Een nieuw hydro-elektrisch project in Ierland

Door Ontwaakt!-correspondent in Ierland

IN 1968 koersten wij op zekere dag door de lieflijke Glendassan-vallei in het graafschap Wicklow. Toen wij de top van de 478 meter hoge Wicklow Gap hadden bereikt, hadden wij een schitterend uitzicht! Toen wij over het dorre, met grote keien bezaaide terrein in de richting van Lough (een Iers meer) Nahanagan keken, zagen wij, in plaats van het gewone tafereel, dat het land wemelde van mensen en machines! Ja, een enorm groot gebied werd daar geëgaliseerd, en er werd een weg aangelegd. Wat kon dat betekenen?

Volgende bezoeken brachten aan het licht dat hier met een nieuw hydro-elektrisch project werd begonnen. Hoe was dat echter mogelijk? De Glendassan was maar een beek. Onze nieuwsgierigheid werd niet eerder bevredigd dan in de zomer van 1970, toen een ingenieur van dit opmerkelijke bouwproject ons een rondleiding gaf en ons de opzet van het project uitlegde.

Opzet van het project

Lough Nahanagan zal als een natuurlijk bekken worden gebruikt. Kaarten tonen aan dat het 420 meter boven de zeespiegel ligt. Daarachter rijst de Turlough Hill echter zeer steil op tot ongeveer 690 meter, en daarbovenop wordt een kunstmatig waterbekken gebouwd. Deze twee waterbekkens zullen verbonden worden door middel van een tunnel die met behulp van springladingen dwars door het massieve rotsgesteente van de Turlough Hill gegraven zal worden.

Het project is gebaseerd op het moderne systeem van het oppompen en opslaan van een watervoorraad. Van het lage waterbekken wordt water naar het hoger gelegen reservoir gepompt, waar het wordt opgeslagen. Wanneer het nodig is om elektriciteit op te wekken, laat men het opgeslagen water via de tunnel naar beneden door de turbines lopen zodat deze gaan draaien, en laat men het vervolgens in het lager gelegen waterbekken vloeien.

Een rondleiding over het werkterrein

Gaat u echter eens met ons mee en volgt u ons op onze rondleiding over het werkterrein, dan zult u zien wat er allemaal bij betrokken is.

Het wateroppervlak van Lough Nahanagan is een aantal meters gedaald. Wij worden met de auto langs alle terreinwerkzaamheden geleid die aan de oevers van het meer plaatsvinden, totdat wij aan de zwarte, gapende ingang van een tunnel komen die in het massieve rotsgesteente van de zich hoog boven ons verheffende Turlough Hill is geboord. De auto draait de tunnel in, terwijl onze fel schijnende koplampen de inktzwarte duisternis doorboren. Er is bijna plaats voor twee auto’s naast elkaar. Dit is de toegangstunnel, die nog met beton zal worden beschoeid. Geleidelijk dalend hobbelen en spatten wij de tunnel door, totdat deze zich ten slotte enigszins verbreedt. Hier zijn lampen; wij zijn nu bijna aan het einde van de uitholling. Wij kijken aandachtig naar de onafgewerkte rotswanden en vragen hoe ver bij elke explosie de tunnel vordert. Gewoonlijk is dat tussen de twee en drie meter. Terwijl wij in onze rubberlaarzen rondbaggeren, merken wij op dat de tunnel zich daarginds aan het einde vernauwt, een draai maakt en vervolgens steil omhooggaat. Wat is daar de reden van?

Het is de drukschacht of -tunnel die de twee waterbekkens zal verbinden. De hellingshoek met het horizontale vlak is 28 graden, hetgeen een stijging is van iets meer dan één op twee, een helling die voor automobilisten wel wat betekent! De lengte van deze helling zal ongeveer 460 meter worden. De diameter van de tunnel is bijna vijf meter. Deze druktunnel zal een stalen bekleding krijgen, en in de ruimte tussen het staal en de rotswand zal beton worden gestort.

