Leer beter lezen — U kunt het!
HET is waar, er bestaat geen toverformule om beter te leren lezen. Maar als u kunt lezen, kunt u ook beter lezen! Wij kunnen niet hopen dat wij beter zullen gaan lezen als wij niet geregeld lezen. Voor dit doel moet minstens een half uur per dag opzij worden gezet — als het kan meer.
De noodzaak selectief te zijn
Wees selectief in wat u leest. Kies stof waar woorden in staan die u kent en onderwerpen waarvoor geen vaktermen nodig zijn. Ga dan steeds een stapje verder in het kiezen van stof waarmee u uw woordenschat kunt uitbreiden.
Wees ook in een ander opzicht selectief, want niet alle lectuur is opbouwend of verkwikkend voor de geest. Een wijze man heeft eens gezegd: „Aan het maken van veel boeken komt geen eind, en veel toewijding eraan is afmattend voor het vlees” (Prediker 12:12). Er zijn tegenwoordig publikaties in overvloed en vele bevatten gezonde leesstof. Kies die lectuur waarvan u in moreel en geestelijk opzicht het meest profijt zult hebben. In het bijbelboek Spreuken, hoofdstuk 13, vers 20, wordt gezegd: „Hij die met wijzen wandelt, zal wijs worden, maar wie zich met de verstandelozen inlaat, zal het slecht vergaan.” Dit beginsel is evenzeer van toepassing op de keuze van lectuur als op het selectief zijn bij het kiezen van omgang.
Een verandering in leesgewoonten
Vanzelfsprekend kunnen wij niet lezen bij onze geboorte. Net als veel andere dingen in het leven is lezen een vaardigheid die ontwikkeld moet worden. Kan iemand een goede pianist worden zonder op een piano te oefenen? Of kan iemand een goede tennisser worden zonder veel te tennissen? Als iemand al vroeg in zijn loopbaan als pianist of tennisser slechte gewoonten ontwikkelt, zal hij ze moeten verbeteren, want anders zullen ze hem blijven belemmeren.
Dit geldt ook voor lezen. Als een leerling in het begin slechte leesgewoonten ontwikkelt, bezorgt hij zichzelf een handicap. Het gevolg is dat hij door zijn zeer beperkte leesvaardigheid zijn leven lang blijft worstelen met het gedrukte woord. Naarmate men ouder wordt, wordt het moeilijker met slechte leesgewoonten te breken. Maar het kan — als men bereid is er moeite voor te doen. Laten wij eens enkele van deze gewoonten beschouwen.
Het voornaamste fysieke aspect van lezen is de beweging van de ogen. Elke keer dat u een gedrukte regel leest, maken uw ogen een aantal keren halt. Deze stops zijn belangrijk omdat het oog alleen dan werkelijk ziet wat er staat. In die ogenblikken wordt de visuele indruk naar de hersenen overgeseind om „ontcijferd” te worden. Het zijn de hersenen, en niet de ogen, die lezen. Uw ogen zijn een verlengstuk van uw hersenen.
Een trage lezer houdt bij vrijwel ieder woord stil. Hierdoor worden de boodschappen die naar de hersenen gestuurd worden, van elkaar losgekoppeld en het lezen wordt een moeilijk karwei omdat de ogen overwerkt raken en men weinig van het gelezene onthoudt. In tegenstelling hiermee bewegen goede lezers hun ogen soepel en ritmisch langs een gedrukte bladzijde. Zij leren het aantal visuele stops of pauzes per regel te beperken. Door zinsneden of woordgroepen ineens te lezen kunnen zij een gedrukte bladzijde sneller doornemen en er meer van in zich opnemen.
Dit brengt ons op de kwestie van regressie. Regressie wil zeggen dat men teruggaat en stof die men al gelezen heeft, nog eens leest. Regressie is meestal een kwestie van gewoonte. Natuurlijk kan het gebeuren dat een bepaalde gedachte niet duidelijk is. Het kan dan van essentieel belang zijn terug te gaan en nog eens te lezen wat er gezegd werd. Maar meestal is regressie niet echt nodig en wordt de lezer er alleen maar door opgehouden. Vermijd regressie zo veel mogelijk.
Een andere gewoonte die volgens veel deskundigen een belemmering vormt om goed te leren lezen, is het zogeheten „vocaliseren”. Dat vindt plaats wanneer de lezer zijn lippen beweegt en elk woord ook werkelijk voor zichzelf uitspreekt. Zo zeggen sommigen de woorden ook geluidloos, in zichzelf, zodat zij ze in hun geest „horen”. Dit innerlijke spreken wordt subvocalisatie genoemd. Vocalisatie of subvocalisatie beperkt het aantal woorden dat wij per minuut kunnen lezen, want het komt erop neer dat wij slechts zo snel lezen als wij spreken. Terwijl de mens gemiddeld misschien 125 woorden per minuut spreekt, blijkt uit de gegevens dat de gemiddelde leessnelheid 230-250 woorden per minuut bedraagt.
Aangezien er veel dingen zijn die wij sneller zullen willen lezen dan met vocalisatie mogelijk is, zou het goed zijn dit vocaliseren niet tot een vaste gewoonte te maken. Dwing uzelf sneller te lezen dan u zou kunnen vocaliseren of subvocaliseren. Span u in om woordgroepen te lezen. En bedenk dat vocaliseren of subvocaliseren over het algemeen geen hulp tot beter begrijpen is.
