Kerstmis — Is het christelijk?

KERSTMIS wordt wijd en zijd, door de kerken over de hele wereld, als een christelijk feest aanvaard. Het wordt door honderden miljoenen mensen gevierd.

Maar is het ook echt een christelijk feest? Was het van goddelijke oorsprong? Hebben Jezus Christus of zijn discipelen de viering ingesteld? Was 25 december de geboortedatum van Jezus? En maakt het wat uit of iemand het viert of niet?

Was Kerstmis van goddelijke oorsprong?

Merk in verband met de oorsprong van Kerstmis en de dag van Christus’ geboorte op wat de volgende commentaren uit religieuze en historische bronnen zeggen:

„Kerstmis behoorde niet tot de vroegste feesten van de Kerk.” — The Catholic Encyclopedia.

„Er wordt in A.D. 336 op een vroege Romeinse kalender voor het eerst melding gemaakt van de viering van Kerstmis.” — The World Book Encyclopedia.

„De viering van het kerstfeest is niet door God ingesteld, noch is ze van N[ieuw] T[estamentische] oorsprong. De dag van Christus’ geboorte kan niet worden vastgesteld aan de hand van het N. T., trouwens, evenmin aan de hand van enige andere bron. De vaders uit de eerste drie eeuwen spreken niet over enige speciale viering van de geboorte van Christus.” — Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, door McClintock en Strong.

„Hoe onverklaarbaar het ook schijnt, de datum van Christus’ geboorte is niet bekend. De Evangeliën geven noch de dag noch de maand aan.” — New Catholic Encyclopedia.

Als Kerstmis voor christenen belangrijk was, zouden Jezus of zijn discipelen er dan geen gewag van hebben gemaakt? De bijbel vertelt ons ook: „De gehele Schrift is door God geïnspireerd en nuttig . . . opdat de mens Gods volkomen bekwaam zij, volledig toegerust voor ieder goed werk” (2 Timótheüs 3:16, 17). Als het kerstfeest van goddelijke oorsprong was, zou God de bijbelschrijvers dan niet geïnspireerd hebben er iets over te zeggen opdat christenen ’volledig toegerust konden zijn voor ieder goed werk’?

De bijbel maakt geen melding van Kerstmis omdat het geen christelijke leer noch een christelijk gebruik is. Het is niet van goddelijke oorsprong. Zoals de Srilankaanse Daily News opmerkte: „Het is veelbetekenend dat er nergens in het Nieuwe Testament een speciale dag, Kerstmis genaamd, opzij gezet werd om de geboorte van Christus te vieren. . . . Kerstmis heeft een menselijke oorsprong. Kerstmis maakt geen deel uit van de bijbel.”

Jezus werd niet op 25 december geboren

Er zijn geen bewijzen voorhanden die aantonen dat 25 december de juiste datum is voor de geboorte van Jezus. Het bewijsmateriaal laat iets anders zien.

In het boek Celebrations, door Robert J. Myers, lezen wij: „Het bijbelse verhaal over de geboorte van Jezus bevat geen aanwijzing voor de datum waarop die gebeurtenis plaatsvond. Lukas’ verslag [Lukas 2:8] dat de herders ’zich ophielden in het veld en des nachts de wacht hielden over hun kudden’ duidt er evenwel op dat Jezus wellicht in de zomer of de vroege herfst geboren is. Aangezien december in Judéa koud en regenachtig is, ligt het voor de hand dat de herders ’s nachts beschutting voor hun kudden zouden hebben gezocht.”

In het boek Daily Life in the Time of Jesus, door Henri Daniel-Rops, wordt ons iets soortgelijks verteld: „De kudden . . . brachten de winter op stal door, en alleen al op grond hiervan kan men inzien dat de traditionele datum voor Kerstmis, in de winter, waarschijnlijk niet juist is, aangezien in het Evangelie staat dat de herders in het veld waren.”

The Encyclopedia Americana zegt over 25 december: „Deze datum werd in het Westen pas omstreeks het midden van de 4de eeuw vastgesteld en in het Oosten ongeveer een eeuw later.” Jezus werd derhalve niet op die datum geboren. Ook gaf hij geen opdracht voor de viering van Kerstmis; zijn discipelen of de bijbelschrijvers deden dit evenmin.

Waar vond het zijn oorsprong?

Waar vond Kerstmis dan zijn oorsprong? Hierover is men het algemeen eens. U.S. Catholic zegt: „Het is onmogelijk Kerstmis los te koppelen van zijn heidense oorsprong.” Er wordt verder gezegd: „Het favoriete feest der Romeinen was de viering van de Saturnalia, die op 17 december begon en met de ’geboortedag van de onoverwinnelijke zon’ (Natalis solis invicti) op 25 december eindigde. Ergens in het tweede kwart van de vierde eeuw beslisten gewiekste functionarissen van de kerk van Rome dat 25 december een prachtdag zou zijn om de geboorte van de ’zon van rechtvaardigheid’ te vieren. Kerstmis was geboren.”

