De Kaukasus: „Een berg van talen”

IN EEN bergachtig gebied ter grootte van Spanje leven tientallen volken die verrassend genoeg allemaal hun eigen taal hebben. In dat gebied komt het voor dat mensen uit aangrenzende dorpen elkaar niet eens kunnen verstaan! Deze bijzondere situatie troffen geografen in de middeleeuwen aan toen ze door de Kaukasus reisden. Een van hen omschreef de regio daarom als „een berg van talen”.

De Kaukasus is een streek tussen de Zwarte en de Kaspische Zee waar continenten en beschavingen samenkomen. Daardoor heeft de regio een lange geschiedenis en een rijke cultuur. De mensen staan bekend om hun respect voor ouderen, hun liefde voor de dans en hun hartelijke gastvrijheid. Maar veel bezoekers vinden het fascinerendste aspect van de Kaukasus de grote variëteit aan etnische groepen en talen. Er worden meer talen gesproken dan in enige andere Europese regio van die grootte.

Een verbijsterende diversiteit

In de vijfde eeuw v.Chr. schreef de Griekse geschiedschrijver Herodotus dat er in de Kaukasus „talrijke volken van allerlei soort” woonden. Begin eerste eeuw schreef een andere Griekse historicus, Strabo, dat er zeventig stammen in de regio waren. Alle stammen hadden hun eigen taal en dreven handel in Dioskurias (het huidige Soechoemi) aan de Zwarte Zee. Enkele tientallen jaren later schreef de Romeinse geleerde Plinius de Oudere dat de Romeinen 130 tolken nodig hadden om in Dioskurias zaken te doen.

Tegenwoordig leven er nog steeds meer dan vijftig etnische groepen in de Kaukasus. Ze hebben allemaal hun eigen gebruiken en vaak ook karakteristieke kleding, kunst en architectuur. Er worden hier minstens 37 inheemse talen gesproken — sommige door miljoenen mensen en andere alleen door de inwoners van bepaalde dorpen. De Russische deelrepubliek Dagestan is taalkundig gezien het meest gevarieerde deel van de regio: er zijn zo’n dertig inheemse etnische groepen. Het is nog steeds niet duidelijk hoe het precies zit met de onderlinge verwantschap tussen de talen en de verwantschap met andere taalfamilies.

Wilt u weten hoe Kaukasische talen eruitzien? Op de officiële website van Jehovah’s Getuigen, www.pr418.com, staan publicaties in ruim 400 talen. Daar zitten ook een aantal talen tussen die gesproken worden in de Kaukasus, een fascinerende regio met de toepasselijke bijnaam „een berg van talen”.

EEN MOZAÏEK VAN LETTERS EN KLANKEN

Kaukasische talen kennen diverse schriftsoorten. Het Armeens en het Georgisch hebben hun eigen unieke alfabet. Andere talen gebruiken varianten van het cyrillische schrift of een aangepast Latijns alfabet.

Noordwest-Kaukasische talen hebben de meeste medeklinkers van alle talen in de wereld, maar ze hebben heel weinig klinkers. Volgens de Worldmark Encyclopedia gebruiken deze talen medeklinkers „die op bijna elk mogelijk punt in de mond en keel worden gevormd”. Van het Oebych, een Kaukasische taal waarvan de laatste moedertaalspreker in 1992 is overleden, wordt gezegd dat het minstens tachtig verschillende medeklinkers had en maar twee klinkers.

Er bestaat een legende over een Turkse sultan die een geleerde naar de Kaukasus stuurde om Oebych te leren. Toen de geleerde terugkwam, legde hij uit waarom het hem niet was gelukt. Hij stortte voor de ogen van de sultan een zakje kiezels op de marmeren vloer leeg. Vervolgens zei hij: „Luister eens naar dit geluid. Veel meer kunnen buitenlanders niet van het Oebych maken.”