Net als met regressie het geval is, kan echter soms vocaliseren op zijn plaats zijn. Als iemand diep over bepaalde stof wil mediteren, of iets uit het hoofd wil leren, zou het nuttig kunnen zijn om woorden niet alleen telkens opnieuw te herhalen, maar ze tot op zekere hoogte ook te vocaliseren. Doorgaans doet men dit „met gedempte stem” of hardop.
Het is interessant dat Jozua, een leider van de natie Israël in de oudheid, het gebod kreeg: „Dit [door God gegeven] wetboek dient niet uit uw mond te wijken, en gij moet er dag en nacht met gedempte stem in lezen.” Waarom? „Opdat gij zorgvuldig moogt handelen overeenkomstig alles wat erin geschreven staat; want dan zult gij uw weg succesvol maken en dan zult gij wijs handelen” (Jozua 1:8). Het „wetboek” met gedempte stem (vocaliserend) lezen, zou zowel nuttig zijn bij het uit het hoofd leren als bij het zorgvuldig mediteren over alle gedachten die daarin onder woorden zijn gebracht. Op die manier zou Jozua de Wet voortdurend voor ogen hebben om hem eraan te herinneren hoe hij zich als dienstknecht van God diende te gedragen. Zo beseffen ook getrouwe christenen in deze tijd hoe wijs het is aan Gods Woord te denken en erover te mediteren, en daarom lezen zij er geregeld in. — Psalm 103:17, 18; vergelijk Spreuken 4:5.
Met meer begrip lezen
Glenn Myers Blair zei in zijn boek Diagnostic and Remedial Teaching: „Het voornaamste doel van alle programma’s ter verbetering van de leesvaardigheid is het ontwikkelen van het bevattingsvermogen bij de leerlingen. Andere zaken zijn van secundair belang.” In feite betekent bevatten wat u leest, dat u de betekenis ervan begrijpt. Hierdoor wordt lezen waardevol en de moeite waard.
Robert Krych, onderwijskundige en lector aan het City College in New York, beval aan: „Probeer, om uw bevattingsvermogen te helpen, te allen tijde met een doel te lezen. Stel van tevoren vast wat u verlangt van de stof die u uitkiest om te lezen. De ene keer wilt u misschien lezen om bepaalde feiten te weten te komen. Een andere keer leest u misschien gewoon voor uw plezier en ontspanning. Wat de reden ook is, stem uw leestempo altijd af op het doel en de moeilijkheidsgraad van de stof die u gaat lezen. Vorm u een oordeel terwijl u leest. Vraag u af: Waarom heeft de schrijver dit gezegd? Wat was zijn bedoeling? Spoor het kernpunt of de hoofdgedachte in een paragraaf op. Vraag: Wat betekent dit voor mij, de lezer?” Ja, maak het tot een gewoonte om met een doel te lezen, dan zult u ontdekken dat lezen een genot is.
Goed lezen schenkt vele voordelen
Goede leesgewoonten zijn onmisbaar, of u nu student bent, een zelfstandig beroep uitoefent, huisvrouw, kantoorbediende of fabrieksarbeider bent. Er staan vele deuren open voor hen die goed lezen.
Een leerling die een goed lezer is, wordt bekwamer in zijn werk en zal ongetwijfeld meer leren op school. Hij kan de tijd die hij aan het lezen en herlezen van opdrachten moet besteden, tot een minimum terugbrengen.
Zo zal ook een zakenman of iemand met een zelfstandig beroep die goed kan lezen, op een doeltreffende manier raad weten met lange verslagen en dergelijke. Daardoor zal hij weer meer tijd krijgen voor persoonlijke contacten met patiënten, cliënten of klanten. Met een grotere leesvaardigheid zal hij meer kunnen lezen en dit zal hem helpen beter op de hoogte te raken met het werk, de studies en experimenten die door anderen zijn uitgevoerd.
Met de toegenomen kennis die gezinshoofden door een grotere leesvaardigheid hebben verworven, kunnen zij dikwijls hun vakbekwaamheid vergroten en zijn zij beter in staat verantwoordelijkheid te dragen. Doordat zij gebruiksaanwijzingen, voorschriften en andere instructies kunnen lezen, zullen zij thuis allerlei karweitjes vaak doeltreffender kunnen uitvoeren. Leesvaardigheid zal hen helpen bij het beheren van het gezinsbudget.
Huisvrouwen die meer kennis verwerven doordat zij goed kunnen lezen, zullen beter kunnen voorzien in de gezinsbehoeften op het gebied van behoorlijke voeding, hygiëne, het voorkomen van ziekte of de zorg voor zieken. Moeders die goed kunnen lezen, zullen er misschien in slagen hun kinderen te leren lezen voordat zij naar school gaan. — Zie Ontwaakt! van 8 september 1968, blz. 20-22.
Nog belangrijker is dat iemand die goed kan lezen, kennis kan verwerven die leidt tot leven zelfs na dit huidige samenstel van dingen. Bijbelse profetieën die betrekking hebben op het besluit van het huidige samenstel van dingen, gaan nu in vervulling. Voor allen die de hoop zouden willen koesteren eeuwig leven te genieten op een paradijsaarde, is het van het allergrootste belang dat zij kennis verkrijgen van onze Schepper en zijn voornemens. Jezus verklaarde in Johannes 17:3: „Dit betekent eeuwig leven, dat zij voortdurend kennis in zich opnemen van u, de enige ware God, en van hem die gij hebt uitgezonden, Jezus Christus.”
Er staat dus beslist een deur die tot een wereld van opwindende kennis leidt, open voor iedereen die erdoor wil binnengaan. De sleutel is lezen. Ja, als u goed leest, staat die deur altijd voor u open!
[Illustratie op blz. 7]
Wees selectief bij het kiezen van uw lectuur