Echtscheiding — De bittere oogst

NIET de advocaten, noch de vrienden, noch de media, noch de „deskundigen” betalen de prijs voor een echtscheiding. Het echtpaar dat gaat scheiden — en hun kinderen — betalen uiteindelijk de rekening.a Echtscheiding werkt zeker niet bevrijdend en de prijs die ervoor betaald wordt, kan duizelingwekkend hoog zijn.

In The Case Against Divorce geeft Diane Medved toe dat zij oorspronkelijk van plan was een boek te schrijven dat „moreel neutraal” tegenover echtscheiding zou staan. Zij zag zich echter gedwongen van gedachten te veranderen. Waarom? Zij schrijft: „Heel eenvoudig omdat ik bij mijn onderzoek ontdekte dat het echtscheidingsproces en de nasleep ervan zo volkomen rampzalig zijn — voor lichaam, geest en gemoedsgesteldheid — dat in een overweldigend aantal gevallen de ’genezing’ die een echtscheiding brengt beslist erger is dan de ’kwaal’ van het huwelijk.”

De in het vorige artikel genoemde Ann is het daarmee eens: „Ik dacht dat een echtscheiding een bevrijding zou zijn. Ik dacht dat als ik maar van dat huwelijk af kon komen, het oké met me zou zijn. Maar vóór de echtscheiding gaf mijn pijn me op zijn minst nog het gevoel dat ik leefde. Nadat ik gescheiden was, had ik dat gevoel niet eens meer. Er was zo’n leegte dat ik het gevoel had niet te bestaan. Het was gewoon verschrikkelijk. Ik kan niet beschrijven hoe leeg ik me voelde.” Na een echtscheiding lossen vage beloften van vrijheid en opwinding op in de sombere werkelijkheid van het dagelijks leven en de strijd om het bestaan.

De harde waarheid is dat zelfs als er gewettigde gronden voor een echtscheiding zijn, de gevolgen pijnlijk en langdurig kunnen zijn. Iemand die zo’n drastische stap overweegt, zou er dan ook verstandig aan doen eerst Jezus’ raad op te volgen „de kosten te berekenen” (Lukas 14:28). Wat zijn precies enkele van de kosten, enkele van de pijnlijke naweeën van een echtscheiding?

Emotionele en morele gevolgen

Uit een recent, in de Journal of Marriage and the Family gepubliceerd onderzoek bleek, dat echtscheiding samengaat met verdriet en neerslachtigheid. Gescheiden mensen hadden meer kans op neerslachtigheid, en mensen die meer dan eens gescheiden waren, liepen grote kans vaker neerslachtig te zijn. De sociologe Lenore Weitzman merkt in haar boek The Divorce Revolution op dat mensen die gescheiden of uiteengegaan zijn, verhoudingsgewijs het vaakst in psychiatrische inrichtingen opgenomen worden; ook ziekte, een vroegtijdige dood en zelfmoord komen procentueel meer voor onder hen.

Bij haar studie van ongeveer 200 mensen bevond Medved dat mannen en vrouwen na een echtscheiding gemiddeld zeven jaar, sommigen zelfs tientallen jaren, emotioneel ontwricht waren. Zij ontdekte dat het enige wat niet door de echtscheiding werd beïnvloed, het ongezonde gedragspatroon was dat het echtpaar om te beginnen tot een echtscheiding had gebracht. Het is dan ook geen wonder dat bij een tweede huwelijk de kans op een mislukking nog groter is dan bij een eerste huwelijk!

In plaats dat iemands gedrag na een echtscheiding verbetert, heeft ze juist vaak een uitermate negatieve uitwerking op de moraal. Onderzoekers hebben ontdekt dat de meeste mannen en vrouwen na een echtscheiding voor korte tijd een soort tweede puberteit ingaan. Zij proeven van hun herwonnen vrijheid door een reeks nieuwe romantische relaties aan te gaan om hun afnemende zelfrespect op te vijzelen of hun eenzaamheid te verlichten. Maar afspraakjes maken met zulke zelfzuchtige oogmerken kan tot seksuele immoraliteit leiden, wat weer een hele ceel tragische gevolgen met zich brengt. En het kan bijzonder traumatisch en schadelijk voor kinderen zijn, hun ouders zo te zien handelen.

