Jonge mensen vragen . . .

Wat kan ik doen als ik herhaaldelijk word uitgescholden?

„Mijn vader zou me nooit lichamelijk mishandelen, maar hij zegt dingen tegen me die me dieper kwetsen en me meer angst aanjagen dan hij ooit met een klap zou bereiken.” — Ann.

„De scheldpartijen maakten dat ik me onwaardig voelde en bleven me dagen, weken zelfs, bij. Ze brachten me mentale wonden toe die mettertijd genazen maar wel littekens achterlieten.” — Ken.

ANN en Ken zijn, zoals duizenden andere tieners, het slachtoffer geweest van wat sommige deskundigen wel een stelselmatige verwoesting van het zelfrespect van een jongere hebben genoemd — zij werden herhaaldelijk uitgescholden. Hoewel er geen botten worden gebroken en er geen blauwe plekken te zien zijn, worden voortdurende scheldpartijen van ouders door sommigen beschouwd als een zeer destructieve vorm van kindermishandeling.

„Ik vond dat het leven geen zin had”, herinnert Marleen zich, die vaak door haar moeder uitgescholden werd. Onder jongeren die herhaaldelijk stom of waardeloos worden genoemd, die met geweld worden bedreigd, die het gevoel wordt gegeven dat zij een mislukkeling zijn („Je stelt me altijd teleur!”) of die voortdurend de schuld krijgen van tegenslagen („Het is allemaal jouw schuld!”), komt vaak gebrek aan zelfrespect voor. Trage mentale of emotionele groei en destructief gedrag of schuwheid kunnen volgens sommigen ook de kwalijke gevolgen van scheldpartijen zijn. De bijbel is dan ook nauwkeurig wanneer daarin de uitwerking van krenkende woorden met „de steken van een zwaard” wordt vergeleken. — Spreuken 12:18.

Maar wat sommige jongeren schelden noemen, is vaak niet veel meer dan ouderlijk streng onderricht (Efeziërs 6:4). Zulk streng onderricht kan je zelfs als het op een onaangename manier wordt gegeven tot voordeel strekken (Spreuken 4:13). Bovendien struikelen ook ouders „vele malen. Indien iemand in woorden niet struikelt, die is een volmaakt man” (Jakobus 3:2). In het vuur van hun kwaadheid zeggen dus ook de beste ouders af en toe dingen waar zij later spijt van hebben. Maar als harde, wrede woorden een gewoonte worden, een voortdurend destructief patroon, dan kan er sprake zijn van ernstige emotionele mishandeling.a

Wat kan een jongere in zo’n situatie doen? Laten wij eerst eens proberen te begrijpen waarom er misschien gescholden wordt.

Waarom zij schelden

„Ouders die hun kinderen uitschelden, zijn geen wrede maniakken”, beweren Blair en Rita Justice, „noch ontbreekt het hun aan liefde voor hun kind.” Uit hun studie van scheldende ouders bleek dat 85 procent van hen verwaarloosd was — zo niet echt lichamelijk mishandeld — toen zij zelf kinderen waren! Veel deskundigen geloven dan ook dat het schelden door ouders vaak niet te wijten is aan het wangedrag van een jongere maar aan de gevoelens van onzekerheid waardoor ouders gekweld worden.

Ouders die nooit voldoende liefde en verzorging van hun eigen vader en moeder hebben gekregen, vinden het soms moeilijk liefdevol met hun kinderen om te gaan. (Vergelijk 1 Johannes 4:19.) Kleine tekortkomingen van hun kinderen worden gezien als een persoonlijke belediging, die een storm van kritiek en ego-verwoestende beschimpingen losmaakt.

Bedenk ook, dat daar wij in „kritieke tijden” leven, „die moeilijk zijn door te komen”, de druk waaronder zij staan bij het verdienen van de kost en het grootbrengen van kinderen, verpletterend kan zijn (2 Timótheüs 3:1). Door deze druk reageren sommige ouders te sterk op enig schijnbaar teken van opstandigheid van de zijde van hun zoon of dochter.

Het is waar dat er helemaal geen verontschuldiging is voor schelden (Kolossenzen 3:8). Ouders wordt geboden ’hun kinderen niet te tergen, zodat zij niet moedeloos worden’ (Kolossenzen 3:21). Niettemin kan het besef dat een scheldende ouder misschien zwaar gebukt gaat onder zorgen of onder intense druk staat, een jongere helpen de kwetsende woorden wat te relativeren. Dit inzicht zal bij het jeugdige slachtoffer misschien zelfs ’de toorn vertragen’. — Spreuken 19:11.

Wat te doen als je uitgescholden wordt

Als je ouders met emotionele moeilijkheden te kampen hebben, ben jij daar meestal niet verantwoordelijk voor. Je bent niet echt in staat veel te doen om hen te helpen zulke problemen te overwinnen. Soms neemt het schelden zulke ernstige vormen aan dat een jongere er verstandig aan doet hulp van buiten in te roepen; misschien kan hij een christelijke ouderling in zijn plaatselijke gemeente benaderen. — Jesaja 32:1, 2.

