Wat kunnen ouders doen?

„IK HAD pas op de tv een documentaire over ontvoerde kinderen gezien”, zei een gepensioneerde man in Florida, „en ik ging mij afvragen of kinderen echt weten wat zij moeten doen als een vreemde hen probeert mee te lokken. Aan een paar achtjarigen die ik kende, heb ik toen de vraag gesteld: Wat zou je doen als een aardige meneer je snoep gaf en je even later vroeg om met hem mee te gaan — omdat hij je iets wilde laten zien?” Hij vervolgde: „Enig idee wat ze zeiden? Elk kind antwoordde: ’Ik weet het niet.’”

„Maar dit waren ’kinderen van buiten’”, zei hij, „en omdat ik dat weekeinde naar een nabijgelegen stad moest en daar heel wat gezinnen zou ontmoeten, besloot ik na te gaan wat kinderen zouden zeggen die beter weten wat er zoal te koop is.” Hun antwoorden verbijsterden hem. Alle kinderen van zes jaar en jonger beantwoordden zijn vraag, „Zou je met hem meegaan?” met een stellig „Ja, meneer!” Die van zeven en ouder zeiden in het algemeen nee. Maar de man merkte op: „Zij hadden echt geen duidelijk idee van de reden of van wat zij dan moesten doen.”

Kinderen zijn niet de enigen die slecht zijn ingelicht. Ook vele ouders weten niet wat zij moeten doen — hetzij om hun kind te beschermen of om hun kind te vinden wanneer het vermist wordt.

Afgezien van een enkel verdwaald kind, verdwijnen kinderen om twee fundamentele redenen: Of zij gaan vrijwillig weg, zoals in het geval van weglopers, of zij worden door iemand ontvoerd. Aangezien kinderen geen rijp oordeel en geen ervaring hebben, komt het op de ouders aan om de vereiste voorzorgen te nemen om de veiligheid van hun kind te verzekeren.

De gevaren zijn reëel

Ouders moeten beseffen dat de gevaren reëel zijn. Er zijn mensen die uw kind willen, maar zij hebben niet de beste belangen van het kind op het oog. „Hun motief is meestal bevrediging van seksuele verlangens”, zegt Alice Byrne, een Newyorkse particuliere detective die vermiste kinderen tot in Kenia heeft opgespoord. „Het is maar zelden om het kind te koesteren en liefde te schenken.”

Brigadier Lloyd Martin van de gemeentepolitie van Los Angeles werkt bij de afdeling Seksueel geëxploiteerde kinderen, en is een zelfde mening toegedaan. „Ik ken geen mens die weglopers van de straat opneemt zonder er iets voor terug te willen hebben”, zegt hij, „en gewoonlijk is het seks.” Vaak krijgen zij zonder protest van het kind wat zij willen omdat zij het kind datgene geven wat het meent nooit gekregen te hebben — liefde, aandacht, geld, materiële dingen. Of zij overtuigen het kind ervan dat zijn ouders hem niet meer willen, of mishandelen en misbruiken het kind zo erg dat het zich ten slotte nietswaardig voelt en zijn nieuwe rol in het leven aanvaardt.a

Hoewel de pers vaak alle aandacht concentreert op deze „zieke” en perverse vreemden die op jonge kinderen azen, dienen ouders ook voorzichtigheid te betrachten ten aanzien van personen die het kind al kent. „Wij weten dat het gevaar voor de kinderen niet ligt bij de vreemden”, zegt Charles Sutherland van Search. „De bedreiging komt juist van de mensen die het kind heeft leren kennen en vertrouwen — ja, blindelings vertrouwt.” Gevaar voor het kind kan afkomstig zijn van een familielid, een vriend of buurman — of zelfs een onderwijzer op school of iemand anders die autoriteit heeft. De raad van Annette, wier zoon Taj sinds 1981 weg is, luidt: „Weet wie de vrienden van je kind zijn. Een kinderverkrachter of kidnapper is vaak een bekende, iemand wiens contact met het kind maatschappelijk aanvaard is.”