De heidense viering van de Saturnalia vond plaats ten tijde van het wintersolstitium of de winterzonnewende. Het woord „solstitium” komt van twee Latijnse woorden: sol (de naam van een zonnegod) en sistere (stilhouden). De winterzonnewende is het tijdstip waarop de dagen niet meer korter worden maar in plaats daarvan gaan lengen. Volgens de oude Juliaanse kalender viel de winterzonnewende op 25 december.

The World Book Encyclopedia zegt derhalve: „Deze viering [Kerstmis] werd vermoedelijk beïnvloed door heidense (onchristelijke) feesten die in die tijd gehouden werden. De oude Romeinen hielden aan het eind van het jaar feesten ter ere van Saturnus, hun oogstgod, en Mithras [de zonnegod].” De New Catholic Encyclopedia zegt: „Op 25 dec. 274 had [de Romeinse keizer] Aurelianus de zonnegod [Mithras] tot voornaamste schutspatroon van het keizerrijk uitgeroepen . . . Kerstmis ontstond in een tijd dat de zonnecultus in Rome een zeer voorname plaats innam.” Het boek Celebrations zegt: „De geestelijkheid voerde ten slotte de wereld van de Saturnalia . . . in de Kerk zelf in.” En de Encyclopædia Britannica merkt op dat 25 december beschouwd werd „als de geboortedatum van de . . . [zonne]god Mithra”.

De meeste kerstgebruiken — het joelblok, de mistletoe, de kerstboom, de kerstman, het met gulle hand geven van geschenken, de braspartijen — hebben eveneens hun wortels in het heidendom. Ze hebben niets met Christus te maken. Het is zoals De Katholieke Encyclopaedie (1952) zegt: „Kerstgebruiken houden gedeeltelijk verband met heidense gebruiken van het Joeltijdperk. Kerstkransen, Kersttimpen en Kerstbroden . . . vervingen de heidense offerkoeken. . . . Het Kerstblok of de Kersttobbe is een overblijfsel van oude reinigingsvuren. De mistletoe of marentak herinnert aan de Keltische druïden.”

Wanneer wij mensen dus soms horen zeggen: ’Laten wij teruggaan naar de werkelijke betekenis van Kerstmis’ of ’Breng Christus weer terug in Kerstmis’, houd dan in gedachte dat Kerstmis oorspronkelijk als een heidense viering ter ere van de natuur bedoeld was en dat Christus nooit iets met Kerstmis te maken heeft gehad. En wanneer sommigen met afkeuring spreken over de commercialisering van Kerstmis, bedenk dan dat het feestvieren en geschenken geven van de Saturnalia handel betekende voor de kooplieden. Duizenden jaren lang is de winterzonnewende dus al gecommercialiseerd.

In 1643 werd Kerstmis in Engeland door het parlement zelfs bij de wet verboden wegens de heidense achtergrond ervan, maar later werd het in ere hersteld. In 1659 werd het ook in Massachusetts verboden, maar ook daar werd het later weer ingevoerd. En U.S. Catholic bericht: „Omdat christenen in de VS . . . Kerstmis met heidense gebruiken in verband brachten, werd het tot het midden van de 19de eeuw niet op grote schaal door hen gevierd.”

Kerstmis onteert God en Christus

Degenen die Kerstmis vieren, eren derhalve niet God of Christus, maar heidense feesten en heidense goden. En door vast te houden aan mythen zoals de kerstman, bevorderen zij leugens. Dat strekt Christus, die leerde dat God met waarheid aanbeden moet worden, niet tot eer (Johannes 4:23, 24). Jezus zei: „Indien gij in mijn woord blijft, zijt gij werkelijk mijn discipelen, en gij zult de waarheid kennen en de waarheid zal u vrijmaken.” — Johannes 8:31, 32.

Gods Woord verklaart eveneens: „Wat voor deelgenootschap hebben rechtvaardigheid en wetteloosheid? Of wat heeft licht met duisternis gemeen? Welke overeenstemming bestaat er voorts tussen Christus en Belial [Satan]? Of welk deel heeft een gelovige met een ongelovige?” Het antwoord op die vragen is dat getrouwe christenen niets met zulke dingen te maken hebben; anders verliezen zij Gods gunst. Daarom geeft Gods Woord de raad: „’Gaat daarom uit hun midden vandaan en scheidt u af’, zegt Jehovah, ’en raakt het onreine niet langer aan’; ’en ik wil u aannemen.’ . . . ’En gij zult mij tot zonen en dochters zijn.’” — 2 Korinthiërs 6:14-18.

Oprechte liefde voor God heeft personen geholpen zich los te maken van goddeloze activiteiten zoals het vieren van Kerstmis, ook al heeft dit een emotionele aantrekkingskracht. Zij zien het niet als een gemis dat zij een praktijk verwerpen die God en Christus onteerd en die in feite valse goden eert. Zij zien in wat Kerstmis werkelijk is — een heidense feestdag die men voor christelijk laat doorgaan — en zij laten zich er niet mee in.

[Illustratie op blz. 18]

Het feit dat herders de hele nacht met hun kudden buiten bleven, vormt een bewijs dat Christus niet in december geboren kan zijn