Slakken — Een plaag of een delicatesse?

DOOR ONTWAAKT!-CORRESPONDENT IN PAPUA NEW GUINEA

DE TIJD: zes uur ’s ochtends. De plaats: de stad Kavieng in de provincie New Ireland in Papua New Guinea. Een man pakt een vijf-literemmer en loopt van zijn huis naar een groentebed in de achtertuin. Het kost hem ongeveer tien minuten om de emmer vol te krijgen — niet met groenten maar met slakken! Elke ochtend herhaalt hij dit en probeert zo de verwoestingen van de slakken binnen de perken te houden zodat hij zelf nog iets aan de groenten heeft.

Jaren geleden waren er praktisch overal slakken en verspreidden ze zich in snel tempo over de kuststreken van Papua New Guinea. Men schatte dat er in de stad Madang alleen al ruim een miljoen van deze slakken waren. Ze brachten veel schade toe aan de gewassen en de tuinen. Dat was in Kavieng niet het enige probleem, maar ze waren ook een nachtmerrie voor automobilisten, vooral op regenachtige avonden. Op de wegen krioelde het er letterlijk van. Rijden en een bocht nemen kon een glibberige en lawaaierige ervaring zijn.

Waar zijn al die slakken eigenlijk vandaan gekomen? Eén ding staat vast, ze zijn niet inheems in Papua New Guinea. Ze behoren tot de soort die bekendstaat als de grote agaatslak (Achatina fulica). In de plaatselijke taal, het Nieuw Guinea Pidgin, worden ze demdems genoemd. Ze werden op de eilanden van de Stille Zuidzee ingevoerd vanuit Oost-Afrika via Zuidoost-Azië.

Volgens de inboorlingen hebben Japanse soldaten de slak tijdens de Tweede Wereldoorlog op de tot Papua New Guinea behorende eilanden New Britain en New Ireland geïntroduceerd. Waarom? Omdat de zeer effectieve blokkades van de Geallieerden het de Japanse bevoorradingsschepen onmogelijk maakten hun troepen te bereiken die de eilanden van Papua New Guinea bezet hielden. De slakken werden dan ook ingevoerd om het nijpende tekort aan voedsel te verlichten.

Deze eetbare slakken zijn in Japan nooit met succes gekweekt omdat het klimaat daar te koud voor ze is. Maar de omstandigheden in Papua New Guinea vonden ze perfect, zo perfect dat ze in de loop van hun leven wel 6000 eitjes leggen. Het duurde niet lang of de demdems hadden zich dermate vermenigvuldigd dat er in een klein tuintje al genoeg waren om elke dag een emmer te vullen!

Pogingen om ze te bestrijden

Het huisje van een demdem kan wel 10 centimeter lang worden. Het is dus een vrij grote slak. En omdat ze zo vruchtbaar zijn, brengen ze aanzienlijke schade toe aan landbouwprodukten en planten. Wat is daaraan te doen? Toen ze eenmaal ingevoerd waren, was het nagenoeg onmogelijk ze weer kwijt te raken. Maar het is mogelijk ze de baas te blijven.

Aas dat giftige chemicaliën bevat, is met enig succes gebruikt. Er zijn ook pogingen gedaan om slakken in te voeren die kannibalisme bedrijven en het op de demdems voorzien hebben. Niettemin planten de demdems zich in voldoende aantallen voort om zich te handhaven.

Wat kan er nog meer met de slakken gedaan worden? Nu, waarom de slakken niet ’bij de horens gevat’ en ze gebruikt voor het doel waarvoor ze juist op de eilanden uitgezet werden? Waarom ze niet gegeten?

Een „demdem”-delicatesse

De Melanesiërs voeren de demdems aan hun pluimvee en varkens. Aanbevolen wordt, ze voor kippen van de schelp te ontdoen, ze te koken of in de zon te drogen. Varkens weten de huisjes zelf te kraken, maar ze moeten wel gekookt worden, omdat varkens ziek kunnen worden door de parasieten die de slakken bij zich dragen.

Als slakken u rauw, gekookt of in de zon gedroogd niet trekken, kunt u ze natuurlijk ook op andere manieren klaarmaken. Bedenk dat in landen als Zwitserland, Frankrijk, Spanje en China en in veel delen van Afrika de nederige demdem een delicatesse is! Men spreekt dan over het algemeen van escargots en ze prijken op de tafels van de meest exclusieve restaurants.

In Papua New Guinea is onlangs een Demdem-commissie ingesteld. Die heeft ten doel het publiek te tonen hoe deze slakken klaargemaakt, gekookt en geserveerd kunnen worden. Ze biedt zelfs een recept aan van de eigenaar van een chic restaurant in het Australische Melbourne. Of de commissie erin zal slagen de bevolking van Papua New Guinea zover te krijgen dat ze demdems als een lekkernij gaat beschouwen, valt nog te bezien.