De waarschuwing die u uw kind geeft ten aanzien van vreemden, kan nog om een andere reden ontoereikend zijn: Uw idee van wie een vreemde is en de gedachten van uw kind daarover zouden kunnen verschillen. Uw kind kan vrienden hebben die u niet kent en die ú als vreemden zou beschouwen. „Iemand door wie uw kind op zijn weg naar school wordt gegroet of van wie hij wat snoep krijgt, kan heel snel zijn vriend worden”, zegt detective Alice Byrne. „Vooral in de grote steden treffen wij dit potentiële gevaar aan.” Zij adviseert: „Heb er belangstelling voor wie de vrienden van uw kind zijn — vooral als die vriend een volwassene is.”

Gezinssfeer en thuis gegeven instructies

Het ligt voor de hand dat de kwaliteit van het gezinsleven een uitermate belangrijke rol speelt in de bescherming van het kind. „De veelvuldigst vermelde factor bij weglopen is een slechte verhouding tussen ouders en kind”, zegt een onderzoek in de publikatie Family Relations. Een liefdevolle en gelukkige atmosfeer thuis, waarbij er een goede communicatie bestaat tussen de gezinsleden en waar ervoor wordt gezorgd dat het kind zich veilig kan voelen, zal heel waarschijnlijk voorkomen dat een kind wegloopt — of wegblijft — als er zich een emotionele situatie voordoet. Zorgzame ouders zullen bij beslissingen ook willen laten meewegen wat het beste is voor hun kinderen.

Hoewel het noodzakelijk is een kind te instrueren aangaande mensen die hem zouden kunnen ontvoeren of hem kwaad zouden kunnen berokkenen, is de benadering van dat onderwerp en de manier waarop hem daarover instructies gegeven worden, ook van belang. Een ouder wil beslist niet dat het kind neurotisch en paranoïde wordt — beangst voor iedereen die het ontmoet of ziet. Anderzijds zal de ouder zich niet door vrees om het kind van streek te maken of de onwaarschijnlijkheid dat er iets gebeurt, ervan mogen laten weerhouden de noodzakelijke instructie te geven.

Het feit is dat ontvoering van kinderen inderdaad voorkomt, in kleine stadjes net zo goed als in grote steden. Niemand kan voorspellen waar of wanneer. Een verstandige ouder zal dus redelijke voorzorgsmaatregelen treffen en de nodige instructie geven om te voorkomen dat het kind wordt ontvoerd. „Niemand zegt dat uw kind gekidnapt zal worden”, zegt politiebrigadier Richard Ruffino, een deskundige op het gebied van vermiste personen. „U moet de dingen die u doet en de kennis die u uw kind geeft, als preventieve actie bezien. Het is als een verzekering. Hebt u een verzekering genomen omdat u een ongeluk zult hebben of omdat u een ongeluk kunt hebben?”

Tot de voorzorgsmaatregelen die ouders volgens deskundigen dienen te nemen, behoren de volgende: Houd op openbaar terrein kleine kinderen altijd in het zicht. Laat heel jonge kinderen nooit zonder toezicht. Weet aan wie u uw kind kunt toevertrouwen. Stuur een jong kind niet ’s avonds om een boodschap uit. Laat geen jonge kinderen in speelruimten van grote warenhuizen of winkelcentra achter terwijl u gaat winkelen. Laat hen niet alleen in de auto wachten — vooral niet een auto waarvan het sleuteltje in het contact steekt of de motor nog loopt — terwijl u even iets gaat regelen.

Sommige deskundigen zijn er voorstander van dat er een bepaald codewoord in het gezin gebruikt wordt — een speciaal van tevoren gekozen woord dat alleen de gezinsleden kennen. Personen die een kind willen ontvoeren, zullen het kind vaak vertellen dat zij door de ouders van het kind zijn gezonden, of dat zij het kind komen halen omdat de moeder ziek is. Het kind kan dan naar het codewoord vragen en als dat niet wordt gegeven, weigeren mee te gaan. In elk geval moet een kind weten dat het wel beleefd en respectvol moet zijn tegenover volwassenen, maar dat het alle recht heeft om „Nee, dank u” te zeggen en dat het niets hoeft te doen dat hem bang maakt of waarbij hij zich niet op zijn gemak voelt of dat tegen de instructies van zijn ouders ingaat.