Wij gaan weer in de auto, die in het bredere gedeelte van de tunnel gemakkelijk kan keren. Als wij weer buiten zijn, rijden wij naar de ingang van de ventilatietunnel. Deze heeft een veel kleinere diameter, en wij zullen moeten lopen. Deze tunnel gaat heel steil naar beneden naar wat De Grot wordt genoemd. Hierin zal de installatie voor het opwekken van elektriciteit worden ondergebracht, en als alles klaar is, zal men de grot via de toegangstunnel kunnen bereiken. De afmetingen van deze kunstmatige grot zijn: ongeveer 82 meter lang, ongeveer 23 meter breed en ongeveer 30 meter hoog. Wat een grot! Het belangrijkste deel van de uitrusting zal bestaan in vier omkeerbare pompturbines waardoor elektriciteit wordt opgewekt wanneer de kracht van het water ze in de ene richting doet draaien, en die in de omgekeerde richting als waterpompen werken. Tot de in de grot ondergebrachte installatie zullen ook twee hijskranen van 63 ton alsmede een controlekamer behoren.

Wij keren op onze schreden terug en gaan weer door de ventilatietunnel omhoog, en vervolgens rijden wij de weg op die wij op die dag in 1968 nog in aanleg hadden gezien. Bijna 3 1/2 kilometer lang slingert hij omhoog naar de top van de Turlough Hill. Wat een schouwspel krijgt men daar te zien! De top van de berg is er afgehaald. Er zijn veel machines, hoofdzakelijk werktuigen voor grondverzet, maar één machine is buitengewoon groot. Stukken rots en grote keien worden in de machine gevoerd, die ze tot kleine stukjes vermaalt. Het resultaat is een reusachtig geëgaliseerd terrein, in het midden waarvan een groot „bassin” wordt uitgegraven en met een dijk wordt omgeven.

Wij klauteren de dijk over en gaan het bassin door. Ja, het bovenste waterbekken is in aanleg! Als de dijk klaar is, zal de hoogte ervan ongeveer twintig meter boven laag-waterpeil bedragen. De onderkant, de glooiing aan de binnenkant, en de kruin van de dijk zullen een bekleding krijgen van asfaltbeton met ten slotte daaroverheen een afsluitingsdeklaag van mastiek. Wat een gezicht zal dat zijn! Denk eens aan: de hele afstand over de dijk in de rondte zal meer dan 1400 meter bedragen. En wat een fantastisch uitzicht hebben wij hier op de omliggende Wicklow-heuvels.

Wij beginnen nu weer aan onze afdaling. Onze rondleiding is ten einde. Nu wij deze dingen hebben gezien, beginnen wij ons af te vragen hoeveel de kosten zullen bedragen. Dit zal in totaal ongeveer 122 miljoen gulden zijn. Wat zal het uitgeven van zo’n enorme geldsom voor voordelen opleveren?

Voordelen

Misschien is het grootste voordeel van dit systeem dat bestaat in het oppompen van een watervoorraad wel, dat hierdoor, juist wanneer dit nodig is, in de extra hoeveelheid elektriciteit wordt voorzien. Door een knop in te drukken laat men uit het bovenste reservoir water wegstromen, en binnen enkele minuten beginnen hierdoor de generators te werken. De totale capaciteit die Turlough Hill zal leveren, is 280 miljoen watt!

Denkt u eens aan het alternatief: krachtstations van een ander type zijn voortdurend in werking, en met piekuren moet een flinke tijd van tevoren rekening worden gehouden. Gemakkelijk valt dit waar te nemen in het geval van krachtstations die door stoom worden aangedreven, zoals die welke kolen of olie verbruiken. (Deze staan bekend onder de naam van thermische centrales.) Denkt u maar aan een stoomlocomotief; het kost tijd om het vuur op te stoken en vervolgens nog meer stoom beschikbaar te hebben om op een gegeven moment een hogere snelheid te ontwikkelen of langs een berghelling omhoog te rijden. Dit is een betrekkelijk langzame werkwijze vergeleken met het indrukken van een knop om extra stroom te geven; en hoeveel positiever en zekerder is deze laatste methode! Wij begrijpen dus dat het Turlough-Hillkrachtstation een beveiliging zal zijn tegen storingen en defecten of onvoldoende stroomvoorziening tijdens de piekuren.