Niettemin zijn er vaak wel dingen die je kunt doen om de situatie draaglijker te maken. Je kunt bijvoorbeeld altijd je uiterste best doen om ’je ouders te eren’ — zelfs als hun gedrag ondraaglijk lijkt (Efeziërs 6:2). Een grote mond geven of, erger nog, tegen hen schreeuwen, mishaagt God en leidt meestal alleen tot een escalatie van het conflict.

Maar „een zacht antwoord keert woede af” (Spreuken 15:1). In haar boek My Parents Are Driving Me Crazy schildert de auteur Joyce Vedral een situatie waarin een boze moeder schreeuwt: „Ik vervloek de dag dat je geboren bent.” Als je dan terugslaat met een antwoord als: „Ik vervloek de dag dat ik met u als moeder opgescheept werd”, duurt de ruzie alleen maar langer. Vedral suggereert dan ook een antwoord in de zin van: „Ik weet dat u het soms niet makkelijk met me hebt. Het zal vast niet meevallen kinderen te hebben.” Het is niet gemakkelijk vriendelijk op een uitbarsting van woede te reageren, maar het is heel goed mogelijk dat het vuur van de twist erdoor gedoofd wordt. — Vergelijk Spreuken 26:20.

Soms zijn nodeloze ruzies zelfs te vermijden. Als een jonge vrouw genaamd Barbara nadenkt over sommige ruzies die zij als jongere met haar ouders had, geeft zij toe: „Ik had beter kunnen nadenken voordat ik iets zei. Ik had meer onderscheidingsvermogen moeten hebben. Als je ziet dat een van je ouders al woedend om iets is, kun je beter even wachten. Anders gooi je alleen maar meer olie op het vuur.”

Een andere jongere zegt: „Ik besef nu dat het meestal tot een uitbarsting kwam als ik verzuimde te doen wat van me verwacht werd. Ik ben er beter op gaan letten dat ik me van mijn taken kweet, zoals afwassen en vuilnis buitenzetten.” Het resultaat? Minder ruzies.

Je zelfrespect weer opbouwen

Niettemin kunnen scheldpartijen je zelfrespect vernietigen. Ann (in het begin genoemd) geeft toe: „Soms ga ik zelfs geloven dat ik stom ben en dat ik niet deug en dat ik een last ben.” Hoe kun je je van zulke negatieve gevoelens ontdoen?

Veel jongeren slagen erin de moeilijke sfeer thuis te overleven en blijken emotioneel volkomen ongedeerd te zijn. Studies onthullen dat zulke jongeren „meestal minstens één persoon in hun leven hebben die op hen let”. Janet Drobes, een psychiatrisch-sociaal werkster, legt uit: „Jongeren moeten tijd doorbrengen met mensen die positief zijn en hen weten te waarderen.” Misschien kun je nog goed opschieten met tenminste één van je ouders en kun je de band met hem of haar verstevigen. In de christelijke gemeente zijn ook talloze personen die zich voor je interesseren en die een echte hulp en steun voor je kunnen zijn. — Spreuken 13:20.

Een nuttige hobby, zoals een muziekinstrument leren bespelen of een vreemde taal leren, kan ook bijdragen tot het vergroten van je zelfrespect. En anderen helpen om Gods Woord te leren kennen, is een bijzonder voldoening gevende activiteit — vooral als je Gods zegen op je krachtsinspanningen ziet! (Vergelijk 1 Korinthiërs 3:6-9.) Ann zegt: „Door de [volle-tijd]bediening die Jehovah mij in zijn liefde toestaat te verrichten, ben ik gaan beseffen dat ik niet zo stom ben als mijn vader graag denkt.”

Gelukkig komt er ook aan de ergste situaties een eind. En het is beslist niet zo dat jij door de handelwijze van je ouders gedoemd bent eens zelf een slechte ouder te zijn. Gods Woord kan van veel grotere invloed zijn op wat voor ouder jij zult worden dan het slechte voorbeeld dat je ouders je hebben gegeven. Wend je ondertussen tot Jehovah God om hulp om het te verdragen. Jouw pogingen om je goed te gedragen in weerwil van scheldpartijen verheugen zijn hart. — Spreuken 27:11.

Het is zelfs mogelijk dat zich door jouw rijpe reactie op wat er gebeurt, een verandering in je ouders voltrekt. Marleen, het eens radeloze meisje dat in het begin werd genoemd, vertelt: „Mijn hele leven schreeuwde mijn moeder tegen me en diende ik haar van repliek. Maar nu probeer ik in praktijk te brengen wat Gods Woord zegt. Het werkt. Er komt verandering in de houding van mijn moeder. Door de bijbel toe te passen, ben ik haar beter gaan begrijpen. Onze verhouding is verbeterd.” Als jij het initiatief neemt, zal dat misschien ook in jouw geval gezegd kunnen worden.

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 12]

Uit een studie bleek dat 85 procent van de scheldende ouders als kind mishandeld was

[Illustratie op blz. 13]

Een nuttige hobby, zoals een muziekinstrument leren bespelen, kan je zelfrespect vergroten