Okiokihaga he Atua—Ko e Heigoa a Ia?
“Kua toka agaia e okiokihaga tuga e aho sapati mo e tau tagata he Atua.”—HEPE. 4:9.
1, 2. Ko e heigoa ka fakaoti mai e tautolu he talahauaga tonutika ia Kenese 2:3, ti ko e heigoa e tau hūhū kua lagā mai?
MAI he veveheaga fakamua ia Kenese, kua iloa e tautolu na tauteute he Atua e lalolagi mo nonofoaga he tau tagata ke he ono e aho. Ko e matahiku he tau magaaho takitaha nei kua fakamailoga aki e tau kupu: “Ko e afiafi mo e pogipogi.” (Kene. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Ka e hagaao ke he aho ke fituaki, pehē e Tohi Tapu: “Ti fakamonuina ai he Atua e aho fitu, mo e fakatapu ai; ha kua okioki ai a ia he hana tau gahua oti kana he Atua ne eke e ia.”—Kene. 2:3.
2 Mailoga e vepi “ha kua okioki ai.” Kua hagaao e mena ia ke he aho ke fitu aki—ko e “aho” okioki he Atua—nukua hoko he 1513 F.V.N. he mogo ne tohi e Mose e tohi ha Kenese. Tumau agaia nakai e aho okioki he Atua? Ka pihia, maeke nakai a tautolu ke hao atu ki ai he vahā nei? Ko e tali ke he tau hūhū nei kua aoga lahi ki a tautolu.
“Okioki” Agaia Kia a Iehova?
3. Fakakite fēfē he tau kupu a Iesu ia Ioane 5:16, 17 ko e aho ke fituaki kua matutaki agaia he senetenari fakamua?
3 Ua e fakamooliaga kua takitaki a tautolu ke fakaoti aki ko e aho ke fituaki na hoko agaia he senetenari fakamua V.N. Ke fakamua, manamanatu ke he tau kupu a Iesu ke he tau tagata totoko ne talahau fakakelea ki a ia he fakamaulu he aho Sapati, he fakamaama e lautolu ko e gahua a ia. Ne pehē e Iki ki a lautolu: “Kua gahua haku a Matua kua hoko mai ni ke he aho nei, ha ne gahua foki au.” (Ioane 5:16, 17) Ko e heigoa e kakano? Ne ekefakakelea a Iesu he gahua he Sapati. Ne tala age a ia: “Kua gahua haku a Matua kua hoko mai ni ke he aho nei” he tali atu ke he tukupau ia. Tuga kua pehē a Iesu ke he tau tagata tuhituhi haana: ‘Ko e Matua haaku mo au hane taute agaia ke he gahua taha. Ha kua gahua agaia e Matua haaku ke he afe mo afe he tau tau he Sapati haana, kua fakaatā agaia au ke gahua, pihia foki ke he Sapati.’ Ti, hagaao mogoia a Iesu ke he lalolagi, ko e aho Sapati lahi he Atua ke okioki ai, ko e aho ke fituaki, ne nakai oti he vahā haana.a
4. Ko e heigoa falu fakamooliaga ne talahau e Paulo ko e aho ke fituaki kua matutaki agaia he vahā haana?
4 Ko e fakamooliaga ke uaaki kua foaki he aposetolo ko Paulo. He fatiaki e Kenese 2:2 hagaao ke he okiokihaga he Atua, ne omoomoi a Paulo ke tohi: “Ko tautolu kua [fakagahua e] tua to hao atu . . . ke he okiokihaga.” (Hepe. 4:3, 4, 6, 9) Ti ko e aho ke fituaki kua matutaki agaia he vahā a Paulo. Toe fiha e leva ke matutaki e aho ia he okiokihaga?
5. Ko e heigoa e kakano he aho ke fituaki, ti to fakamooli katoatoa a fe e finagalo ia?
5 Ke maeke ke tali e hūhū ia, kua lata ia tautolu ke manatu e kakano he aho ke fituaki. Fakamaama he Kenese 2:3 e kakano: “Ti fakamonuina ai he Atua e aho fitu, mo e fakatapu ai.” Ko e aho ia ne “fakatapu ai”—he toka kehe e Iehova—ke maeke ke fakakatoatoa e finagalo haana. Ko e finagalo ia ma e lalolagi ke nonofo ai e tau tagata taane mo e tau fifine omaoma ka leveki ki ai mo e tau mena momoui oti i ai. (Kene. 1:28) Kua hagaao atu ke he fakamooliaga he finagalo ia, ko Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso, ko e “Iki foki haia he sapati” hane ‘gahua kua hoko mai ni ke he aho nei.’ (Mata. 12:8) Ko e aho okioki he Atua to matutaki ato fakalagotatai ai mo e finagalo haana, ka fakamooli e fakakatoatoaaga he matahiku he Pule he Afe Tau he Keriso.
