Deel 1
Zal men blijven roken?
WELHAAST iedereen rookt of is anders wel bij tijd en wijle aan het roken van anderen blootgesteld. Praktisch overal waar mensen wonen, is vooral het roken van sigaretten een sterk verschanste gewoonte.
Toen dan ook een paar jaar geleden in een Filippijns regenwoud de Tasadays werden ontdekt, werd hun onbekendheid met tabak als een krachtig bewijs voor een buitengewoon isolement beschouwd. Toch is het roken van sigaretten iets van betrekkelijk recente datum.
Een korte geschiedenis
Minder dan 500 jaar geleden kwam Christophorus Columbus als eerste Europeaan in aanraking met de rookgewoonte. De Indianen in de Nieuwe Wereld rookten tabak in een pijp. Tegen 1600 rookten Europeanen met de hand gerolde sigaretten. Toen werd in de jaren tachtig van de vorige eeuw de eerste doelmatige sigarettenmachine uitgevonden.
Vooral gedurende de Eerste Wereldoorlog verwierf het roken van sigaretten grote populariteit. En pas de laatste veertig jaar zijn vrouwen gaan roken. Tegenwoordig is het gebruik van sigaretten verbijsterend.
Een bloeiende industrie
In 1978 werden ongeveer 4.200.000.000.000 sigaretten geproduceerd! Dat zijn er genoeg om iedereen op aarde — mannen, vrouwen en kinderen — er bijna drie per dag te laten roken, ofwel 1000 per jaar! Daar ongeveer de helft van de wereldbevolking onder de twintig is, is dat 2000 sigaretten per jaar voor ieder volwassen lid van de menselijke familie!
Alleen al in China roken honderden miljoenen. Ook roken meer dan 55 miljoen personen in de VS, 34 miljoen in Japan, 18 miljoen in Engeland, enzovoort. Het is niets ongewoons als iemand 10.000 of meer sigaretten per jaar rookt. Een dermate populaire gewoonte, denkt u wellicht, zal beslist wel altijd blijven bestaan. Toch zijn sommigen een andere mening toegedaan.
Een topfunctionaris in de sigarettenindustrie zei: „We bereiden ons erop voor geleidelijk te stoppen met tabaksprodukten. Niet komend jaar, maar misschien over twintig jaar.” Amerikaanse sigarettenproducenten hebben zich ook al op andere terreinen begeven. Alle concerns hebben het woord „tabak” uit hun firmanaam geschrapt.
John Pinney, hoofd van het Amerikaanse Bureau voor Roken en Gezondheid, beweert: „Roken raakt eruit.” Waarom zou hij dit zeggen over een gewoonte waaraan een groot deel van de menselijke familie verslaafd is?
De ontmaskering van een moordenaar
„Wij beleven een nieuw tijdperk van pandemieën”, schreef Dr. Jean Mayer. Bijna de helft van de mannen in westerse landen sterft aan hartkwalen, en kanker doodt een groot deel van de overigen. Sigaretterook is, zoals het bewijsmateriaal onthult, een belangrijke oorzaak van deze verschrikkelijke plagen.
De bewijzen blijven zich opstapelen. In januari 1979 gaf de directeur-generaal van de Openbare Gezondheidsdienst van de VS een rapport over roken vrij waarin 30.000 verslagen van wetenschappelijk onderzoek als verwijsbronnen werden aangehaald. „Het roken van sigaretten,” zei het rapport, „is de meest nodeloze afzonderlijke milieufactor die bijdraagt tot ziekte, invaliditeit en dood in de Verenigde Staten.” In een redactioneel schrijven gaf de New York Times het volgende commentaar op het rapport: „Tabak doodt elk jaar meer dan 350.000 Amerikanen.”
