Kumikumi ma e Tohi Fakaaoga he Feleveiaaga he Moui mo e Fekafekauaga
Mati 6-12
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | IEREMIA 1-4
“Ha ko e Mena Laveaki e Au a Koe”
(Ieremia 1:6) Ti pehe atu au, Oi te fakaalofa, ko e Iki na e Iehova, kitiala, nakai iloa e au ke vagahau, ha ko e tama tote au.
Kia Mataala, Tuga a Ieremia
4 Liga kua teitei 25 e tau he moui a Ieremia he mogo ne moua e ia e matagahua haana mai ia Iehova ko e tagata toko. (Iere. 1:1, 2) Ka e logona e ia kua tuga e tama tote a ia, he nakai iloa mooli ke vagahau ke he tau motua he motu, ko e tau patu kua momotua mo e haia he tau tuaga kotofa. (Iere. 1:6) Ha ha ia ia e tau fakailoaaga velagia mo e tau fakafiliaga matakutakuina ke fakailoa, mua atu ke he tau ekepoa, tau perofeta fakavai, mo e tau pule, pihia mo lautolu ne “liliu atu ke he ha lautolu a tau mena ke tafepoi” mo e feaki e “liliu kehe fakaoti.” (Iere. 6:13; 8:5, 6) Ko e faituga homo ue atu he Patuiki ko Solomona, ko e matapatu he tapuakiaga mooli ke teitei fā e senetenari, ka moumou ki lalo. To malona a Ierusalema mo Iuta, mo e to uta fakapaea e tau tagata i ai. Maaliali ai, ko e ogo ne poaki a Ieremia ke fakailoa kua mafiti!
(Ieremia 1:7-10) Ti pehe mai a Iehova kia au, Aua neke pehe mai a koe, Ko e tama tote au; ha ko e mena fano ni a koe kia lautolu oti ke fakafano atu e au a koe ki ai, ko e tau mena oti foki ke poaki atu e au kia koe to vagahau atu ai e koe. 8 Aua neke matakutaku a koe kia lautolu; ha ko e mena laveaki e au a koe, kua pihia mai a Iehova. 9 Ti fakaolo atu e Iehova hana lima, kua piki mai e ia ke he haku gutu; ti pehe mai a Iehova kia au, Kitiala, kua tuku atu e au e tau kupu ke he gutu hau. 10 Kitiala, kua kotofa e au a koe ke he aho nai ke pule ke he tau motu mo e tau kautu, kia taaki ai e koe, mo e ulu ki lalo, mo e fakaoti, mo e moumou, ke ati hake foki mo e to.
(Ieremia 1:17-19) Ka ko koe, kia pipi e koe hau a tokupu, ti matike a koe, mo e vagahau atu kia lautolu e tau mena oti ke poaki atu ai e au kia koe; ua matakutaku a koe kia lautolu neke fakamatakutaku atu e au a koe ki mua ha lautolu. 18 Kitiala, kua eke e au a koe ke he aho nai mo pou lapatoa, mo tau pou apa kula foki ke totoko atu ai a koe ke he tau motu oti, ko e tau patuiki a Iuta, mo e hana tau iki, mo e tau ekepoa, mo e tau tagata he motu. 19 To tau a lautolu kia koe, ka e nakai kautu a lautolu kia koe; ha kua fakalataha au mo koe, ke laveaki a koe, kua pihia mai a Iehova.
Omaoma a Koe ki a Hai—Atua po ke Tau Tagata?
18 Ne tala age e Atua ke he perofeta ko Ieremia: “Ko e mena laveaki e au a koe.” (Ieremia 1:8) Liga laveaki fēfē e Iehova a tautolu mai he favaleaga he vahā nei? Liga to tamai e ia e ikifakafili aga fakafili tonu tuga a Kamalielu. Po ke hukui fakaofo e ofisa loto kelea po ke fakafualoto aki a ia e tagata totonu. Ka e, he falu magaaho ne fakaatā e Iehova e favale ke hoko ke he tau tagata haana. (2 Timoteo 3:12) Kaeke fakaatā he Atua a tautolu ke moua e favale, to foaki tumau mai e ia e malolo ke fakauka ke he favaleaga. (1 Korinito 10:13) Ti ko e heigoa ni ne fakaatā he Atua, kua nakai fakauaua a tautolu ke he fakahikuaga: Ko lautolu ne tau ke he tau tagata he Atua kua tau ni ke he Atua, mo e tau tagata ne tau ke he Atua to nakai kautu.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Ieremia 2:13) Ha ko e ua e mena kelea kua eke he motu haku; kua tiaki e lautolu au ko e vai puna he moui, ti keli e lautolu e tau vaikeli ma lautolu, ko e tau vaikeli maihiihi nakai puke ai ha vai.
(Ieremia 2:18) Hanai, ko e heigoa hau kua eke ke he puhala ki Aikupito ke inu ai he vailele ko Sikora? ko e heigoa foki hau kua eke ke he puhala ki Asuria, ke inu ai he vai he Vailele?
Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi a Ieremia
2:13, 18. Ne ua e mena kelea ne taute he tau Isaraela nakai tua fakamooli. Ne tiaki e lautolu a Iehova, ko e punaaga mooli he monuina, takitakiaga, mo e puipuiaga. Ti keli e lautolu e tau vaikeli fakatai ma lautolu ni he lali ke kau ke tau fakalataha mo Aikupito mo Asuria. He vahā ha tautolu, ke tiaki e Atua mooli he fiafia ke he tau pulotu mo e tau fakaakoaga he tagata mo e tau politika fakalalolagi kua tatai mo e hukui e “vai puna he moui” aki e “tau vaikeli maihiihi.”
(Ieremia 4:10) Ti pehe atu au, Oi te! ko e Iki na e ko Iehova, ko e moli, kua fakavai lahi e koe e motu nai mo Ierusalema, kua pehe mai, To monuina a mutolu, ka kua hoko ni e pelu ke he loto.
Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi a Ieremia
4:10; 15:18—Ko e heigoa e kakano ne fakavai e Iehova haana tau tagata liliu kehe? He vahā ha Ieremia, ne ha ha ai e tau perofeta ne “perofeta ai mo e pikopiko.” (Ieremia 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Ne nakai taofi e Iehova a lautolu mai he fakapuloa e tau fekau fakahehē.
Totouaga he Tohi Tapu
(Ieremia 4:1-10) Kua pehe mai a Iehova, Isaraela na e, kaeke ke liu mai a koe, ti liu mai a kia au; kaeke foki ke tuku kehe e koe hau a tau mena fakalialia ki mua haku, ti nakai ni fano kehe a koe; 2 Ti omonuo ai a koe mo e fakamoli, mo e mahani hakohako, mo e tututonu, Kua moui a Iehova; ko e tau motu kehe foki to fakamonuina e lautolu a lautolu ha ko ia, ti hula ai a lautolu ha ko ia. 3 Ha kua vagahau mai pehe a Iehova ke he tau tagata Iuta mo Ierusalema, Kia keli e mutolu ha mutolu a tau fonua taluē, ti aua neke gana e mutolu e tau saito ke he mena ne tutupu ai e tau akau talatala. 4 Kia peritome e mutolu a mutolu ma Iehova, mo e uta kehe a e tau kili he tau loto ha mutolu, ko mutolu ko e tau tagata Iuta mo mutolu kua nonofo i Ierusalema; neke fina atu haku a ita tuga e afi, neke huhunu ai foki ti nakai maeke ke he taha ke tamate ai, ha ko e mahani kelea ha mutolu. 5 Kia talahau atu a mutolu kia Iuta, mo e fakailoa atu e mutolu ki Ierusalema; kia pehe atu, Kia ulo ā e pu ke he motu, kia ui fakalahi, mo e pehe atu a mutolu, Kia fakapotopoto mai a, kia o atu a tautolu ke he tau maga kua nonofo taue. 6 Kia ta hake e mutolu e matini i Siona; kia fehola a, aua neke tutu a mutolu; ha ko e mena to tamai e au e malaia mai he fahi tokelau, mo e ulu moumou lahi ni. 7 Kua hake e leona mai he vao vihi ne ha i ai a ia, kua haga mai foki a ia ne fakaoti ai e tau motu kehe; kua hau a ia mai he mena ne nofo ai a ia ke moumou e motu hau, ke eke hau a tau maga mo tau mena toka noa, nakai nofo ai taha. 8 Ko e mena ia kia pipi e mutolu a mutolu ke he ie talatala, ti tagi tatuki, mo e tagi aue a mutolu; ha kua nakai liu kehe ia tautolu e ita lahi a Iehova. 9 Kua pehe mai a Iehova, ko e aho ia to lolelole lahi ai e loto he patuiki, mo e tau loto he tau iki; ti ofomate foki e tau ekepoa, mo e ofo ai e tau perofeta. 10 Ti pehe atu au, Oi te! ko e Iki na e ko Iehova, ko e moli, kua fakavai lahi e koe e motu nai mo Ierusalema, kua pehe mai, To monuina a mutolu, ka kua hoko ni e pelu ke he loto.
Mati 13-19
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | IEREMIA 5-7
“Nakai Liu a Lautolu Taute e Finagalo he Atua”
(Ieremia 6:13-15) Ha ko e tau lalo tagata ha lautolu, katoa mo e ha lautolu a tau iki, kua velevele mena a lautolu oti; ko e tau perofeta foki katoa mo e tau ekepoa kua mahani fakavai a lautolu oti. 14 Ne fakamaulu fakateaga e lautolu e kafokia he tama fifine he haku a motu, kua pehe age, Kua monuina, kua monuina; ka e nakai fai monuina. 15 Ne mā nakai a lautolu ha ko e tau mena vihiatia ne eke e lautolu? Nakai ni mā a lautolu; nakai fakai ke iloa e lautolu e mā; ko e mena ia ke veveli ai a lautolu fakalataha mo lautolu ne veveli, ko e vaha ke ahi atu e au a lautolu, to tupetupe ai a lautolu, kua pihia mai a Iehova.