Aua ‘Neke Veli ke he Fifitakiaga ha Lautolu ne Faliuliu’
6. Ko e heigoa e tau fakataiaga kua eke mo hatakiaga ki a tautolu, ti ko e heigoa e fakaakoaga ki a tautolu mai i ai?
6 Ne fakamaama fakamaaliali e finagalo he Atua ki a Atamu mo Eva, ka e kaumahala a laua ke kaufakalataha ki ai. Mooli, ko Atamu mo Eva ni e tau tagata fakamua ke kumi e puhala he nakai omaoma. Ka e totou miliona falu tali mai he mogoia. Pihia foki e tau tagata fifili he Atua, ko e motu ha Isaraela, ne mokulu ke he puhala nakai omaoma. Ti aoga lahi ai, ne hataki e Paulo e tau Kerisiano he senetenari fakamua ko e falu ia lautolu ka mokulu ke he matahele taha tuga e tau Isaraela i tuai. Ne tohi e ia: “Hanai, kia eke taha a tautolu ke hao atu ke he okiokihaga ia, neke veli taha tagata he hana fifitaki kia lautolu ne faliuliu.” (Hepe. 4:11) Mailoga na matutaki e Paulo e faliuliu mo e kaumahala ke he hao atu ke he okiokihaga he Atua. Ko e heigoa e kakano he mena ia ma tautolu? Ka totoko a tautolu ke he finagalo he Atua ke he ha puhala, liga kua fakahagahaga kelea kia a tautolu ke nakai hao atu ke he okiokihaga he Atua? Maaliali ai, ko e tali ke he hūhū ia kua aoga lahi ki a tautolu, mo e to fakatutala fakalaulahi atu a tautolu ki ai. Ka ko e mogonei, kia kitekite a tautolu ke he laulahi foki he mena ka iloa e tautolu hagaao ke he hao atu ke he okiokihaga he Atua he fakatutala ke he fakataiaga kelea he tau Isaraela.
“Nakai Hao Atu Ni a Lautolu ke he Haku a Okiokihaga”
7. Ko e heigoa ne tokaloto e Iehova he fakahao e ia e tau Isaraela mai he tupaaga i Aikupito, ti ko e heigoa kua amanaki mai ia lautolu?
7 He 1513 F.V.N., ne fakakite e Iehova e finagalo haana ma e tau Isaraela ke he haana a fekafekau ko Mose. Ne pehē e Atua: “To hifo au, ti laveaki e au a lautolu mai he tau lima a Aikupito, to ta hake e au a lautolu mai he motu ia [Aikupito] ke he motu mitaki mo e lahi, ko e motu ne tafe ai e puke huhu mo e meli.” (Esoto 3:8) Tuga ni he mavehe e Iehova ke he ha lautolu a matua tupuna ko Aperahamo, ko e finagalo he Atua he fakahao e tau Isaraela “mai he tau lima a Aikupito” ke fakatū hake a lautolu ko e tau tagata haana. (Kene. 22:17) Ne age he Atua ke he tau Isaraela e fakatokaaga he tau matafakatufono ka fakamalolō a lautolu ke moua e fakafetuiaga mafola mo ia. (Isaia 48:17, 18) Ne tala age a ia ke he tau Isaraela: “Kaeke ke fanogonogo fakamakutu a mutolu ke he haku tau kupu mo e omaoma ke he haku a maveheaga [tuga ne tohi he fakatokaaga Fakatufono], ti eke ni a mutolu mo koloa uho maku, ke mua ke he tau motu oti, ha ko e haku ni e lalolagi oti.” (Esoto 19:5, 6) Ti ko e tau Isaraela ne moua e fakafetuiaga lilifu mo e Atua kua fakavē ke he omaoma po ke fanogonogo ha lautolu ke he leo haana.
