Wat is er met de vriendschap gebeurd?
IN DEZE wereld waar, zoals in de bijbel is voorzegd, ’de wetteloosheid is toegenomen en de liefde van de meesten is verkoeld’, zijn ouderwetse vriendschappen inderdaad moeilijk te vinden (Matth. 24:12). Hoewel er nog altijd vriendelijke mensen en goede buren bestaan, zijn zelfs velen van hen geneigd het niet tot echte vriendschap te laten komen.
Als u iemand in het algemeen echter zou vragen of hij veel vrienden had, zou hij ongetwijfeld geneigd zijn „ja” te zeggen, of hij zou misschien aarzelen een antwoord te geven. Waarom? Omdat het woord „vriend” verschillende betekenissen heeft.
Kennissen worden bijvoorbeeld vaak als vrienden beschouwd. Iemand zegt misschien: „Ik heb veel vrienden in vrijwel alle kringen van de maatschappij! De krantenjongen bijvoorbeeld — hoe heet hij ook alweer? En de slager op de hoek waar wij ons vlees kopen; en de bankier die mijn zaken behartigt. U ziet dus dat ik veel vrienden heb.” Van sommigen herinnert hij zich misschien zelfs niet eens hun naam, maar deze oppervlakkige kennissen noemen sommige mensen vrienden.
Vriendschappelijke manieren worden wel vaak ten onrechte voor bewijzen van vriendschap aangezien. Sommige mensen stellen zich bijvoorbeeld heel gauw voor en dringen er vaak binnen een paar minuten al op aan dat u hen bij hun voornaam noemt. Zij vragen misschien: „Waar woont u? Wat doet u? Waar bent u op school geweest? Bent u getrouwd? Hebt u kinderen?”, vrijwel in één adem. Zij hebben de neiging heel gauw persoonlijk te worden. Zijn deze „vriendschappelijke” manieren echter altijd een bewijs van echte vriendschap? Hoeveel van deze mensen zullen u te hulp komen als u steun, financiële hulp of troost nodig hebt?
Vele westerlingen zijn het woord „vriend” op een uitgebreide kennissenkring gaan toepassen. Het kan iemand betekenen die een zakenrelatie, een speelkameraadje uit de kinderjaren of een vertrouweling is. Ringen en halskettingen zijn symbolen van vriendschap geworden. In de Verenigde Staten, Canada en enkele andere westerse landen behoeft het woord „vriend” dus niet noodzakelijkerwijs een intieme verhouding te betreffen. Vriendschap kan oppervlakkig en vluchtig, afhankelijk van verblijfplaats of positie, of innig en blijvend zijn. Amerikanen zeggen: „Het hangt er maar van af wat je op het oog hebt.”
In tal van Europese landen, waar oorlogen en geweld hun tol hebben geëist, heeft vriendschap eveneens een verandering ondergaan. De oudere generatie geeft vlug toe dat vriendschap niet meer is wat het vroeger was. Volgens sommigen is een vriend iemand die het verstand en het temperament van de ander door en door kent, zich scherp bewust is van de dingen waarnaar diens speciale belangstelling uitgaat en die een beroep weet te doen op zijn beste hoedanigheden. Voor anderen is vriendschap meer een gevoelskwestie. Een vriend is een speciale persoon die van dezelfde dingen houdt als u. Hij houdt van trekken, bergen beklimmen, zeilen — doorgaans avontuurlijke ondernemingen. Een dergelijke vriendschap behoeft niet noodzakelijkerwijs iets met vertrouwen of loyaliteit te maken te hebben. Ze is veeleer op het delen van ervaringen gebaseerd.
De gedachte van vroeger jaren, toen vriendschap als een hechte band werd beschouwd die mensen bijna net zo nauw met elkaar verbond als bloedverwantschap, toen vrienden een bescherming waren tegen wetteloze en immorele personen, is grotendeels uit de wereld verdwenen.
De verandering is hoofdzakelijk gekomen doordat de mensen, in overeenstemming met bijbelse profetieën, ’zichzelf zijn gaan liefhebben en geen natuurlijke genegenheid hebben’ (2 Tim. 3:1-3). Zonder natuurlijke genegenheid kan er geen echte vriendschap bestaan.
Er zijn in de hedendaagse wereld ook vele verdeeldheid brengende krachten aan het werk die het sluiten van hechte vriendschappen verhinderen. Het kost tijd om ware vriendschap te sluiten, maar de mensen van tegenwoordig hebben geen rust. Weinigen blijven lang genoeg op één plaats om blijvende vriendschap te kweken. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld verandert één op de vijf mensen elk jaar van adres. In andere delen van de wereld vindt eenzelfde bevolkings-„verschuiving” plaats.
Blijvende vriendschappen vereisen ook iemands vertrouwen en loyaliteit, doch deze eigenschappen worden niet gevoed in een klimaat van onrust, misdaad, wantrouwen en geweld waardoor de wereld tijdens deze generatie wordt geteisterd.
Vriendschap houdt ook in dat men bereid is verantwoordelijkheid te dragen en de lasten van anderen te verlichten. Velen in deze tijd willen zich echter niet met anderen inlaten, om te voorkomen dat zij in hun lasten en lijden worden betrokken. Een jongeman die aan het verhuizen was, zei: „Mijn vrouw en ik maken altijd binnen enkele weken nieuwe vrienden, maar wij laten de vriendschap nooit zo hecht worden dat wij het vervelend vinden om weg te gaan.” Wat een verschil met de woorden van Jezus Christus echter, die zei: „Iemand kan geen grotere liefde hebben dan dat hij afstand doet van zijn ziel ten behoeve van zijn vrienden.” — Joh. 15:13.
Voor vriendschap die iets betekent is opoffering nodig, en velen willen geen offers meer brengen. Ouderwetse vriendschap, een van de warme zegeningen van het verleden, is daarom steeds moeilijker te vinden.
Dat neemt niet weg dat er nog steeds ware vriendschap bestaat, vriendschap zoals tussen David en Jonathan en tussen Ruth en Naomi bestond, zoals in de bijbel staat opgetekend (2 Sam. 1:26; Ruth 1:16, 17). Deze vriendschappen bestaan echter voornamelijk onder de ware bijbelse christenen die hun geloof in God en zijn Woord de bijbel hebben gesteld. Jehovah’s getuigen bemerken bijvoorbeeld dat hun familie van vrienden werkelijk met sprongen groeit (Mark. 10:29, 30). Behalve onder echte bijbelse christenen komen ware vriendschappen zelden voor. Dit is tot schade van de mensheid.
Waarom zou men echter vriendschap betonen? Hoe kan men in deze goddeloze wereld vrienden zijn? Hoe moet men zich eigenlijk vrienden maken, en wat voor vrienden? Deze en andere actuele vragen worden in het volgende artikel beantwoord.