Succes in het beschermen van een kind hangt voor een groot deel af van een open communicatie. Een liefdevolle ouder die grote waarde hecht aan goede communicatie, zal de „signalen” opmerken die een kind geeft dat met problemen zit: plotselinge veranderingen in zijn stemmingen en instelling, grotere afzondering, heimelijkheid en verminderde communicatie, gestoorde nachtrust en verlies van eetlust. Bedenk dat communicatie tweerichtingsverkeer is. Ouders, luister naar wat uw kind u vertelt en overweeg het zorgvuldig. „Taj heeft een keer gezegd dat hij zou weglopen”, zegt Annette, „maar ik nam hem niet serieus. Ik had hem er nooit eerder over gehoord, en ik dacht dat hij maar wat zei.”

Wanneer een kind wordt vermist

Wat kunnen ouders doen wanneer een kind wordt vermist? Allereerst moet u proberen niet in paniek te raken. Voer een korte redelijke zoekactie uit om vast te stellen dat het kind werkelijk wordt vermist. Ga na of hij thuis is, op school, bij de vriendjes waarmee hij het meest speelt, bij de buren. Meld de aangelegenheid dan direct aan de plaatselijke politie en verschaf hun alle informatie die u kunt geven. In sommige plaatsen heeft de politie speciale afdelingen voor vermiste personen of weglopers, en deze dienen dan ook ingelicht te worden.

Het kan nuttig zijn om alle vrienden van uw kind en alle familieleden te vertellen wat er gebeurd is. Het kan zijn dat uw kind zich met hen in verbinding stelt, of misschien weten zij al iets wat een bruikbare aanwijzing vormt. Succes in het terugvinden van een kind hangt vaak af van publiciteit — hoeveel mensen ervan afweten en naar het kind uitkijken. In sommige landen bestaan speciale instellingen met permanent bemande telefoons voor vermiste personen. Hun hulp kan ook worden ingeroepen, en het geringe bedrag dat zij in rekening brengen voor registratie en opname in hun rondzendlijsten van vermiste personen, kan het alleszins waard zijn. In de Verenigde Staten kan de vermissing nu ook worden opgenomen in een centrale FBI-computer waarvan het gegevensbestand in dat hele land toegankelijk is.

Nauwkeurige en recente informatie zal de nuttigste hulp vormen om een vermist kind te vinden en te onderscheiden van anderen die op hem lijken. Vaak wordt een zoekactie bemoeilijkt omdat er geen foto beschikbaar is, of maakt het ontbreken van voldoende gegevens het onmogelijk een gevonden lichaam met zekerheid te identificeren. In een kadertje bij dit artikel vindt u een aantal algemene suggesties van deskundigen die het zoeken zullen vergemakkelijken en tot een identificatie kunnen bijdragen.

Hoe ouders een kind behandelen dat terugkomt of wordt gevonden, is ook belangrijk. Een veel voorkomende reactie is het kind een uitbrander te geven en het ernstig te straffen. Hoewel enig onderricht en straf inderdaad nodig kunnen zijn, doen ouders er verstandig aan om terdege te overwegen hoe deze straf wordt toegediend. Zoals de Italiaanse publikatie Oggi berichtte, ’lopen jonge mensen van huis weg . . . omdat vaak niemand in het gezin de kunst verstaat te luisteren en te begrijpen’. Wanneer spanningen en misverstanden blijven bestaan of zelfs verergeren, zo wijzen onderzoeken uit, zullen dergelijke negatieve omstandigheden thuis de kans alleen maar vergroten dat het kind blijft weglopen. Hier kan professionele hulp nodig zijn.