8. Ko e heigoa e puhala moui ka moua he tau Isaraela ane mai omaoma a lautolu ke he Atua?
8 Manamanatu la to fēfē e moui ane mai omaoma e tau Isaraela ke he leo he Atua! To fakamonuina e Iehova ha lautolu a tau fonua, tau uluvine, tau fuifui mamoe, mo e tau fuifui manu. Ko e tau fī ha lautolu to nakai taofi tukulagi a lautolu. (Totou 1 Tau Patuiki 10:23-27.) Ka hau e Mesia, to liga moua e ia a Isaraela ke holo mitaki ko e motu tu taha, ti nakai mamahi i lalo he favaleaga ha Roma. Ko Isaraela ko e kautu fakatai ke he tau motu ne viko takai i ai, he foaki e fakamooliaga mauokafua ko e omaoma ke he Atua mooli kua tamai e tau monuina fakaagaaga mo e fakatino.
9, 10. (a) Ko e ha e manako ha Isaraela ke liliu ki Aikupito kua hagahaga kelea lahi? (e) Liga maeke fēfē e liliu ki Aikupito ke lauia e tapuakiaga a Isaraela?
9 Ko e lilifu mooli ne moua e Isaraela—ke gahua fakalataha mo e finagalo a Iehova, ti fua mai e tau monuina ne nakai ma lautolu ni, ka to eke foki ma e tau magafaoa oti kana he lalolagi! (Kene. 22:18) Pete ia, ko e atuhau totoko ia ne nakai lahi e fiafia ne fakakite ke he fakatūaga he kautu fakatai i lalo he pule fakateokarasi. Kua fakamakamaka foki a lautolu ke liliu ki Aikupito! (Totou Numera 14:2-4.) Mogonei, to maeke fēfē e liliu ha lautolu ki Aikupito ke fakalaulahi e finagalo he Atua ke taute a Isaraela mo kautu fakatai? To nakai maeke ai. Ti ka liliu e tau Isaraela ke he pule he ha lautolu a tau tagata lamalamati pouliuli, to nakai maeke a lautolu ke mumui ke he Fakatufono faka-Mose mo e aoga mai he fakaholoaga a Iehova ke he fakamagaloaga he tau agahala ha lautolu. Kua moua mooli e lautolu e onoonoaga fakatino ti kū foki e onoonoaga! Ko e mena ia ne pehē a Iehova ki a lautolu ne totoko: “Ne vihiatia ai e au e hau ia, mo e pehe age, Kua hehe mau a lautolu ke he tau loto ha lautolu, mo e nakai iloa e lautolu haku a tau puhala. Ti omonuo ai au ke he haku a ita, Nakai hao atu ni a lautolu ke he haku a okiokihaga.”—Hepe. 3:10, 11; Sala. 95:10, 11.
10 He eketaha ke liliu ki Aikupito, ko e motu faliuliu ia ne nakai fakakite fakalahi ai e tapiki malolō ha lautolu ke he tau monuina fakaagaaga ne moua, he manako ke he tau fua liki, tau fua aniani, mo e tau fua kalika i Aikupito. (Nume. 11:5) Tuga a Esau ne nakai loto fakaaue, ko e tau tagata totoko ne mautali ke tiaki e tufaaga uho fakaagaaga ke tautui aki e mena kai lolo.—Kene. 25:30-32; Hepe. 12:16.
11. Lauia fēfē e finagalo he Atua he nakai fakamooli he tau Isaraela he vahā a Mose?
11 Pete he fakamanava lahi a Iehova ke he atuhau nakai tua he tau Isaraela ne toka a Aikupito, nukua ‘gahua agaia’ a ia ke he fakamooliaga he finagalo haana, ti hagaaki a ia mogonei ke he taha atuhau foki. Ko e tau tagata he atuhau foou ia ne omaoma lahi nakai pihia e tau matua ha lautolu. He fakatatau mo e poakiaga a Iehova, ne huhū atu a lautolu ke he Motu he Maveheaga ti kamata ke kautū ki ai. Ia Iosua 24:31, totou e tautolu: “Ne fekafekau ai a Isaraela kia Iehova ke he tau aho oti a Iosua, mo e tau aho oti he tau patu kua momoui agaia ka kua mole atu a Iosua, ko lautolu ne iloa e tau gahua oti ne eke ai e ia kia Isaraela.”