(Ieremia 7:1-7) Ko e kupu ne hoko mai ia Iehova kia Ieremia; kua pehe mai, 2 Kia tu a a koe ke he gutuhala he fale a Iehova, mo e fakamatala atu ai e koe e kupu nai, kia pehe atu, Kia fanogonogo mai a a mutolu ke he kupu a Iehova, ko mutolu oti i Iuta, kua huhu mai ai he tau gutuhala nai ke hufeilo kia Iehova. 3 Kua vagahau mai pehe a Iehova Sapaota, ko e Atua a Isaraela, Kia taute fakamitaki e mutolu ha mutolu a mahani mo e ha mutolu a tau mena ne eke, ti fakatumau ai e au a mutolu ke he mena nai. 4 Aua neke tua a mutolu ke he tau kupu pikopiko, kua pehe, Ko e faituga a Iehova, Ko e faituga a Iehova, Ko e faituga a Iehova hanai. 5 Ha ko e mena kaeke ke taute fakamitaki e mutolu ha mutolu a mahani mo e ha mutolu a tau mena ne eke; kaeke foki ke eke fakamitaki e mutolu e fakafiliaga he taha tagata mo e taha tagata; 6 Kaeke foki ke nakai favale atu a mutolu ke he tagata kehe, mo ia kua nakai fai matua, mo e fifine takape, mo e nakai fakamaligi ai e mutolu e toto he tau tagata nakai hala ke he mena nai, mo e nakai mumui atu a mutolu ke he tau atua kehe ke malaia ai; 7 Ti fakatumau ai e au a mutolu ke he mena nai, ko e motu ne foaki atu ai e au ke he tau matua ha mutolu mai i tuai ke hoko ke he tukulagi.
(Ieremia 7:8-15) Kitiala, kua tua a mutolu ke he tau kupu pikopiko, kua nakai aoga. 9 To kaiha kia e mutolu, mo e keli tagata, mo e faivao, mo e omonuo pikopiko, mo e huhunu ai e tau mena manogi kia Paala, mo e mumui atu ke he tau atua kehe kua nakai iloa e mutolu; 10 Ti o mai a mutolu mo e tutu ki mua haku ke he fale nai, kua ui ai ke he haku a higoa, mo e pehe mai a mutolu, Kua laveaki a mautolu, kia eke ai e mautolu e tau mena vihiatia oti nai? 11 Kua eke kia e fale nai kua ui ai ke he haku a higoa mo ana he tau tagata fofo mena ke he manatu ha mutolu? Kitiala, ko au ni, kua kitekite atu au ki ai, kua pihia mai a Iehova. 12 Ka kia o a mutolu ke he haku mena ne ha i ai i Sailo, ne tuku ai e au haku a higoa ke he kamataaga, mo e kitekite a mutolu ke he tau mena ne eke e au ki ai ha ko e mahani kelea he haku motu ko Isaraela. 13 Kua pehe mai a Iehova, Hanai, kua eke ai e mutolu e tau mena oti na, ne vagahau atu foki e au kia mutolu, ne uhu matike au mo e vagahau atu kia mutolu ka e nakai fanogonogo mai a mutolu; ne ui atu e au kia mutolu ka e nakai tali mai ai a mutolu; 14 Ko e mena ia to eke e au ke he fale kua ui ai ke he haku a higoa, ko e fale kua tua ki ai a mutolu, mo e motu ne foaki atu e au kia mutolu mo e ha mutolu a tau matua, tuga ne eke e au ki Sailo. 15 To tiaki foki e au a mutolu, tuga ne tiaki e au ha mutolu a tau matakainaga oti, ko e fanau oti a Efaraimo.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Ieremia 6:16) Kua vagahau mai pehe a Iehova, Kia tutu ā mutolu ke he tau puhala mo e kitekite, mo e huhu ke he tau puhala tuai, po ko fe kia e puhala mitaki mo e o ai a mutolu, ti moua ai e mutolu e okiokiaga ma e tau agaga ha mutolu. Ka e pehe mai a lautolu, Nakai o ai a mautolu.
To Faifano Nakai a Koe mo e Atua?
11 Kua fakaata moli kia e tautolu e Kupu he Atua ke takitaki fakatata a tautolu? Kua aoga lahi ke fakamanou he taha magaaho mo e kumikumi fakamoli ki a tautolu ni. Manamanatu ke he kupu tohi ka lagomatai a tautolu ke taute pihia: “Kua vagahau mai pehe a Iehova, Kia tutu ā mutolu ke he tau puhala mo e kitekite, mo e huhu ke he tau puhala tuai, po ko fe kia e puhala mitaki mo e o ai a mutolu, ti moua ai e mutolu e okiokiaga ma e tau agaga ha mutolu.” (Ieremia 6:16) Kua liga fakamanatu he tau kupu nei a tautolu ke he tagata fano fenoga ne fakamanou he tau mafegahala ke huhu ma e tau la hala. He puhala fakaagaga, na kua lata he tau tagata totoko ha Iehova i Isaraela ke taute pihia. Kua lata ia lautolu ke liu kumi e puhala ha lautolu ke he “tau puhala tuai.” Ko e “puhala mitaki” ia ko e puhala kua maeke he tau tupuna tua fakamoli ha lautolu ke o ai, ko e puhala ne tafea goagoa ai e motu. Momoko ai, ne tali kafilo e tau Isaraela ke he fakamanatu fakaalofa nei mai ia Iehova. Kua matutaki e kupu taha nei: “Ka e pehe mai a lautolu, Nakai o ai a mautolu.” He tau vaha fou nei, mogoia, kua kehe e tali he tau tagata he Atua ke he fakatonuaga ia.