Een zware beproeving voor ouders

De tragedie van een vermist kind is een zware beproeving voor iedere ouder die van zijn kind houdt. Behalve de kwellende onzekerheid en smart heeft de ouder vaak ook nog de gedachteloze en onvriendelijke opmerkingen van anderen te verduren: „Hij moet al lang dood zijn” of „Je hebt nog andere kinderen. Wees wat flinker”. Vaak worden de ouders door dreigende of idiote telefoontjes lastiggevallen of tot een nutteloze speurtocht gebracht. En aangezien ouders ook vaak hun eigen kind ontvoeren, kunt u bovendien zelf onder verdenking komen te staan en ondervraagd worden.

Misschien is het nog het ergste om niet te weten waar men aan toe is. „Gezinnen waarvan een kind al lange tijd vermist wordt, zouden stellig definitief slecht nieuws verkiezen boven altijd de benauwende spanning van een nooit opgehelderde verdwijning, als zij uit die twee moesten kiezen”, zo stelt The Washington Post. Annette zegt: „Een vermiste persoon is zo iets afschuwelijks omdat je niet weet wat er met hem gebeurd is.”

Er zijn echter ook vele mensen met medegevoel, die niet onverschillig reageren, die u tot steun willen zijn en u te hulp komen. Een sterke innerlijke kracht is beslist ook noodzakelijk en wordt door God beloofd aan degenen die op hem vertrouwen (Psalm 9:9, 10). Voor Annette, die een getuige van Jehovah is, zijn het deze factoren — haar vertrouwen in God en de liefdevolle steun van de gemeente — die haar helpen haar droevige ervaring te verduren. „Het heeft me geleerd meer op Jehovah te vertrouwen”, zei zij, „en Jehovah heeft mij de kracht gegeven om tegen de situatie opgewassen te zijn.” Detective Alice Byrne voegt eraan toe: „Annettes sterke geloof hield haar op de been.” Beiden hopen dat Taj spoedig niet meer een „vermist kind” zal zijn.

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 7]

Er zijn mensen die uw kind willen, maar zij hebben niet de beste belangen van het kind op het oog

[Kader op blz. 8]

INSTRUEER UW JONGE KINDEREN:

● Altijd dezelfde — en de veiligste — route te nemen naar en van school

● Altijd met een vriendje of vriendinnetje te zijn wanneer zij spelen of naar een winkel of bioscoop gaan

● Niet goed te vinden dat vreemden hen aanraken; geen geld of snoep van vreemden aan te pakken

● Nooit mee te gaan of mee te rijden met iemand die zij niet kennen

● Om hulp te schreeuwen als een vreemde hen met geweld wil meenemen

● Ongewone of enge voorvallen aan ouders of meester op school te melden

● Hoe de telefoon te gebruiken als zij hulp nodig hebben (Kennen zij hun eigen telefoonnummer, hun volledige naam en hun adres?)

[Kader op blz. 9]

WEES VOORBEREID

Hoewel het onwaarschijnlijk mag zijn dat uw kind ontvoerd wordt, doen deskundigen de aanbeveling dat u de volgende voorzorgsmaatregelen neemt:

● Maak minstens eenmaal per jaar van elk kind een goede scherpe foto waarop het gezicht duidelijk en van voren te zien is.

● Noteer op de achterkant van de foto voor elk kind de volgende recente informatie:

Leeftijd

Lengte en gewicht

Kleur van haar en ogen

Maat van kleding en schoenen

Eventuele bijzondere lichaamskenmerken

Datum waarop de foto is genomen

● Weet waar medische gegevens, röntgenfoto’s, gebitsfoto’s van elk kind te vinden zijn. Vraag deze op, indien mogelijk, voordat ze worden vernietigd of u naar elders verhuist.

● Houd bij welke medicijnen uw kind moet gebruiken en wat de gevolgen zijn als het kind deze niet inneemt.

● Neem vingerafdrukken van uw kind ten behoeve van een positieve identificatie in geval van misdrijf of verborgen houden van de identiteit. Als elk gezinslid bij die gelegenheid zijn vingerafdrukken maakt, kan dat de angst van het kind wegnemen, en het kan altijd nuttig zijn een dergelijke identificatie te bezitten. Met een beetje oefenen kunnen ouders dit zelf doen met gebruik van een gewoon zwart stempelkussen.