Nog een voordeel is gelegen in de geringere kosten van de stroomvoorziening. Net zoals er piekuren zijn, waarin er meer stroom wordt verlangd, zijn er ook periodes van zeer laag stroomverbruik, voornamelijk gedurende de nacht. Veronderstel echter eens dat de meeste krachtstations elke nacht gesloten werden. Denk eens aan de brandstof die nodig zou zijn om ze elke ochtend weer op gang te brengen, vooral omdat in verband met de toenemende behoefte tijdens piekuren steeds grotere krachtstations gebouwd zouden moeten worden die steeds meer brandstof nodig zouden hebben om weer op gang te kunnen komen.

Denk ook eens aan de slijtage. Wij zouden deze situatie kunnen vergelijken met hetgeen er gebeurt als wij autorijden: herhaaldelijk stoppen en weer optrekken kost meer brandstof en versnelt het slijtageproces in de motor, terwijl het daarentegen beter is voor de motor en hij ook zuiniger loopt als wij de auto gestadig laten lopen. Evenzo is het zeer economisch om thermische centrales continu in een tamelijk gestadig tempo te laten draaien en dan alleen maar tijdens piekuren extra stroom te betrekken van een krachtstation dat van een opgepompte watervoorraad gebruik maakt. Merk echter ook op dat de energie die aldus wordt geproduceerd als de centrale ’s nachts constant doordraait, beschikbaar is om een „wateroppompcentrale” van de nodige energie te voorzien om het water van het laaggelegen naar het hooggelegen reservoir te pompen, met andere woorden: het teveel aan energie dat ’s nachts als gevolg van economische continu-werkzaamheid wordt geproduceerd, wordt naar een reusachtige opslagplaats overgebracht vanwaar het op vrijwel hetzelfde moment dat het nodig is, betrokken kan worden.

Op het gebied van de kosten zijn dit bovendien niet de enige voordelen. De kosten van kolen en olie die voor thermische centrales nodig zijn, gaan met sprongen omhoog; ze zijn in sommige gevallen met 50 percent in één jaar gestegen. Een dergelijk probleem kent de „wateroppompcentrale” niet, want deze loopt op water! De installatiekosten zijn weliswaar hoog, maar liggen tamelijk vast. En wanneer wij de 122 miljoen gulden van het Turlough-Hillproject met de 2,8 miljard gulden vergelijken die Ierland van plan is in de komende tien jaar aan andere soorten en combinaties van krachtstations te besteden, schijnen deze kosten niet werkelijk van veel betekenis te zijn.

Momenteel wordt in Ierland ongeveer de helft van de totale energie door hydro-elektrische centrales geleverd. Deze elektriciteitsvoorziening is onafhankelijk van invoerartikelen zoals kolen en olie. In deze dagen vormt de afhankelijkheid van zulke importartikelen een steeds groter risico. De invoering van de Turlough-Hillcentrale zal daarom een grotere zekerheid betekenen voor de stroomvoorziening van het land.

Veel mensen zullen zodoende op een manier die zelfs nog betrouwbaarder is en die zo economisch mogelijk blijft en die ook veiliger is, van elektriciteit worden voorzien. Ongetwijfeld hebben grote aantallen mensen reeds voordeel getrokken van het „wateroppompproject” in Schotland en in Wales, alsmede van een tiental van deze projecten in Europa en een aantal in de Verenigde Staten.

De mensen hier zien uit naar 1973, wanneer het Turlough-Hillproject, het eerste van zijn soort in dit land, volgens de plannen in exploitatie zal worden gebracht.

[Diagram op blz. 17]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

TURLOUGH-HILLPROJECT

BOVENSTE WATERBEKKEN

DRUKTUNNEL

GROT

LOUGH NAHANAGAN