(Ieremia 6:22, 23) Kua vagahau mai pehe a Iehova, Kitiala, ko e o mai ne fai e tau tagata he motu ke he fahi tokelau; ti lagalagā ai e motu lahi mai he motuaga he lalolagi. 23 Kua toto e lautolu e tau kaufana mo e tau tao; kua favale a lautolu mo e nakai fai fakaalofa; kua go e tau leo ha lautolu tuga ne tahi; kua heke solofanua foki a lautolu; kua takitaha a lautolu mo e taute tuga ne tau tagata tau, ke tau a lautolu mo koe, ko e tama fifine a Siona na e.
w88 4/1 lau 13 para. 15
Ieremia—Perofeta kua Vihiatia ha kua Talahau e Tau Fakafiliaga he Atua
Fua Kelea ne Moua e Iuta
15 Kavi ke he 632 F.V.N., kua kaumahala e tau Asuria ke he tau Kaletaia mo e tau Metai, ti kua tote hifo e pule ha Aikupito ke he faahi toga ni ha Iuta. Ko e fakamatakutaku mooli ki Iuta ka liga hoko mai he hala ne feoho vale ai he faahi tokelau. Ati tala age e Ieremia ke he tau Iutaia haana e tala nakai hagahaga mitaki! “Kitiala, ko e o mai ne fai e tau tagata he motu ke he fahi tokelau . . . kua favale a lautolu mo e nakai fai fakaalofa; . . . kua takitaha a lautolu mo e taute tuga ne tau tagata tau, ke tau a lautolu mo koe, ko e tama fifine a Siona na e.” Ko e pule malolō he lalolagi he magahala ia ko Papelonia. Ko e puhala anei he Atua ke fakahala e tau Iutaia nakai fakamooli.—Ieremia 6:22, 23; 25:8, 9.
Totouaga he Tohi Tapu
(Ieremia 5:26–6:5) Ha kua ha ha i ai ke he haku a motu e tau tagata mahani kelea; kua takahao a lautolu tuga ne tukutukuhifo ai e tau tagata ne takafaga ke he tau manu; kua tuku e lautolu e hele, kua moua e lautolu e tau tagata. 27 Tuga ne fata kua puke ke he tau manu lele, kua puke pihia ha lautolu a tau fale ke he mahani fakavai; ko e mena ia ne eke ai a lautolu mo tau tagata lalahi mo e maukoloa ai a lautolu. 28 Kua gako a lautolu, kua molemole; kua homo atu a lautolu he eke e tau mahani kelea; nakai eke e lautolu e taufetoko, ko e taufetoko hana kua nakai fai matua, ka e monuina a lautolu; ko e fakafiliaga foki he tau tagata nonofogati, nakai fakafili ai e lautolu. 29 Kua pehe mai a Iehova, nakai kia ahi atu e au a lautolu ha ko e tau mena na? nakai kia taui atu he agaga haku ke he motu pehenā? 30 Kua eke ai ke he motu e mena ke ofo ai, mo e mena vihiatia; 31 Kua perofeta ai mo e pikopiko he tau perofeta, ti pule ai e tau ekepoa he omaoma kia lautolu; kua loto foki e motu ke pihia; ti heigoa kia e mena ke eke ke he hana fakahikuaga?
6 Ko mutolu ko e fanau a Peniamina na e, kia fehola ā mutolu mai loto a Ierusalema; kia ulo e mutolu e pu i Tikoa mo e fakatu e mutolu e fakamailoga ki luga i Peteakarema; ha kua haga mai e malaia mo e ulu moumou lahi ni mai he fahi tokelau. 2 To fakaoti e au e tamafifine a Siona, ko ia ne tino mitaki mo e fakahelehele. 3 To o mai kia ia e tau leveki mamoe mo e ha lautolu a tau fuifui; to fakatu e lautolu ha lautolu a tau fale ie ke agaagai kia ia; to takitaha e tau mamoe ha lautolu mo e kai ai ke he mena ne nofo ai. 4 Kia tauteute a ke o atu ki ai a tautolu ke tau; matike a, ke o hake a tautolu he tupou e la; Oi te! fakaalofa kia tautolu? ha kua pale tuai e la, kua pale tautau tuai e la. 5 Kia mamatike a, kia o hake a tautolu he po, mo e ulu moumou ai e tautolu hana tau fale iki.
Mati 20-26
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | IEREMIA 8-11
“Kautū Ni e Tau Tagata ha ko e Takitakiaga ha Iehova”
(Ieremia 10:2-5) Kua vagahau mai pehe a Iehova, Aua neke ako e mutolu e mahani he tau motu kehe, ti ua matakutaku a mutolu ke he tau fakamailoga he lagi; ha kua matakutaku ai e tau motu kehe he tau mena ia. 3 Ha ko e mahani fakateaga e mahani he tau motu kehe; ha kua ta he tagata e akau he vao, ko e gahua he tau lima he tufuga kua eke aki he toki. 4 Kua fakafulufuluola ai e lautolu ke he ario mo e auro, mo e fakamau ai e lautolu ke he tau fao mo e tau hamala, kia nakai maueue a ia. 5 Kua tuga e pama kua ta fakapolopolo e tau mena ia; ti nakai vagahau a lautolu; ti uta a lautolu, he nakai maeke kia lautolu ke o. Aua neke matakutaku a mutolu kia lautolu; he nakai maeke kia lautolu ke eke fakakelea mai, ti nakai maeke foki kia lautolu ke eke e tau mena mitaki.