12. Iloa fēfē e tautolu kua maeke ke hao atu ke he okiokihaga he Atua he vahā nei?
12 Pete ia, ko e atuhau omaoma ia ne mamate fakahaga ti hukui he “taha hau nakai iloa e lautolu a Iehova mo e tau gahua ne eke ai e ia ma Isaraela.” Fakahiku ai, “ti mahani kelea e fanau a Isaraela ki mua a Iehova, mo e fekafekau ai a lautolu kia Paala.” (Fakafili 2:10, 11) Nakai eke mooli e Motu he Maveheaga mo “okiokihaga” ma lautolu. Ha ko e ha lautolu a nakai omaoma, ne nakai moua e lautolu e mafola tukulagi mo e Atua. He tutala hagaao ke he magaaho fakamui, ne tohi e Paulo: “Kane mai fakahoko e Iosua a lautolu [Isaraela] ke he okiokihaga; po kua nakai vagahau fakamui he Atua ke he taha aho. Haia ni, kua toka agaia e okiokihaga tuga e aho sapati mo e tau tagata he Atua.” (Hepe. 4:8, 9) Ko e “tau tagata he Atua” ne hagaao a Paulo ki ai ko e tau Kerisiano. Kakano kia e mena ia to maeke e tau Kerisiano ke hao atu ke he okiokihaga he Atua? Maeke mooli, ko e tau Kerisiano Iutaia mo lautolu ne nakai ko e tau Iutaia!
Kaumahala e Falu ke Hao Atu ke he Okiokihaga he Atua
13, 14. Ko e heigoa e matutakiaga he fakamanatu e Fakatufono faka-Mose mo e hao atu ke he okiokihaga he Atua (a) he magahala a Mose? (e) he senetenari fakamua?
13 He tohi a Paulo ke he tau Kerisiano Heperu, ne tupetupe a ia ko e falu ia lautolu ne nakai kaufakalataha mo e finagalo he Atua hane holo ki mua. (Totou Heperu 4:1.) He kakano fe? Kehe mamao ai, kua putoia e fakamanatuaga he Fakatufono faka-Mose. Kavi ke he 1,500 tau, ko e ha Isaraela ne manako ke momoui fakatatau mo e finagalo he Atua kua lata ke fakamanatu e Fakatufono. Pete ia, ha kua mate a Iesu, ne utakehe tuai e Fakatufono. Ko e falu Kerisiano ne kaumahala ke mailoga e mena ia, ti fakamakamaka a lautolu ke matutaki ke fakamanatu e tau vala pauaki he Fakatufono.b
14 Ko e tau Kerisiano ne eketaha ke fakamanatu e Fakatufono, ne fakamaama e Paulo ko e tuaga ekepoa ne mua ha Iesu, ko e maveheaga foou, mo e faituga fakaagaaga ne mua atu ki a lautolu oti ato faka-Kerisiano. (Hepe. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Ti tuga he tokaloto e Paulo e fakamanatuaga he Sapati he tau faahi tapu takitaha i lalo he Fakatufono, ne tohi e ia e lilifu he hao atu ke he aho he okiokihaga a Iehova: “Kua toka agaia e okiokihaga tuga e aho sapati mo e tau tagata he Atua. Ha ko ia kua hao atu ke he hana okiokihaga, kua okioki foki a ia ke he hana tau gahua, tuga e Atua ke he hana ni.” (Hepe. 4:8-10) Ko e tau Kerisiano Heperu ia ne nakai lata ke manamanatu na maeke a lautolu ke moua e taliaaga a Iehova he taute e tau gahua ne fakavē ke he Fakatufono faka-Mose. Tali mai he Penetekoso 33 V.N., ko e taliaaga he Atua kua foaki fiafia ki a lautolu kua fakagahua e tua ia Iesu Keriso.
15. Ko e aoga he ha e omaoma ka manako a tautolu ke hao atu ke he okiokihaga he Atua?
15 Ko e heigoa ne taofi e tau Isaraela he magahala a Mose he huhū atu ke he Motu he Maveheaga? Ko e nakai omaoma. Ko e heigoa ne taofi e falu Kerisiano he magahala a Paulo mai he hao atu ke he okiokihaga he Atua? Mena taha—ko e nakai omaoma. Ne kaumahala a lautolu ke mailoga ko e Fakatufono kua fakamooli tuai ti ko Iehova ne takitaki haana tau tagata ke he faahi kehe.