Maar al te vaak echter zijn scheidende paren reeds bezweken voor de propaganda van de wereld dat hun eigen behoeften en belangen op de eerste plaats komen. Daarom verharden zij zich tegen de pijn die zij in de levens rondom hen teweeg zullen brengen — bij hun kinderen, hun ouders en hun vrienden. Sommigen vergeten dat ook God zich in zijn hart gegriefd kan voelen als wij zijn maatstaven negeren. (Vergelijk Psalm 78:40, 41; Maleachi 2:16.) Een echtscheiding kan ook een heel rancuneuze aangelegenheid zijn, vooral wanneer ze ontaardt in gerechtelijke gevechten om de voogdij en eigendommen.

Financiële ramp

Lenore Weitzman kwam verder tot de conclusie dat een echtscheiding voor vrouwen in de Verenigde Staten ook een „financiële ramp” is. Gemiddeld gesproken wordt hun geld voor levensbehoeften als voedsel, huisvesting en verwarming erdoor tot de helft teruggebracht. Hun levensstandaard, ontdekte zij, daalde na een echtscheiding met een ontstellende 73 procent!

Zij had verwacht te zullen constateren dat de moderne, „verlichte” echtscheidingswetten als een bescherming voor vrouwen zouden dienen. In plaats daarvan gaven vrouwen te kennen zich wanhopig en berooid te voelen na hun echtscheiding. Zij vertelden dat zij plotseling gebruik moesten maken van bijstandsregelingen, voedselbonnen, tehuizen voor daklozen en gaarkeukens. Minstens zeventig procent van de vrouwen die zij interviewde, vertelde dat het een voortdurende zorg was of zij wel rond konden komen. Sommigen voelden zich angstig, gefrustreerd en zelfs opgesloten met hun kinderen, zonder tijd voor zichzelf.

Een jongeman die wij Tom zullen noemen, wiens ouders scheidden toen hij acht jaar was, herinnert zich: „Nadat Pa vertrokken was, och — we hadden altijd te eten, maar plotseling was een blikje frisdrank een luxe. Nieuwe kleren konden we ons niet veroorloven. Ma moest al onze shirts zelf naaien. Als ik foto’s van ons uit die tijd bekijk, geven die een droevig beeld van verdrietige kinderen te zien.”

Daar de meeste vrouwen de kinderen toegewezen krijgen en veel vaders nalaten de door de rechtbank opgelegde kinderalimentatie te betalen — die trouwens vaak minder dan minimaal is — lopen vrouwen bij een echtscheiding meer kans te verpauperen dan mannen. Niettemin maakt een echtscheiding mannen er ook niet echt rijker op. In het boek Divorced Fathers wordt opgemerkt dat de juridische kosten alleen al de helft van het nettojaarinkomen van een man kunnen opslorpen. Een echtscheiding is ook voor mannen en vaders emotioneel verwoestend. Velen vinden het verschrikkelijk in het leven van hun kinderen tot niet meer dan bezoekers gedegradeerd te zijn.

Wees zuinig op uw huwelijk!

Het hoeft ons dan ook niet te verbazen als wij vernemen dat bij een onderzoek onder mensen die een jaar gescheiden waren, 81 procent van de mannen/vaders en 97 procent van de vrouwen/moeders toegaf dat hun echtscheiding misschien een vergissing was geweest en dat zij beter hun best hadden moeten doen om een succes van hun huwelijk te maken. Ook steeds meer „deskundigen” haasten zich terug te komen van de lichtvaardige opvattingen over het huwelijk die zij er eens op na hielden. In de Los Angeles Times werd onlangs opgemerkt: „Na meer dan 25 jaar getuige geweest te zijn van de gevolgen, werken veel therapeuten . . . harder om huwelijken te redden.”