(Ieremia 10:14, 15) Kua takitaha e tagata mo e goagoa a lautolu oti, nakai fai iloilo a lautolu; kua takitaha foki e tufuga eke mena auro mo e fakama ai ha ko e hana tupua kua ta; ha ko e mena fakavai ha lautolu a tau tupua auro, nakai ha ha ia lautolu foki ha fafagu. 15 Ko e tau mena nakai aoga ia, ko e gahua ke va ki ai; to fakaoti a lautolu ke he vaha ke ahi atu ai a lautolu.
(Ieremia 10:6, 7) Nakai ni ha i ai taha ke tatai mo koe, Iehova na e; kua mua ue atu a koe, mo e hāu a higoa kua mua ue atu ia he malolo. 7 Ko hai ke nakai matakutaku kia koe ko e Patuiki he tau motu? Ha kua lata ia kia koe; ha kua nakai ha i ai taha ke tatai mo koe ke he tau tagata iloilo oti he tau motu, mo e tau kautu oti ha lautolu.
(Ieremia 10:10-13) Ka ko Iehova ko e Atua moli a ia, ko ia ni ko e Atua moui, mo e Patuiki tukulagi; ko e hana ita kua vivivivi ai e lalolagi, ti nakai maeke ke he tau motu ke fakauka ai ke he hana ita lahi. 11 Kia vagahau atu a mutolu ti pehe atu kia lautolu, Ko e tau atua kua nakai eke e lagi mo e lalolagi, to fakaoti a lautolu mai he lalolagi mo lalo foki he tau lagi na. 12 Ne eke ai e ia e lalolagi he hana malolo, ne fakatumau e ia e atu motu ke he hana iloilo, ne fofola foki e ia e lagi ke he hana pulotu. 13 Kua vagahau mai hana leo, ti ha i ai e go he tau vai ke he lagi; kua ta hake foki e ia e tau aolu mai he tau kala he lalolagi, kua eke e ia e tau uhila katoa mo e uha; kua ta mai e ia e matagi mai he hana tau fale koloa.
Ko Hai kua Fakaheke e Atua he Vaha Nei?
10 Ka ono hake a koe ke he pulagi po ke fakahela a koe ke he tufugatiaaga he lalolagi nei, kua maaliali e fakamoliaga he Tufuga. (Ieremia 10:12) Kua lata ia tautolu ke talia fiafia mo e tau mena momoui he lagi ne kua kalaga: “Kua lata moli a koe ma Iehova, ko e ha mautolu foki a Atua, ke moua e fakahekeaga mo e lilifu lahi mo e malolo, ha kua tufugatia e koe e tau mena oti.” (Fakakiteaga 4:11, NW) Ka e, tokologa e tau saienetisi ne kaumahala ke kitia e fakamoliaga aki e “tau mata he tau loto ha [la]utolu,” pete ni he liga nava a lautolu ke he talaga he tau mena ne kitia e lautolu aki e tau mata moli ha lautolu. (Efeso 1:18) Maeke ke fakatai e tautolu ke he puhala nei: Ke nava ke he fuluola mo e talaga he takatakaiaga mo e fakatikai ko e mena ha ha ai e Talaga Lahi Ue Atu kua nakai tonu tuga ni he nava ke he fakatino fulufuluola mo e he magaaho taha fakatikai e atisi ne ta e fakatino homo ue atu ia. Nakai ofo ai ko lautolu kua fakaheu ke talitonu ke he Atua kua talahau “kua nakai fai kupu a lautolu ke tali atu ai”!
(Ieremia 10:21-23) Ha kua goagoa e tau leveki mamoe ti nakai kumi e lautolu a Iehova; ko e mena ia kua nakai pulotu ai a lautolu, ti fakamavehevehe ai ha lautolu a tau fuifui mamoe oti. 22 Ko e ogo kua tu, kitiala, kua hoko mai, mo e tomumu lahi mai he motu ke he fahi tokelau; to eke foki e tau maga a Iuta mo mena kua moumou, ko e mena ke ofaga ai e tau luko. 23 Iehova na e, kua iloa e au, kua nakai ha i ai ke he tagata hana puhala, nakai ha ha he tagata kua fano ke fakatonu e mena ke fano a ia ki ai.
Nakai Kia Fiafia a Koe ke he Atua?