Het verslag van de Amerikaanse gezondheidsdienst over 1980 legde de nadruk op de rampzalige gevolgen die roken heeft voor vrouwen, die veel recenter en masse zijn gaan roken. „De eerste tekenen van een epidemie van met roken samenhangende ziekten onder vrouwen beginnen zich al voor te doen”, stond erin. „Binnen drie jaar zal longkanker naar verwachting vaker voorkomen dan borstkanker.”
Als u zou roken, en honderden gerespecteerde medische autoriteiten vertelden u dergelijke dingen over uw gewoonte, wat zou u dan doen?
Raakt roken uit de mode?
Tientallen miljoenen rokers zijn vanwege al dit bewijsmateriaal gestopt met roken. Alleen al in de VS zijn ongeveer 30 miljoen ex-rokers. In 1965 rookten de meeste mannen in de VS, maar tegen 1979 rookte nog geen 37 procent. Gedurende deze periode daalde zelfs het aantal vrouwelijke rokers van 32 naar 28 procent. Meer dan de helft van de Canadese volwassenen rookte in 1965; nu minder dan 42 procent.
Ja, veel rokers zijn geholpen ermee op te houden. In 1978 werden in de Verenigde Staten 2.000.000.000 sigaretten minder gerookt dan in het jaar daarvoor. Optimistisch verkondigde Daniel Horn van het National Clearinghouse for Smoking and Health: „De oorlog tegen het roken is gewonnen. Alles wat ons nog rest, is het opruimen van de laatste weerstandsnesten.” Maar is dit waar?
Bij lange na niet! Zoals een functionaris van het Tabaksinstituut reageerde: „Wij gaan niet werkeloos zitten toekijken hoe onze bedrijfstak wordt geruïneerd.” Er werd dan ook onlangs in één jaar $875 miljoen (ruim ƒ 2 miljard) aan reclame voor sigaretten besteed, meer dan voor enig ander produkt op de Amerikaanse markt. En de daling in het aantal in de VS gerookte sigaretten van 2.000.000.000 stuks was slechts van 617 miljard naar 615 miljard, een afname van minder dan één derde van een procent.
Feitelijk blijft de sigarettenindustrie groeien, daar in de zogenaamde „Derde Wereld”-landen nieuwe afzetgebieden worden geopend. In een recent jaar verhoogden de VS hun tabaksexport met meer dan 20 procent! Zo werden er in 1978 in de hele wereld 100 miljard sigaretten meer geproduceerd dan in 1977.
Ten einde ervoor te zorgen dat de rookgewoonte zal blijven bestaan, heeft de tabaksindustrie nog een andere markt aangeboord — de jeugd. De psycholoog Dr. Ronald Shor verklaart hierover: „Tieners proberen een betekenisvolle volwassen identiteit te vinden en een manier te ontdekken om een gelukkig en normaal leven als volwassene te leiden zonder hun jeugdige geest te moeten prijsgeven. Dat is nu precies wat de [sigaretten] advertenties je beloven als je rookt.”
Zo roken er nu 6.000.000 Amerikaanse jongeren onder de twintig. In andere landen rookt klaarblijkelijk een nog groter percentage, zoals het tijdschrift World Health opmerkt: „In België rookt 50 procent van de jongeren tegen de tijd dat zij de leeftijd van vijftien jaar bereiken. In de Bondsrepubliek Duitsland is 36 procent van de tien- tot twaalfjarigen al een geregeld roker.”
Maar waarom wordt een produkt waarvan bekend is dat het verschrikkelijke ziekten veroorzaakt, niet verboden in plaats dat het met veel fanfare als iets weldadigs wordt aangeprezen? En, als er zoveel bewijsmateriaal is dat roken gevaarlijk is, waarom blijven dan zo vele miljoenen roken?
[Illustraties op blz. 6]
„De eerste tekenen van een epidemie van met roken samenhangende ziekten onder vrouwen beginnen zich al voor te doen”
Tieners, op zoek naar een volwassen identiteit, worden geëxploiteerd door de tabaksindustrie