka ia lautolu?

▪ Ko e magaaho fe ne liu mai e iki ke tivi hana tau mena, mo e ko e heigoa ne moua e ia?

▪ Ko e heigoa e fiafia ne moua he fekafekau fakamoli, mo e ko e heigoa ne tupu ke he fekafekau ke tolu aki, ko ia ne mahani kelea?

▪ He ha ha hinei ha Keriso, ko e heigoa e gahua fakafili hana ne taute?

▪ Ko e heigoa e kakano he eke e Kautu ma e tau mamoe?

▪ Ko e magaaho fe ne hoko ai e “fakave e lalolagi”?

▪ Ko e heigoa e fakaveaga ne fakafili aki e tau tagata ko e tau mamoe po ke tau koti?