Ko e tau tutūaga kelea muitui he lalolagi he vahā nei ko e fakakiteaga maaliali kua kaumahala mooli e pule he tagata. Nakai ni kaumahala e tau fakatufono he lalolagi ke tamai e mafola, haohao mitaki, mo e fiafia ka kua teitei moumou katoatoa foki e lautolu e fua lalolagi. Fakamooli he mena nei e matapatu manatu ne talahau he Tohi Tapu: “Nakai ha ha he tagata kua fano ke fakatonu e mena ke fano a ia ki ai.” (Ieremia 10:23) Ko e pule ni he Atua ka tamai e mafola, fiafia, mo e monuina tukulagi ke he tau tagata, ha kua pihia e finagalo he Atua.—Isaia 45:18.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Ieremia 9:24) Ka ko ia kua hula kia hula a ia he mena nai, kua lotomatala a ia, mo e iloa e ia au, ko au ni ko Iehova, kua eke e tau mena fakaalofa, mo e fakafiliaga, mo e mahani tututonu ke he lalolagi; ha ko e tau mena kua fiafia au ki ai, kua pihia mai a Iehova.
Fakatata Atu Tumau ki a Iehova
16 Ko e fakaikaluga ke he tau mena hako ka mitaki. Ma e fakatai, kua lata ia tautolu ke logona tumau e matalahi ko e Tau Fakamoli a Iehova. (Iere. 9:24) He fakalilifu mitaki fakatagata kua lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga mitaki mo e ke kalo mai he fakatote hifo e tau mahani mitaki ha tautolu. Ka ko e tuku fakatokoluga e tau onoonoaga ni po ke tau tuaga aoga ha tautolu ka fakamamao a tautolu mai ia Iehova.—Sala. 138:6; Roma 12:3.
(Ieremia 11:10) Kua liliu atu a lautolu ke he mahani kelea he tau matua ha lautolu ne aho mua, ko lautolu nakai mafai ke fanogonogo ke he haku a tau kupu; mo e mumui atu a lautolu ke he tau atua kehe ke fekafekau kia lautolu; kua holi he magafaoa a Isaraela mo e magafaoa a Iuta haku a maveheaga ne eke e au mo e tau matua ha lautolu.
Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi a Ieremia
3:11-22; 11:10-12, 17—Ko e ha ne putoia e Ieremia e kautu he magafaoa tokohogofulu he faahi tokelau ke he tau fakapuloaaga haana, pete kua moumou a Samaria he 740 F.V.N.? Kakano ha ko e moumouaga ha Ierusalema he 607 F.V.N. ko e fakakite he fakafiliaga ha Iehova ke he motu katoa ha Isaraela, nakai ki Iuta hokoia. (Esekielu 9:9, 10) Lafi ki ai, he mole e moumouaga, ko e tau manako he kautu he magafaoa tokohogofulu ne matutaki ai ke kitia i Ierusalema, ha kua matutaki e tau fekau he tau perofeta he Atua ke putoia e tau Isaraela.
Totouaga he Tohi Tapu
(Ieremia 11:6-16) Ti pehe mai a Iehova kia au, Kia fakamatala atu e koe e tau kupu oti nai ke he tau maga a Iuta mo e tau puhala i Ierusalema, kia pehe atu, Kia fanogonogo mai a ke he tau kupu he maveheaga nai, mo e eke ai e mutolu. 7 Ha ko e mena tala age fakalahi e au ke he tau matua ha mutolu ke he aho ne ta hake ai e au a lautolu mai he motu ko Aikupito, ke hoko ni ke he aho nai, ne uhu matike au mo e tala age kia lautolu, kua pehe age, Kia fanogonogo mai ā mutolu ke he haku a leo. 8 Ka e nakai fanogonogo mai a lautolu, ti nakai haga mai e lautolu e tau teliga ha lautolu, ka e takitaha a lautolu mo e fano ke lata mo e mao he ha lautolu a tau loto kelea; ko e mena ia kua fakahoko ai e au ki luga ha lautolu e tau kupu oti he maveheaga nai ne poaki atu e au kia lautolu ke eke; ka e nakai eke e lautolu. 9 Ti pehe mai a Iehova kia au, Kua kitia ai e fakafualoto ke he tau tagata Iuta, mo lautolu kua nonofo i Ierusalema. 10 Kua liliu atu a lautolu ke he mahani kelea he tau matua ha lautolu ne aho mua, ko lautolu nakai mafai ke fanogonogo ke he haku a tau kupu; mo e mumui atu a lautolu ke he tau atua kehe ke fekafekau kia lautolu; kua holi he magafaoa a Isaraela mo e magafaoa a Iuta haku a maveheaga ne eke e au mo e tau matua ha lautolu. 11 Ko e mena ia, kua vagahau mai pehe a Iehova, Kitiala to fakahoko atu e au e malaia kia lautolu, kua nakai maeke ke hao ai a lautolu; ti tagi mai ai a lautolu kia au, ka e nakai fanogonogo atu au kia lautolu. 12 Ti o ai e tau maga a Iuta mo lautolu ne nonofo i Ierusalema, mo e tagi a lautolu ke he tau atua ne huhunu mena manogi ki ai e lautolu; ka e nakai fakamoui e lautolu a lautolu ke he vaha ke malaia ai a lautolu. 13 Ha kua tatai e tau maga hau ka totou mo e hau a tau atua, Iuta na e; kua fakatu foki e mutolu e tau fatapoa ma e mena ke mā ai, ko e tau fatapoa ni ke huhunu ai e mena manogi kia Paala, ke tatai ka totou mo e tau puhala i Ierusalema. 14 Ko koe foki, aua neke liogi a koe ha ko e motu nai, ti ua tagi ai a koe, po ke eke ai e liogi ha ko lautolu; ha ko e mena nakai fanogonogo e au kia lautolu ke he vaha ke ui mai ai e lautolu ha ko e ha lautolu a malaia. 15 Ko e heigoa kia e mena kua eke haku a fakahele ke he haku a fale, ka kua eke ai e ia e tau mahani kelea loga? kua mole foki e tufaaga tapu ia koe; ka eke e koe e tau mena kelea ti fiafia ai a koe. 16 Ne fakahigoa e Iehova a koe, ko e olive tupuolamoui, kua fulufuluola, to mitaki hana tau fua; ko e tomumu lahi ni ne huhunu ai hana tau lau ke he afi, kua pakipaki hana tau la.
