De aantrekkingskracht van het occulte

GRIEZELIG, geheimzinnig, spookachtig — veelgebruikte woorden als mensen het occulte beschrijven. De term betekent letterlijk „verscholen”, „bedekt”, „verborgen”. Webster’s Third New International Dictionary definieert occult als: „Iets mysterieus of bovennatuurlijks.”

Occultisme omvat dus ervaringen en gebeurtenissen die zich niet op een normale manier laten verklaren. Paranormaal, gedefinieerd als „buiten de grenzen van wetenschappelijk bekende of herkenbare verschijnselen”, is een andere vaak gebruikte term wanneer het occulte ter sprake komt.

Beginnend in de jaren ’30 verrichtte dr. Joseph Banks Rhine baanbrekend onderzoek naar de mysteries van het occultisme, en hij introduceerde ook de term „extrasensory perception” (ESP — buitenzintuiglijke waarneming). Hij voorspelde dat „naarmate het licht van wetenschappelijk onderzoek verder doordringt in de duistere uithoeken waarin zich nu nog het mysterieuze schuilhoudt”, het occultisme zal verdwijnen. „Net zoals de occulte praktijken van de astrologie plaats maakten voor de wetenschap van de astronomie, de occulte alchemie een wetenschappelijke scheikunde werd en magische geneeswijzen vervangen werden door deugdelijke geneeskunde,” zei hij, „zo zal mettertijd een betrouwbaarder basis de nog resterende occulte stelsels vervangen.”

Maar zelfs na uitgebreide onderzoeken van het occultisme blijven er mysteries onopgelost. En in plaats dat de belangstelling ervoor afneemt, raken steeds meer mensen erdoor gefascineerd.

Redenen voor de fascinatie

Neem het geval van mevrouw Rosemary Brown. Als kind kreeg zij maar weinig muzikale opleiding. Een speciale belangstelling voor muziek had zij niet. Toen begon zij als volwassene partituren te produceren die haar, naar zij beweerde, gedicteerd werden door Beethoven, Brahms en Schubert. Over het onderzoek naar dit geval schrijft de New Encyclopædia Britannica Macropædia (1977):

„Toen men deze partituren aan deskundigen liet zien, waren dezen het erover eens dat als ze op een of ander rommelzoldertje waren gevonden, ze als authentiek zouden zijn beschouwd; stuk voor stuk waren het niet eenvoudig redelijk geslaagde nabootsingen van de stijl van de componist, maar men herkende er zijn gevoelsleven en persoonlijkheid in. Het was duidelijk dat zelfs zeer bedreven musici niet gemakkelijk — zo niet onmogelijk — werken van dit kaliber hadden kunnen voortbrengen; hoe een eenvoudige arbeidersvrouw met heel weinig muzikale scholing dit heeft kunnen doen, is verbijsterend, vooral gezien het feit dat zij nooit componeren heeft geleerd.”

Voor velen zijn zulke ervaringen fascinerend. Hoe zijn ze mogelijk? The New Encyclopædia Britannica erkent: „Het idee dat de geesten van deze Duitse componisten in de rij staan om hun recente stukken in het Engels aan deze vrouw te kunnen dicteren, spreekt niet erg aan.” En toch merkt de encyclopedie op: „De feiten worden niet betwist; een duidelijke verklaring blijft uit. En zo zijn er nog vele andere verhalen.”

Beschouw ook eens het bericht uit Flixborough (South Humberside, Engeland). Op 1 juni 1974 deed zich om 4.53 uur ’s middags op een chemische fabriek een enorme explosie voor. Bijna vijf uur eerder vertelde een jonge vrouw, die er zo’n 40 km vandaan woonde, dat zij een kort nieuwsbericht op de televisie had gezien waarin over de explosie, alsook over doden en gewonden onder de fabrieksarbeiders, werd bericht. Vóór twee uur ’s middags diezelfde dag sprak zij hier met twee andere personen over die bij haar op visite kwamen. Toen werd ’s avonds in het televisiejournaal het ongeluk gemeld en gezegd dat de explosie laat in de middag had plaatsgevonden. Alle tv-omroepen die in dat gebied programma’s uitzenden, ontkenden eerder op die dag een dergelijk bericht te hebben uitgezonden.

Wordt u, te zamen met zoveel anderen, door zulke voorvallen gefascineerd?

Dan is er een „gezelschapsspel” dat misschien heel onschuldig lijkt. Het wordt gespeeld met een zogeheten Ouija-bord. Hoewel het uiterlijk van het bord kan verschillen, is het gewoonlijk rechthoekig, ongeveer 60 bij 45 centimeter en een halve centimeter dik. Er staan de letters van het alfabet op, een rij cijfers van 1 tot 9, plus de nul, en de woorden „Ja” en „Nee”. Het belangrijkste onderdeel is de kleine, hartvormige wijzer die letter na letter een boodschap spelt.

Spelers nemen het bord op schoot en plaatsen hun vingers lichtjes op de hartvormige wijzer. Dan stellen zij een vraag en wachten op een antwoord. Werkt het werkelijk? Tallozen zeggen van wel. „Soms zijn de antwoorden verbazingwekkend nauwkeurig”, schreef de columnist George R. Plagenz. „Men heeft zelfs meegemaakt dat het Ouija-bord gebeurtenissen heeft voorzegd die later hebben plaatsgevonden.”

Het spel fascineert miljoenen. Een paar jaar geleden mocht het zich er zelfs op beroemen „het populairste spel in de VS — populairder dan Monopoly” te zijn.

Groeiende populariteit

„In het occulte, het bovennatuurlijke en het paranormale is goed geld te verdienen”, merkt U.S.News & World Report op, „daar mensen van alle rangen en standen bereid zijn enorme bedragen neer te tellen om allerlei handlezers, koffiedikkijkers en nog andere zieners te mogen raadplegen.”

Onder die astrologen, geestenmediums, spiritisten en andere zieners — de Verenigde Staten tellen in totaal 600.000 beoefenaars van het occultisme — zijn er die voor hun adviezen $300 weten te vragen. Ook worden miljoenen dollars uitgegeven aan tijdschriften, boeken, cassettes en films over het occultisme.

Een vergelijkbare situatie bestaat in Engeland. Postorderbedrijven van boeken en voorwerpen die worden gebruikt bij occulte praktijken, doen goede zaken. Een van Engelands grootste leveranciers verwerkt „wekelijks honderden orders en heeft zo’n 20.000 vaste klanten in zijn administratie staan”.

„Vijf jaar geleden”, zo bericht de Londense Guardian van 6 maart 1985, „waren er naar schatting 60.000 heksen en magiërs in Engeland; vandaag de dag is dat aantal volgens sommigen van hen tot 80.000 gegroeid.”

Inderdaad, de westerse wereld beleeft wat door The World Book Encyclopedia „een wijdverbreide opleving van occultisme” werd genoemd.

Wat onthult een nauwkeurige beschouwing van dat voor velen zo fascinerende occulte? Zijn er gevaren aan verbonden? Zo ja, welke gevaren?

[Illustratie op blz. 4]

De verkoop van occulte voorwerpen floreert