Hao Atu ke he Okiokihaga he Atua he Vahā Nei
16, 17. (a) Ko e heigoa e kakano ke hao atu ke he okiokihaga he Atua he vahā nei? (e) Ko e heigoa ka fakatutala ki ai he vala tala ne mui mai?
16 Gahoa e Kerisiano he vahā nei ka fakamakamaka ke fakamanatu e falu vala he Fakatufono faka-Mose ke maeke ke moua e fakamouiaga. Ko e tau kupu omoomoi ha Paulo ke he tau tagata Efeso kua nakai taumaleku: “Ha ko e fakaalofa noa kua fakamomoui ai a mutolu ke he tua; nakai mai ia mutolu foki ia, ka ko e mena foaki noa mai he Atua, Nakai ko e tau gahua, neke hula ai taha.” (Efeso 2:8, 9) Ti ko e heigoa mogoia e kakano ma e tau Kerisiano ke hao atu ke he okiokihaga he Atua? Ne toka kehe e Iehova e aho ke fituaki—ko e aho okioki haana—ke maeke ke fakamooli e finagalo lilifu haana ke he lalolagi. Maeke ia tautolu ke hao atu ke he okiokihaga ha Iehova—po ke fakalataha mo ia he okiokihaga haana—he omaoma he gahua fakatatau mo e finagalo haana hane holo ki mua tuga ne fakakite ai ki a tautolu puhala he fakatokatokaaga haana.
17 He taha faahi, ka uta fakateaga e tautolu e fakatonuaga ne fakavē ke he Tohi Tapu kua moua e tautolu mai he vahega fekafekau fakamoli mo e loto matala, ti fifili ke mumui ke he puhala tutokotaha, to totoko e tautolu e finagalo he Atua hane fakamooli. To fakahagahaga kelea he mena nei e fakafetuiaga mafola ha tautolu mo Iehova. He vala tala ne mui mai, to fakatutala a tautolu ke he falu tuaga fa mahani ka lauia e tau tagata he Atua mo e fakatutala ke he tau fifiliaga ka taute e tautolu, ke omaoma po ke fano he puhala tutokotaha, ka fakavē e hao atu mooli ha tautolu ke he okiokihaga he Atua.
[Tau Matahui Tala]
a Ko e tau ekepoa mo e tau Levi ne taute e tau gahua he Sapati ne matutaki mo e faituga mo e ‘fakatumau ke nakai hala.’ Ha ko Iesu e ekepoa ne mua he faituga fakaagaaga lahi he Atua, kua maeke foki a ia ke taute e kotofaaga fakaagaaga haana mo e nakai matakutaku neke moumou e Sapati.—Mata. 12:5, 6.
b He hokotia atu e tau Kerisiano Iutaia ke lalago e tau fakaholoaga ma e Aho he Fakafeiloaga he mole e Penetekoso 33 V.N., ne nakai iloa tonu ai. Ko e taute pihia to fakakite mooli e nakai fakalilifu ma e poa ha Iesu. Ka ko e falu Kerisiano Iutaia ne tapiki ke he falu aga fakamotu ne matutaki mo e Fakatufono.—Kala. 4:9-11.
Tau Hūhū ke Manamanatu Fakahokulo Ki Ai
• Ko e heigoa e kakano he aho ke fituaki he okiokihaga he Atua?
• Iloa fēfē e tautolu kua gahuahua agaia e aho ke fituaki he vahā nei?
• Ko e heigoa ne taofi e tau Isaraela he vahā a Mose ti pihia mo e falu he tau Kerisiano he senetenari fakamua mai he hao atu ke he okiokihaga he Atua?
• Ko e heigoa e kakano ke hao atu ke he okiokihaga he Atua he vahā nei?
[Blurb he lau 27]
Maeke ia tautolu ke hao atu ke he okiokihaga ha Iehova he omaoma he gahua fakatatau mo e finagalo haana hane holo ki mua tuga ne fakakite ai ki a tautolu puhala he fakatokatokaaga haana
[Tau Fakatino he lau 26, 27]
Ko e heigoa kua matutaki ke lata mo e tau tagata he Atua ke hao atu ke he okiokihaga haana?