Mati 27–Aperila 2
TAU TANAKIAGA HE KUPU HE ATUA | IEREMIA 12-16
“Nimo he Tau Isaraela a Iehova”
(Ieremia 13:1-5) Kua vagahau mai pehe a Iehova kia au, Fano a, ti fakafua e koe māu e pipi lino, ti pipi aki e koe hau a tokupu, aua foki neke tuku ke he vai. 2 Ti fakafua e au e pipi ke lata mo e kupu a Iehova, mo e pipi aki e au haku tokupu. 3 Ti hoko laga ua mai e kupu a Iehova kia au, kua pehe mai, 4 Kia uta e koe e pipi ne fakafua e koe, ne ha i ai ke he tokupu hau, ti matike a, mo e fano a koe ki Eufirate, mo e fufu ai e koe ke he mena ia, ke he maihi he maka tumau. 5 Ti fano au, mo e fufu ai e au i Eufirate, tuga ne poaki mai ai e Iehova kia au.
(Ieremia 13:6, 7) Kua mole atu e tau aho loga, ti pehe mai a Iehova kia au, Kia matike a, ti fano a koe ki Eufirate, mo e tamai ai e koe e pipi ne poaki atu e au ke fufu ai e koe ke he mena ia. 7 Ti fano au ki Eufirate, mo e keli ai e au, ti tamai e au he mena ia e pipi ne fufu ai e au; ti kitiala kua kelea tuai e pipi nakai tuai aoga ke he taha mena taha.
(Ieremia 13:8-11) Ti hoko mai ai e kupu a Iehova kia au, kua pehe mai, 9 Kua vagahau mai pehe a Iehova, To moumou pehena e au e fakatokoluga a Iuta, mo e fakatokoluga lahi a Ierusalema. 10 Ko e motu mahani kelea nai kua nakai mafai a lautolu ke fanogonogo mai ke he haku a tau kupu, kua o a lautolu mo e loto mao ha lautolu, mo e mumui atu a lautolu ke he tau atua kehe, ke fekafekau atu kia lautolu, mo e fakaveveli fakafohifo a lautolu kia lautolu, to eke e lautolu ke tuga ne pipi nai kua nakai tuai aoga ke he taha mena taha. 11 Ha ko e mena tuga ne piki e pipi ke he tokupu he tagata, ne fakapiki mai pihia e au kia au e magafaoa oti a Isaraela, mo e magafaoa oti a Iuta, kua pihia mai a Iehova; kia eke a lautolu mo motu haku, kia eke foki mo higoa, mo fakahekeaga foki, mo lilifu foki; ka e nakai fanogonogo mai a lautolu.
Kumikumi Hifo e Tau Koloa Fakaagaaga
(Ieremia 12:1, 2) Iehova na e, kua tututonu a koe, ka taufetoko a taua mo koe; ka to vagahau atu e au kia koe ke he hau a tau fakafiliaga. Ko e heigoa e mena kua monuina ai e puhala he tau tagata mahani kelea, ti hao mitaki ai a lautolu oti ne mua he mahani fakavai? 2 Ne to e koe a lautolu, kua totolo foki ha lautolu a tau vaka; kua tutupu a lautolu, mo e fua mai ai a lautolu; kua tata a koe ke he tau gutu ha lautolu, ka e mamao mo e tau manatu ha lautolu.
(Ieremia 12:14) Kua vagahau mai pehe a Iehova ke he tau tagata mahani kelea oti kua katofia mo au, ko lautolu ne piki atu ke he tufaaga ne ta atu e au ke he haku a motu ko Isaraela, Kitiala, to taaki e au a lautolu mai he kelekele ha lautolu, to taaki foki e au e magafaoa a Iuta mai loto ia lautolu.
jr lau 118 para. 11
Hūhū Nakai a Koe he Tau Aho Takitaha, “Ko Fe a Iehova?”