Voor de „deskundigen” is het natuurlijk niet zo moeilijk hun mening te herzien. Al wat zij in feite hoeven doen, is „Oei! Sorry!” zeggen en een ander deuntje gaan fluiten. Voor de duizenden mensen die hun raad hebben opgevolgd, is het minder makkelijk. Toch kunnen slachtoffers van een echtscheiding waardevolle lessen uit hun bittere ervaring trekken, zoals de in korte bewoordingen in Psalm 146:3, 4 vermelde les: „Stelt uw vertrouwen niet op edelen, noch op de zoon van de aardse mens, aan wie geen redding toebehoort. Zijn geest gaat uit, hij keert terug naar zijn grond; waarlijk, op die dag vergaan zijn gedachten.”

Vrienden, therapeuten, advocaten of figuren uit de mediawereld zijn niets meer dan onvolmaakte mensen. Waarom zouden wij ons dan als wij huwelijksadviezen nodig hebben, uitsluitend op hen verlaten? Zou het niet logischer zijn ons eerst tot Jehovah God, de Insteller van het huwelijk, te wenden? Zijn beginselen veranderen niet als de wind van de „deskundigen” uit een andere hoek gaat waaien. Ze zijn duizenden jaren juist gebleken en ze missen ook nu hun uitwerking niet.

Andrew en Ann begonnen dit enige tijd nadat zij gescheiden waren te beseffen. Zij zagen in dat hun scheiding een grote vergissing was geweest. Het opmerkelijke was dat het nog niet te laat was. Zij vonden elkaar terug en hertrouwden. En zij begonnen hun denkwijze te veranderen. „Ik besefte”, vertelt Andrew, „dat ik moreel aan de grond zat, en ik had hulp nodig. Voor het eerst in jaren bad ik erover. Ik wilde het goede doen en dus moest ik ophouden met dat waar ik mee bezig was en alle waarden die ik in de wereld had opgedaan, aan de kant schuiven. Ik wilde ze niet meer.”

Ann zegt instemmend: „De reden waarom het nu goed tussen ons is, met dat verschrikkelijke verleden achter ons, is dat wij allebei werkelijk op goede voet met Jehovah wilden staan. En wij wilden echt dat het lukte.” Dat wil niet zeggen dat het sindsdien altijd gemakkelijk is gegaan. „Wij houden onze relatie nu constant in de gaten, als waakhonden. En als een van ons het gevoel heeft dat er iets mis dreigt te gaan, praten wij erover.”

Andrew en Ann brengen nu twee schattige kinderen groot. Hij dient als dienaar in de bediening in een gemeente van Jehovah’s Getuigen. Natuurlijk is alles lang niet volmaakt. Geen enkel huwelijk is ooit volmaakt in deze oude wereld. Hoe zou het ook, als verbintenis tussen twee onvolmaakte mensen? Daarom waarschuwt de bijbel ons dat vanaf de tijd dat de zonde de wereld is binnengekomen, het huwelijk een zekere mate van ’verdrukking in het vlees’ met zich heeft gebracht (1 Korinthiërs 7:28). Een huwelijk is dan ook niet iets om lichtvaardig aan te beginnen; iedereen die een huwelijk overweegt, zou er goed aan doen ruimschoots de tijd te nemen om zijn of haar toekomstige huwelijkspartner te leren kennen. En is het huwelijk eenmaal gesloten, dan is het meestal slechts zo goed als de moeite die eraan besteed wordt.

Het is echter duidelijk dat een echtscheiding ook niet lichtvaardig opgevat mag worden. Wordt een echtscheiding nodig of onvermijdelijk geacht, dan kan God ons zeker de hulp geven die wij nodig hebben om de moeilijke tijden die wellicht zullen volgen door te komen. Maar als wij de tendens van de wereld volgen door geringschattend over het heilige instituut huwelijk te gaan denken, wie zal ons dan voor de consequenties van zo’n dwaasheid behoeden? Wees dus zuinig op uw huwelijk. Sta niet klaar om het allemaal weg te gooien als de dingen niet naar wens verlopen, maar streef naar een oplossing. Probeer uw schepen te repareren in plaats van ze achter u te verbranden. Wend u tot Gods Woord voor praktische oplossingen voor huwelijksproblemen.b De oplossingen staan erin. En ze werken.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 10]

Wees zuinig op uw huwelijk door de tijd te nemen om als gezin dingen samen te doen