11 Ha ha ia Ieremia e hūhū ne kua fakahogohogo manava a ia he kitia e ia kua monuina e tau tagata mahani kelea. (Totou Ieremia 12:1, 3.) Ha kua nakai hūhū toko a ia ke he tututonu ha Iehova, kumi he perofeta e tali ke he haana a “taufetoko.” Ko e talahau fakahako haana kua fakakite e pipiaga malolō haana mo e Atua, ke tuga he tama mo e matua fakahele haana. Ka kua nakai maama e Ieremia e kakano ne monuina e tau Iutaia pete ne tau mahani kelea. Moua nakai e Ieremia e tali ke he hūhū haana? Fakamafana e Iehova a Ieremia to taaki e Ia e tau tagata mahani kelea. (Iere. 12:14) He kitia e Ieremia e gahuahuaga he tau tuaga ne liogi a ia ke he Atua, kua liga fakahokulo e mauokafua haana ke he fakafili tonu faka-Atua. Ko e fua, liga fina atu tumau a Ieremia ke he Atua he liogi mo e talahau haana tau manatu ke he haana a Matua.
(Ieremia 15:17) Nakai nofo au ke he fakapotopotoaga ha lautolu ne eke mena fakafiafia, mo e nakai fiafia ai au; ne nofo tokotaha au ha ko e hau a higoa; ha kua fakapuke e koe au ke he ita.
Kia Fakamalolo Tuga a Ieremia
Kia Mataala ke he Tau Feoakiaga ha Tautolu
16 Kua talahau e Ieremia e taha mena foki ne lagomatai a ia ke fakamalolo. Ne pehe a ia: “Nakai nofo au ke he fakapotopotoaga ha lautolu ne eke mena fakafiafia, mo e nakai fiafia ai au; ne nofo tokotaha au ha ko e hau a higoa; ha kua fakapuke e koe au ke he ita.” (Ieremia 15:17) To talia a Ieremia ke nofo tokotaha ka e nakai fakakelea ha ko e tau lafiaga kelea. Kia onoono pihia foki a tautolu he vaha nei ke he tau mena ia. Nakai nimo e tautolu e hatakiaga he aposetolo ko Paulo ko e “feoaki mo lautolu kua mahani kelea kua kelea ai e tau mahani mitaki,” pihia foki e tau mahani mitaki ne ha ha ia tautolu ke he tau tau loga.—1 Korinito 15:33.
Totouaga he Tohi Tapu
(Ieremia 13:15-27) Kia fanogonogo mai a mutolu, mo e fakateliga mai ā mutolu; aua neke fakatokoluga a mutolu ha kua vagahau mai e Iehova. 16 Kia ta atu e mutolu e fakahekeaga kia Iehova ha mutolu a Atua, ka kua nakaila fakapouli ai e ia, ka kua nakaila tupetupe ai ha mutolu a tau hui ki luga he tau mouga pouli, ti tatali a mutolu ke he maama, ka e liliu ai e ia mo ata he mate, ti eke ai mo pouli kikio. 17 Ka ko e mena kaeke ke nakai fanogonogo mai a mutolu, ti tagi ai haku loto ke he tau mena galo ha ko e ha mutolu a fakatokoluga, mo e tagi lahi ni au, ti lele hifo e tau hihina mata he tau mata haku, ha ko e fuifui mamoe a Iehova kua fofo he tau. 18 Kia pehe atu a koe ke he patuiki mo e patuiki fifine ko e matua he patuiki, Kia fakatokolalo a mua, kia nonofo a ki lalo, ha kua to hifo he tau ulu ha mua e tau foufou fulufuluola ha mua. 19 Kua puipui ai e tau maga ke he fahi toga, ti nakai ha i ai taha ke hafagi; kua fofo he tau a Iuta oti, kua katoa oti ni he fofo he tau. 20 Kia haga hake a ha mutolu a tau mata, mo e kitekite atu kia lautolu kua o mai he fahi tokelau; Ko fe kia e fuifui mamoe ne ta atu kia koe, ko e hau a fuifui mamoe fulufuluola. 21 To talahau ha ha e koe ka ahi atu e ia a koe? Ha kua fakaako e koe a lautolu, ko e hau a tau kapitiga ke eke mo tau iki ne mua ke pule kia koe. Nakai kia moua a koe he mamahi, tuga ne mamahi fanau he fifine kua fatu? 22 Kaeke foki ke pehe hifo a koe ke he hau a loto, Ko e heigoa e mena kua hohoko mai ai e tau mena ia kia au? Ko e loga e tau hala hau kua toto hake ai e kala he tapulu hāu, mo e fakatokanoa ai hau a tau muihui. 23 Kua maeke kia ke he tagata Aitiope ke liliu kehe hana kili, po ke liliu kehe he nameri hana tau ila? Kaeke kua maeke ia ti maeke foki ke mahani mitaki a mutolu ne mahani kelea. 24 To fakamavehevehe e au a lautolu tuga ne otaota he tau saito kua havilia he matagi ne tu mai he tutakale. 25 Kua pehe mai a Iehova, ko e hau a tufaaga hanai, ko e tufaaga mai ia au kua fafati māu; ha kua nimo ia koe au, ka e tua a koe ke he mena pikopiko. 26 Ko au ni, to toto hake e au e kala tapulu hau ki luga hāu a tau mata, kia kitia ai hāu a ma. 27 Kua kitia e au hau a tau mena fakalialia, ko e hau a tau faivao, mo e hau a tau tagi po ke solofanua, mo e kelea he hau a tau feuaki i luga he tau mouga he vao. Ierusalema na e, oi te fakaalofa kia koe! nakai fakamea a koe; ato a fe kia?